ATJEH.
Daarentegen waren aan bflna alle geabon-
neerden van het Kurbaus, die daartoe Inge
schreven waren, uitnoodigingen gezonden.
Ook officieren van het garnizoen waren op
ruime schaal venocht.
Eet laat zich dus begrypen, dat het in
alle z len wemelde van bezoekers en bezoek
sters. De dames wedijverden in elegantie van
avon toilet.
De aanwezigen in de zaal halden do tropeeën
van de Nederlandsche en Russische vlaggen
in front.
Bovendien verhieven zich in de hoeken der
z\al nissen van gewassen en palmen, afge
wisseld met bloemen. De buffetton ter weers
zijden van het orkest lageD als 't ware in
oen prieel verscholen. De gedelegeerden be
reikten de zaal langs de vestibule van het
hotel. Z(J werden by afwezigheid van den
president-commissaris der feestaanbiedende
maatschappy, baron Van Hardenbroek, door
een tlcbte ongesteldheid verhinderd, ontvangen
door do heeren UyttenbooveD, vice-president,
J. D. Ruys Tazn., secretaris, jhr. Huydecoper,
graaf E. L. Van Limburg Stirum en P. De
Sonnaville.
D) andere genoodigden traden onder de
markieze aan de Kurhauszyde binnen.
Op eiken van deze twoe ingangen was een
verlicht chassintt met een tguuriyke voor
stelling van den vrede aangebracht boven
een draperie van vlaggendoek.
De bierzaal werd over haar geheels lengte
ingenomen door bet hoofdbuffet, meer bestemd
toor hen, cie tot souper iets wenschten te
nuttigen.
Er werd na afloop van het concert gelegen-
htii geboden tot dansen in de Kurzaal met
de muziek der schuttery als balorkest en in
de ditmaal met een grooten voorraad bloemen
overst Ipte conversatiezaal.
Nog meldt men:
Schitterend verliep de soirée op het Kurbaus,
bijgewoond door de meesto gedelegeerden, de
ministers en den nieuwen gouverneur-generaal
luit. generaal Rooseboom.
Hf t concert bewees welken machtig; n indruk
het Pbilbarmonisch Orkest by de vreemde
lingen wist te wekken en mevr. Goldbeck
Bles gaf een warm toegejuicht intermezzo
met het concert van Vicuxtampa en nocturne,
beide stukken beloond met een praebtigen
voorraad bloemen en corbeilles.
De daaropvolgende soirëo dansante was
zeer geanimeerd. De gedeiegeerJen bewogen
zich druk door do danszalen, waar do booge
aristocratie vooral zich aan het dansvermaak
verlustigde.
Het muzi6k programma was gevat in een
beraljiek uitgevoerde lyst met de medaillon
portretten van de Koningin, den Czaar, de
Nederlandsche, Haagsche en Russische wapens
en een afbeelding v.»n den voorgevel van het
Huis ten Bosch; er ging onder do gasten
maar óén roep op over dit prachtige feest.
Uit Konstantinopel wordt dd. 8 Juni aan
ne „N. R. Ct." geschreven:
Waarschjjniyk Diemand in de geheele wereld
is zoo ontevreden en zoo ongerust over bet
geen ia Den Haag ter gelegenheid der
Conferentie voorvalt, als Sultan Abd ul Hamid.
De tegenwooroigheid in de Nederlandsche
Hofstad van afgezanten van Armenische,
Jong Turkscbeen Maccdo. ischerevolutionnaire
comilé'8, cie zich allen over bem on zyn
bewind komen beklagen en door vlugschriften
of openbare lezingen een nieuwen kruistocht
tegtn den toozen Turk willen predikeD, heeft
den Grooten He r zeer ontstemd.
Telegram op telegram is er van Jildiz aan
Turchan pasja gezonden, waarby dezen telkens
woler werd gelast, toch einielyk de Neder
landsche Regeering er toe te brengen, dien
onruststokers het zwygen op te leggen of,
nog beter, het land uit te wijzen. Dat onze
Regeering daartoe nbt gezind of niet gerech
tigd zou wezen, wil er natuurlyk by de
heeren te Jildiz niet in; men gelooft daar,
dat onze Regeering, om niet in moeilijkheden
met den Sultan en zyn regeering te geraken,
dezen maar het liefst in alles ter wille zou
willen zyn en blijven. Men wil het te Jilaiz
dus aan Turchan pasja wyten, dat het zooge
naamde Liberale Ottomansche comité, maar
vooral Uin.«s Tsjiraz, rustig in Den Haag
blyven.
Maatschappij dor Nederlandsche
Letterkunde.
Vervolg van lladz. 3.
Aan de orde is nu:
lo. Voorstel van de Maandelykscns Ver
gadering om uit de renten van het Fonds
een som van 50 gulden to schenken aan de
Nederlandsche Sub Commissie vcor htt ta
Gent op te richten gedenkteek^n voor J. F.
Willems.
2o. Voorstel van de Maandeiyksche Ver
gadering om uit de rente van het Fonds
gidirende zes jaren een som van 20 gulden
p r jaar te verleentn aan het Historisch Ge
nootschap te Utrecht, als 6ubsioie voor de
vervaardiging van geschiecikun iige kaarten
van Na.eilanl.
Btide voorstellen wordon zonder discussie
aangenomen.
Hierop stelt de voorzitter, uit naam dos
bestuurs voor, tot eerelil te benoemen den
heer Jozef Israels. Met toejuiching neemt
de vergadering dit voorstel aan.
De to tre ing tot den Berner Conventie-
Bond, aanbevol n i oor het bestuur, wordt
bestreden door mr. J. A. Levy en verdedigd
door prof. Ten Brink, den heer Boele van
Heusbroek, prof. Blok ca den heer C. H. Den
Hertog. Ten slotte wordt hot met meerderheid
van stemmen aangenomen.
Overgaande tot de verkiezing van twee
leden des Bestuurs in de plaats van de heeren
dr. P. J. Blok en dr. H. C. Rogge, benoemt
de vergadering de heeren dr. A. Kluyver en dr.
A. E. J. Holwerla, terwyl de heer L. D.
Petit, de tegenwoordige bibliothecaris, die
volgens de wet aftreedt, als zoodanig wordt
herkozen.
Aan het slot wordt door prof. Kern aan
den voorzitter warme dank gebracht voor
zyn uitnemende leiding van deze byeenkomst.
Een gemeenschappelijke maaltyd op „Zomer-
zorg", waaraan door een buitengewoon groot
getal leden wordt deelgenomen, besluit deze
hoogst belangryke vergadering.
Gemengd Nieuws.
Hek vervoer en de opbrengst van
den Rynlandschen Stoomtramweg was gedu
rende de maand Februari 11. als volgt: aantal
reizigers 23,149, met een opbrengst van
2981.63, goederen en diversen brachten
f 413.94 op, totaal f 3395.57.
Van 1 Januari tot uit. Februari 1899 was de
opbrengst: aantal reizigers 48,064, met een
opbrengst van ƒ6326.08, goederen en diver
sen brachten f 796.79 op, totia) f 7122.87.
Zynde per dagkilometer f 13.41.
Te Heemstede heeft de bazaar,
op het buitenverblijf B Westerhout" van mevr.
Visser van HazerswoudeVan Merlen ge
houden, ten voordeele van een aan to koopen
orgel voor de Remonstrantsche kerk te Haar
lem, 1326 opgebracht.
Gisteravond te negen uren wan
delde mevr. K. te Haarlem met haar dienst-
bo e op het Houtplein. Zy voelde zich
plotseling onwel, ging by een banketbakker
tinnen en gaf binnen drie minuten den geest.
Gisternamiddag om halftwee
werd to Amsterdam een bezoeker van een
bierhuis in de Gouwenaarsteeg, die een glas
bier met 7 cents had betaald, doch voor een
tweede geen vyf en twintig cents, die werJen
geëischt, maar wel wederom zqvod, wil Je
geven, by het verlaten door een der bewoon
sters met een flesch naar het hoofd gewor
pen en wel zoodanig, dat de halsslagader
werJ doorgesneden. De man werd by cien
heer Van Ledden Hulsebosch, apotheker op
den ICorten Nieuw^ndyk, binnengebracht, die
heui de eerste hulp verleende en het bloeden
deed ophouden.
De bystand van dr. Rietberg, die juist pas
seerde, werd vervolgens ingero pen. Dezo ver
bond den verwonde en deed hem naar het
Gasthuis geleiden, daar hy hem niet buiten
gevaar achtte.
In den kelder van oen onbewoond
huis te Oosterbeek is gearresteerd een 18-jarige
aiensttoae, cie, na twee dagen in dienst te
zijn geweest in het pension op villa Louise,
Vrijdagavond haar dienst verlaten beeft met
medeneming van een gouden horloge met
ketting en gouden riog, eigendom van gasten.
De vermiste voorwerpen werden io haar bezit
gevooden.
Dr. Oudemans, leeraar aan de
H. B.-S. te Arnhem, is een ernstig oDgoluk
overkomen. Met grooto vaart de Kastaüjelaan
afkomende op zyn rywiel, naderde juist de
tram door de Parkstraat van de richting
Viaduct. Dr. O. trachtte nog, rechts zwenkend,
voor de tram heen te ryden, maar daar stond
höt rytuig van dr. Tjaarda, dat voor de woning
van den heer T. wachtte, hem in den weg.
Hy kwam toen met het paard van de tram
in aanraking tn viel. Ongelukkig i3 toen zyn
voet door het voorste wiel van de tram zóó
ernstig gekwetst, dat na onderzoek ten zynen
huizo werwaart3 dr. Tjaarda hem onmid-
deliyk met zyn rytuig bracht - al spoeoig
bleek, dat het voorste gedeelte niet te redden
was. Dit is dan ook moeten afgezet worden.
Volgens het g tuigenis van de passagiers
in de tram hal de koetsier tydig en luide,
als gewoonlyk trouwens, gebeld voor htt
kruispunt.
De correspondent te Genemuiden
van de „N. R. Ct." heeft ter plaatse een
onderzoek ingesteld naar het ongeluk met
den postwagen. Hieruit blykt het volgende:
De postwagen, met twee paarden bespan
nen, is van de steile binnenzyde van den
hoogen Zeeöyk gestort. Naar de ligging te
cordeolon, heeft by twee buitelingen gemaakt.
Tydens den val is het den conducteur gelukt,
uit dtn w.-gen te springen. Met gebroken
polsgewricht en inwendig gekneusd, is hy
nog tien minuten ver geloop n en met twee
mannen teruggekeerd. Met groot3 moeite ge
lukte het huo, den koetsier, cie met een der
paarden onder ten wagen lag, er onder uit
te halen. De arme man, die eerst nog om
hulp geroepen moet hebben, was echter al
dood. Het paard is zwaar gekneusd.
Do oorziak van het ongeval moet gezocht
worden in het inslapen van den koetsLr, öi?,
helaas, zyn zorgeloosheid met zijn leven
mo st betalen. Hy laat een vrouw met vier
kinderen achter. Zyn leven was voor f 1000
verzekerd.
Da paarden zyn het eigendom van den
rytuigverbuurder H. Vierdag, te Zwolle.
Hedenmorgen is even ten zuiden
van Zandvoort, na lek te zyn gesprongen,
gestrand de schokker „H.D. 50," eigenaar
de ke_er J. A. Kramer, te IJmuiden. De be
manning, bestaande uit 2 personen, heeft
zich kunnen redden.
Men schrijft uit Ko o w acht aan
de „N. R. C.":
Het onderzoek omtrent den moord wordt
oog steeds y verig voortgezet Dagelyks moeten
personen van hier en uit den omtrek naar
Gent vertrekken, om voor den ondtrzo.'ks-
rechter te verschynen. Het aantal getuigen,
dat hier en te Gent door de justitie gehoord
is, bedraagt al meer dan honderd.
Het gezegde van den verdacht0, toen hy
de laatste maal hier was: „Laat my dit alles
maar onderstaan, tinnen acht dagen, als myn
getuigen gehoord zyn, laat men my los", is
nog niet bewaarheid, en zal ook wel niet
spoedig bewaarheid worden, want dagelyks
komen al meer en meer zaken aan het licht,
die ni:t voor de onschuld van Misaegh.rs
pleiten.
De Nederlandsche politie heeft dezer dagen
den regenput van den verdachts geleoigd,
doch er is ni ts gevon:en. De Belgische justi
tie moet voornemens zyn den put op de
grens, waarin de afgesneden licliaamsdeelen
en kleederen der vermoorde vrouw gevondt-n
zyn, geheel te laten ledig maken, om te zien
of daarin geen kleeieren of Werktuigen van
Misseghers zyo.
Het pak namelyk, dat Misseghers op 13
April (den dag, waarop vrouw Haeck vera:oord
is) droeg, ia nog niet gevonden. Ook zyn
scheermes is nog zoek, en de verdachte
weigeit de plaats aan to wözen, waar deze
voorwerpen zyn.
Op 31 Augustus van het vorig
jaar, den dag, dat ook te Polsbroek het
Koninginnefeest gevierd word, heeft daar een
groote massa volk op vreeselyke wyze huis
gehouden. Vooral was het gemunt geweest
op de woning van A. Lekkerkerker, A. C.
Lekkerkerker en de weduwe Speksnyder. De
aanleiding tot het gebeurde moet hierin ge
zocht worden, dat genoemde inwoners de
vlag niet hadden uitgestoken.
Twee en twintig getuigen werden hierom
trent gisteren voor de rechtbank te Rotter
dam gehoord. Uit de verklaring van A. C.
Lekkerkerker bleek, dat ten zynen huize op
zoodanige wyze was huisgehouden, dat hy de
bem toegebrachte schade schat op 1000.
Niet minder dan twee kruiwagens klinkers
waren uit zyn huis gehaald. Alles binnens- en
buitenshuis was vernield. Aan den geheeleo
gevel waa niets meer heel.
Ook op het eigendom van A. Lekker
kerker had men groote schade aangericht.
Vrucbtboomen waren uit den grond gehaald.
Aan di-ns huls waren 80 ruiten vernield
men had er meubelen opengebroken, naar
buitm godragen en In de sloot geworpen;
kleederen waren verscheurd, porseleinen ser
viezen stuk geworpen, enz. Alleen aan den in
boedel baa getuige f 300 schade. Reeds in
den morgen van den dag was men getuige
komen waarschuwen, dat, zoo by niet vlagde,
er baldadigheden zouden plaats hebben. Ge
tuige had echter geen vlag uitgestoken en
ook niet aan de politie van htt medegedeelde
kennis gegeven.
By de weduwe Speksnydtr bad men niet
minder dan 71 ruiten ver'c ryzeld en een groote
hoeveelheid huisraad vernield, by welke ge
legenbeid de achtste beklaagde haar zoon
Gcrrit een trap tegen het onderlichaam had
gegeven.
Op hun vroeger by den ryksveldwachter
afgelegde bekentenis waren beklaagden reeds
by den rechter van instructie teruggekomen
en ook voor de rechtbank blsven zy hierby
volharden; alleen de derde beklaagde bekende
een paar ruiten te hebben ingeworpen in de
woning by A. C. Lekkerkerker.
Na een zeer langdurig getuigenverhoor
meende het openbaar ministerie, dat bewezen
is, dat alle beklaagden zich hebben schuldig
gemaakt aan het openlyk geweldplegen tegen
goederen en eischte veroordeeling van vyf
der beklaagden ieder tot een jaar, de drie
overigen ieder tot twee jaar gevangenisstraf.
Mr. Jos. Yan Raalte, het woord voerende
voor zes beklaagden, betreurde het op 31
Augustus te Polsbroek gebeurde, doch deed
uitkomen, dat beklaagdeD, door zoo te bandelen
als zy gedaan heblen, vermeenden inderdaad
bun Yorstiu te dienen. Zy hadden gevolg ge
geven aan hun groote ontevredenheid op
een hoogst verkeerde wyze.
Pleiter hoopte, dat bet vonnis, dat de rechter
zou uitspreken in naam der Koniogin, meer
eon les dan een vonnis zou zyn, en dat by
niet di9 enorm hooge straf zou opleggen, die
gevraagd is. {N. R. C.)
Onder het opschrift „Een schen-
king van een half millioen" bevatten Friesche
bladen een bericht uit het te Chicago ver-
schynend Hollandsche blad „De Toekomst",
volgens hetwelk de heer Frank H. Kuipers,
lid der bekende firma Siegel en Cooper, te
Chicago, aan zyn geboorteplaats Akkrum een
som tot dat bedrag heeft geschonken.
Voor dit kapitaal, zoo wordt verder gemeld,
zal te Akkrum een oude mannen- en vrouwen
huis worden gesticht en in stand gehouden,
terwyi de hoer Kuipers zelf dit jaar in Fries
land komt om den benoodigden grond te
koopen en de stichting voor te bereiden.
De heer Kuipers, evenals zooveel anderen
naar Amerika geëmigreerd om daar zyn for
tuin te zoeken, is blykbaar betor dan menigeen
daarin geslaagd. Hy is nu mede eigenaar van
de bazaars der firma Siegel on Cooper, te
Nieuw-York en Chicago, in wolke établisse
menten meer dan 5000 bedienden moeten
werkzaam zyn. Thans op middelbaren leeftyd,
wordt by in het land van den collar tot de
millionnairs gerekend.
Op het Marktplein te Sittard
geraakte Zondag-avond, terwyi de kermispret
cog in vollen gang was, het benedendeel van
een caroussel, toebehoorende aan de wed.
Schetters, van Roermond, door het treken of
afbuigen van oen ronde koperen stang, waar
aan petroleumlampen bingeü, die afvielen, in
brand. Dat schuitjes en paarden dra verlaten
werden, is te begrypen. Rappe handen zorgden
eerst het trekpaard er uit te krygen, hetgeen
nogal moeite kostte, en daarna wtrdc-n door
middel van zand, aarde en dekens de vlammen
zoo gauw mogeiyk ge oofd. Htt onderwerk,
voornamelyk de vio?r, Is xwaar beschadigd.
De schade zou plm./300 bedragen. De inrich
ting was niet verzekerd.
Dr. Bach, apotheker uit Hamburg,
zat met een vrouw, die baar kind op den
schoot had, in dr n spoortrein by Triö t. Eens
klaps, in oen aanval van plotseling uitge
broken krankzinnigheid, joeg hy het kind
een kogel door bet hoofd.
Op den Edmonton-Trail, oen weg
naar Klondyke, zyn tweehonderd gouazo bors
omgekomen25 stierven aan scheurbuik, 50
verdronken in .het Grootu Slavenmeer, 10
vroren dood, de anderen bezweken van uit
putting, maakten zelf een t inde aan bun leven
of worden vermist. Er zyn nog v=el honderden
op dien weg naar het goudveld.
Burgerlijke Stand van Leiden.
BEVALLEN. A. C. Stigter geb. Tie] e man D.
M. C. Karstens geb. De Lange D. N. De Ridder
geb. De Jong D. M. Van Wijk geb. ZirkzeeD.
J. C. Cram a geb. Slegteokorst Z. M. W. De
Nie geb. Wietboff Z. A. C. G. M. Herenr geb.
Cras Z. C. Martijn geb. De la Rie Z. J.
Schouten geb. Van Wijk Z. E. Van As geb.
Mieremet D. M. Gijsman geb. Huge D. S.
Van Oosten geb. Arkeveld D. M. Nijssen geb.
Van Kempen Z. W. M. Rosier geb. Pijpers L).
M. W. Sijpestijn geb. Van Battem Z. S. Onvlee
geb. Enseltng D. W. Rotteveel geb. Vermeulen
D. M. Yillerius geb. Abbenes Z. M. P. Cor-
nelissen geb. Van Wissen 2. D. De Kievit geb.
Kuneken D. E. G. Stafieu geb. Delfos D.
M. A. Vorst gob. Streylandt D. M. A Bonte
geb. Beukenholdt Z. M. W. P. Crama geb.
Laman D. J. Nooteboom geb. Munnik Z.
P. Ossevoort geb. De Knegt D. 0. C. Van
Beukering geb. Van Oerle Z. J. Marijtgeb. Van
Kampen Z. II. C. Lek geb. Van dor ReydenZ.
OVERLEDEN. E. Van oen Wijngaard D.2d.
H. M. Blankenstijn D. 6 m. W. S. Simons D. 1 m.
H. Van den Burg geb. Noordernreer V. 76 j.
W. T. Wanner Z. 26 j. H. Van den Broek Z.
3 w. H. M. G. Rees geb. Van Dorth W. 59 j.
J. Roos M. 74 j. J. Van Sehie Z. II j. - P.
Philippo M. 37 j.
GEHUWD. N. Van Bemmel jm. en M. Van
Rijn jd. B. Bekkering jm. en P. S. Verpfancke jd.
J. Bonte jm. en W. Van Nieuwenbarg jd.J.
Ober jra. en J. Barthen jd. P. J. Langezaal jm.
en T. M. Buscbman jd. P. J. Verstraaten jm.
en J. Duk jd. L. Gantvoort jm. en A. Van
Dorsten jd.
By het Departement van Koloniën is van
don Gouverneur-Generaal van Nederlandsch-
Indiö heden ontvangen het volgende telegram
betreffende de krygsverriebtingen in Atjeh:
By het doen van tochten onder den com
mandant van Segli in de PedirBtreek tegen
benden van Toe Ankoe Mohamed ia één
fuseli r gesneuveld en bekwam een officier
66Q schampschot.
Generaal Van Heutsz is door SamataDga
naar de Passei-streek getrokken, van waar
een uitgebreide beweging van aanhangers van
Tenkoa Tata is ontstaan.
TWEËBE HANEB.
Aan de orde is de voortzetting der behan
deling van het wetsontwerp tot afschaffing
van de rechten, die de Staat heft voor het
gebruik van wegen, kanalen, havens, sluizen
en bruggen.
De heer Van Kernpen deelt het gevoelen,
dat algemeens vryheid worde gegeven en alle
tollen worden opgeheven. Intusschen is dat
een zaak van groot financieel belang en deze
Rejecting, dia opgetreden is voor sociale ver
beteringen, kan zeer goed de tollen daaronder
rangschikken.
Spr. zou de zaak van het regelrecht der
effecten willen afscheiden van deze zaak en
die inkomsten liever bewaren voor de sociale
hervormingen, die veel urgenter zyn dan deze
afschaffing.
De Minister van Financiën zegt, dat by zich
tot dit ontwerp gehouden achtte als een
gevolg van zyn vroeger financieel program.
Afschaffing van alle tollen is te kostbaar niet
alleen, maar zou zeer tot ocbillykheden aan
leiding geven tegenover de streken en wegen,
waar geen tolgeld geheven worot.
"Wil men afschaffing van alle tollen, dan
moet by dit overlaten aan een volgend kabinet.
Hy zou die taak niet op zich willen nomen
en kan ook voor het vervolg geen beloften coon.
Hy verdedigt afschaffing van de Rykstollen,
van welken maatregel z. i. geen beDadeeling
voor sommige streken het gevolg zal zyn.
De Minister berekende de schade van do
opheffing voor Overysel op ten hoogste 15,000
per jaar, voor kanaal-tollen, doch de provincie
zou 40,000 winnen c'oor de af te schaffen
wegen tollen. Het denkbeeld, door den heer
Pyttersen aan de hand gedaan, is onuitvoer
baar door de zware lasten, die het voor de
toekomst oplegt.
Afschaffing alleen van de landtollen heeft
voor den Minister ook weinig aantrekkelyks,
want afschaffing van watertollen is gewichtiger
en verdient den voorrang.
De heer Truytn bestrydt den heer Kerdyk,
die vroeger voor dergeiyke belangen weigeld
toestaan wilde zonder equivalent.
Na repliek van den beer De Beaufort be
antwoordt ce Minister nog de by repliek
gemaakte opmerkingen en blyft ontkennen,
dat de provinciën Groüingen, Friesland, Over
ysel en Drente in slechter conditie zouden
komen daD de zuideiyke provinciën.
De heeren Smeenge en Van Dedem blyven
bet ontwerp bestryden. Het algemeen debat
wordt gesloten.
Een wetsontwerp is Ingediend tot beschik
baarstelling van de gelden 50,309 07;
wegens door het departement van marine
gedane verstrekkingen voor den dienst van
1899. Het bedrag is meerendeels afkomstig
van verstrekkingen, ten behoeve van den
In ischen dienst gedaan.
Maatschappy der Nederlandsche
Letterkunde.
De sectievergad( ring voor Taal- en Letter
kunde werd gisteravond door den voorzitter,
dr. A. Kloyver, geopend met een welkom;
tevens deelde hy mede, dat zooeven ver
schonen was het door de Maatschappy opnieuw
uitgegeven „Veelderhande Grneucbelycke dich
ten, tafelspelen ende rofereynen,"
Prof. dr. Gallée, uit Utrecht, kreeg daarna
het woord en zette in korte trekken uiteen
hoe bet nader onderzoek der dialectische
klanken hem er toe heeft doen overgaan
middelen te beramen om deze klanken to
doen fixeeren nfet op bel gehoor af, dat altyd
feilbaar is, maar door graphiek uitgaande van
do organen zeiven, oie by het spreken gebruikt
worden.
Dr. Rosapelly en do abt Rousselot^te Parys,
hebben met bun instrumenten in cit opzicht
reeds belangryke resultaten verkregen. Zy
kwamen hem echter in sommige opzichten
niet afdoende voor. Hy wilde duiddykc-r de
beweging der organen geregistreerd zien,
zonder dat de organen in eenig opzicht be*
lemmerd werden.
Daarvoor heeft nu prof. Zwaardemaker op
sprekers aansporen en in overleg met hem
instrumenten vervaardigd, waarvan hy nu
nader de werking en samenstelling uiteenzette.
Verschillende punten kunnen hiermede wor
den onderzocht, zooals de slagconsonanten, de
vocalen, de lipronding en tongspanning, de
kaakopening, enz. Thans wilde 6preker slechts
één enkel onderwerp bespraken.
Meer en meer trekt on Ier taalgeleerden,"
vooral na de onderzoekingen van dr. Hirt
en prof. Streitberg, te Leipzig, de vraag de
aandacht welke de duur is der vocalen; welke
vocalen kort, welke lang en welke sleepend
gesproken worden. Spreker meent, dat een
vocaal niet een absoluten duur beeft; dat
ook sommige vocalen zooals oe a in sprak
langer aangehouden kunnen worden, zonder
nog van toon te veranderen en in aa over
te gaan. Hy heeft onderscheiden personen
woorden en zinnen laten zeggen, die door
deze instramenten geregistreerd zyn, en do
consonanten en vocalen dezer woorden be
paald, gemeten, en in onderdeelen van secon
den overgebracht. Deze cyfers doen zien boa
veel vocalen, die wy met den naam van
lange vocalen bestempelen, oven lang of even
kort van duur zyn als zoogenoemde korte
vocalen. Slechts enkele-der thans medegedeelde
en uitgecyferde woorden hadden oen langeren
duur.
Daar spreker een contröle wenscheiyk vond,,
had hy dr. Boeke te Alkmaar verzocht voor
enkele woorden de perioden der vocalen van
enkele woorden op de phonographischo opname
te berekenen. Deze gaven ten opzichte van
de woorden nagenoeg dezelfde resultaten er
bevestigden dus de door spreker medegedeeld*
cyfers.
Toch is, naar sprekers meening, dat onder
zoek nog verre van afgesloten. Integendeel^
men is pas aan het begin en er zal veel
meer materiaal onderzocht en gemeten moïten
worden, alvorens men den duur der vocalen
en tweeklanken in het Nederlandsch en in da
dialecten met eenige nauwkeurigheid kan
bepalen en conclusies uit deze metingen kan
trekken. (Toejuiching.)
Aan een goiachtenwisseling met den spre
ker wor-t naar aanleiding van deze belang
ryke voordracht door de heeren Kern, Hoog* t
vliet en Salverda de Grave deelgeDO-cen.
Vervolgens hield de Amsterdamsche hoog
leeraar dr. J. Te Winkel een voordracht over
het merkwaardig weik van den Nederduyt-
schon Helicon, te Haarlem uitgegeven in 1610.
De hoofdpersoon in den kring der letter
oefenaars, die dezen bundel gedichten hebben
samengesteld, blykt naar sprekers oordeel
geweest to zyn Karei van Mander, do bekends
auteur van het Schilderstoeck. Door zyn dooi
(1606) heeft by echter de complete uitgaaf
er van niet beleefd. Omstreeks 1600 was de
Helicon gedeelteiyk geroed. De heer Te Winkel
meent, dat de keDnïs onzer letterkunde uit
do eerste 40 jaren van den tachtigjarigen
oorlog (1568 1609), het heroïsch tydperk
onzer geschiedenis - oog te zéér verwaar
loosd is. De Helicon levert een belangryke
bydrag© om onze kennis op dat tijdp.rk te
vermeerderen. Voorts merkte spreker cp, dat
de genoemde dichterkring vooral onder den
invloed heeft gestaan van Ronsar J, den hoofd
persoon in de Fransche renaissanco-literatuur
uit de tweeie helft der zestiende eeuw.
De Helicon is een soort MoemleziDg van
ongedrukte verzen, samenspraken, zinnespeleD,
klinkdichten, bruiloftszangen, klachten over
den oorlog, wenschen om den vrede, enz.
Onder meer wees spreker nog op de dichter^
ïyke briefwisseling tusscben den Leïdschen
hoogleeraar Heynsius en den bekenden jhr.
van der Does (1601). In het byzonder tracht
by hulde aan de buitengewone gaven van
den dichter schilder van Mander.
Onverdeelde belangstelling wekte dezs
inhondryke voordracht, die een helderen blik
gaf op de keurbende van het twintigtal Dicht
konst oeffenaers uit die dagen, di9 den Helicon
samenstelden „eygentlyck wesenie der Maet-
dicht beminders Lust-tooneel".
Enkele vragen van de heeren dr. MulleF
Nolen en Hoogvliet beantwoordde spreker.
