[iEIDSCI Vrijdag SO Januari. feze jouraat wordt dagelijks, met uitzondering van <§on- en feestdagen, uitgegeven. ^1°. 11935 1°. 1899 22, DAGBLAD. 33 PKIJS DEZEE COÜEAHTJ Voor Lelden per 8 maanden. f 1.10. ÏYanco per post 1-40. A/aonderlijKe Nommers 06- PRUS DJKR ADVEBTENTEÊN Van 1-6 regois f 1.06. Iedere rogej meer f 0.171. - Grootera letters Daar plaatsruimte. - Voor het incasseeran buiten de stad wordt A 0.05 berekend 9 Leiden, 19 Januari; Het taricbt omtrent den toestand van prof. r uin luidt heden: rustige nacht, de zieke De Nederlandsche Botanische Vereeniging 1 haar wintervergadering houden op Zater- ig 4 Februari, in het botanisch laboratorium Leiden. Behalve de gewone werkzaamheden, ,1 o. a. ter tafel worden gebracht een voor- el van het bestuur, om voor 1899 de her- irlum-prüsvraag uit te schrüven voor de rovincie Noord-Holland. - In do gisteravond gehouden vergadering in de afdeeling Leiden van de Nederlandsche eroeniglng van Oud-Stryders uit Neerl.-Indiën Set Vaderland Getrouw", in bet lokaal van 3D heer G. S. Popp, Langebrug, bijgewoond 1 Dor den eere-toorzittoL den hooged.gestr. ittojL 3 eer H. A. Calkoen, lJiit.-koL.der infanterie, i idder der M. W.-O., en den heer C. Beeking, 3 oorzitter van het hoofdbestuur, werd onder leer inededeeling gedaan door genoemden eer O. Beeking van bet feestmaal, eergister vond aangeboden door de hoofd- en andere fücieren van de zeemacht en het Indische sger, ridders der Militaire Willemsorde, aan Ie ridders beneden den rang van officier, te s-Gravenhage wonende, welk ridderfeest zich ;enmerkte door een echt kameraadschap- leiyken en vadorlandslievenden geest, j In de feestelijk versierde zaal van het ,Zuid-Holland8ch Koffiehuis" werden de ge- 1 ïoodigden o.itvaDgen door een commissie van iffici ren. Mevr. KempersStutterhelm, eero- presi ente van de vereeniging „Het Vaderland Getrouw", bood met een hartelijke toespraak den ridders een bloemruiker aan. Kolonel Nieuwenhuizen dankte de spreek ster. Bij het dessert stelde deze een dronk in op de gezondheid der Koningin, grootmeesteres ter orde.'d/e geestdriftig werd toogejuicbt. Door de ridders werden veel heildronken Ingesteld op leger en vloot. Maandag 30 Jan. a. s. houdt de kies vereniging „Vooruitgang" een openbare ver gadoring, waarin de heer J. H. Rovers, van Amsterdam, zal spieken over: „De regeling van onze lovende strijdkrachten in verband met de opvojding van de jeugd, van den tnensch en den burger, en de gevaren van onze tegenwoordige weerloosheid." Het onder werp belooft van veel belang te zijn, niet alleen voor mannen, maar ook voor vrouwen, in hot bijzonder moeders. De heer Rovers is voorstander van een legerorganisatie, zooals door den tegenwoordigen minister van oorlog wordt vooroereid. De „Sts.-Crt." bevat heden do wet van 2 Jan. 1899, tot goedkeuring van denonder- handschen verkoop aan de gemeente Katwijk van een perceel duingrond te Katwyk-a.-Zee. Het aantal sergeant-majoors by het corps mariniers wordt gebracht op 13 en dat der sergeants op 100. Het: aantal sergeant majoors by de staven der drie afdeelingen van het corps mariniers wor-it gebracht op 4. De minister van marine begaf zich heden voormiddag, vergezeld van zijn adjudant, naar Amsterdam, tot het brengen van een bezoek san het instructievaartuig „Admiraal van ■W-issenaer". Hr. Mf. schoener „Suriname," onder ho vel van kapitein-luitenant ter zee A. C. Van der Sande Lacoste, thans stationsschip te Paramaribo, zal den lsten Mei a.s. de terugreis aanvaarden, na een driejarig verblyf in West- Iudiö, en wordt alsdan half Juni in Nederland terugverwacht. Volgens bet „Vad." zal in verband met de nieuwe regeling van den dienst der statistiek mr. A. Kerdyk voorzitter worden der centrale commissie en dr. C. A. Verryn Stuart directeur van het centraal-bureau. H. M. de Koningin heeft den heer De Groote, raad van legatie by het Belgisch gezantschap te 's Gravenhage, dezer dagen benoemd tot minister resident van Belgie in Perzië, benoemd tot groot officier in de orde ▼an Oranje-Nassau met de ster. Het toelatingsexamen voor de Cadetten school te Alkmaar zal 6 Juli a. s. aanvangen. Het schriftelijk gedeelte wordt afgenomen te 's-Gravenhige, Breda en Arnhem. De Raad van Toozicht op de Spoorweg diensten heeft, met ingang van 20 Januari 1899, den districts inspecteur der spoorweg diensten J. Van Leeuwen, tor standplaats Dordrecht, tydclyk ontheven van het hem opg sdragen dagelykech toezicht op de spoor wegen, behoorende tot het achtste district, en hem belast met andere werkzaamheden het jgketo zicht op de spoorwegdiensten betref- A" ven den ben0Qmden districts-inapecteur u g. Van 't Groenewout tydeiyk belast met het toezicht op de spoorwegen, behoorende tot het achtste district, ter standplaats Dor drecht. (Sis. Ct.) De lste lult. A. H. Bakker, van het corps mariniers te Rotterdam, wordt met 16 Febr. a. s. overgeplaatst by hst 2de bataljon te Willemsoord; de lste luit. P. J. Van Munnekrede, van het 4de reg. inf. te Delft, is bestemd om op te treden als leeraar bü de Kon. Mil. Acad, te Breda en wordt in verband daarmede overgeplaatst by het 6de reg. inf., te Breda in garnizoen; de lste luit. H. H. O. Kloppenburg, van het 3de reg. vesting, art. te Gorkum, wordt 1 Mei voor 6 maanden gedetacheerd by het corps torpedisten te Breda; de offic. van gez. 2de kl. J. Van der Meulen, van het 7de reg. inf., wordt 1 Mei overgeplaatst van Naarden naar Hoorn. Op voorstel der Raadsleden dr. Voüte en dr. Schippers en met instemming van de faculteit der geneeskunde te Amsterdam, geven B. en Ws. aldaar den gemeenteraad in overweging aan de universiteit een afzonder- lyken leerstoel te openen voor het onderwys in de inwendige kinderziekten. De plaatselyke commissie van toezicht op het lager onderwys draagt ter benoeming van een lid van dat college voor de heeren mr. H. J. Tasman en dr. R. J. Th. Meurer, arts. De commissie van toezicht op de kweekschool voor onderwyzers en onderwyzeressen draagt ter benoeming van een lid öier commissie voor jonkvr. J. De Bosch Kemper en mej. M. A. Stuart. Maandag ontving Mgr. v. d. Wetering, aartsbisschop van Utrecht, mevrouw Wasz klewiszVan Schilfgaarde, presidente van den Nederlandschen Vrouwenbond tot inter nationale ontwapening, ten bezoek. De geeste lijke betuigde zijn volle instemming met het edel streven van genoemden Bond en beloofde voor de uit te lokken vredesmanifestatio zyn zedeiyken steun en de hulp der R. K. geeste lijkheid. Reeds den vorigen Dinsdag had mevrouw Waszklewisz by Mgr. Bottemanne, bisschop van Haarlem, een even welwillend tegemoet komen ondervonden, hoewel Z. D. eerst later zyn 6teun kon beloven. De belangstelling in de beweging neemt steeds toe. Weder hebben eenige heeren van allerlei richtiDg aangenomen in bet comité zitting te nemen. Zoodra het vol tallig is, zal te 's-Gravenhage een vergado- ring belegd worden, waarop, misschien einde Maart, nog een tweede zal moeten volgen. Hr. Ms. pantserdekschip „Holland," onder bevel van den kapitein ter zee J. J. De Bruyne, wordt sedert 11 dezer door stormen opge houden, en is Hr. Ms. flottieljevaartuig „Siboga," onder bevel van den luitenant t r zee der lste klasse G. F. Tydeman, 18 dezer te Colombo aangekomen. De Gereformeerde Kerk te Batavia heeft tot predikant beroepen ds. G. J. Barger, te Driebergen. Het stoomschip „Ardjoeno" vertrok 18 Jan. van Batavia naar Rotterdam; de „Prinses Sophie" arriveerde 18 Jan. van Amsterdam te Batavia; de „Amsterdam" arriveerde 18 Jan. van Amsterdam te Nieuw-York. Oegstgeest. Hedenmorgen zou het zoontje van den broodbakker L. Oudshoorn, teOegst goest, brood by de klanten, die aan de Postbrug te Sassenheim wonen, bezorgen. Toen hy zich tusschen de N.-H. kerk en die brug be vond, kwamen hem aldaar achterop loopen twee personen, die hem om brood te koop vroegen. Een van hen nam daarop een plaat brood uit de mand en verwyderde er zich mede zonder te betalen. De kleine L. ging huilende terug, om het aan zyn vader mede te deelen. Aan de Kanaalbrug gekomen, be vonden zich aldaar de onbezoldigde Ryks-veld- wachter P. v. d. Berg en de onbezoldigde gemeente veldwachter L. De Nobel. Toen zy van het voorgevallene kennis hadden gekregen, was het korte beraad: op weg naar Sassen heim en de personen achterna, ten einde ze in handen te krijgen. Het geluk diende hun, doordat zy met een voerman, die naar de Haarlemmermeer moest, mede konden ryden, en zy aldus de verdachte personen aan de Klinkenbergerbrug onder de gemeente Sassen heim aanhielden en terugbrachten, om tegen hen proces-verbaal op te maken. Leidschendam. Woensdag 25 Jan. a.s. hoopt de weleerwaarde heer R. Yisscher, predikant by de Ned.-Herv. Gemeente te Leidschendam en Wilsveen, zyn 25-jarig ambts jubileum te gedenken, na achtereenvolgens te Ascb, Gramsbergen, Numansdorp en Leid schendam in de Evangeliebediening te zyn werkzaam geweest. Mpge die dag voor ZE. een dag van zegen en bïydschap zyn, en hy nog veel jaren tot zegen der gemeonte ge spaard biyvenl Leimuiden. Tot onderwyzeres aan de open bare school alhier is benoemd mej. P. M. R. Bos, te Scheemda. Noordwyk. Tegen morgen, Yrydag, des avonJs te acht uren, is een openbare ver gadering van den Raad dezer gemeente uit geschreven. Op de agenda zfin geplaatst: lo. Ingekomen stukken. 2o. Wyziging besluit tot heffing van losgelden. 3o. Idem heffing van hoofdelyken omslag. 4o. Rap port der commissie in zake gasgloeilicht. 5o. Suppletoir kohier hoofJ. omslag 1898. 6o. Primitief kohier idem 1899. Uit de „Staatscourant," Kon. besluiten. Verleend de zilveren eere medaille der orde van Oranje-Nassau aan H. Jansen, eervol ontslagen brigadier der rijksveldwacht en brigade commandant te Roermond. Aan jhr. mr. J. J. De la Bassecour Caan, op zijn verzoek, met ingang van 1 Februari 1899, eervol ontslag verb-end uit zjjn betrekking van rechter in de arr.-rechtbank te 's-Gravenhage, onder dankbetuiging voor de in rechterlijke be trekkingen bewezen diensten. Aan W. J. Van Erpers Royaards op zijn ver zoek eervol ontslag verleend als lid van het college van regenten over het Rijksopvoedings gesticht eu de bijzondere strafgevangenis voor meisjes te Montfoort, onder daukbetuiging voor de in die betrekking bewezen diensten. Zesmiliciens-verlofgangers. De minister van marine heeft bepaald: lo. dat do opkomst in werkelijker) dienst van de zeemiliciens-verlofgangers der lichting 1897 zal plaats hebben op WoenBdag 5, Donderdag 6 en Vrijdag 7 April a. s., naar gelaog der schepen, aan boord waarvan zij zullen worden geoefend; 2o. dat de miliciens zich, elk op den bij nadere oproeping voor hem te bepalen dag, te 12 uren des middags of zoo spoedig mogelijk na dit uur, gekleed in hun bij vertrek met groot verlof medegenomen militaire kleedingsiukken en voor zien van bun kooigoederen, zoomede van hun zakboekjes, bekooreu aan te melden bij den com mandant van hel echip, ann boord waarvan zij zullen worden geoefend, met dien verstande, dat zij hiertoe slechts dan den vorigen dag reeds op reis behoeven te gaan, wanneer de plaats van bestemming niet binnen één dag kan worden bereikt. De soiree van Harold Bauer. Pianisten zyn er tallooz9, goede pianisten zeer vele, doch pianisten, die uit den chaos weten te voorschyn te treden, slechts enkele. Het is in den tegenwoordigen tyd lastig, zich te onderscheiden, want in de groote steden, waar men dan toch zyn naam moet maken, treedt men op voor een publiek, dat, gewend elk oogenblik eerste-rang-ssolisten te hooren, steeds lastiger in zyn oordeel wordt; er is heelwat bekwaamheid voor noodig, dit invloed- ryk lichaam te behagen, zoo, dat het een in enkele gemeenplaatsen vervat genadig vonnis uitspreekt; doch er worden reusachtige talen ten vtreischt, om het in enthusiasmo te brengen. Weinigen, die dit kunnen, en dat wel zoo kunnen, dat na hot bedaren van de geestdrift groote bewondering en eerbied by het audito rium ^chterbiyft; immers, ik spreek hiervan kunstenaars, niet van virtuozen; en ik spreek hier van een publiek, dat van muziek houdt. Ik zeide, er zijn wc-inig, die dit kunnen, en onder die weinigen mogen we gerust Harold Bauer rekenen. De positie, die hy zich op zoo'n jeugdigen leeftyd in de muzikale wereld heeft verworven, verdient by ten volle. Waar we hom gisteravond het publiek in de hoogste mate hebben zien boeien in werken van verschillend karakter, daar biykt reeds dadeiyk zyn voelzydig talent. Zyn weerga- looze zekerheid van spelen stellen we voorop; deze bant by zyn hoorders alle gedachte aan een zich aftobben, zich moe zwo?gen; en men kan met gerust hart zoo scherp luisteren als men wil, daar men niet bang behoeft te zyn voor een misslag (1). Geen zweem van pedaalmanoeuvre? of andere kunstgrepen, die veelal technisch zwakke passages moeten doen wegruischen in een imposant klinkende tonen- massa. Zyn forto's zyn geweldig, zeer gewel dig soms, echter nooit ruw; en heeriyke piano's brengen een mooie nuanceering. En dit is nu slechts techniek, dit kenschetst ons de groote virtuositeit van Bauer; doch hy is meer dan virtuoos, hy is kunstenaar. By groote muzikaliteit bezit hy o. a. een artistieke opvatting en een fyn gevoel; en ook ïn dit opzicht is hy een kunstenaar, dat hy effect bejag, bedelen om applaus niet kent. We hoorden hem allereerst in de Sonate op 53 C-Dur van Beethoven; memoreer ik hieruit het zoo heeriyk gespeelde Adagio molto, en als staaltje van techniek de schitterende triller- passages in het Allegretto. Het Carnaval geeft een uitstekende karakte ristiek van den „schwÊirmeriscben" Schumann, bestaande uit zooveel fragmentarische gedeel ten, met veelal een intieme beteokenis, en dus van den vertolker naast reusachtige tech- nischo |vaardigheid (getuige byv. Pantalon et Colombine, Paganini) zeker in de eerste plaats eischend een fyn onderscheidenden smaak; want waar de styi in ieder der godeelten ont broken had, daar ware het werk verwrongen tot eon samenrijgsel van allerlei bizarre stuk jes, die, vóór men bet wist, weer uit waren. Nu echter, zooals Bauer het ons voorspeelde, was het vereischte geheel van ragfyne, sub tiele miniaturen, dat ons met bewondering en bovenal met sympathie voor den componist vervulde. Chopin was vertegenwoordigd met de mooie Fantasia op. 49, cie Bauer ons prachtig weergaf. De Etude van Mendelssohn was een staaltje van de parelende techniek van den pianist; hetzelfde kan gezegd worden van het werkje van Henselt. In de Prélude van Rachmaninoff (in het programma heeft men den componist een n te kort gedaan) bad ik my ce geac centueerde noten in den beginne wel wat zachter gewenscht; immers, een accent op een noot kan van bet voorgeschreven p p p toch geen f f maken. Der Pitt der Walkuren van Wagner-Brassin was een opeenstapeling van moeilykheden; toch maakte het, vooral ook door de wyze van spelen, op my niet dien onaangenamen indruk van echt bravourstuk. De Erard-vleugel voldeed m. i. zeer goed; het geluid is teer, niet sterk; en vooral In de lagere tonen was hy mooi van klank. Het talryke publiok heeft den artist met groote belangstelling gevolgd en hem onthu- siast toegejuicht (welke jubelkreten nog aan leiding hebben gegeven tot het spelen van een Elude van Rubinstein; of hy geen ver moeidheid zou kennen?); het toonde zeer te waardeeren, dat eon groot man als Harold Bauer Lei Jen de e;r aandeed van het te bezoeken; iets, dat we misschien aan „Sempre Crescendo" te danken hebben, dat hem ver leden jaar voor het eerst binnen onze veste heeft gehaald. Het is ergeriyk, dat er geen concert in don Foyer kan zyn, zonder dat een van de gang deuren (het is altyd dezelfde) op de meest ongelegen oogentlikken opi-nwaait en veel leven en last veroorzaakt; zou men nog nooit op de gedachte gekomen zyn, er eens een paar stevige knippen op te laten maken of door een anderen maatregel dit bezwaar weg te dosn nemen? A. University Extension. De kleino Nutszaal alhier bood gisteravond een byzonder gezelligen aanblik aan. Aan tafeltjes gezeten, wachtt9 een 40-tal hoorders (het geheele getal deelnemers is nu gestegen tot 43), wat do spreker prof. dr. P. J. Blok ten beste zou geven, 't Was zoo iets heel anders dan gewooniyk, kon men zien, en Jat deed te midden van al de drukte des leveüs inderdaad goed. Dr. M. C. Dekhuyzen opende met een wel komstgroet aan de hoorderessen en hoorders en met een woord van dank aan prof. Blok, die zoo welwillend aan de uitnoodiging van het Nutebestuur had voldaan om een pro?f met „University Extension" te nemen, door het geven van eon cursus over „de moderne historie van Nederland", welke proef welgo slaagd heeten mocht. Prof. Blok, daarna het woord verkregen hebbende, begon met een enkel woord te vertellen, wat hy meende onder „University Extension" te moeten verstaan: niet het populari8eeren van de wetenschap, maar de wetenschap ook te brengen, meer dan tot nu toe, onder het bereik van beschaafden en ontwikkelden, die niet het hooger onderwys kunnen volgen en toch van de resultaten der wetenschappeiyke onderzoekingen op verschil lend gebied gaarne kennis nemen. Daarna begon hy met zyn voordracht. Do „Fransche tyd" (1795 1813) was het onderwerp, heden ter sprake gebracht. Na eon kort woord over de bronnen en de bi 6taande literatuur, werd aangetoond, hoe de meening over de geschiedenis van ons land in dien tyd allengs veranderd is in verband met het feit, dat men allengs heeft ingezien, hoe in die dagen in vele opzichten de grond slagen zyn gelegd voor den tegenwoordigen maatschappeiyken en staatkundigen toestand. Tot de schildering van het tydvak overgaande, werd het punt van uitgang genomen in het vertrek van den Prins en do z(jnen uit Den Haag op 18 Januari 1795, waarna de ver anderingen in het staatkundige, daarmede samenhangende en onder leiding van Pieter Pdulus,Schimmelpenninck en andere Patriotten ten uitvoer gebracht, werden behandeld. De vrede met Frankryk van den 16den Mei, die onze afhankelykheid van den machtigen nabuur voor jaren bevestigde en ons geheel van het oude stelsel van aansluiting by Enge land losmaakte, kan als het begin van den „Fran8chen tyd" gelden. Vervolgens werden de pogingen nagegaan, door de Eerste on Tweede Nationale Verga dering in 1796 en 1797 aangewend om eene constitutie samen te stellen, uitloopende op den tegen de gematigde elementen en de reac tie gerichten Coup d'Etat van Vreede c. s. van den 22sten Jan. 1798 en de daarna uit gewerkte eerste Grondwet der Bataafsche Republiek van April 1798. De willekeur en radicale neigingen der nieuwe regeering gaf aanleiding tot den tweeden Coup d'Etat van 12 Juni 1798, waardoor „de revolutie geëindigd" scheen met de heerschappij der gematigde elementen onder leiding van SchimmelpenDinck c. s. en in overeenstemming met de regeering te Parys, die door haar gezanten en agenten in Den Haag op dit alles grooten invloed had en welker afwisselende samenstelling aanstonds hier te lande baar terugslag had. Maar de bezwaren bleven groot, vooral door den Engelsch Russischen inval van Sept. en Oct. 1799 in Noord-Holland, de slapheid van het ceDtraal uitvoerend bewind, het „Directoire", de financiöele verwarring, het gevolg der zware eischen van onzen bondgenoot, en den stilstand van handel en ny verheidde gewone inkomsten waren 30, de uitgaven gewooniyk meer dan 100 millioen. Men dacht aan Staatsbankroet, aan herziening der Constitutie, zelfs aan herstel van bet Oranjehuis; de teleurstelling wierp velen in de armen der reactie. De Coup d'Etat van 18 Sept. 1801 was het gevolg van doze stemming: do regeering van bet toen ingosteldo Staatsbewind droeg een reactlonnair karakter en men keerde eenigszins terug tot de oude federalistische beginselen. Ook deze regeering bleek onhoudbaar, vooral toen Bonaparte, teleurgesteld in de van baar gekoesterde financiëele en militaire verwachtingen, haar zyn steun ontzeide. De tydelyke vrede van Amiens in Maart 1802, die geen jaar stand hield, gaf eenige, maar te weinig verlichting aan het „zinkend gemeenebest" en volgens den eisch van Napoleon kreeg de regeering, cie meer en meer verslapte, in April 1805 een eenhoofdig karakter onder Schimmelpenniack als raad pensionaris. Thans werd nagegaan, wat reeds sedert 1795 was verkregen, met name: omverwerping der oude, verrotte regeeringstoestanden, feite- lyke rechtsgelykheid van alle ingezetenen, golyke rechten voor alle gezin aten, eenheid in de financiën, reorganisatie van do stryd- krachten, verbetering en vereenvoudiging der administratie, scheiding van rechterlyke macht en politie, eenheid in maat en gewicht, enz. Daarty kwam nu onder het voortroflViyk beheer van Scbimmelpenninck regeling van het Staatsonderwys, belastinghervorming door het op den voorgrond stellen van directe tegenover indirecte lasten (systeem-Gogel), zorg voor landbouw en waterstaat, in het algemeen voor de vorkeersbelangen. Maar ook thans bleef do vorhouding tot Frankryk en de oorlog het groote bezwaar, dat ook door Scbimmelpenninck niet kon worden op geheven, al beloofde de regeling der finan ciën gunstiger toekomst. Napoleon zag goen heil dan in annexatie in dezen of genen vorm en Staatsbankroet en oischte in bet najaar reeds van Scbimmelpenninck hieraan toe te geven. Met het uitzicht op den val van onze scbynbare onafhankelykbeid eindigde deze eerste voordracht. Gemengd Nieuws. Te Schevoningen zyn eenige kistjes en eenig wrakhout aangespoeld, vor- moeieiyk afkomstig van een of ander op de kust vergaan vaartuig. De heer Maximiiiaan Carré, die sedert eenigen tyd aan het gezelschap van den heer Salomonsky verbonden was, zal een eigen gezelschap samenstellen en 1 April a. s. zyn eerste voorstelling geven in den circus in de Zomerhofstraat te Rotterdam. Naar vernomen wordt, bestaat te Zandvoort het plan een volgens de eischen des tyds ingericht Casino op te richten en zouo'en daarvoor reeds do benoodigde gronden aangekocht zyn in de nabyheid van hot Hotel d'Orange en den Kostverloron straatweg. Met het bouwen zal waarecbyniyk in de eerst» helft van Februari worden aangevangen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1899 | | pagina 1