In de Koffiebaal
Prima Gloeikousjes
BRANDEWIJN
Tandarts RKGENSBUR6
N°. 12056
Doncier<1 15 .1 niii.
A0. 1899
i§eze fëourant wordt dagelijks, met uitzondering
ran (Zpn- en feestdagen, uitgegeven
Tweede Blad.
PERSOVERZICHT.
JEANNETTEWEY^
Plantsoen 83.
zuivere Preanger-Koffie,
WORDT NOOIT LOS VERKOCHT.
CZAAR PETER JAVA RIJST
PHEMX PRIMA JAVA RIJST A
KAMPHUIJS' SPIJZEHMEEL
KINDERMAN'S.
Bezorgd 0.50. Zonder merk afgehaald 0.30
J. L. CSEYGHTON, Aalnutt 25.
H aiullcidin g
LINNENGOED,
dc R:dactic van „De Graciense."
zeep for roerei
De ScHnirt il lltt taiü!
LEIDSCH
DAG-BLAB.
<PEJJS DEZKB QGLTRAHTs
Voor Lei dsn per 3^ maanden: a s
Franco per post B a. s>
Afzonderlijke N om mors
f 1.10.
1.40.
0,05.
PRIJS DER ADXTERTEETLKNl
Van 1—0 rogels f 1.06. ledoro regel meer f 0.174. Qrootore
letters naar plaateruimte Voor het incasseeren hui ton do Stad
wordt f 0.05 berekend.
In De Nederlander wijdt dr. H. M. Van
Nos, van Rotterdam, een artikel aan zijn
leermeester, den nu afgetreden Leidsohen
hoogleeraar dr. J. H. Gunning, die
oDlangs den zeventigjarigen leeftijd bereikte
en gisteren in het kleïa auditorium der uni
versiteit te Leiden zijn laatste college gaf.
Doelende op de tijding omtrent dat laatste
college, zegt de schrijver, dat velen haar met
weemoed zullen vernomen hebben.
Al weder dwingt die fataio termijn" der
wet oen hoogleeraar den arbeid te vorlaton,
waarvoor h(j nog zoo ten volle berekend is.
Gelukkig, dat wy het laatste er bij kunnen
voegen; dat het alleen de wet is, die tot
rusten dwingt. En dankbaarheid vervult ons
hart, dat de geliefde voorganger zijn laatste
college kon aankondigen; dank aan God, Die
den zoo kort geleden door hoogst ernstige
krankheid getroffene weder geheel heeft op
gericht.
Prof. Gunning, aldus gaat schr. in hoofdzaak
voort, heeft in twee universiteiten gedoceerd.
Het was op 19 October 1882, dat h(j het
kerkelijk hoogleeraarsambt te Amsterdam aan
vaardde met een rede over: „Het Kruis de
Waarheid voor Wetenschap en Kerk".
Bijna zeven jaar gaf hij er onderwijs in
Dogmatiek, Geschiedenis der Nederlandsche
Hervormde Kerk en Zendingegeschiedenie; de
hoofdstad was toen trotsch op het bezit van
drie professoren Gunning tegelijkertijd, drie
gebroeders, die elk op hun wijze de plaats,
die zij bekleedden, tot sieraad strekten. Toen
kwam de benoeming jn.Leiden, en schoon het
hem veel moeite kostte Amsterdam, dat hem
lief was geworden, te verlaten, meende de
kerkelijke hoogleeraar de roeping naar de
Rtjk8-hoogeschool niet-te mogen afwijzen; op
17 Mei 1889 hield bf} zyn inaugurale oratio
aan de beroemde Leidsche Hoogescbool over
„De Wijsbegeerte van den Godsdienst uit het
beginsel van het Geloof der Gemeente".
Hij zou onderwijs geven in het in dien titel
genoemde vak en tevens in de Encyclopaedia
der Godgeleerdheid. Het werd hem echter hoe
langer boe duidelijker, dat bij met zijn opvat
ting der theologie het goed recht der Relt-
gionsphilosophie als onderdeel der godgeleerde
faculteit niet kon erkennen, weshalve bij een
ruiling trof met een zijner ambtgenooten, en
voortaan naast de Encyclopaedie ook de Leer
van God en de Ethiek doceerde.
Ieder, die Prof. Gunning aan de academie
gekend heeft, weet, dat de invloed, welke van
hem uitging, slechts in verwijderd verband
stond met het vak van onderwijs, on daaren
tegen in het allermeeste met den persoon des
onderwijzers.
Invloed ging er van hem uit. Dit kan door
Diemand geloochend worden. Invloed niet
alleen op geestverwanten, maar ook op hen,
die van een geheel andere geestesrichting
waren. En bierin ligt de groote beteekenis
van Professor Gunning als zoodanig.
Die beteekenis ligt niet in het vooruitbrengen
der wetenschap. Prof. Gunning is geen man
voor détail-onderzoek op historisch gebied; hy
heeft geen hypothesen opgesteld, die een tijd
lang den gang van het wetenschappelijk denkon
beheerschengeen wjjsgeerig stelsel uitgedacht,
dat zijn naam zal doen blijven voortleven in
de handboeken. Schoon hij veel geschreven
heeft, en daaronder meer dan één werk, dat
lezers zal blijven vinden, onder zijn boeken
is geen enkel, dat in streng wetenschappelijken
toon is gesteld, schoon in alle de resultaten
der wetenschap verwerkt zijn. Juist op dit
punt is bet dan ook opmerkelijk, dat de
grootore werken dagteekenen uit den Haag-
schen tijd, toen do schrijver met zijn pasto
ralen arbeid op zoo uitnemende wijze de
studie wist te verbinden, terwijl de hoogleeraar
geen groot werk, maar enkel brochures heeft
geschreven, ook al zjjn dit brochures van
meer dan gewone waarde. Laat ons hopen,
dat de rusttijd ons op dit gebied nog een
verrassing zal bezorgen I
De beteekenis van Prof. Gunning ligt even
min het laat zich reeds uit het zooeven
gezegde vermoeden in een bepaalde methode
van wetenschappelijk onderzoek, zoodat h(j een
school van leerlingen zou gevormd hebben,
die, den meester navolgend, mode zouden
werken aan het verder optrekken van het
gebouw der wetenschap. En de hoogleeraar
weet dat zelf ook zeer goed; menigmaal heeft
hij het uitgesproken én in het openbaar èn
tegenover zijn leerlingen, dat hl) geen weten
schappelijk man is in den gewonen zin deB
woords.
Dit wil echter allerminst zeggen, dat er niet
veel van hem te leeren was. Integendeel, er
zullen slechte zeer weinigen zijn, die zich op
het punt van kennis met Prof. Gunning kun
nen meten. Hy bezit een mate van algemeene
ontwikkeling vooral op literanBCh gebied,
zooals zij slechts zelden wordt aangetroffen;
en van alle onderzoekingen op het terrein
van theologie en pbiloeophie bleef h(j zich
voortdurend op de hoogte stellen. Neen, zelden
zullen studenten een leermeester hebben, die
uit zijn schat zooveel oude en zooveel nieuwe
dingen wist voort te brengen. En toch is hg
niet wat men gewoonlijk een geleerde noemt.
Al studeert hy van don morgen tot den avond,
hij zou niet kunnen leven, als bij niets anders
dan de studie had.
Men heeft Prof. Gunning dikwijls vergeleken
met Beek, den beroemden bybelscben theoloog
der Tübingscbe universiteit. Hl) maakte er
geen geheim vaD, dat hij voor z(jn opvattin
gen ontzaglijk veel te danken had aan den
eerst na zijn dood recht gewaardeerden Chan-
tepie de la Saussaye Sr., wiens naam nooit
anders dan met den diepsten eerbied door hem
genoemd werd. Dat de zoon van dezen, de
Amsterdamsche hoogleeraar, tot zijn opvolger
benoemd is, hebben velen in den lande met
onverholen blijdschap vernomen.
Met zijn leermeester heeft h(j gomeen, dat
zijn theologie nooit een afgetrokken karakter
vertoont, maar steeds in levend verband ver
keert met de Gemeente. De godgeleerde was
bovenal prediker; ook op den kansel. Haast
geen Zondag ging voorbij, of Prof. Gunning
trad ergens op in de samenkomst der Gemeente,
en vaak tweemalen; de armeükerk was hem
even welkom als de kathedraal, en hij, die
voornamelijk bekend staat als een diep denker,
die vaak niet zonder de grootste inspanning
te volgen was in de hooge vlucht zijner ge
dachten, kon voor een eenvoudig gehoor zoo
eenvoudig spreken, dat ook een kind hem
begrijpen kon.
Zoo had hjj steeds behoefte aan practische
werkzaamheid.
Ieder, die eenigszins op de hoogte is, weet,
hoe de hoogleeraar het leven der Kerk heeft
medegeleefd; hoe diep zjjn smart is over den
gang van zaken; hoe menigmaal hjj der Kerk
als Kerk als eersten en hoogsten plicht heeft
voorgehouden om den Naam des Hoeren Jezus
naar de H. Schriften te belijden. Uit die Bmart
blijkt zjjn liefde; en beide zjjn even diep als
ernstig.
In woord en geschrift heeft Prof. Gunning
vaak op het belaug der persoonlijkheid
gewezen; hijzelf is een levend bewijs van
zijn geliefkoosde stelling. Zjjn profetische
gestalte hield een belofte in, die door zijn
onderwijs en omgang werd vervuld. Niemand
kon met hem in aanraking komen zonder
zich beschaamd te gevoelen en te worden
opgewekt tot meer ernst, meer geloof. Als
Prof. Gunning zich orgens in mengde, dan
kon men zeker wezen, dat er een woord
zou worden gesproken, dat het twistgeding
op hooger bodem verplaatste, dit uit degolyk-
vloerschheid ophief en van lagere motieven
wegriep. En al moest hjj vaak het verwijt
booren, dat zijn voorstellen zoo onpractisch
waren, wat h(j zeide, bevatte toch altijd ge
dachten, dis niet zonder schade vergeten waren
in de bitte van het strijdgewoel.
Het best is Prof. Gunning voor de buiten
wereld misschien te kennon uit de toespraken,
telkens uitgegeven, waarmede bjj zjjn lessen
opende aan den aanvang van het academisch
leerjaar. Er ging zooveel invloed van bem
uit, omdat hijzelf een discipel dos Woords
was en zich in alles toonde. Het was geen
valsche nederigheid, en zelfs in het geheel
geen nederigheid, al3 bi) liever dominee dan
professor wilde heeten, want hy kende, geen
ambt zoo boog als dat van prediker des
Woords. En al noemden de studenten hem
nooit zoo, h(j was voor ons allen toch als
onze dominee.
Wat waren zijn colleges vaak opbouwend,
stichtend in den echten zin van bet woord I
Hoe vaak trof ons zijn gebed, als een ernstig
onderwerp was behandeld, aan het eind van
het uur! Wat was hij altijd bereid om in te
gaan op onze bezwaren, om onze vragen to
beantwoorden; hoe dikwijls heeft h|j zich,
onder allerlei werk, een langdurige voor
bereiding getroost om het een of ander ons
duidelijk te maken I
En met hoeveel welwillendheid heeft hij
ons altijd ontvangen en de schatten van zjjn
kennis en zijn rijke bibliotheek ten onzen
dienste gesteld I Zjjn tijd behoorde aan zjjn
studenten, zeide hij, en niemand kon ooit
klagen, dat hij zijn woord niet gestand deed.
Maar niet alleen op wetenschappelijk gebied,
o. a. door het geven van privaat-colleges was
hy altyd bereid om ons te helpen; niet alleen
liet by ons vaak deelen in de gezelligheid
van zyn huiselyken kring; ook voor ons
geestelyk leven hadden wü een leeraar in
bem, die deelde in onzen stryd, die toonde
een hart en een gebed voor ons te hebben.
Juist in dit medeleven ligt voor een groot
deel het geheim van zyn invloed; het onder
werp leeDt er zich niet toe om het in het
openbaar te bespreken, maar vden zyner leer
lingen herdenken uren, met Prof. Gunning
doorgebracht, die zy nimmer zullen vergeten.
Met de Leidsche studenten, die één geloof
met hem deelden, hield hy geregeld een
wekelykschen bidstond, maar ook aan hen,
die niet Prof. Gunning's geestverwanten zyn,
is het te merkeo, dat zy met hem in aan
raking zyn geweest. Wordt de weder op-
wakendo behoefte aan geloof in een Middelaar
niet met zun onderwys in verband gebracht?
Wy eindigen met een woord van dank
aan God voor wat Hy in Professor Gunning
aan ons, zyn leerlingen, in breederon kring
aan onze Vaderlandsche Kerk geschonken heeft.
Met een woord van dank aan den beminden
leermeester. Hy beeft on3 groot geld gegeven;
wy rekenen het ons tot een eero, dat wy
zyn goud verder mogen reiken in kleine
pasmunt.
De Gelderlander zegt over de Ongeval
lenwet;
Het wetsontwerp tot verzekering van den
werkman tegen ongelukken mocht inderdaad
zelf wel tegen ongolukken verzekord worden.
Van het oogenblik af, dat het bekend is
geworden, heeft bet nog niet stilgestaan met
aanvallen op dit kloine onderdeel van de door
deze Regeering met ophef aangekondigde
maatschappelyke verbeteringen.
Eerst kwamen achtereenvolgens haast al
de groote werkgevers van het land er tegen
in verzet. Zy toonden aau, dat zyzelven al
sinds lang hun werklieden togen ongevallen
verzekerden en dat op veel eenvoudiger, doel
matiger en goedkooper manier dan de Minister
bet thans voorstelde.
En nu komen de particuliere verzekering-
maatschappyen er tegen op, dat de Regeering
door haar Ryksverzekeringbank dien Maat
schappyen een doodende concurrentie zou
aandoeD, ja sommige daarvan het voortbe
staan zoo goed als onmogelyk zou maken.
Niet mioder dan tieu groote verzokering-
maatschappyen of vertegenwoordigers van
dergelyke instellingen hebben zich thans tot
de Tweede Kamer gewend met een uitvoerig
adres, waarin zy haar bezwaren tegen het
genoemde wetsontwerp uiteenzetten en de
volksvertegenwoordiging op het hart drukken,
het in geen geval ongewyzigd aan te nemen.
Het komt ons voor, dat de Tweede Kamer
wèl zal doen met dit adres, evenals de vroo-
ger door groote werkgevers ingediende, be-
boorlyk in overweging te nemen.
Het gaat toch niet aan een heelen, om
vangrijken tak van bedryf plotseling ernstig
afbreuk te doen, wanneer dat door het alge
meen belang niet gebiedend gevorderd werdt.
De zaak is maar, dat de werkman tegen
ongelukken verzekerd zy. Of dit nu gebeurt
door middel van particuliere verzekoringmaat-
schappuen dan wel door een Ryksbank kan
voor den werkman onverschillig zyn; maar
wel beeft hy er belang by, dat hot op de
voordeeligste en minst omslachtige manier
gebeurt. En nu leert de ondervinding, dat
alles wat de Staat aanpakt gewoonlyk heel
grootscheeps en kostbaar wordt opgevat, wat
in dit geval heel schadeiyk voor den werk
man moet uitkomen, of als de Staat dozen
hierin te gemoet komt toch dn hoele
burgery weer onnoodig zou drukken.
Bovendien, waarom zou de Staat een heels
nieuwe omvangryke organisatie in het leven
roepen, terwyi er tal van particuliere instel
lingen bestaan, die hy maar heeft te contro
leeren, om te bewerken, dat zy het werk
evengoed, zoo niet nog beter zullen doen dan
hyzelf dit met een heirloger nituwe ambte
naren zou kunnen?
Wy hebben niets tegen Staatsbemoeiing,
waar die noodzakeiyk is, maar met onnoodige
Staatsbemoeizucht hebben wy in het minste
niets op.
Burgerlijke Stand.
HAARLEMMERMEER, Ondertrouwd: P.
Van der Linden en M. Tos. J. Van der Maat
on C. Van der Linden. H. Stroet en M. C.
Spijker.
Gehuwd: C. Saarloos en T. Roodzand. A.
Korsuize en G. Roodzand. C. Van Doorn en
M. Van der Giozen. H. C. Galjaard en J. C.
Pater. N. Maarsen en M. Van Bekkum.
E. J. C. Smit en E. Den Braber. C. Stroooior
en M. Koppedrager.
Bevallen: A. M. W. Rip geb. Van Beinum
Z. M. J. Doets geb. Bax Z. G. Stoel geb.
Iramink Z. L. Voogt geb. Pols D. J. T.
Vorboul geb. Kauffman D. A. Van Dorsten
geb. Van Dam (levenl. Z.). M. Van der Horst
geb. Klaassen L. G. Wilderom geb. Scheffer
JL). 13. Koolhaas geb. Den Hollander D.
Overleden: J. Zandbergen, 2 mnd- J. A.
Goosen, 27 j. J. Van Wijk, 71 j. J. Clarj
Houter, 55 j. C. Van Elat, 4 mnd.
HILLEGOM. Ondertrouwd: P. H. Warmer
dam en M. M. Warmerdam. L. Van Maris en
M. Van der Ploeg.
Bevallen: G. De Rooy geb. Van 't Vlio Z.
H. G. Nelis geb. Nelia Z. J. Spanhoim geb.
Brandenburg Z. A. F. G. Schniedewind geb.
Van Pol Z. R. Otte geb. Kemp D. M. C.
Schilpzand geb. Schrijver D.
Ovorleden: J. tour 76 j.
NOORDWIJK. Geboren: Trijntje, D. van C.
Kerkman en J. Van der Zwan. Daniël, Z. van
G. A. Van Altena en J. C. Keijzer. Cornelia
Engelbert Leendert, Z. van P. Admiraal en C.
Smit. Johannes, Z. van E. Vink en E. War-
menhoven.
Ondertrouwd: J. Koppe 25 j. ra A. J.
Roskam 21 j.
Getrouwd: J. Van der Voorn en S. Franck.
Ovorleden: Anthonius Franciacus, Z. van
C. Heemskerk en L. Zuijlhoff, 3 mnd.
WOUBRUGGE G eh u wd: K. Voshart, jm.29 j.,
en M. Van Klaveren, jd. 24 j.
WASSENAAR. Overleden: H. v. Kuijcn,
m., geh., 84 j.
ZOETERWOUDE. Geboren: Gerardos Johan
nes, Z. van L. Onderwater en M. G. Mena.
Overleden: Helena Vogelaar, 71 j., gehuwd
met Nic. v. d. Akker.
CORRESPONDENTIE. Ingezondenstuk
ken of mededeelingen, waarvan de inzenders
hun naam niet aan do Redactie bekend maken
worden ongeplaatst ter zyio gelegd.
Vervolg der Advertentie».
ILecrares in Slemvosinln^ ÏJUspraak
Solozang* 194 6
voor Nederland,
gevestigd te Arnhem,
verstrekt gelden onder eerst Hypothecair
verband op onroerende goederen t-gen voor-
deeiige voorwaarden. Hypotheeknemers deolcn
in||de winsten der Bank.
Zy geeft uit; 3'/, pCt. en 4 pCt. pand
brieven (met uitkesring), wilke, evenals ver
langde inlichtingen verkrygbaar zyn ten kontore
van 11. MEEHBlJBiti Bl.Pz., Breestraat
134, Leiden. 1880 14
brandt men dagelijks op Duitsche
wijze
389 12
uitmuntende door geur en smaak.
Prijs per 5 ons 52| Cents.
VERKOÜW STOKHÜYZEN,
NIEUWE RIJN 47.
i.%hoor
van Goud, Zilver, enz
TEGEN DE
Hoogste Waarde
bij 3729 i:
F. WESSEL,
Haarlemmerstraat 118,
recht over de Donkersteeg
9
Vraag overal
I do bost-o der wereld, 30 cont het
F kilo, per karton van kilo of por bus
van 2'/jkilo, zoo noochg direct verkrijg
baar aan het adres voor en gr os
C, KAMPHUIJS Zaandam, eon bus
I van 21/3 kilo a f I SO frnn. o huis.
ii 20 cent per karton van i/« kilo.
Fabrieksmerk „Czaar Peter"
I 20 cent per karton, een fabrikaat dat
in zich vereenigt het beste voor de voe
ding van kinderen cn zieken, entevens
I uitmuntend gesch kt ter bereiding der
I fijnste puddingen, gebakken, soepen on
saucen volgens gratis verkrijgbaar gc-
ateld Kampnuijc' recoptenboc-k.
I Bovenstaande artikelen zijn alleen
j echt in de origincole verpakking voor
zien van het gedeponeerd fabricks-
merk; zij v/oracn nooit los verkocht.
4047 21
2742 20
•S» fileer] echt indieij voorzien varj hei
A. W. SIJTHOFFte Lcidetit heeft
alom verkrijgbaar gesteld:
voor het zelf ver vaardigen van
het wassclien van ondcrklcercn,
huishond- en bcddcnllnnen en
hunne verdere verzorging.
Met 4 dubbele bladen knippatronen en
vela afbeeldingen tusschen den tekst,
DOOR
Prijs fl,50.
Onmisbaar zoor Jongedames,
dio zich bekwamen zoor hst ekamen In
nuttige en fraais Handwerken.
is iederen PHaanöag, Woensdag;, Vrijdag
en Saterdas;, van IO 1 uur, te spreken:
H.VARLKMP1ER8TRA/1T 48a, vooralle
Mondzleklea en het plaatsen van Humst-
öaadcra. 46&0 7
Qpcral pgrkrijgbaar.
Voor het Reparccren of StofTecrci»
van Stoelen, Canapé's, Springveoren Matrassen
en alle Terdtre soorten Meubelen, voor bet
hehlecden van Biljarten sn verhuizen
van inboedels geen beter adres dan
II. KEERKWEEK, Aalmarkt
2302 A
