ATJEH.
Van en over het Oorlogstooneel.
Te midden tan al de ellende en de moord-
tooae.len, waarvan de telegraaf en ce mail
ons dagelijks de berichten zenden, is er iets
veriroostends in gel9gen, dat de mensch-
lievenobeid zich dezer dagen zoo schitterend
openoaart in de vrijwillige krankenvcrpleging.
Yan alle zijden komen er aanbiddingen ooi
in Zuid-Afrika het zwavd werk der mensch lyk.-
heiu te gaan verrichten en niet alleen in ons
land, maar ook buit.n onze grenzen, stroomen
de gilten van alle zijden toe. Ik heb naast
mij ten bijvoegsel van den „Hannoverscben
Anzeiger" liggen, waarin ean lange ljjst van
ce gilten voor ue „Kri-gsverwundeten" 13 ge-
puoliceerd. De Duitschers doen dit altyd ge
heel anders dan wy, en zoo-tref ik hier, by
vele gaven, de bewijzen, aan, dat onze ooste-
lyke naburen bepaald behoefte hebren om
hun gilten met een jroeve van hun dichter
lek talent vergezeld te doen gaan. Zoo heet
het bijv. van etn kegelclub „Hamburg", te
Minden: 6.40 Mk. met het bijschrift:
„So war bei uns die neune liegen,
Werden auch die Buren eiegen".
Meer ernstig is het volgende gedicht van
eenige jougelui d-r firma Meyer Cohn, met
een gift van 8.50 Mk.
pAuff tapfere Buren, Yoik vom Deutschen
[Sfcamme,
Die Ihr für Ehre, Freiheit kühn zum Kampfe
[zieht
Es lodert machtig der Begeisterung Flamme
In deutschen Herzen, cia für Euch ergluh'n.
Die Ihr vertüeiiigt kühn dtn heim'schen Herd,
Gott sei mit Euch und Eurem guten Schwert".
Eq als een bewijs, dat alle standen bij
dragen tot dit edele aoel, maak ik uog melding
van deze gift: „Frau Hauptman Kistner
Gudewill sen bet für ihren Logenplatz don
Frois aur Sammlung 7 00 Mk". De totale op
brengst was tot den 24sten November
'5407.63 Mk.
Yeel worot er gegeven, maar er is ook aan
veel behoefte. De uitrusting eeotr amoulance
draagt hooga kosten met zich, te meer nog
ornaat het onbekeni is waar het laz&reth zal
woraen gevestigd.
Voor degenen, cie onb> kend zjjn met het
zware werk, dat ook oi.ze amculanc'en te
"jachten staat, is het wellicht niet ovcrioaig
oaarover een en ander mede te deelen. Tot
hun geruststelling kan ik dan ia ae eerste
plaats zeggen, dat de particuliere ambulancen
plet op het slagveld mogen verblijven, maar
achter oe slaglinie, op een kanonschot afstand,
hun tenten moeten opslaan. Het weghaUn
en vervoeren der gewonden uit ce slaglinie
is de taak van het militaire hospitaal-perso
neel, dat daarvoor de noo ige brancards ta
zyner beschikking hee t. Op de le vtrban
plaats, die lang niet alty i kogelvrij is, worat
aan door de officieren van gezonn.eid en het
hospitaal personeel enn noonveroand aange
legd, waarna de gekwetsten zoo spoeaig
xuogeiyk naar de 2e vt ro.n Jplaats en do
amoulancen woraen vervoerd, om opnieuw
te woruen veruonden, een operatie te onder
gaan, in een woord, zoo goed mogelyk te
worden geholpen. Uit deze ambulancen woraen
de zieken dan Verder g zonden naar ae groote
hospitalen of andere ziekeninrichtingen, waar
zy huune genezing kunnen afwachten. Dit
laatste vervoer geschieut meestal per spoor,
in de aaarvoor exprcsselyk ingerichte waggoua.
Op ee jongste tentoonstelling te Parya was
bi) zoo'n trein ztlis een waggoD, oie geheel
als een operatie kamer was ingericht; ook
een keuken en een wachtkamer voor de doc
toren waren in oezen amoulancetrcin aanwezig.
Ulterlyk had hy overigens geheel het voor-
komeo onzer harmonica treinen.
De particulkro ambulancen moeten naast
do vlag van hun land, uie van het Roo^e
Kruis voeren. Deze laatste wordt door alle
beschaafde natiën geeeroiedigd, aaar zy allen,
de Congo negers en andere wilde stammen
uitgezonderd, zyn toegetreden tot de Conventie
vau Genóve. In het Engelsche leger mag o/er
oit onaerwerp wel e ns BLheorie" worden ge
houden. In de laatste gevecuten toch is de
vlag van bet Roode Kruis volstrekt niet ge
ëerbiedigd en zelis de ambulance wagen wera
met meer dan zeventig kogels doorboord 1
Om nu ver.er eens te laten uitkomen met
WblKe mocilykbecen en bezwaren een ambu
lance dikwyls heeft te kampen en welke soort
van blessuren ae doctoren en ae zusters alzoo
onder handen krtfgen, laat ik hier eenige by-
zonJerheden volgen uit een geschrift van oen
heer W. Haupt, predikant by de Doopsgezinoo
gemeente te Barmeu. Genoemde heer maakte
met 40 ingezetenen van de stad een corps
uit, ter verpleging der gewonden. Hy deed
hoof zakelyk uienst gedurende den slag by
Qravclotte; aoch vooraf moet ik zeggen, dat
wie geen sterke ztnuwtn bezit, het volgeode
maar moet overslaan; ik zal na deze waar
schuwing het woord maar aaa aen heer Haupt
zei ven laten:
Ik bekwam met nog een man van ons corps
en dr. Fahrenhorst, tot lazaretü een koestal,
waarin ongeveer 25 tot 80 gekwetsten lagen.
Zoolang de gewonde solaaten in hun bebloede
uniiormen liggen, weten zy zeiven niet, welke
verwoestingen de moordende wapenen in hun
lichaam hebben aangericht. Franscheu en
Duitschers liggen nu vreedzaam naast elkander
en van de vyandschap, die nog weinige uren
geloden tussch n hen heerschte, was thans
geen spoor meer te ontdekken. GinJs, onaer
do kribbe, lag een Pruis, wien het ayisea ver-
bryzeld was. Do beenpüp was gehe.-l versplin
terd on de kogel zat. nog in het vleesch. Dit
LVOfbryzeld lid moest gespalkt worden, doch
by gebrek aan spalken namen wy een sabel-
■cheede en bonden die met lange windsels
vast, zoodat het keen toch rust had en de
patiënt ten minste vervoerd kon worden.
Naast hem lag een Franscbe officier, de
schoonste man, dien ik ooit gezien heb: mooi
gebouwd, groot en sterk, ongeveer 30 jaren
oud; uit zyn fraaie donkere oogen spraken
verstand en zachtmoedigheid. Hy lag volkomen
rustig en kalm, schoon by zwaar gewond
was. Om de borst droeg hy een fijne roode
shawl, cie evenals zyn kleeding geheel met
bloei doortrokken was.
Toen ik hem vluchtig onderzocht, aarzelde
ik oen begin te maken, doch het moest ge
beuren, en by zag my met zyn halfgebrok n
oogen zoo smeekend aan. Ik nam dus myn
groote schaar en. knipte eerst Ue roode shawl,
toen de roode pantalon en ten slotte ook de
onderkloeren door. Voorzichtig verwijderde ik
de bloederige kieeren, terwyl ik onderwyi de
gedroogde plaatsen bette. Maar ol welk een
gezicht I Een granaatscherf had een groot ge
deelte van de buikholte weggescheurd, zoodat
lever en iDgewanden zichtbaar waren. By dit
ontzettend gezicht schrok lk schier terug en
riep den arts om hulp. Deze verklaarde ter
stond, dat de toestand hopeloos was. Uit zuiver
medeiycen gaf de arts hem een vry sterke
dosis morphine, om hem de laatste uren zyns
levens te verlichten. Ik legde hem toen een
tamdyk groote hoeveelheid plaksel op de
wonde en daarop een compres, dekte hem
zoo warm mogelijk toe, en bracht hem een
weinig brood en wyn, wat hy dankbaar aan
nam. Ik vouwde de handen en wees zoo naar
boven. Hy scheen my te verstaan en zeide
herhaalde malen: „Merci 1 merciI"
De arts bad een ander onderhanden, met
wien hy alleen niet gereed kon komen, zoodat
lk hem helpen moest. Eerst moest een kogel
uitzfin hals worden verwyaerd. Hy schreeuwde
verscbrikkelyk, doch het gelukte, den kogel
er uit te halen. Hiermede gereed, wees hy
op zyn arm, waar een kogel doorheen ge
schoten was. Toen wy den arm verbonden
haaden, wees by op den schouder, welke
door een granaatsplinter was getroffen, en
toen ook deze wond verconuen was en wy
verotr wilden gaan, wees hy op zyn been,
dat msgelyks doorboord was, schoon de kogel
alleen door het vleesch gegaan was. Nu
meenden we, dat we klaar waren, coch by
6meekte ons zyn voet te willen onderzoeken,
die insgelyka aoor een schot gewond was.
„Myn God!", riep de dokter ten slotte uit,
„ny zit als ware 't vol kogels". Eerst toen
wy den voet verbonden hadden, konden wy
veruer gaan. Volgens de meening van den
arts bestond do mogelijkheid, dat hy, in
weerwil van zooveel wonden, nog genezen
kon, daar geen der wonatn op zicbzelve ge-
vaariyk was.
Tot zoover de heer Haupt, daar de aange
haalde voorbeeLen wel voldoende zullen zyn
om te doen uitkomen, hoe ontzettenJ groot
bet lyden is van hen, die door de moderne
VQorwapentn worden getroffen; en welke
zware taak zy hebben te vervullen, die de
geslagen wonden moeten heeien. Is het te
verwonderen, dat by de aanschouwing van
zooveel ellence en menschelyk lyden de dichter
zuchtend uitroept:
„Wanneer, by 't ryzen
der Vrede-zon,
"Worat gy vernageld,
„QU, laatst kanon?"
Leiden, 2 December 1899. G. J. L.
Vcreeniging tot bevordering der
Bouwkunst le Leiden.
SOeie Vergaderinggehouden in het Hutsgebouw.
▲an deze vergadering ging vooraf een
kunstbeschouwing van het plaatwerk „Album
oe Devantures de Magaaias", welwillend afge
staan uoor den heer H. J. Fiaojer.
De heer D. Veil brief had ingezonden een
nieuwe soort dakpannen, waaromtrent hy den
aanwezigen Inlichtingen gaf. De notulen
werden goedgekeurd.
De Voorzitter, de heer C. R. Van Ruyven,
opende deze vergadering, waarin als spreker
optrad prof. ar. A. E. J. Holwerda, alnier,
ore tot onderwerp bad gekozen: „De Geschie
denis van het Metselon en Steenhouwen."
Voor eenige dagen pas uitgenoo^igd om in
deze vergadering een spreekoeurt te vervullen,
had zynhooggeleerde gelukkig niet geaarzeld
aan de roepstem des bestuurs gehoor te
geven. Immers, in een hoogst boeiende, gelm-
provlaeerde vooraracht verplaatste spreker
ons terug tot In het grys»verloden der oud
heid, tot eenige auizenden jaren vóór Christus.
Hieruit bleek, dat men, dank zy den inschriften,
die, evenals de bouwwerken uit cien tyd, be
waard zyn gebleveD, vaak veel meer van den
oorsprong dier geooawen weet, dan van de
monumentale gebouwen van heden. En zoo ver
klaarde spreker ons op ooidelyke, ec-nvou rige
wyse, hoe er door die volken der oudheid ge
metseld en gesteenhouwd werd; boe de nog
aanwezige overbiyfeeien ons bewyz^n, dat de
techniek van toen niet veel verschilde met
die van thans, doch hoe ongelooflyk sterk
het bindmateriaal was, dat men toen geknikte.
Voorzeker, die reusachtige eteengevaarten
gaven een grootsch, doch plomp aanzien
vooral aan de binnenzyde doch die Ouden
wisten dit op handige wijze te maskeeren
aoor hun fraaie stnuk- en tegelbekLedingen,
die, in kleuren uitgevoerd, aan het geheel
een ongelooflyk fraai aanzion gaven.
En zoo verklaarde spreker ons vervolgend
door eenvou.ige krytscbetseo, hoe men met
selde iü den tyd der Assyriérs en Babyloniërs, -
en later yan Egypteaaren ta Qrlekoa. Wei j
degeiyk, zoo zeide spreker, werden er by
de Grieken b. v. berekeningen en begrootingen.,
gemaakt, waaruit bleek, dat de van
dien tyd veel, zeer veel geld verdienden.
Men wist er dan ook in dien tyd niet zoo
van, om een bouwwerk voor een koopje in
elkaar te prutsen. Die berekeningen, eeuwen
later ontdekt, dienden den architect uitstekend,
by eventueels reetauratiön van een of an.er
oud bouwwerk.
Langs geleidelyken weg verklaarde spreker
ons dan de ontwikkeling van h9t metselen
en steenhouwen aan de tempelgebouwen welke
zich vormen naar den godsuienstzin der mensch-
heiJ. Zoowel het ontstaan en de indeeling
der eeuwenoude pyramiden - oia geweldige
graven der Egyptische koningen, waarby hun
geloof aan een hiernamaals een groots rol
speelde ah de ontwikkeling van den zuilen
en gewelvenbouw by de Ouden werden door
spreker behandeld in een zoo eenvoudige en
toch zoo innig boeiende causerie, dat ze waar-
lyk aller bewondering opwekte.
Volstrekt noopt de geschiedenis ons niet
zoo zeide spreker aan 't slot zyner voordracht
op bouwkunaig gebied de slaven te zyn van
onze voorouders; de Ouden deden zulks ook
niet.
Daarom zy het den architect gegeven nog
veel schoons te scheppen.
Een luid applaus moet spreker er van over
tuigd hebben, dat de aanwezigen zeer veel
genoten hebben van deze by uitstek schoone
lezing. Een harteiyk woord van dank van den
voorzitter was hier zeker op zyn plaats.
In zake do uit te achryven prijsvraag was
door de jury, bestaande uit de heeren A. J.
v. Achterberg, H. W. Brouwer en D. Komen,
een concept program opgemaakt, waarby ge
voegd was een schets van den te vervaar
digen bloemenbak. Zoowel de vorm als de
constructie konden niet de algeheele goed
keuring der vergadering wegdragen, zoodat
eenig debat tusschen de heeren W. Kok, F.
De Wilde en D. Vellbrief ter ^ena en den
heer Van Achterberg ter andere zyde, er toe
leidde, dat de teekening eenigszins zal worden
herzien. De heer F. De "Wilde stelde voor aen
eersten prys met 10 gulden te Vcrhoogen,
waarna by de toezegging deed, dat by den
deelnemers gratis lichtdrukken zal verschaffen.
De tyuschriften voor 1900 werden weer
geregeld. De heer W. v. d. Hoogt werd als
nieuw lid verwelkomd. De hetr G. H. Cunaaus
motst wegens vertrek bedanken. Een voor
stel tot Wtitswyziging van de-ho ren H. J.
Flanjer en J. A. Verhoog, n. 1. om alleen
pure bouwkundigen als lid toe te laten, ging
niet door. Een idem van den hatr F. A.
Wempe om introductie slechts tweemaal toe
te laten, werd aangenomen.
De Voorzitter sloot daarna de vergadering.
F. A. W.
KOLONIËN.
MEDAN, 1 November.
AtJeE».
Uit Kotta Radja la dd. 27 October aan de
„Deli-Ct." geseind:
Saman, eertyus een berucht par.ghma van
Oemar, met diens vrouw, zoon en een volgeling,
zyn uoor patrouille te Poeloe Raya by verzet
doodgeschoten; bult 5 beaumontgeworen, be
nevens vuur- en blanke Wapens; veel beaumont-
munitie; ~y kregen drie lichtgewonden.
Uit „Tamiang" wordt, volgens de „Deli-Gt.",
gemeld, dat ln de maand September de rust
niet werd verstoord; alles achyat dus daar
naar wensch te gaan.
Aan een correspondentie in de „J.-B.", den
12den October uit Kotta-Radja verzonden, is
bet volgende ontleend]
De divisie-commandant van Lho Nga ia met
zyn beschikbare marechaussees gegaan naar
het bivak in Lhong en na 2 brigades ter
bewaking van dat bivak te hebben achterge
laten, op 1 October jl. met de rest opgerukt
naar het landschap Daja. In het landschap
Daja zou een gedeelte van de vroegere leger
macht vaa Oemar rondzwerven en het der
bevolking erg lastig maken.
Nituuriyk, dat die sobats der Keumpeni9
plaats maakten, toen onze marechaussees
oprukten en de laatsten in Daja dan ook geen
der vermelding waard zynde oogenblikken
hebben beleefd. Na enkele dagen flink patrouil
leeren gingen de 6 brigades dan ook terug naar
Lhong, waar men vernam, dat in oen zeer
moeilyk te bereiken grot een bende zat met
Beaumont geweren bewapend en ongeveer 30
man sterk. De twee achtergelaten brigades
hadden dat kluifje Diet aangedurfJ, doch thans
ging het er op los. Eerst verkennen natuur-
lyk, waarby bleek, dat de grot maar óén
ingang heeft en langs tweo steile, smalle
bergpaden ia te bereiken, dio in tegenover
gestelde richting loopen.
Op die accessen had de vyand bindernissen
aangebracht en loopgraafjes aangelegd.
Wat nu te doen? De ingang der grot for-
ceeren zou bloed kosten en aangezien er geen
dokter by de colonne was, Werd dio eerst
van Kotta-Radja ontboden. Daarna zal men
het waagstuk ondernemen. Do grot wordt
natuurlyk goed bewaakt door op de tweo
eenige toegangswegen een brigade raarechau3-
3068^ te plaatsen, die bywyze van wacht om
de 24 uren worden afgelost.
De dokter is gisteren reeds ln Lhong aan
gekomen; nadere berichten hebben ons even
wel nog niet bereikt Trouwens, lk hoop, dat
nog oenigen tyd uitblyvon, dan kryg ik
daardoor ten minste de geruststellende zeker
heid, dat de gioi ctei wordt geforceerd, maar
da bsnde, door het afsluiton van alle gemeen
schap, gedwongen wordt zich over te geven
alvorens den hongerdood te sterveD.
Het is hi6r immers zaak de bende ten koste
van zoo min mogeiyk verlies onschadeiyk to
maken, hetgeen het bsste verkregen wordt
door insluiting.
E.n ander grapje is, dat Toekoe Ali Bait
of volgens dr. Snouck Hurgronje „Ba'et,
het eigeniyke hoofd der VII Moakims Ba'et
met, naar men wil, 100 volgelingen van de
Wtstkusfc in hot gebergte der VII Moekims
Ba'ot is aangeland en zich in de buurt van
het kramatgrafTeungkoedi Weuöngophoudt:
natuurlyk met geen vriendschappelijke bedoe
lingen.
Volgens geruchten zou er zelfs nog meer
slecht volk in dat gobergte rondzwerven en
van do Westkust afkomstig zyn. Nu, ik' kan
me zulks wel voorst-llèD, eensdeels omdat ér
achaarachte, zoo niet gebrek, aan levensmid
delen is in Daja en zyn omgeving en van
den: anderen kant omdat de marechaussees
or ageeren en die de benden in zekeren zin
verjagen.
Assahan.
De „Deli-Ct." meldt:
In de B^takacJie lanischappon heerscht
eenige onniat, daar de familie van den in
189.7 gesneuvelden Raoja vwn Meranti tegen
ditos vervanger in verztt kwam, die blykbaar
zynj gezag niet weet te handhaven.
Een verblyjend nieuws is daarentegen het
bezoek van den radja van L. Bandara by den
assistent-resi Jent van Bengkalis. Hy beloofde
met de ryksgrooten te zullen terugkomen en
zal dan het Verzoek aoen om onder onze
souver-initeifc te mogen worden gesteld.
Wy vermeldden reeds, dat de posten Bekan
Baroe en Teratah Boeloe na de onderwerping
aer V Kota's zyn opgeheven.
Tn het naburige Kapenoehan- werd door T.
Moeda Sahag in Juni een inval gedaan. Ook
thans is hy nog niet rustig. De radja van
Kapenoehan heeft hem bedreigd met een inval.
Dook don Gooveroour-Generaal van Ned.rlndfë
zijn de volgende beschikkingen genomen
CIVIEL DEPARTEMENT. On tal agent op
verzoek wegens ziekte eervol uit zjjn betrekking,
de griffier van do landraden te Kediri en Ngandjoek
A. Lafontaine.
Bienoemd: tot griffier van de landraden te
Kedin en Ngandjoek, de griflier van den landraad
te Ngawi, X. E. H. C&ibo.
Bij het Binnenlandscb Bestuur op de bezit
tingen buiten Jaza en Madoern:
Benoemd: tot controleur der 2de klasse, dn
adspirant-controleur H. Th. Weehuizén; tot ad-
spiraut controleur, L. H. W. Yan Sandick en
T. J. P. De Bruine, beiden thans ter beschikking
van den Directeur van ömnenlandacb Bestuur.
V erleend: wegeas ziekte een tweejarig ver
lof naar Europa, aan do hulpouderwyzeres by bet
openbaar lager ouderwua voor Europeanen mej.
E. A. bacré.
Ontslagen: wegens volbraohten dienst tyd,
eervol uit 's lands dienst, de commies 2de kl. by
den poet- en telegraafdienst A. F. J. De N^js.
Bij den landraad te Medan (Oostkust yan
Sumatra).
Ontslagen: op verzoek eervol al a lid, C. J. L..
Von Schmid, onder dankbetuiging voor de door
hem als zoodanig bewezen diensten.
Benoemd: tot lid B.H.A. Von Bulow, hoofd
administrateur van de onderneming Rotterdam".
Benoemd: tot officier van justitie bg den
Raad van Justitie te boerabaia, de voorzitter vaa
de Landt aden te Magelaag en Teuxanggoeng ^Kedoe)
Mr. A. F. Lens.
Bjj het biuuenlaudsch bestuur op Javaen Madoera,
V erplaatst: van de residentie Bageleu Daar
de res. Kediri de controleur late klasse E. W. H.
Doeve; van de res. Paeoeroeon naar de res. Ba-
gelen de ooniroleur 2de klasse Jhr. L. De btuers;
van de res. Banjoemas naar de res. Preanger Re
gentschappen de adapirant-oontroleor H. A. Voet.
Bepaald: dat geplaatst blijft in de ren. Far
soeroean do oontroleur '2de klasse J. H. Van Wely;
in de reaideutie Preanger-Regentschappen de be
noemde controleur '2de kL J. G. Bedding; in de
res. Pasoeroe&Q de met de waarneming der be
trekking van adspirant-oontroleor belaste ambten.
H. O. Wnltf.
Geplaatst: In de ree. Banjoemas de met de
waai neming der betrekking van adspirant-control.
belaste ambtenaar M. B. Van der Jagt.
By het binnenl. bestuur op de bezittingen
buiten Java en Madoera.
Geplaatst: In het gouvernement Sumatra's
Weet kost de benoemde adapirant-oontroleur F. C.
H. Darlang.
By den post- en telegraafdienst:
Onthevon: Eervol van het beheer van het
kantoor te Rantau-prapat en overgeplaatst naar
Weltevreden de comm. 2de kl. J. N. 'lamson; eer
vol van het beheer van bet kantoor te Moe&ra-
doewa en overgeplaatst naar Weltevreden de comm..
2de kl. Cb. Lauieus; eervol van het beheer van
bet kantoor te babang en overgepl. naar boerabaia
de comm. 3de kl. E. Courant.
lieooe m d Tot chef van het kantoor te Rantau-
prapat de comm. der 2do klasse W. A. Beer te
Madioeu; tot chef vau het kantoor te Moeara-
doewa de comm. der 2de klasse J. VV. Hendriks Hzn.
te Weltevreden; tot chef vau het kantoor te
Sabang de comm. 3de kl. W. J. Van Gent te Pro-
boliuggo.
Overgepl aatst: Van Somarang naar Madioen
de comm. 2de ki. Ch. Van der Sluys; van Lahat naar
bemarung de comm. 2de kl. L. F. tt. Baehr; van
Weltevreden naar Lahat de comm. 2de kL J. E.
Göllner; van boerabaia naar Djokjakarta de comm.
3de kl. J. G. Ehreucron; van Soerabaia naar Fro-
boliuggo de comm. 3d© kL H. Vogel.
Verleend: Wegens ziekte een tweejarig ver
lof naar Europa aan den officier van justitie bjj
den liaad van J ustitie te boerabaia Mr. J. H. Tobias.
By het Bionenlandscb Bestuur op Java en Madoera.
Met intrekking van zyn verplaatsing van de
residentie Japara naar de residentie Banjoemas, ver
plaatst naar de residentie bemarang de aspirant-
controleur H. Tb. Brouwer.
TWEEDEI KADES.
By de gisfcernamiidaff voortgezette alge-
meone beschouwingen over de Staatsoegroo-
ting van 1900 merkte aan den heer Van der
Zwaag- da Minister op, dat het verschil tus
schen bo k- en kastekosten voortspruit uit
het nakomen v: n betalingen.
Zoolang de toestand niet geboren ia, dat
aan afschaffing van leger en vloot gedacht
kan worden, moeten allen, cie prysstellen op
onze nationale zelfstanaightU, mejewerken
to3 te staan hetgeen voor onze verdeaiglng
n 00 Jig is.
Do heer Pyttereen herhaalde zyn vraag wat
u- -
in het vorvolg zal worden gedaan om
voorkomen hetgsen geschied is met do Arme
niërs en Jong-Turken hier te lande.
De heer Van der Zwaag herhaalde zyn
bezwaren.
De heer Staalman haalde al? bewys, dat by
do Regeeriog het anti papisme voorzat, aan,
dat een lid van het kabinet tegen hem in
Den Helder heeft aangevoerd, op te komen
tegen het monsterverbond „Rome ec Dordt".
Later hebben de liberalen dit aangemerkt als
een abuis en beweerd, dat zy naast Romw
stonden.
De heeren De Visser en Van Kempen zyn
onvoldaan over 's Ministers antwoord ten aan
zien van. do Zondagsrust.
De Minister verklaarde in antwoord op da
verschillende replieken, dat de ethische be
langen by hem het hoogst staan. In détails
van de werklieden pensionneering kan hy
thans nog niet treden.
Het algemeen debat is gesloten. Hoofdstuk J
I, Huis der Koningin, wrerd goedgekeurd.
Dinsdag te II uren is Hoofdstuk II aan
de orde.
Wijziging Hoofdstuk Financiën for Staat#-
begrooting voor 1898
In zyn Mem. v. Antw. zegt de Min. v.
Fin;, dat er terecht op is gewezen, dit Ie-'
sparingen op da uitgaven slechts in g-rmge
mate kunnen voorkomen wanneor zulk esn
tegenslag wordt ondervonden, als zich in 1S9B
met betrekking tot de uitkoericgen aan de
gemeenten heeft voorgedaan.
De vraag, of op de hier bedoelde tekorten
ten volle gerekend is by gelegenheid van de
indiening dor Staats begrooting voor 1'900, kan
bevestigend wordön beantwoord.
Over den omvang der werkzaamheden van
de zetterscollege8 in de verschillende gemeen
ten kan nog nist goed geoordeold worden.
Het bedrag dor kosten v.n vervolging krach
tens de nieuwe wst op het Personeel, die
onverhaalbaar zullen blyven, waa nog met
geen mogelykhiid eenigszins juist te bepalen.
Van iichtvaardiglyk voeren van procedures
tegenover pachters is, voor zooverre den
Minister kan nagaan, r-ooit sprake geweest
en is ook geen sprake in do zaak van de
pacht van het voer van Veen op Aalst.
Stoomtramweg Zulfen Pruisische grens
Ean wetaontwep is ingediend tot toekenning
van een renteloos voorschot ten bodrage van
eem derde in de aanlegkoaten, doch tot geen
hooger bedrag dan van f 186,000, ten bohoevo
van den aanleg van een stoomtramweg van
Zutfen naar_d0 Pruisische grens in de richting
van Emmerik. Er zal door de ontworpen
stoomtramweg te Doetincbem een aanslui-
ting kunnen worden tot Btand gebracht met'
den Gelderschen atoomtramweg. Zy sporen
zyn 0. a. ontworpen te Zutfen naar de
rivier, en te Dostinchem naar het station
van den Geldersch-Overyselschen Locaalspoor-
wog. Ben verbeterde communicatie zal wor
den verkregen met Emmerik, vooral voor de
plaatsen van< Doetinchem, tot de Ryksgrcns,
speciaal- voor 'a Haerenberg, van waar uit reeds
thans dagelyks ettelijke honderden werKliedc-n
naar Emmerik gaan. Do totaio kosten van
aanleg en uitrusting van den tramweg wor
den begroot op f 650,000.
Door de afdeelingen der Tweede Kamer z(jn
benoemd tot rapporteurs over de wetsont
werpen tot vaststelling van oe bogrootingen
van Suriname en Curasao voor I9.J0, do heeren
Van Viymen, Pynackyr Hordyk, Travaglino,j
Geertsema od Pytiersen, en voor .*e ontwerpsa
tot bekrachtiging van provinciale belastingen,'
tot onteigening voor str .atvtroreedmg to Arn-1
hem en tot verhooging en aanvulling van'
hoofdstuk IX (Waterstaat) der StaatsoLgroo-
ting voor 1899, de heeren Krap, Van Gilse,j
Bouman, Rethaan Macaré en Zyl.ua.
Drankbestrijding..
Rykssnbsldiön voor bestry ing van crank-
misbruik zyn ten laste aer bogrooti.ig van
binntnlandsche zaken verl end aan oe volgend®
vereeDigingen of instellingen: R.-K. vereeniring
tot be8tryalng van het alcoholisme, ander be
scherming van den H. Aartsengöl Michael, te
Utrecht; Egmoncsche Geheel Ontbou lersver-
eeniglng teEgmond aan Zee; KruisveroonJ, R.-K.
vereeniging td beetrydiug van net drankmis
bruik te Venloo; Volks ond, vereeniglng tegen,
drankmisbruik; R. K Drankbeatrydersvereeni-
ging Krui8veruond, in het bisaoxn 's Boscn;
Ned er L Vereenigiag tot afschaffing van st rken';
drank; Afd. Haarlem der Nationale Christen-
Geheel-Onthouders vereeniglng; Neüerl. Mili-J
tairen on 1Neutrale Geheel-Onthoudersver-
eeniglng te Nfimegen; Vereeoiging Ons Huis
te Hoogezand Sappemeer; Afd. Steenwyk en-/
Omstreken der Nationale Christen-Ge h oei-J
O. thouuers-vereeniging; Kruisveroond, R. K.'
Vereenigiag ter bestry ing van het drank-1
misbruik, te Maastricht; Diocesaan'-bestuur vao-j
het R.-K. Matigheidsgenootschap het Kruis-'
verbond in het aart3bis~om Utrecht; Bestuur
aer Vereenigiag tot bevordering van htt her-i-
stel van drankzuchtigen; Directie herstellinga-j
oord voor drankzuchtigen Hoog Hullen to,
Eelde (voor patiënten).
Da correspondent te Bataria ran de „N.'
R. C." seint onder dagtotkenlng raa gisteren-
.G=rucbten ran rerechillenla zyoen Oe
vestigen, dat Fuigllma PoUm gedood ie."
