r. 12233 Dinsdag O «Januari. A°. 1900 {gourantuw# dagelijks, met uitzondering van (Zon- en feestdagen, uitgegeven. M Zuid-Afiikaansclie Vereeniging. Feuilleton. k IDSCH PRUS dezer cotraAHT» Voor Ld dm per 8 maanden, t t t s t t.i l.fÖ." Franco per post ••««-« 1.40. Afzonderlijke Nommeis a t 0.05^ PEIJ3 DER AXJVEETENTIËÏTt Vaa 1—0 regels l.Oö. ledoro regel meer 0.17J, letters naar plaatsruimte wordt f 0.05 berekend. Gröotor^ Voor bet incasseeren button de stad Afdeeling Leiden en Omstreken. Door den Penningmeester is sinds de laatste Opgave ontvangen: door bemiddeling van het „Leidsch Dagblad": van het koperen feestje van C. W., te Katwyk-aan-Zee/"ill5 gevonden in do collecte der Hoog- tandsche Kerk op Zondag 7 Januari onder bijschrift: voor de strijdende broeders in Transvaal, van het geza menlijke personeel van het Stovenhuis der Hoogl. Kerk ter navolging. 2.10 van J. J. boete van een gebroken achaal0.40 van een gezellig clubje op Zondag 7 Januari in „Zomerlust" 2.70 van een soldaat, die liever krijgs gevangene wordt, dan zich doodvecht B 0.25 van een soldaat, die zich liever doodvecht, dan krijgsgevangene wordt 0 25 Bijdragen kunnen worden toegezonden aan den Penningmeester, Rembrandtstraat 19, of aan het Bureel van dit Blad. Leiden, 9 Januari. In de jongst gebouden vergadering van de afd. Leiden van den ,Ned. R.K. Volks boni", in bet Bondsgebouw aan bet Rapen burg, dat thans geheel in gebruik genomen is, worden den leden de gebruikelijke nieuw- jaarswenschen aangeboden door den eerw. pater H. A. Van Kessel en den heer G. J. Bik, respectievelijk goesteljjk adviseur en voorzitter der afd. Na het zingen van het Bondslied en afdoening van eenige onder werpen van huishoudeiyken aard, werd bet woord verleend aan den hoer J. J. Van Egmond, benoemd bi' liotbecaris van de aan de afd. nieuw toegevoegde boekenverzameling. B|j de opeoing van deze nieuwe instelling werd zi) door genoemden heer Van Egmond bö de leien ingeleid en werden dezen aan gespoord van deze tot vermeerdering vaD kennis medewerkende bron een gepast ge bruik te maken. De boekerij telt ruim 640 deelen, voor het meerendeel door schenking of tot uiterst billijken prijs verkregen. Spr. bracht hulde aan de onbekrompen schenkers, onder welke zich er een aantal bevonden, niet tot de leden van den Bond beboorende, ja zelfs werden er eenige niet geloofsgenooten onder aangetroffen. Spr. eindigde nu met een op wekking, voor de uitgeleende boeken goede zorg te dragen. Van de 775 jongelingen beneden den fcefttjd van 16 jaren, die zich gedurendo het 'jaar 1809 by de verschillende kantoren van aan neming der marine aanmeldden voor vrijwillige dienstneming bij Hr. Ms. zeemacht, werden er 522 om verschillende redenen afgekeurd en -*253 geplaatst bij de Kweekschool voor Zee taart alhier. - Ingevolge de examens, op „Endegeest" afgenomen door de examen-commissie der BNederl. Vereeniging voor psychiatrie en neu rologie", is het diploma van verpleegster dezer vereeniging uitgereikt aan de damos: G. De Vries en H. Doeleman van de 6tichting „Endegeest". De examens worden deze week en volgende voortgezet op „Meerenberg". Onaer voorzitterschap van mr. T. M. C. Asser vergaderde Zaterdag jl. te 's-Gravenhage de Staatscommissie voor h6t Internationaal Privaatrecht, ter behandeling van de door nota der Rumoensche Regeering omtrent de in de a. s. internationale Conferentie aan de orde to stellen ontwerpen over huwelijksrecht, erfrecht en voogdij. Eervol ontslag is verleend als consul der Zuid-Afr. Republiek te Durban aan den heer F. H. A. Balive. De Eerste Kamer is gisteravond, half- negen, bijeengekomen tot hervatting harer werkzaamheden. Na raededeeling van ingekomen stukken, boekwerken en adresseD, waaronder nog een van de heeren mrs. J. C. Graaf van Randwyck en H. J. Romljn, solliciteerende naar de be trekking van commies griffier, deelde de voor zitter mede, dat het zyn voornemen is in een volgende vergadering een voorstel te doen tot benoemiDg van een commies-griffier en tot vaststelling van diens traktement. De vergadering werd daarna verdaagd tot een nader te bepalen dag, waarschijnlijk, 29 Januari. Bedankt is voor het beroep naar d9 Ned.-Herv. Gem. te Groot Ammers door df. J. W. H. Kalkman, te Woerden. Donderdagmiddag te twee uren wordt mr. Van Meerbeke als vice-president van den Hoogen Raad geïnstalleerd. Van do Kon. Ned. fabriek van muziek instrumenten (M. J. H. Kessels) te Tilcurg ontvingen wy een Muziek-kalender voor het jaar 190.0, die de aandacht van liefhebbers en beoefenaars der muziek verdient, 't Is een handig en fraai gedrukt boekje, met een mooien lithograpbischen omslag, van 128 pagina's vol van illustraties en portretten van toon kunstenaars, scènes van opera's, verhalen over muzikale onderwerpen, anekdotes enz. enz. I der, die zulk een kalender ontvan t, krijgt daarbij tevens een kans in een gratis-verloting van muzirk-instrumenten. Wij kunnen elk muziekliefhebber aanraden het boekje te laten ontbieden. Naar men verneemt, zullen binnenkort de premiën voor vrijwillige dienstneming by de cavalerie en de rfidende- en veldartillerie worden verhoogd. Eveneens zullen premiën worden gegeven voor het vrywillig onder do wapenen blijven van miliciens by die korpsen. Blykens by het departement van marine ontvangen bericht is Hr. Ms. instructieschip „Nautilus", onder bevel van den kapitein luitenant ter zee W. Allirol, 7 dezer te Las Palmas aangekomen. De luitenants ter zee der 2de klasse W. Lam en F. H. A. Greve, gedetacheerd by de normaal-scbktschool te 's-Gravenhage, worden met 15 dezer op non-activiteit gesteld. Met de nachtboot „Koningin Regentes", van de Maatschappy „Zeeland", kwam gister ochtend van Londen te Vlissingen aan prins Albert van Sleeswyk-Holstein, die met den aansluitenden sneltrein zyn reis naar Darrn- stact voortzette. Het Israelietische weeshuis te 's Gra- venhage hoopt a. s. Zondagavond het 50-jarig bestaan van dat gesticht feestelyk te heroenken. Er worot nu reeds gewaagd van de bestemming van het Huis van Bewaring op de Piinsengracht te 's-Gravenhage, wanneer eenmaal een nieuw Huis van Verzekering op het aangekochte terrein in de Casuaristraat zal gebouwd zyn. Een plan wordt overwogen om het oude Huis van Bewaring van het Ryk aan to koopen, ten einde op den vrykomenden grond een overdekte vischmarkt te bouwen, ter vervanging van de thans bestaande visch- hai aan de Schoolstraat, cie te klein worJt en op verplaatsing waarvan meermalen werd aangedrongen. Naar het „U. Dgli." verneemt is gister ochtend te 's-Gravenbage een schryven ont vangen, ge-agteekend van de eerste dagen van December van het vorig jaar, van een der opvarenden van Hr. Ms. „Friesland", welke boJem tbans, geiyk reeds officiéél werd ge meld, voor LorenQO-Marquez ligt. Aan toord was alles wel en er heerschte een geestdriftige stemming, welke de beman ningen van de omliggende Engelscbe oorlogs bodems met verkropte spyt waarnemen. De heer J. H. Bosch, stationschef te Amersfoort, zal na voltooiing van den stoom tramweg EdeB-iineveld als directeur dier lyn optreden en zich te Barneveld vestigen. Op 11 en 12 Januari e. k. zal in het gebouw van dö Tweede Kamer der Staten-Generaal het examen worden afgenomen voor de benoem baarheid tot gezantscbapsattachó. Den eersten dog zal het examen aanvaDgc-n des voormiddags te 10 uren. To Middelburg overleed in 71-jarigen -ouderdom de heer J. P. I. Buteux, ou:-lid dor Tweede Kamer, oud-lid der Gedeputeerde Staten van Zeeland. In den ouderdom van 83 jaren is te Middelbeers (N.-Br.) overleden de hoer E. Smulders, die gedurende 54 jaren burgemeester was der gemeente Oost-, West- en Middelbeers. Als een soort van Blauwboek vroeger rondgezonden en besproken, is tbans ook in den vorm eener brochure, by de firma Morks Geuze, te Dordrecht, van de pors gekomen een bun'el artikelen over Zuid-Afrika, samen gevat onder den algemeenen titel„Een Eeuw van Onrecht", door F. W. R-itz, Staatssecre taris der Zuid Afrikaanscbe Republiek Dr. H. J. Kiewiet de Jonge heeft er een inleidend woord by geschreven, waarin hy zegt: „Men leze dit geschrift niet als geschie denis, maar als een ernstig gemeend pamflet. Men beware het ook, want eenmaal zal het kostbaar zyn geworden, zooals nu de dege- lyke pamfletten uit de dagen der Do Witten of uit den Patriottentyd. De man die dit schreef, in oiens krop heeft lang gekrieuwd de ver ontwaardiging, die eindelyk luc t krijgt. Ge sarde rechtschapenheid en gemarteld rechts gevoel barsten uit. En wy, Hollanders, maar wy niet alleen, de beele wereld buiten Enge land en ook daar nog menigeen, hooren die stom als van een, die het weet en die zegi wat wy lang wisten. Maar hy zegt het zoo krachtig en zoo overtuigeno; zyn vertrouwen in do tcekom8t is zoo vroom, zoo mannelyk bewust. Het onrecht, dat hy aanwyst, is zoo tastbaar." Het stoomschip „Java," van Batavia naar Amsterdam, passeerde 8 Jan. Gibraltar; de „Merapi," van Rotterdam naar Java, pas seerde 7 Jan. Gibraltar; de „Prins Frederik Hendrik," van Amsterdam naar Surinimo, wpasseerde 8 Jan. St.-Michaels; de „Lawoe", van Rotterdam naar Batavia, vertrok 8 Jan. van Perim; de „Cluden" (Holland-Amerika lyn), van Amster.am naar Nieuw.York, pas seerde 8 Jan. Wight. AJkomade. Alhier werd aan het postkan toor Roolof-Arendsveen en de daaronder ressorteerende hulpkantoren Oude Wetering en Rypwetoring, gedurende hot jaar 1899 ter RyksTost-Spaarbank ingelegd f 89,406.24 cn terugbetaald 69,934.69, het laatste uitge geven boekje draagt het nummer 375. Katwyk aan den Ryn. De stemming door de leden over het door den kerkeraad der Geref. Kerk alhier opgemaakte tweetal (Van Andel, candidaat te Gorkum, en ds. Los, van de Lier) zal plaats hebben Woensdagavond, na afloop der Godsoienatoefening, waarin zA optreden ds. J. J. Impeta. Boskoop. Alhier hebben kerkeiyke troe e- len weder tot een scheuring aanleiding ge geven. Een belangryk deel der orthodoxe leden van de Ned.-Herv. Gemeente, die met de handelwijze van het bestuur der daar ter plaatse gevestigde Evangelisatie, niet kon meegaan, heeft zich vereenigd om voorloopig zelfstandig op te treden. Zy hebben reeds het kerkgebouw der Remonstrantache Gemeente gehuurd voor bet houden hunner godsdienst oefeningen*. terwjll verschillende predikanten zich hebben bereiJ verklaard voor hen te zullen optreden. Oudslioorn. Het geboorte register over 1899 telt 80 akten, nl. van 44 jongens en 36 meisjes. In het overly-ens-register werden ingeschroven 19 mannen tn 25 vrouwen, benevens 4 levenloos aangegeven kinderen. 10 Huwelyken werden voltrokkon. Het aantal kinderen van 6-12 jaar be droeg op 1 Juni als volgt: 54 van 7 jaar, 59 van 8 jaar, 58 van 9 jaar, 58 van 10 jaar, 50 van 11 jaar, 59 van 12 jaar. Oudc-Wetoring. Den 15den Januari zal zich alhier weder een veearts vestigen, wat door heeren veehouders zeker zal worden toe gejuicht, n. 1. de heer P. A. Muller, tbans werkzaam aan bet abattoir te Amsterdam. Ten gerieve der scheepvaart wordt medegedeeld dat de ten gevolge van het ys weggeschoten bakens op het Brasemermeer weer zoo goed als op hun plaats zyn gebracht. De diepgeladen groote 6chepen kunnen dus bun weg weer nemen van Woubrugge naar Oude-Wetering tusschen de twee lynen der aanwezige tonnen. Hedenmorgen is van een broodsiyter alhier de voor een kar gespannen bit er van doorgegaan, wat den eigenaar natuuriyk zeer veel ongerief bezorgde, daar het beest niet zoo beleefd was om de klanten aan te doen, maar een heel langen omweg maakte. Einde lyk mocht men er in slagen het oicr te grypen. Benthuizen. Den 17den dezer zal in de gemeente Benthuizen de gewone jaariyksche schouw over schoorsteenen en stookplaatsen gebouden worden. Noordwyk. In don loop van het jaar 1899 werden aan het ryk6telegraafkantoor alhier behandeld 7616 telegrammen, en wel: ver zonden 2561, ontvangen 3195, opgenomen en vtrder geseind 1860. De laagste maand was Februari met 272, de hoogste Augustus met 1428 (totaabyfer). In de postspaarbank werd gedurendo dat zelfde jaar ingelegd f 51,335.29 tegen een bedrag van f 34,149.25, dat werd terugbetaald. Er werden 124 nieuwe boekjes uitgegeven. Roelof-Arendsvecn. Ten telegraafkantoro alhier bedroeg het aantal behandelde tele grammen in 1899: 6044, nl. verzonden 2370, ontvangen 2861, opgenomen en verder geseind 792, diensttelegrammen 21. Voorhout. Hulde aan onz n veldwachterl Waren de laatste ty.en nogal eens onaange naam voor sommige inwoners dezer gemeente, heden is het den veldwachter mogen gelukken niet alleen de daders van een geplsegden konynendiefstal in banden te krygen en tot bekentenis te breDgen, maar ook bet ont vreemde uit een naturige gemeente onbe schadigd en zonder nadeel weer in handen van den bestolene te stellen. Warmond. Gisteravond gaf de „Harmonie van Warmond" in het lokaal „De Zon" alhier weer een uitvoering voor haar leden. Was de zaal al niet zoo bezet als men dat op zulk een dag altijd gewoon was (wat waarscbynlyk daaraan te wyten is, dat er veel men8chen ziek of ongesteld zyD), de uitvoering was er niet minder om. Het muziek-programma, uit tien nummers be staande, werd op onborispelyke wyze ten geboore gebracht, zoo onder andero „Fan- taisie de l'Opéra l'A'ricaine", van Meyerbeer, voor de eerste maal uitgevoerd, was uitstekend, evenals een Concert-polka voor piston, van Langlob, door den beer Th. De Baus uitgevoerd. Men zou eer geneigd zyn te gelooven met een bekwamen solist te doen te hebben dan met een dilettant, zoo rustig en gemakkeiyk en met fraaien toon speelt by. De beer Oostelaar beeft ten minste daar wel eer van zyn optreden als directeur. Na de pauze werd door de afdeeling „tooDeel" opgevoerd „Zonder geld op reis, of een avon tuurtje van twee schoolmeesters", blyspel in éón bedryf, hetgeen ook goed van stapel liep; de afdeeling „toonool" gaat insgelyks goed vooruit, zy oogstte veel byval in. Verder werd de avond besloten met een komische voordracht door een der ledeo, die zelfs herhaalde malen uitbundig werd toe gejuicht. Het was dan ook voor dezen avond wel het neusje van den zalm. Wy wenschen allen een spoedig tot weerzien toe. Zegwaard. By koniokiyk besluit is her benoemd tot burgemeester van Zegwaard do heer C. L. J. Bos. Eeu Engelschman o?er do Kaap en de Kapenaars. 4) Ik had zelf later onderzoekingen te doen naar de byzonderheden van deze transactie, misschien de schandelykste in de annalen der geschiedenis van Engelands KolODiën. Er waren personen bereid, om, indien noodig, voor oen gerechtshof getuigenis af te leggen, hoe do zaak van Waterbosr zich had toegedragen. Het werd later bewezen voor een omgaand ge rechtshof, te Kimberley gehouden, onder voor zitting van rechter Stockenström, dat het Griqua opperhoofd nooit eenig recht in het gebied bezeten had. Maar al dergelyke onder zoekingen waren overbodig. Het verdrag van Aliwal is onze geheel voldoende veroordeeling. Deze éóne handeling is de oorzaak geweest van al de troebeleD, die sinds over Zuid-Afrika gekomen zyn. De Hollanders komen langzaam in boweging maar bewegen zy zich eenmaal, dan doen zy het met kracht. Wy kozen dit byzonder oogenblik om aan de Kaapkolonie een eigen Parlement te geven, en wy meenden, dat de Diamantvelden als een geschenk konden dienon om de moerder- heid op onze zyde te krygen. Het Ministerie van Koloniën kon geen beter bewys gegeven hebben van zyn ongeschiktheid om daar te regoerea dan door deze laatste daad, en in dat opzicht was de tyd misschien goed ge kozen. Er hadden algemeene verkiezingen plaats voor de Kaap door de nieuwe con stitutie. De Hollandsche kiezers besloten het protest van den Oranje-Vrystaat te onder steunen en de nieuwe leden maakten hst ineens duidelyk, dat het „keizeriyk" Gouver nement, als het verkoos verdragen te schenden, zelf de gevolgen er van dragen moest. In plaats van Lord Kimberley's gift dankbaar te aanvaarden, weigerden zy er aan te raken. Zy wilden niets mot de Diamantvelden te doen hebben totdat de Oranje-Vrystaat zich tevreden zou verklaren met onze bezetting; en we zaten met een provincie in het binnen land van Afrika zonder er gemeenschap mee te hebben, behalve door de Vrye Staten, die wy hadden bestolen, of de Kaapkolonie, welke we eigen bestuur gegeven hadden en die niet langer ons eigendom was. De mynwerkersbevolking, die zich daar had verzameld, was gemengd, gevaariyk en niet te regeeren. De grens tusschen onze nieuwe provincie en den Vrystaat was niet bezet on kon oogenschyniyk ook niet bezet worden sinds ons recht om daar te zyn door het Bestuur te Bloemfontein betwist werd. Een reddende omstandigheid was er in de affaire: de vermetele en bekwame man, dien wy hadden uitgezocht om onze kostbare nieuwe provincie te besturen. Hy had geen Britsche troepen om hem te helpen en vroeg er ook niet om. De bepalingen van de nu nuttelooze verdragen in stukken schourende, trad by ia relaties met al de inboorlingen opperhoofden op de grenzen der twee Repu blieken, noodigde ze uit Engelscho onderdanen te worden en beloofde hen te beschermen tegen do Hollanders. Zy zonden benden van hun volk om te werken in de diamantmynen. Het loon van deze lui werd uitbetaald in kruit en geweren, waarvan we beloofd hadden de inboorlingen niet te voorzieD. Tien duizenden geweren werden in den loop van twee of drie jaar onder de omringende stammen uitgedeeld als een directe bedreiging tegen de Hollanders, die nu oen halven cirkel van gewapende mannen om zich hadden van Kimberley tot Zoeloeland. Natuuriyk ontstond or groote onrust en groote verontwaardiging onder hen. Zy werden bedreigd met invallen en strooptochten van wilden, die opgestookt en ondersteund werden door het Britsche Gouvernement. Zy waren arm aan geld en konden zich slechts met moeite de middelen verschaffen om zich te verdedigen. Het doel was natuuriyk ze op de knieën te brengen, hen te dwingen om hun protest in te trekken en de souvoreine rechten van Groot-Britannië te orkenneD. De wagons, die de geweren naar Kimberley vervoerdeD, gingen over Hollandsch gebied. De Vrystaat liet ze aanhouden als onwettig, wat ze wer- keiyk waren. De inboorlingen van geweren te voorzien was tegen de wet. Oogenblikkeiyk werd herstel geöischt. Commissarissen werden van Kimberley naar Bloemfontein gezonden om schadeloosstelling aan te vragen en slechts tweemaal vier en twintig uur werd voor een antwoord toegestaan. De President was op ,r<lat oogeublik ziek en niet in staat deel te nemen aaD de zaken. Zyn Raad betaalde het geld, maar betaalde het ouder protest, met een ouderwetsch beroep op den God der ge rechtigheid. Een ander ultimatum was naar het Trans- vaalsche Gouvernement gezonden. De Trans vaal, die verder af ligt, was daardoor minder tot onderwerping geneigd en de toestand werd zóó gespannen, dat een rassenoorlog byua onvermydeiyk was. De inboorlingen zouden worden losgelaten tegen de Hollandsche BoereD. Ieder Hollander in Zuid-Afrika, die een geweer kon dragen, zou opgetrokken zijn om zyn stamverwanten, die zoo terecht, zoo diep verontwaardigd wareD, te helpen. Zoo was de toestand, toen ik in 1874 een reis deed door Natal, de Vrye Staten, de Diamantvelden en het Noorden van de Kaap kolonie. Te Kimberley onderzocht ik op eigen gelegenheid naar do geschiedenis van Water- boers aanspraken. De getuigenissen waren met elkander in hevigen stryd, maar personen, die achter de schermen gezien hadden, waren bereid om te bewyzen, dat de annexatie zwendel en bedrog was geweest. Het was voor my, als vreemdeling, onmogeiyk om te zeggen, wie logen en wie de waarheid spraken. Maar het breken van het verdrag was onbe twistbaar en ik kon my niet vereenigen met de kalme stelling van een hooggoplaaisten mynheer, dat we, als we het verdrag gebroken hadden in het geval met de Basuto's, het nu weer mochten breken. Als Waterboers aan spraken even duidelyk gewoest waren als zo nu twyfelachtig waren, zou onze bandelwyze buitengewoon onpolitiek geweest zyn, Het kon geen zaak voor ons zyn, zelfs ter wille van een zoo kostbare bezitting als een dia mantmijn, een provincie te hebben ver in het binnenland, die door onze eigen Kaapkolonie werd afgewezen en waarvan het bezit zulk een gemoedsstemming onder de Hollandsche bevolking in geheel Zuid Afrika veroorzaakt had. Te Kaapstad sprak ik er over met den Premier, Mr. Molteno. Hy Z9ide mi), dat het hem ook zeer speet; dat hy zich togen de annexatie had verzet; dat by bet doel, dat het Britsche Bestuur had nagejaagd en nog najaagde, betreurde, maar dat Griqua-land buiten do grenzen der Kolonie lag. Het was zyn Zt*ak niet en hy kon niet tusschenbeida treden. By mijn terugkomst in Engeland doelde ik myn ondervinding mede aan Lord Carnarvon, die toen Minister van Koloniën was. Lord Carnarvon was niet overtuigd, dat de annexatie onrechtvaardig was, maar natuuriyk had hy veel aandacht voor de opinie van den Kaap- schen Premier. Het Ministerie van Koloniën had de Hollanders, wat hun gevechtswaardo betreft, onderschat, on had gemeend, dat do verbittering zich tot woorden zou beperken. Ook had het het gevoel van wrok in de Kaapkolonie niet in aanmerking genomen; oen oorlog met de Vrye Staten zou, als het zoo ver kwam, gevaariyk zoowel als onpo pulair zyn en zou zeker leiden tot verwikke lingen mot het nieuwe bestuur iu de Kaap kolonie. (Wordt vervolgd.)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1900 | | pagina 1