N°. 12132
A0. 1899
<§eze fëourant wordt dagelijks, met uitzondering
van fan- en feestdagen, uitgegeven.
Feuilleton.
De toepassing der wetenschap.
Dinsdag 13 September.
LEIDSCH
DAGBLAD.
PRIJS DEZER COURAJTTi
Voor Lelden per 8 maandea. 1.10.
Franco per poet 1.40.
Afzonderlijke NommerB 0.05.
PRUS DER /LDVERTEOTTIËH1
Van 1-6 regels i 06. Iedere rogei meer f 0.17|. - Groctero
letters oaar plaatsruimte Voor het IncasseeraD bol ten da stad
wordt f 0.05 berekend
Leiden, 11 September.
Deze week nemen de repetition een aan
vang voor de uitvoeringen van bet oratorium
„Abraham", van M. Blumnor. Hoewel oor
spronkelijk geen levende beelden by dit orato
rium bohooron, zullon toch in vorband met
den tekst twaalf beeldengroepen worden aan
gebracht.
Evenals het vorige jaar by het oratorium
„De H. Elisabeth" zullen deze groepen worden
ontworpen en de kostumes hiervoor worden
geleverd door den heer Ludwig Markwitz, uit
Duisburg, die getoond heeft op dit gebied aan
alle eischen te kunnen voldoen. Verwacht kan
dus worden, dat ook deze uitvoeringen
schitterend zullen zijn.
Waarschijnlijk zal binnenkort in ons blad
een meer uitvoerige beschrijving worden ge
geven van het oratorium als muziekwerk,
terwijl dan tevens eenige beeldengroepen zullen
worden besproken.
Door den Hertog De Loubat, te Parijs,
is aan de Universiteitsbibliotheek te Leiden
ten geschenke aangeboden een exemplaar van
de op zijn kosten vervaardigde photochro-
mograpbische reproducties, getiteld: „Cóoice
Corpiano Manuscrito pictórico de los antiquos
nauas qui se conserva en la Biilioteca de
la Universidad de Bolonia" en „Codex
Telieriano-Romen8is, Manuscrit Mexicain".
D^n schenker is daarvoor de dank der
Regeering betuigd.
Zondagmorgen woonden H.H. M.M. de
Koninginnen de godsdienstoefening by in de
Nedtrl.-Herv. kerk te Apeldoorn, onder gehoor
van ds. Van Rijn.
Te Utrecht werd gisteren vanwege den
Noord- en Zuid Nederl. Bond van Socialisten-
Goheel-ontbou.crs een openbare vergadering
gehouden.
7 Als spreker trad op de beer J. J. Samson,
die een pleidooi hield voor'de geheelonthou
ding ook als etn der krachtige midoelen in
•den strijd der arbeiders om lotsverbetering.
Door B. en Ws. van Rotterdam is bij
den Raad het voorstel iogediend om het trak
tement van den directeur der gemeente
werken, dat thans 6000 met vrije woning
bedraagt, te brengen op ƒ7000 met vrije
woning en in verband daarmede bet maximum
van den adjunct-directeur met ƒ1000 te ver-
boogen en op 5500 te Irengen. Dit is niet
in overeenstemming met de wenschen der
commissie voor de plaatselijke werken, die
de maxima respect, 8000 en 6000 wilde
hebben. Een minderheid in het dageiyksch
bestuur steunt het voorstel.
Het diplomatiek examen is afgeloop n.
Aan oen heer J. H. Van Royen, gezantschaps-
attachó, is het raaicaal voor de benoembaarheid
tot gezantschapssecretaris verleend.
Bij den aanvang van de openbare zitting
der Commissie is coor den voorzitter, mr.
T. M. C. Asser, hulde gebracht aan de
nagedachtenis van twee vroegere leden der
Commissie, sinds haar laatste bijeenkomst
overleden, baron Gericke van Herwijnen, gedu
rende veel jaren voorzitter, en prof. R. Fruin.
Door het Nederlandsch Comité voor
Transvaal is in antwoord op het telegram,
Vrijdag door het comité aan Hare Majesteit
de Koningin van Groot Britannië en Lrland
verzonden, het volgend telegraphisch bericht
ontvangen:
„De particuliere secretaris der Koningin
heeft de eer u namens Hare Majesteit mede
te deelen, dat Hare Majesteit het door u op
7 dezer aan Haar afgezonden telegram ont
vangen. heeft."
Htt stoomschip „Burgemeester Den Tex",
van Batavia naar Amsterdam, passeerde 9
Sept. Gibraltar; de „Salak", van Rott.rdam
naar Java, passeerde 9 Sept Kaap delArml;
do „Statendam" vertrok 9 Sept. van Nieuw-
York naar Rotterdam; de „Herzog" arriveerde
9 Sept. van Dar-es-Salaam te Mozambique;
de „Kanzier", van Hamburg en Amsterdam
naar Oost-Afrika, vertrok 8 Sept. van Lissa
bon; de „Koning Willem I", v n Batavia naar
Amsterdam, vertrok 8 Sept. van Padang; de
„Prins Hendrik" arriveerde 10 Sept. van
Amsterdam te Batavia; de „Soembawa", van
Amsterdam naar Batavia, vertrok 10 Sept
van Suez; de „Stassfurt", van Batavia naar
Amsterdam en Hamburg, arriveerde 8 Sept.
te Colora'o; de „Telamon", van Amsterdam
en Liverpool naar Java, passeerde 9 Sept.
Gibraltar.
Boskoop. Den 7den Juli 1898 besloot de
Raad dezer gemeente den Sta.t een gebouw
als Rijkstuinbouw winterschool aan te bieden;
den - 7den Oct. d. a. v. beloofde de minister
zijn gewaardeerde medewerking voor het plan
en begon den cursus.
Dsn 18den Nov. 1898 kwam het besluit
der Regeering, bier een Rykstuintouw-winter-
school te openen.
Zaterdag werd de school geopend.
Da burgemeester noodigde de autoriteiten
uit tot een bezoek aan het inwendige der
inrichting.
Na bezichtiging bood de burgemeester, namens
de gemeente, den autoriteiten den eerewijn
en vc-rzocht Z.Ed. den heer Sickesz het ge
bouw over te willen nemen en voor geopend
te verklaren.
Do heer Sickesz zeide, dat het hem hoogst
aangenaam was, tegenwoordig te zijn, om
als vertegenwoordiger der Regeering de ge
tuigenis af te leggen, dat de Regeering deze
inrichting overneemt; het is goed, zeide hij,
dat intellectueele menschen de geesten hebben
wakker geschud voor vakonderwijs.
In den tuinbouw heeft men niet genoeg
aan een geoefende band, men behoeft ook
een boofd, gevuld met theoretische kennis.
Z.Ei. vindt het een gelukkig feit, dat nu
juist in Boskoop, waar de tuinbouw een zeer
hoog6n trap bereikt heeft, mon tot dit besef
is gekomen.
Spr. wenschte den Boskoopschen kweekers,
z\jn bestuur en burgemeester geluk, dat zij
hun wenschtn vervuld zagen.
Ook den directeur en leeraren wenschte
hij geluk: ge hebt door uw krachtig optreden,
zei ie by, aan deze inrichting em krachtigen
stoot gegeven.
Den inspecteur van het land- en tuinbouw-
ouderwijs, den heer Löbnis, beveelt hij dit
stiefkind der Regeering met allen ernst aan en
hij hoopt, dat de school zich door organisatie
en krachtige leiding ten nutte van den tuin
bouw ontwikkelen moge, ook ten nutte van
Nederland.
Hierna ging men naar „Café Neuf," waar
den genoodigden een déjeuner werd aange
boden.
Noordwjjk-aan-Zee, Eind der vorige week
is te Vlaar ingen binnengekomen: N.W. 31,
reeder L. Van der Deyl, schipper A Van
Duyn, met 170 kantjes haring. De op 1 en
2 dez'.r aangekomen schuiten N.W. 34, schip
per P. Hoek, en N.W, 26, schipper C. Van
der Loyt, zijn Donderdag weder ter haring-
visschery uitgevaren.
Roelof-Axondsveen. Van de 6toomloot-
gelogenheid tot Gouda, voor de processie naar
Kevelaar, ia hier Zaterdag door ruim 70
parochianen gebruik gemaakt.
Wassenaar. Gisteravond bielden de bloem-
kweekers een vergadering ten huize van A.
W. Beyersbergen. Het was nu niet om hun
eigen bel-ogen, maar om die d:r armen te
behartigen, dat ze waren saamgeroepen. De
heer J. KniJnenburg Gzn. betreurde het in
zijn hartelijk openingswoord, dat het Arm
bestuur gaarne deze vereeniging te niet zou
willen doen. Hij cankte de aanwezigen uit
naam der armen en verhaalde hoe groot de
blijken hunner dankbaarheid waren geweest.
Hn.ruit besloot by, cat de vereeniging ni.i
moest worden afgebroken, maar wel degelijk
moest blijven bestaan. Zoo dachten ook alle
aanwezigen er over. Het saldo der rekening
van het afgeloopen jaar becroeg 29.44. Met
algemeene stemmen w rd besloten, cit saldo
af te zonderen voor het ziekenfonds. Tot
bestuursleden weraea gekozen J. KniJnen
burg Gz., G. Garelen en A. Van der Zalm.
Het bestuur treedt voortaan om de vijf jaar
af. Narcissen worden by het bestuur inge
wacht vóór 1 October, tulpen vóór 15 Oct.
Over giften in geld zal half November worden
beschikt.
Uit de „Staatscourant.*
Koninklijke Besluiten. BenoemdMet
ingang van 16 September 1899 totbureelambtenaar
bij de arbeidsinspectie, als klerk G. A. Koens, te
's-Gravenhage.
Eervol ontslag verleend: Aan den reserve-
apotheker der 2de klasse bij de landmacht P. C.
Endt, gerekend van 9 September 1899.
Pensioen verleend: Aan mr. M. H. 's Jacob, ten
bedrage van ƒ2388 'sjaars.
Gemengd Nieuws.
Door opheffing, van den boek
handel der firma Sacl, aankoop van het
perceel No. 35 aan de Breestraat waarin
die zaak eertyds gevestigd was door den
heer H. J. Jung, en dank zy vooral de be
kwaamheid tn den goeden zorgen van den
heer B. E. Spyker Azarchitect alhier, en
van onze sta^genooten de aannemers H. P. L.
Vorst tn J. T. Bik, zijn de heer Jung en de
Breestraat een mooi, ruim tabaks- en slgaren-
magazyn ryktr geworden. Dit magazyn, dat
hedenavond wordt geopend, zal door zyn nette
betimmering en beschildering, flinke gelegen
heid tot ótaleeren, alsmede door de keurige,
sierliJkd gasornamenten (geleverd en aan
gebracht door den heer D. W. Zwart,
alhitr) en de heldere verlichting by avond
de aandacht tot zich trekken, eü-óit is voor-
z ker al veel gewonnenl Het is het tweede
magazyu, dat de bear Jang* tot dusverre
all en in het Noordeind» geventig-d, thans te
Leiden bezit. Wegens n«ttd«akotyfc» uitbreiding
zijner zaken en met bet oof? op de drukke
passage op dat gedeelte der Breestraat, vooral
wegeus het Postkantoor,.vestigde hy zyn keuze
op een gelegenheid voor den verkoop zyner
artikel n daar ter plaatse.
Moge het den heer Jong door groote af
name ook in dit tweede, ruim vo'orziene maga
zyn biykeu, dat zyn keuze t«n goede is
geweest!
-e „Leidsche Zwemclub" ver
leende Zaterdag 11. het ciploma voor g e-
kleed zwemmer aan de jongedames:
Geziena Draayer on Willemina Aletta Rensioa
Horst; alsmede aan de jongelingen: Josuó
Herman De Sauvage, Wjllem Frederik Martyn
en Karei Johannes Slicker. Het eerstvolgend
examen zal gehouden worden op Zaterdag 16
Sept. Aanmelding by den heer Van iDgen
Scbenau op „Rhynzigt" of by den heer W.
Draayer, Zoeterw. Singel 16.
Het was Zaterdag 11. voor do
werklieden op de sigarenfabriek van de
firma Voorhoeve en Van Ravesteyn, alhier,
voorzeker een aangename verrassing te ver
nemen, dat hun by welwillende beschikking
van wijlen een hunner patroons, ODlangs
overleden, schenkingen waren gemaakt van
ruim ƒ100 tot ƒ600 naar gelang van den
tyd, dat zy by genoemde firma in cienst
waren geweest. De meesterknecht, die mede
een aantul jaren aldaar werkzaam is, werd
op bijzondere wijze bodacht.
Door don hevigen wind woei
gisteravond omstreeks tien uren de geheele
6chottmg, staande om een perecel op de
Breestraat albier, dat verbouwd moet worden,
omver. Daar de schutting geóeelteiyk dwars
over de tramrails lag, kon de tram eeDigen
tyd niet doorryden. Persoonlyke ongelukken
zyn niet te betreuren. Hedenmorgen is do
schutting weer opgesteld.
Door een gebrek aan de elec-
trische geleiding ontstond Vrydagavond om
streeks tien uren een begin van brand in de
meubelmagazynen der firma Pander en Zn.,
Wagenstraat, te 's-Gravenhage. De Suhade
heeft zich bepaald tot het l randen van een
gat in den vloer, gtlegtn boven het sous-
terrain, waar de brand ontstond.
Maar dat het by etn betrtkkeiyk gering
ongeval gebleven is, is te daDken aan de
toevallige omstandigheid, dat juist dien avond
nog te tien uren in de magazynen, oie anders
steeds te negen uren gesloten worden, werd
gearbdd, zoodat het personeel, door een zware
rookwolk, w.lke naar de bovenmagazynen
opat»_og, tydig gewaarschuwd, door een snel
optreden het vuur in de geboorte kon stuiten.
De Ixandweer Wus ook ter plaatste.
Het is het ïyk van den heer P.
Roosen, die te Zandvoort by het baden ver
dronken is, dat ty Noordw*yk aan Zee ia ge
vonden.
Heden is het ïyk ptr lykwagen naar Over-
veen vervoerd.
Ik was eerst werkzaam in het laboratorium
van een scheikundige, waar ik heelwat leerde.
Diar het vak my evenwel op den duur niet
aantrok, ging ik in de rechten studeeren, en
het was myn kennis van chemie, een vak,
waarvan ik ondanks myn kort verblyf in het
laboratorium heelwat wist die my als advocaat
opeens naam gaf. Op een goeden middag
zat ik in myn kantoor, in een niet bepaald
opgewekt gepeins, toen de deur geopend werd
en een man van middelbare jaren lrnneutrad;
hy zag er in zyn werkpak tamelyk netjes
uit en ik herkende hem op het eerste gezicht
ais William Campbell, een machinist en een
vroegere buurman van my. Hij was zeer
zenuwachtig en ik bemerkte terstond, dat er
iets niet in orde was.
„Goeden morgen, Campbell," zeide ik. „Hoe
kom je in het kantoor van een jong advocaat,
zooals ik ben?"
„By toeval," zeide hy rondborstig. „Ik ben
in moeilyke omstandighoden, en als ik daar
niet uitkom, dan ben ik geruïneerd. Myn ge-
heelo vermogentje gaat er aan, als ik niet
een advocaat vind, geslepen genoeg om een
bedrieger te ontmaskeren, en ik was dan ook
besloten my tot den eersten den besten advocaat
te wenden, dien ik zag. Myn geld had ik in
deposito gegeven by een Bank; op een goeden
dag komt er iemand by my, die wel twintig
maal bezat wat ik heb, die my voor een paar
maanden myn geld ter leen vroeg. Ik vertolde
hem, dat ik het in het begin van het vol
gende jaar noodig had, en hy beloofde het
my dan terug te zullen geven, met acht
procent interest. Ik gaf het hem op die
voorwaarde, en ik kan het nu niet terug-
krygen."
„Heeft hy bezittingen?" vroeg ik.
„Huizon en landeryen; maar hy is een op
lichter en bedrieger van de ergste soort.
Ik wilde, dat ik hem nooit had gekend."
„Maar je hebt toch een schuldbekentenis
zeide ik.
„Jawel, maar ik kan ze niet terugvinden,
dat is juist de moeiiykheid. Ik ging gisteren
naar den man toe, en toen zeide hy my, dat
hy er niets van wist, van my geld geleend
te hebben; als ik de schuldbekentenis niot
gaf, betaalde hy Diets."
„En kan je haar niet vinden?"
„Neen."
„Wat heb je er dan mede gedaan?"
„Ik stak ze in myn portefeuille, waar ik
al myn waardepapieren bewaar; maar toen
ik er naar zocht, kon ik ze niet terugvinden."
Hy haalde een groote, lederen portefeuille
voor den dag, waarin ik alle papieren en
rekeningen nazag, die in een der taschjes byeen
wareD, denkende, dat n.isschien de schuldbe
kentenis tusschen andere papieren kon zyn
verscholen.
„De schuldbekentenis is er niet," zeide ik.
„Maar wat is dat voor een stuk wit papier?"
En ik nam een stuk onbeschreven papier uit
de documenten.
„Dat weet ik niet."
„Van wien heb je de schuldbekentenis ont
vangen?"
„Van Alexander Bronton, den drogist l"
Ik kende Bronton uitstekend. Hy was ryk
en gierig en had den naam van zeer arglistig
te zyn. Ik was er van overtuigd, dat Camp
bell de waarheid zeide. Ik wist ook, dat
Bronton er niet de man naar was om te
vergeten, dat hy duizend pond had geleend,
en ik kwam tot do conclusie, dat hy den een
of anderen kunstgreep had aangewend om den
machinist van z'yo spaarduitjes te berooven.
Maar wat voor een kunstgreep?
Ik zat een paar minuten to peinzen, torwyi
ik nogmaals de papieren doorkeek, en zeide
ten slotte:
„Campbell, ik wil A priori niet beweren,
dat Bronton een schelm is, maar is het Diet
mogeiyk, dat hy je dat papier heeft over
handigd, terwijl hy do schuldbekentenis met
het geld in zyn zak heeft gestoken?"
„Neen, dat is onmogeiyk! Ik bekeek de
schuldbekentenis, toen ik thuis was, vóór ik
ze weer in myn portefeuille stak, om to zien,
of er geen fout in was; ik vond ze in orde,
wat ik mo nog zoo goed herinner, alsof het
gisteren gebeurde; ik herinner my ook nog,
hoe donker de inkt was; zy was ietwat rood."
Ik was op het punt, hem de portefeuille
terug te geveD, toen by dit zeide, maar
plotseling bedacht ik my en opende haar
weer.
„Campbell", zeide ik, zoo kalm mogeiyk,
„weet je ook of de bekentenis geschreven
werd op wit papier of op een papier, bedrukt
met firma-naam of zoo iets?"
„Neen, hy schroef ze op een vel van een
schryf'ooek en knipte ze toen uit. Ik herinner
my alles nog zoo goed, want het was alles,
wat ik bezat, en het loenen was voor my
een zaak van gewicht."
Ik onderzocht het stuk wit papier, want
moer on meer begon zich een denkbeeld van
de toedracht der zaak in myn hoofd te vormen,
en ik bemerkte, dat het papier genomen was
uit eon cahier, biykbaar met een schaar.
„"Weet je ook, hoe dit stuk papier in jo
portefeuille is gekomen?"
„NeeD, maar" ik denk om, al3 ik het
noodig had, een stuk wit papier by do hand
to hebben."
„Mag ik het hebben?"
„Zeker," antwoordde hy, wel wat verrast
over myn verzoek.
„Beat," zeide ik, terwyi ik het papier op
de tafel legde, en er myn inktpot op zette;
„ik zal beproeven, je je geld terug te
bezorgen. Ik zal direct een aanklacht indienen
en Bronton op den eed vorderen voor den
rechter. Jy kunt natuurlyk bezweren, dat je
hem het geld hebt gegeven, en dat de beken
tenis, die hy je gaf, zosk is geraakt."
„Zonder twyfel. Ik heb my bepaald niet
vergist."
„Kom dan morgen om negen uren bier."
„Best."
Hy vertrok, en ik nam het papier op om
het nauwlettender to bezien. Het schoeD
slechts een vel uit een schryfboek te zyn,
maar ik kon het ni-.t van my afzetten, dat
er iets anders mede gebeurd moest wezen,
en hier kwam myn chemische kennis te pas.
Ik herinnerde my, dat Bronton scheikundige
was, en ik herinnerde my ook een kunstje,
waarmede ik my vaak had vermaakt. Men
kaD namelyk met jodine of amonia een inkt
makoD, dio er donker, roodachtig uitziet,
maar die in vier dagen verdwynt, zoüder
een spoor van het geschrevene op hot papier
achter te laten. Bronton kendo zonder twyfel dit
geheim en had hetaangewend om den machinist
op te lichten. Hoo meer ik hieraan dacht, des
te mear was ik er van overtuigd, dat de zaak
zich aldus had toegedragen. De schuldbeken
tenis was met sympatbischen inkt geschreveu.
Maar er was een ander geheim, dat Bronton
misschien niet kende, en dat ik toevallig had
ontdekt. Die verradorlyke inkt laat, als hy
verdwynt, op het papier sporen van zink achter,
zoodat elke letter weer zichtbaar gemaakt
kan worden, door een oplossing van yzersul-
phaat of calciumbydraat aan te wenden. Pas
was dan ook Campbell weg, of ik verliet myn
kantoor en ging naar eon drogist, waar ik
do bedoelde oplossing kocht.
Ia myn kantoor teruggekeerd, bevochtigde
ik een stuk vloeipapier met de oplossing en
hield een hoek van het witte papier er op.
Hot resultaat was zooai3 ik verwachtte,
want het teeken i. werd zichtbaar. Ik wist
nu, dat het papier do schuldbekentenis was,
en ik stak het in mijn zak, terwyi ik het
flescbje dichtkurkte. Onmiddellyk diende ik
eon aanklacht in togen Bronton. Een paar
dagen later stond de „waardige" man voor den
reebter. De zaak scheen hem zoo eenvoudig,
dat bU het niet een3 noodig had gevonden
reebtsbystand in te roepen.
Campbell logde den gevorderden eed af.
Bronton deed hetzelfde. Hy bezwoer, dat hy
nooit van Campbell geld had geleend; waar
was trouwens de schuldbekentenis?
„Elelachtbare," zeide ik, den rechter aan
sprekende, „ik meen het bewuste papier te
kunnen overleggen."
„En ik dacht, dat het niet te vinden was,"
zeide do rechter min of meer verbaasd.
„Het is nooit zoek geweest," zeide ik, ter-
wyl ik het witte vel papier uit myn portefeuille
nam en het hem overhandigde.
„Dit ia hot."
„Ik hoop, dat gy hier geen ongewenschte
grappen komt verkoopen," zoide hy, terwyi
hy beide zyden van het papier onderzoekend
bekeek.
„Volstrekt niet, edelachtbare," zeide ik, en
ik verklaarde hem, welken truc Bronton had
aangewend, om het geschrevene te doen ver-
dwyneD.
Ik keek scherp naar Bronton en ik be
merkte, dat hij zeer bleek W6rd. Toen ik
myn verklaring had afgelegd, haalde ik uit
myn zak het fleecbje, dat de oplossing be
vatte, drenkte een stuk vloeipapier er in en
drukte het op het papier, dat op den lossenaar
van den rochter lag.
Een paar seconden Het ik het zoo liggen,
lichtte het toen op, vast vertrouwend op hot
goede gevolg, en ik werd niet teleurgesteld.
Het witte papier was eenklaps veranderd ïq
een schuldbekentenis, waarop elk woord, elke
letter duidoiyk te lezen stond.
Het was een bekentenis van 1000 pd. st.,
en dro9g de handtoekening van Bronton.
De rechter keek verbaasd op van het papier
naar Bronton, en hem scherp aanziende, deelde
hy bedaard mede, dat dezen heer nog iets
anders te wachten stond dan de betaling van
de geleende som en de kosten.
En zoo geschiedde het. Verschrikt door de
ontdekking van zyn niet geslaagde oplichtery,
gaf hy oogenblikkeiyt Campbell een cl.èque
voor het geleende bedrag met do renten en
betaalde de kosten. Zyn volledige bekentenis
in aanmerking nemende, veroordeelde ds
rechter hem bovendien tot twee jaren een
zame opsluiting. Ik geloof niot, dat hy weer
gebruik zal maken van sympatbischen inkt.
Dit eerste zaakje gaf my vry groote be
kendheid, en ik bob sedert dien tyd nooit
meer over gebrek aan cliënten te klagen gehad.
