T'ÓN 12197
Maandag 37 November.
A». 1899
jouraat wordt dagelijks, met uitzondering
van (Zon- en feestdagen, uitgegeven
Tioecdc Blad.
PERSOVERZICHT.
F eviHLleton.
JALOERSCH.
LEIDSCH
DAGBLAD.
PRIJS DEZER CQUBAHTI
Poor Lel dan për 8 maanden. M 3 n. MO.
Franco per post «>*-•• 1.40.
afzonderlijke Nommers j 0.05.
PRIJS DER aXJVKRTEïJTEËNj
Van I —0 regels f 14)5. Iedere regel meer f 0.17J. Grooter»
letters naar plaatsruimte Voor het incasseeren huiten de stad
Wordt f 0.06 berekend.
In het Weekblad van het Recht vinden v?ö
opgegeven hoe sterk het aantal v e r e e n i-
gingen en naamlooze vennootschap
pen, op welker (nieuwe of gewijzigde) sta
tuten de Koninklijke goedkeuring is gevraagd,
in de laatste j3ren is gostegen.
In 1861 werden zulke statuten van 14 ver-
eenigingon erkend en op die van 67 naam
looze vennootschappen bewilliging verleend.
In 1881 waren de cijfers 159 en 143, in 1891
321 en 295. Nog sterker was de toeneming
Bedert 1891. In het vorige jaar werden van
708 vsreenigingen de statuten goedgekeurd
(waarb\j 158 wijzigingen) en op die van 617
naamlooze vennootschappen (258 wijzigingen)
bewilliging verleend. Totaal dus in 1898 1325,
ruim het dubbele van 1891 en bijna het
20-voud van 1861.
Het onderzoek van al die regelingen is aan
bet departement van justitie nog altijd aan
één ambtenaar onder toezicht van anderen
opgedragen.
De redactie van het Weekblad teekent hierbij
aan, dat zij dien arbeid „om er niots ergere
van te zeggen, stellig onvruchtbaar" acht.
„Wat de naamlooze vennootschappen aangaat,
is er sedert 30 jaar en langer schier geen
twijfel meer over, dat het zoogenaamd preven
tief regeeringstoezicht, zooals het bij ods wordt
uitgeoefend, niets geeft en eer schadelijk
werkt."
Hierbij zij herinnerd, dat reeds meer dan
10 jaren geleden door de Staatscommissie voor
de herziening van het Wetboek van Koop
handel een ontwerp op de vennootschappen
is aangeboden, waarbij dat toezicht werd afge
schaft en vervangen door ruime openbaarheid.
Het is zeer bedroevend, dat deze in veel
opzichten voortreffelijke arbeid „onvruchtbaar"
is-gebleven, maar zooveel onvruchtbare arbeid
nog altijd van den eenen ambtenaar aan het
ministerie van justitie gevorderd wordt.
Wat de vereenigingen betreft, merkt hot
Weekblad op, dat jaarlijks voor honderden
erkenning gevraagd wordt, ofschoon zy aan
de daardoor alleen verkrijgbare rechtspersoon
lijkheid volstrekt geen behoefte hebben. Oak
daarom stemt het in met het gevoelen van
den minister van justitie, dat het beter ware
de erkenning te doen vervallen en daarvoor
een registratie in de plaats te stellen. Reeds
voor meer dan 25 jaren heeft de Nederlandsche
juristen vereenigicg dat voor stichtingen wen-
scheiyk geacht. Hoe lang zal het echter nog
duren, alvorens de wetswijziging tot stand
komt?
De Nieuwe Arnhemsche Courant protesteerde
togen de voorstellen van den Minister van
Koloniön om een uitvoerrecht te gaan
heffen van boschproducten in de Bui
tenbezittingen van Ned.-Oost-Indië, en om de
bestaande vrijhaven te Makassar op te heffen.
Het blad had zulke voorstellen zeker niet van
den minister Cremer, den vroegeren handels
man, verwacht.
Vermakelijk is het te zien, zegt de N. Arnh.
Ct., hoe hij zich verdedigt tegenover hen, die
economische bedenkingen hadden ingebracht
tegen uitvoerrechten en vreesden voor afneming
van de inzameling en den uitvoer van bosch
producten.
Da bedenkingen worden door hem ten volle
gedeeld,voor zoover cultuurproducten be
treft, maar zjj gelden Diet voor boschproducten;
iotegendoel, zij zullen in de Buitenbezittingen
een ook economisch alleszins aanbevelenswaar
dige belasting zijn, en hfi verwacht eer ver
meerdering dan vermindering van de
inzamoling van deze producten.
Het uitvoerrecht heeft dus, volgeDS Z. E.,
ten gevolge vermeerdering van aan- en uitvoer.
Maar enkele regels verder leest men In de
Memorie van Antwoord, dat het uitvoerrecht
o. a. geheven zal worden van vogelhuiden,
„in welk geval het tevens dienst zal doen
als middel van bescherming van
paradijs- en andere vogels".
Dit nieuw-model uitvoerrecht zal dus gelijk
tijdig dienen om de iozameling te vermeerderen
en deze te verminderen.
Onbegrijpelijk schynt het, heet het verder
dat een Minister, die den handel kent, die,
men mag dit aannemen, er hart voor heeft,
aan de Nederlandsche vrijhaven van Makassar
het eenige middel ontneemt om met goed ge
volg het hoofd te bieden aan de concurrentie
van de Engelsche vrijhaven van Singapore.
Niemand beter dan do Minister weet, dat
do handel, onder gelijke omstandigheden, zich
steeds verplaatst naar die markt, waar by
de hoogste prijzen kan bedingen en het minst
belemmerd wordt. Do opheffing van do vrij
haven van Mikas3ar moet, ondanks alle ver
zekeringen van h9t tegendeel, ten gevolge
hebbec, dat de handel zich steeds meer zal
verplaataen naar Singapore.
Thans is Makassar het middelpunt van den
handol in het Oostelijk deel van don Iddiachen
Archipel; de waarde van den in- en uitvo3r
is na 1846, het jjar der vrijverklaring, in
steeds sterker mato toegenomen. Zal men al
de voordeelen, uit dat drukke handelsverkoer
voortvloeiende voor de geheele bevolking dhr
streek, in de waagschaal stellen voor een be
trekkelijk geringe en hoogst onzekere bate
voor de schatkist?
Vermeerdering der vaste middelen en gelijk
matiger verdeeling der lasten zyn ontwijfel
baar noodig.
Maar kleine politiek noemen wy het, dat
doel te willen bereiken langs den thans voor
gestelden weg. De beide thans besproken
maatregelen worden geschat eon jaarlyksche
bate te zullen opleveren van f 780,000, te
verminderen met de ko9ten van douanen,
recherche, entreposeering, bouw en onderhoud
van gebouwen, aanstelling van nieuw perso
neel, enz. Wat er zal overbiyven valt niet te
ramen, maar do opbrengst kan nimmer zoo
hoog zyn, dat daardoor wordt gewettigd het
gevaar, dat do handel van Makassar zal ver-
loopoc en de uitvoer van boschproducten, een
boefdbestaansmiddel der lnlandsche bevolking,
zal verminderen.
Wy zouden van den Minister, geïnfluenceerd
door z'jn financiëelo raadgevers, een beroep
willen doen op den beer Cremer, en van hem
willen vernemen of ook hy niet van oordeel
is, dat er andere, betere middelen zyn om den
toestand der Indische geldmiddelen te verbete
ren; of die middelen niet moeten worden ge
zocht in maatregelen, strekkend om de welvaart
der bevolking te bevorderen, nieuwe bronnen
van bestaan te openen, to doen wat by in
Deli heeft helpen doennagenoeg wilde, woeste
streken tot ontwikkeling te brengen?
Het Haagsche Dagblad protesteert tegen do
in de laatste weken hier te lande uitgekomen
gevoel en hartelooze spotprenten, vooral
wat aangaat Engeland's Koningin.
EngelaDd's Koningin is zegt het blad
een bejaarde Vorstin, en het gebeurt nu een
maal volgens de wetten der natuur, dat wy
allen in jeugdige glorie er anders uitzien dan
in onze laatste levensdagen. Is deze omstandig
heid echter een gepast middel om zich ten
koste van anderen te vermaken?
Byna al onze geïllustreerde organen maken
zich nu hieraan schuldig in de laatste dageD.
Het voordeelig8te middel, om zyn publiek te
laten lachen, scbynt thans te zyn, de bejaarde
Vorstin van het oorlogvoerende Britsche Rtfk
in allerlei caricaturen weer te geven.
Koningin Victoria, dio bloedbaden neemt,
Koningin Victoria, die voor den Duitschen
Keizer defileert; kortom, steeds die akelige,
ruwe scherts, die zich vermaakt ten koste
niet van den meest schuldige, doch van een
vrouw, van een bejaarde Vorstin, die eenmaal
ook jong en schoon was en haar laatste
levensdagen verduisterd ziet door een onmen-
8cheliiken oorlog, waarin baar Ryk niet
voor haar pleizier gewikkeld is, en die haar,
wie weet, hoeveel tranen kost.
De Maasbode neemb dit met instemming
over, en voegt er by wat de Middelhurgsche
Courant er op volgen liet:
En een Vorstin, die, gebonden als zy is door
haar constitutioneole rechten en plichten, toch
a'leen niet by machte is geweest dien oorlog
te boletten.
Staat9begrooting voor 1900.
Ia zyn Memorie van Antwoord op het
afdoelingsverelag der Tweede Kamer over het
hoofdstuk Binnenlandsche Ziken zegt de
minister, dat omtrent het overbrengen van
meerdere domeinen van het dep. van Financiën
naar dat van Binnenl. Zaken het overleg
nog niet afgeloopen i9.
Ten aanzien van do agrarische wetgeving
is do minister niet van gevoelen veranderd.
Ten aanzien van do klachten over opdry ving
van de uitgaven voor den landbouw wyst
do minister er op, dat voor 1899 hiervoor
f 1,277,808 34 i3 toegestaan, terwyi voor
1900 f 1,245,330 33 is geraamd, en voor 1900
nog is uitgetrokken het bedrag voor de
overname van gebouwen van een pachter
van den Scheurpolder, waartoe de Staat ver-'
plicht is iDgevolge het nieuwe pachtcontract,
zoodat zonder deze uitgave, die trouwens als
geldbelegging moot worden beschouwd, het
eindcyfer voor de afd. Landbouw voor 1900
f 45.478 01 lager geraamd is dan voor het
loopende jaar. "Wat de verhooging van het
geriDge subsidie aan de Yereeniging voor de
Byencultuur betreft, wordt opgemerkt, dat
dit onderdeel van hot landbouwbedrijf van
niet geringe böteekenis ia voor land- en
tuinbouw.
De minister kan niet de toezegging doen,
dat oen wetsontwerp tot nadere organisatie
der vertegenwoordiging van den landbouw
reeds zeer spoedig de Kamer zal boreikeo,
maar deelt mede, dat de zaak wordt voorbereid.
Hy be8trydt de bezwaren tegen verdere
uitbreiding van de Rykslandbouwschool te
Wageningen. "Wel is het mogeiyk geweest
zooveellandbouwleeraren en zuivel consulenten
aan te stellen als voor het. oogenblik vol
doende werd geacht, maar elk jaar kan in
dien toestand verandering komen. Hat maakt
een punt van o/erweging uit in boeverre
bot wenscheiyk is de bemoeiingen van de
met te veel werkzaamheden overladen Ryks-
landbouwleeraren ten opzichte van de winter-
scholen te beperken.
Nagegaan wordt, in hoever het mogeiyk
zal zijo, de RykslandbouwleerareD, aan wie
het doctoraat van winterscholen is opgedragen,
en die hierdoor worden belet de hun overigens
opgedragen werkzaamheden naar eisch te
volvoeren, door anderen to vervangen. Ver
meerdering van het aantal wintercursussen
zal eerst geleideiyk kunnen geschieden.
Mochten onvoorziene omstandigheden geen
vertraging veroorzaken, dan zal een ontwerp
tot afzonderlijke wettelijke regeling der zost-
watervisschery nog in het loopende zitting
jaar kunnen worden ingediend. Aan den
subsidiepost voor de coöperatieve centrale
Boerenleenbanken wordt volstrekt geen blij
vend karakter gegeven. Voor beduchtheid,
dat de provinciale bemoeiingen in zake
paardenfokkerij by de totstandkoming der
nieuwe organisatie op dit punt gestaakt
zullen worden, bestaat niet de minste grond.
Het ligt in de bedoeling om een subsidie van
ten hoogste f 2090 te verleenen voor de
eventueel door de Prov. Voreeniging ter
bevordering der paardenfokkery in Groningen
op te richten dresseerschool voor paardeD.
Van ophe'fing van eenigen maatregel met
betrekking tot het mond- en klauwzeer is
geen sprake geweest. E«n wetsontwerp tot
afzonderlyke regeling van de bevlooiingen van
domeingrondèn is in bewerking.
"Wat de afdeeling Kunsten en "Wetenschap
pen aangaat, zegt de minister, dat het hem
aangenaam was, dat dr. Bredius op zyn
verzoek om eervol ontslag is teruggekomen.
De bestaande regelingen en instructies, waarby
de minister bet oppertoezicht heefr, z(jn ge
handhaafd. Aan volkomen herstel in de oor-
spronkeiyke schoonheid van den toren te
Rb enen kan vooralsoog geen gevolg worden
gegeven. De klachten over te grooten yver
in het opsporen van allerlei oude monumenten
zyn ongegrond.
Wyi gebleken is, dit ten aanzien van do
meest gewenschte verlichting van Rembrandt's
„Nachtwacht" groot verschil van meening
bestaat, is f 3400 uitgetrokken om een lokaal
te bouwen, ingericht tot het nemen van proeven.
Het denkbeeld om aan het hoofd van elk
nummer der „Ned. Staats Courant" eon korten
inhoud mede te doelen is niet voor uitvoering
vatbaar.
Hoofdstuk Financiën.
Van verschillende zijden werdeD, biykens
het voorloopig verslag, bedenkingen geopperd
tegen de gestadige vermeerdering van de
kosten van administratie der belastingen, waar
door van de ruimere opbrengst der middelen
een belangryk deel aan de schatkist wordt
onttrokken.
Van sommige zyden werd de wensch te
kennen gegeven, dat het betalen van ver
schuldigde belasting gemakkelijker zou worden
gemaakt. Opnieuw werd door sommige leden
geklaagd over te groote fiscaliteit by de toe-
passing van de vermogens- en bedryfsbelasting.
Opnieuw werd er door sommige leden op
aangedrongen ook do buitenlandsche schippers,
die niet geregeld, of korter dan drie maanden
achtereen hun bedrijf hier te lande uitoefenen,
aan do bedryfsbelasting te onderwerpen.
Andermaal werd aangedrongen op vroegere
uitreikiDg der aanslagbiljetten en opnieuw werd
geklaagd over de hoogo en ongelijkmatige
schatting van mobilair. Door veel leden werd
er andermaal op gewezen, dat het meermalen
voorkomt, dat de beslissingen van een Raad
van beroep het volgend jaar weder illusoir
worden gemaakt door de administratie. Door
sommige leden werd er op gewezen, dat ook
ten* aanzien van de grondbelasting zich nu
eu dan gevallen voordoen, waarin een aanebg
op reclame, door Ged. Staten vernietigd, het
volgende jaar weer op het aanslagbiljet voor
komt zonder dat op die uitspraak acht wordt
geslagen.
Gaarne vernam men, hoever het werk dor
herziening van de belastbare opbrengst dor
gebouwde eigendommen thans gevorderd is„
Door enkele leden werd de wenscheiykheid
betoogd, het houden van loterijen door vreem
delingen hier te lande by de wet te verbieden.
Opnieuw werd geklaagd over gebrek aan
pasmunt. Zoo ja, en waarom werden stand
penningen achtergehouden, aangemunt ter
herinnering van het jaar, waarin H. M. de
Koningin de regeering heeft aanvaard?
's Ministers aandacht werd gevestigd op de
zeer verouderde samenstelling van de prys-
couranten der publieke fondsen voor het recht
van successie en van overgang by overlijden.
Men zou de samenstelling in overeenstemming
gebracht willen zien met die van de officiële
prysiyst uitgegeven door de Vereoniging voor
den Effectenhandel to Arasterdam.
Door sommigo leden werd gevraagd, of voor
de muntgezellen, met het oog op hun gemis
van pensioen, door het Ryk niet eon verzeke
ring zou kunnen worden gesloten.
36)
Beelden uit het verloden, tooneelen, welke
zy gaarne vergeten zou, doemden hier steeds
voor haar geest op. Zoo ook heden. Zy trok
haar sjaal vaster om zich heen. Zy rilde.
Zy werd uit haar droomeryen gewekt door
oen zachte stem.
„Wilt go niet liever naar binnen gaaD,
Renata?" vroeg de oude barones Bergen, de
hand op den schouder barer schoondochter
leggend. „Het wordt koel en ge weet, dat de
avondlucht govaariyk voor je is."
Renata glimlachte weemoedig.
„Och, mama, voor my is niets gevaariyk,"
antwoordde zy, de hand der goede vrouw aan
haar lippen drukkend. „Integendeel, de avond
lucht doet my goed, en ik beu warm ingepakt,
zooals u ziet. Laat my nog een oogenblik hier
zitten. Ik zie zoo graag hoe alles zich ter
ruate begeeft, hot bosch en de vogels."
Do oude dame schoof een tuinstoel naderby
on zette zich naast Renata. Een tydlang
zwegen beiden. Eindeiyk vroeg Renata
aarzelend
„Niets nieuws, mama?"
„Neon, kind, dat is ook onmogelyk. Hy
kan myn antwoord nog niet gekregen hebben."
„Zijn laatste brief was uit Makao, nietwaar?"
„Ja. Hy schreef, dat hy daar pas was aan
gekomen en er eenigen tyd dacht te blyven."
M kao is ver, ver weg," zuchtte Rmata,
bet hoofd moede in de kussens, welke baar
steunden, leggend.
„Ja, voel te ver," dacht de barones.
Zy bad aan Erwin geschreven, dat Renata's
toestand zeer zorgwekkend was. Zy kende haar
zoon genoeg, om overtuigd te zyn, dat hu
onmiddelluk de terugreis zou ondernemen.
Uaar zou hy baar brief in Makao gevonden
hebben? Hy was nu hier, dan daar, overal
rust zoekend en ze nergens vindend, baar
arme Erwin 1
Zy wierp een blik vol bezorgdheid op het
bleeke gelaat harer schoondochter. Hoe mager
en ingevallen waren die wangen! Hoe groot
schenen die donkere oogen met hun wonder
baren glans! Om den mond lag een trek van
smarteiyk lyden.
De stryd der hartstochten was voorby.
Renata was zoo geduldig, zoo zacht geworden,
sinds zy had ingezien, dat haar geluk voorby
was. Slechts haar grenzenloozs liefde leefde
nog in haar en onafgebroken knaagde haar
hot bewustzyo, hom en zichzelve ongelukkig
te hebben gemaakt. Met een brandend ver
langen zag zy zyn terugkomst te gemoet;
vurig wensebte zy hem nog éénmaal te aan
schouwen, voordat zy voor altyd de oogen sloot.
„Daar zou ik je byna vergeten een groot
nieuwtje te vertellen," sprak de oude barones,
die zich in den laatsten tyd de grootste mooite
gaf Renata eenigszins af te leiden van haar
gedachten. „Verbeeld je, dokter Balde is
professor geworden. Kunt ge u Fransje als
professorsvrouwtje vcorsl eilon 1"
„Zr is ernstig en degelyk, ons Fransje,"
antwoordde Renata. „Ik verheug my van harte
07er dio bjnoeming."
„Kom, Renata, nu moeten we naar binnen;
ik ril van de kou. Je bent wezeniyk onvoor
zichtig."
Renata was opgestaan en op den arm der
oude dame leunend, wilde zy naar binnen
gaan, toen het geluld van een het voorplein
oprydend rytuig haar oor trof.
„Wie zou dat zyn, mama?"
Haar aandacht werd door hot vreemde
gedrag van Ptöbus afgeleid. Het dier was
opgestaan en luisterde. Zyn oogen begonnen
te schitteren, plotseling stoof hy de trappen
van het terras af, alles wat hem in den weg
stond, storlon, banken en bloempotten, omver
werpend.
Renata beefde.
„Mama," fluisterde ze en hield zich kramp
achtig vast aan de leuning van den stoel.
Ook de oude barones was bleek geworden.
„Ja, hy is het! Myn zoonl"
Daar ging de deur open, en by stond voor
haar, de innig geliefde, de lang verwachte.
Met een luiden kreet zonk Renata bewuste-
loos achterover in den stoel.
Erwin stond ala vastgenageld. Hy vergat
zelfs zyn moeder te omhelzsn.
„Is Renata ziek, moeder?"
„Ge ziet hot," antwoordde zy en groote
tranen rolden over haar wangen,
Erwin was diep geroerd.
„Moet ik haar zóó terugvinden? Waarom
hebt ge my niet gewaarschuwd, mama?"
„Ik heb geschreven zoodra do dokter haar
toestand hopeloos had verklaard. Ik heb myn
brief naar Makao gezonden. Hebt ge dien
niet gekregen
„Neen. Wat een geluk, dat ik gekomen
boni Wat ziet zy bleek. Lydt zy veel?"
„Neen, pyn heefc zy niet. Je terugkomst
heeft haar te zeer verrast... Je hadt ons
moeten waarschuwen."
„Maar, mama, ge vergeet hos wy van
elkander gescheiden zynl"
„Kom, Erwin, laten we haar naar haar
kamer brengen. Ze mag geen oogenblik langer
hier blyven. Ge zult haar wel in uw armen
kunnen dragen, want ze is zeor licht ge
worden."
Ds krachtige man hief baar zonder moeite
op, als ware zy een kind, en toen zy weinige
oogenbllkken later tot bswustz'Jn kwam on
de oogen opende, zag zy zich rusten aan zyn
borst, en het scboone, manlyke gelaat, dat
zich eens toornig van haar had afgewend,
boog zich vol medelyden over haar heen.
Haar eersto beweging was zich uit zyn
armen te willen bevryden. Maar by hield haar
vast en drukte haar innig tegen zich aan.
„Wees kalm, Renata," sprak by feeder.
Zy sloeg de donkere oogen tot hem op on
zag hem aan met oen blik, die op den bodem
zyoer ziel trachtte door te dringon.
Hy doorstond dien blik, al zijn gedachten
waren op dit uur voor Renata, geen ander
beeld verdrong dat van do oohs aangobodoa
gade, die by stervend to:ugvoni
Langzaam wondde zy de oogen af van hot
geliefde aangezicht.
Medelyden, niets dan medelyden had zy in
zyn trekken gelezen.
„Wees hartolyk welkom, Erwin," fluistercT
zy met bevende lippen, en haar hoofd zonf
tegen zyn borst, terwyi zy in snikken uitbarstte
Erwin zat hand in band met zyn moeder.
Heden, eindeiyk, na veel weken, had hü
er toe kunnen besluiten haar alles te vertellen.
Hy had Ella's naam niet over de lippen
kunnen brengen, terwyi zy, wier hart hom
nog steeds toebehoorde, stervende was. Zyn
moeder had hem niets gevraagd. Zy wachtte
totdat by zyn hart by haar zou komen
uitstorten.
Zy had hem gadegeslagen, terwyl hy, geiyk
voorheen, voor Renata zorgde, haar trachtte
op te vroolyken; zyn stem klonk zoo feeder,
zoo innig, de druk zyner hand was zoo warm,
zoo deelnemend, dat zy hoopto, dat Renata
langzamerhand in den waan zou komen, dat
zU nog in hot volle bezit was zyner liefde.
Er waren oogenblikken, dat zelfs zyn moeder
zich afvroeg of hy niet inderdaad haar liefhad,
zooals voorheenhy scheen aan niets to
denken dan aan Renata, hy verliot haar
zelden en ns haar kleinste wenschen in haar
oogen.
En Renata was zoo veranderd, dat zy vee'
moer geleek op haar, die hy zoo hartstochteiyk
bad bemind, dan op de jaloersche vrouw, dfc
zyn loven zoo bad veibilterd.
(Wordt vaw'gt.)
