"Wat hoeft het schoolbestuur, vraagt ten
slotte Het Huisgezin dat, Da óverig zyn
best te hebben gedaan om een vacature aan
te vulleD, daarin niet geslaagd is, verder te
doen dan den arrondissements-schoolopziener
daarvan in kennis te stellen? Het moet in
de maand Januari van het volgend jaar (voor
vacatures gedurende 1899 dus in Jan. 1900)
een verzoekschrift indienen aan H. M. de
Koningin (op een zegel van f 37'/3) en ont
heffing vragen van de voorwaarden, vervat
in het tweede lid sub c. van art. 64&is der
wet op het lager onderwas.
Kijkjes in on om Leiden.
XIV.
By het station Piet-Gyzenbrug treden we
weer terug over spoorbaan en brug en be
vinden ons op het der Noordwykerbouters
dierbaar plekje gronds, den Grindweg, die van
hier over Noordwyk, Rynsburg en Katwyk
loopt tot Wassenaar.
veel vergroote, ja tyjna geheel vernieuwde
R. K. kerk.
Ten gerieve der kerkgangers loopt dwars
door het land een pad, wat den weg ter kerke
van hier af veel verkort. W y houden den
Grindweg en komen aan Vlashoven, waar
een wegwijzer ons zegt, dat we naar Noord*
wijkerhout rechts en naar Noordwyk rechtuit
moeten gaan. Wy gaan rechts en volgen den
vorig jaar door den gemeenteraad echter? T| "p
verworpen op grond van te duur, hetg^ I. 1
elk opzicht te bejammeren is, daar do
dien we naar het dorp, met een kwart
links, zullen volgen, waarschijnlijk ook i SLUll
zal worden volgebouwd en het er dan tegen bra
goedkooper op geworden zal zijn. p r schip,
dig pap*
Gemengd Nieuws. enZi op 1
In Canada en het Oostel t»2en fnbl
gedeelte van Noord-Amerlka heerscht
zettende koude. Dwars over de Niagari] JEE] A
tusschen den Canadeeschen en den
kaanschen oever een brug van ijs g~vor Leerarei
Een vrouw van J03 j a r e n h eB!
te Campobasso zelfmoord gepleegd. Zjj B
altijd gezond en levenslustig geweest -
op haar 70ste jaar hertrouw ie zij
in den laatsten tijd kon zy niet meer loop:
en nu zy „het leven niet meer kon genicU- A
maakte het lichtvaardige oudje een ehj
er aan. Wm i
Er wordt verhaald van een „ojj gpj
mensch" in Australië, die, het klinkt ha.
als een contradictio in terminis, als i
voudig millionnair nu in den ouder om vao; Tl 11 r
jaren te Queensland (Australië) is gestorvt JjUl
De man heette Tyson en kon van zicozehi J
zeggen, dat hy nooit in een kerk, schouwbc r
of cafó geweest was, hy had nooit tier, ytj
of brandewyn gepro-f dro g een sjofel jasj PeP°^
en boord en handschoenen waren natuurl;
hem geheel onbekende zaken; in plaats y«
zeep gebruikte hy zand, kortom, hy wass
toonbeeld van geheel onthouding. Tyson, i
uit België afstamt, baj als kleermaker en n
hoeoer zyn brood zoeken te verdientn; tor,B
hem dat niet gelukte, werd hy s hapenfokk
en richtte door geheel Australië stations
en trok nu zyn geheele leven coor van on"'er
eene naar de ancere plaats. Zyn heele
was werken; want by, de man zonder ianiili<^^HS
zonder vrienden, de eenzame, had een hoo^HBl
ideaal: de woestyn te overwinnen, waarinöl
geleefd en gestreden bad. Hy vond satisfacl;^^|
in het bewustzyn, uitgestr< kte vlakten oo'H
gonnen te hebben, een woestyn door h< BH
borer, van artesische putten bewoonoaar H
hebben gemaakt voor anderen.
Een „mop" van president Fauro.-H
Een aardig stukje weet men van presidedH
Faure te verhalen Vermoeid van ten jadtH
in de provincie, trad hy met de bem begela: ■Hl
dende heeren de eenige op <;en weg zicbH
bevindende herberg binnen. „Willen we hieiH
wat sterke koffie drinken?" vroeg de pre&lH
uent. Een der deelnemers maakte de opmerking, H
dat er in deze armzalige herberg wel geer, H
koffie te bekomen zou zyn, die maar c' |H j
verste verte op de goddeiyke mokka zo: IhH
g^lyken. „Maak u maar niet ongerust", ant-
woordoe de president. „U zult zien, hw
meu, niettegenstaande dit, toch goeue ko/fie iluPDI
bekomen kan." I).»aroj» ri«p liy oen
„Hebt ge cichorei?" „O, zekerI" antwoordde ^jp(
oeze. „Breng dan alles, wat ge daarvan ia
voorraad hebt, ik koop u alles af." De waard pfr(
bracht ons twee zakken met dit surrogaat, p
waarop de president üezs meteen in het vuur
wierp. „En nu, myn beste!" bev^l de presl*
dent den verbaasden heroergier, „zet ons nu
zwarte koffie." itó
UITLOTINGEN. - 3-pCt8.-Loton Stad Madrid feer
van 1868 a fr. 100. Trekking van 2 Januari 1899. ÏÜn 1
Betaalbaar 1 Juli 1899.
No. fr. No. fr. No. fr. i
2950 300 10491 200 11120 1000
12301 800 16794 200 17031 500
22661 600 66680 300 66956 600 bs j
74834 300 78258 200 81180 200 i
106474 200 117570 200 185410 200
138097 200 141685 200 162624 200
157696 800 164312 300 172649 200 m
186898 200 190165 500 192504 200 {og
210381 800 212431 boo 222s86 300 gjj
232065 200 287316 200 244714 300
261433 40000 263549 200 266263 200 fój
270607 200 297730 200 308106 200 e3
840677 300 341881 200 370808 200 kb 1
408073 1000b
O.-I. MAIL.DIEXSTKN.
Dagen van verzending uit Leiden.
Via Amsterdam (Ned. Zeepost) 20 Januari;
laatste lichting aan het postk. 's nachts 12.20 :BL
Via Genua (Ned. Mail) 17 en 31 Januari;
laatste lichting aan het postk. 's nachts 12.20.
Via Rotterdam (Ned. Zeepost) 13 en 27 Jan.;
laatste lichting aan het postk. 's av. 10.50,
Via Marseille (Ned. Mail)«24 Januari;
laatste lichting aan het postk. 's av. 6.50.
Via Marseille (Fransche Mail) 14 en 28 Jan.;
laatste lichting aan het postk. 's morg. 8. u. »i
Via Brindisi (Eng. paketbooten) 13 en 27 Jan.;
laatste lichting aan het postk. 's nam. 1 u. pei
Via Brindisi (Engelsche Mail) 20 Januari;
laatst lichting aan het postk. 'snara. 1 u. 10C
Via Napels (Duitsche paketbooten) - Jan.j
laatste lichting aan het postk. 's nam. 1 u,
Ned. West-Indische Mali.
Dagen van verzending uit Leiden. J
Naar Suriname (via Amsterdam): den 14deo
en laatsten van eiken maand.
Laatste lichting aan 't postk. 's nachts 12.20. ye
Naar Suriname (Ned. Guyana): 24 Januari, 0
via Southampton.
Laatste lichting aan het postk. 'smorg. 8 u. j
Naar Suriname (Ned. Guyana)den 8eten van
eiken maand, via St.-Nazaire.
Laatste lichting aan het postk.'s morg. 8 u.
Naar Curasao (Ned. Guyana): den Hden ep
laatsten van eiken maand van Amsterdarfl. m
Laatste lichting aan 't postk. 's nachts 12.20, Qi
alleen op verlangen der afzenders.
Via Liverpool of Southampton. (De datums
worden door de Staatscourant bekend g*
maakt). Laatste lichting 12.20 's nachts óf jj
6.50 's avonds. |J
De uren van lichting zyn gerekend naar
den plaatselyken tyd.
Nu men verwachten mag, dat het wets
ontwerp tot wetteiyko verzekering
van werklieden tegen ongevallen weldra
in behandeling zal worden genomen (al ia
de Memorie van Antwoord nog niet ver
schenen), scbryft De Nieuwe Koerier over dit
wetsontwerp in zyn verhouding tot de land
bouwende bevolking:
By de opsomming der bedryven, waarvan
de werklieden tegen ongelukken moeten ver
zekerd worden, staat in art. 9, lo.: „De
bedryven, waar ter gedeeltelyke of geheele
uitoefening van het bedryf eenig krachtwerk
tuig wordt gebruikt." De boerderyen, waarin
men krachtwerktuigen bezigt, zooals byv.
dor8chmachines, zullen dus hun werklieden
moeten verzekeren.
Maar van aDdere workliedeD, by het land-
bouwbedryf werkzaam, spreekt het ontwerp
niet. Toch is het bekend, dat by de boeren
de meeste ongelukken komen door den om
gang met paarden, en niet zelden met hoornvee.
En in den laatsten zo er zyn by het maaien
betrekkelijk veel gevallen voorgekomen van
zonnesteek, soms met doodelyken afloop.
Hoewel men mag aannemen, dat deze laatste
soort van ongelukken ten gevolge van het
lange werken in de brandende bitte komen,
zouden wy natuurlyk aan deskundigen de
vraag moeten overlaten, of de veelvuldig
voorkomende zonnesteken onder de omschry-
ving vallen van art. 1 van het ontwerp,
waarin gesproken wordt van „ongevallen,
aan de werklieden in de uitoefening van het
bedryf overkomen."
Wat hier ook van zy, 8o overige ongeluk
ken wettigen reeds voldoende de vraag: Zou het
niet wenschelyk wezen, dat tot alle werk
lieden in het landbouwbedryf de verplichte
verzekering werd uitgebreid? Ons antwoord
is niet twyfelacbtig; bet is een volmondig
j al En wel om de volgende redenen: Over
komt een boerenknecht oen ongeluk, dan zyn
zeer dikwyls de boeren, by wie hy in dienst
is, niet in staat, om hem op den langen duur
geldeiyk te ondersteunen. Al is de wil by de
meesten nog zoo go^d, de draagkracht schiet
gewoonlyk te kort. En zoo vervallen zeer veel
Qinke knechts, wien een ongeluk met paar
den of vee overkomt, tot armoede en gebrek,
6D, zyn zy gehuwd, daD, mot geheel hun
buisgezin. Nog veel minder dan bij de industrie,
zyn er deze boerenarbeiders of hun bazen toe
te bewegen, om lil te worden eener verzeke
ring tegen ongelukken. Dwang zal hier nog
noodzakelyker biyken dan by de meeste
industriële ondernemingen.
En men wane Diet, dat de ongelukken by
de landbouwers zoo zelden zyn. Voor ons
land bestaan hierover, zoover ons bekend, geen
statistieken. Wy moeten ons dus wenden tot
het naburige Duitschland. In 1892 kwamen
daar op de 12 millioen landbouwarbeiders
23,281 ongelukken voor; dat is ongeveer 2
op de 1000. B(J de nyverheid kwamen op 5
millioen werklieden 28,619 ongevallen voor;
dat is ongeveer 6 op de 1000. De arbeiders
by den landbouwer loopen bygevolg niet zoo
veel gevaar als die in dienst zyn der nyver-
heid, maar toch nog meer dan voldoende, om
een verzekering tegen ongelukken te wettigeD,
ja, noodzakeiyk te maken. Wyi echter het
gevaar veel minder is, zal ook de premie
aanmerkeiyk geringer kunnen zyn. Duitsch
land heeft dan ook by de Wet van 6 Mei
1886 de verplichte verzekering voor het land
bouwbedryf iDgevoerd.
Station Piet- Gijzenbrug.
fiet gedeelte, dat tot Noordwykerhouta Kerkweg, tegenwoordig reeds een flink be-
grondgebied behoort, is ongeveer drie kwartier volkte buurt. Spoedig komen wo aan een
lang en kost der gemeente jaariyks aan onder- mooie laan, die den hoofdtoegang vormt tot
houd de ronde som van f 700. Of het dus de R.-K. kerk en pastorie en daarna aan
dierbaar is! „Dat 's tor deur!" zegt men de kapel en het gebouw van het R.-K. Liefde-
bier. Het gekste is, dat de gemeenteraad, die geetiebt „Do Voorzienigheid", hetwelk hier een
het krediet toch jaariyks moet toestaaD, wat goede 30 jaar bestaat. Ten gerieve der In-
het toezicht betreft niets te zoggen scbyutte en omwoners heeft de administratie der
Kijkje van af den '8 Gravendamschen weg op de pas herbouwde R:-K. kerk te Noordwijkerhout.
hebben, waardoor het gedeelte, waarvan door
de gemeentenaren het meest wordt gebruik
gemaakt, d1. van Vlashoven naar Piet Gyzen-
brug, ongeveer van het jaar een echte
modderpoel is, wat door hen, die gaarne in
alles door dik en dun meegaan, een waar
genot wordt gevonden.
Toch hebben de tegenwoordige gemeente-
Po9teryen hier een hulpbus geplaatst, die
tweemaal per dag wordt gelicht. Den Kerkweg
verder volgende komen we langs Puibendam
nu een boerdery, maar welker steenen zuilen
aan den weg tot ons spreken uit vroegere
tyden aan een bruggetje, waaronder we hot
gemurmel waarnemen van een snelstroomend
watertje, de Nieuwe Sloot, dat hot duinwater
Eèt liefdegesticht „De Voorzienigheidte Noordtoijkerhout.
In het Album der Natuur heeft de heer
Hugo De Vries een artikel geschreven over
?een-orchideefin. Hy wyst er op, dat
onze inlandsche orchideeën niet alleen tot de
merkwaardigste, maar in verscheidene hunner
soorten ook tot de fraaiste planten van onze
weilanden, bosschen en duinen behooren.
Menigeen tracht dan ook ze in zyn tuin of
kamer over te brengen, maar de cultuur
biedt zoo groote eigenaardige moeiiykbeden,
dat zy meestal mislukt. Men moet er den
slag van hebben en het de plant vooral niet
beter willen geven dan zy het had, ten minste
niet, als zy van een plaats komt, waar zy
welig tiert.
Men moet precies kunnen opmerken hoe
zy in do natuur leven. Daarvoor is studie
noodig, en hoe meer men van onze orchideeën
het leven onder den grond kent, des temeer
kans zal men hebben ze goed te verplanten
en verder goed te verzorgen. De schryver
deelt dan ook verschillende byzonderheden
mee omtrent dit gedeelte van het leven dier
planten. Als gunstigste tydstip van het ver
planten noemt hy het laatste oogenblik voor
het te voorschyn treden der nieuwe wortels.
Want alles komt er op aan, dat deze wortels
op de nieuwe plaats ongestoord en onge
schonden kunnen groeien en dat zy even
krachtig worden als zy op de oude plaats
geworden zouden zyn. Graaft men de plant
uit terwyi deze wortels reeds uitloopen, dan
heeft men groote kans ze te breken. Als
grondsoort raadt de schr. aan een mengsel
vaa vǤd grond en zan&
raadsledon spyt als haar op hun achtbare afvoert. Nog eenige stappen en wo bevinden
hoofden (en dat is niet gering, want verre- ons by den sieriyken handwyzer, indertyd
weg het meerendeel beeft niet, zooals elders, in ons blad en nog wel op rym verheerlykt,
zyn achtbaarheid te danken aan een kalen die ons langs het Hardepad den koristen weg
knikker) de tegenwoordige vroede mannen wyst naar de kom van de gemeente Noord-
dan hebben spyt, dat hun collega's van wykerhout. We wenschen ons echter nog niet
voorheen die 700 'sjaars voor al tyd heb- op Noordwykerhoutsche kronkelpaden te be.
Kijkje van af den Kerkweg op de openbare school te Noordwijkerhout.
ben toegestaan, naar steeds wordt beweerd, geven, biyven den Kerkweg volgen en
maar dan toch zeker om het te besteden komen na enkele minuten aan de Schipper-
aan den weg, en we durven te wedden om sloot, die in de Leidsche vaart uitmondt en
het bezit van al de Noordwykerhoutsche waarvan het doode eind heet „de haven",
aohtbaren (men begrype ons fcier niet ver- Vooraf hadden we nog een vergezicht op de
keerd) dat dit niet het geval is. Enfin, de openbare school.
weg moge dan modderig zyD, we gaan nu Die Schippereloot zouden velen gaarne zien
weer verder langs heeriyk weiland en rechts doorgetrokken tot de kom der gemeente, nog
eea ruim uitzicht hebbende op de in 1898 geen 10 minuten gaans, welk voorstel het
lingen betreffende den arbeid van volwassen
personen met de Arbeidswet van 1889, omdat
dit niet noodig is en tot nieuwe discussies
ovor uitgemaakte zaken aanleiding zou geven.
Dat bet loon by verkorting van arbeids
duur zal dalen, ontkent Eet Vaderland op
grond van de ervaring, die heeft aangetoond,
dat by niet al te ingrypende verkorting met
stukloon in korter tyd dikwyls meer verdiend
wordt dan door langdurigen arbeid, en het
dagloon, per uur berekend, in gevallen, waarin
het aanvaDkeiyk een daling ondergiDg, weldra
zyn vroegere hoogte bereikte, omdat de om
vang der productie eer toe- dan afnam.
Het blad verwacht van industriëele zyde
menig bezwaar te vernemeD, ontleend aan
eischen der concurrentie.
Doch herinnert men zich de discussies in
Gemeenteraden en Provinciale Staten over de
quaestie van minimum-arbeidsduur in bestek
ken, het voorgevallene in Den Haag ten
opzichte van den nachtarbeid der bakkers,
gedachtenwisseÜDgeD, waaruit meer en meer
bleek de overeenstemming tusschen mannen
van uiteenloopende richting over de noodzake-
lykheid van een wettelijke regeling, dan
mag men aannemen, dat het jongste ontwerp
priocipiëel by alle partyen steun zal vinden.
Het blad kenmerkt het ontwerp als een
bescheiden stap in de goede richting. Na een
overzicht van de wet gegeven te hebben,
vraagt Eet Vaderland:
Natuurlijk komen de gevaariyke bedryven
het eerst voor een bepaling van maximum
duur in aanmerking, maar is het begin niet
te beperkt genomen door alleen die bedryven
in de regeling op te nemen?
Zeer zeker, vervolgt het blad een alge-
meene toepassing is ingrypender èn voor de
industrie èn voor de administratie, en zy kost
meer geld. Nu is het waar, dat reeds by de
laatste begrootiog een uitbreiding aan de
fabrieks-inspectie is gegeven, en dat de toe
stand onzer financiën niet rooskleurig is, terwyl
men het verre van eeDB is over het middel,
waardoor vormoerdering van inkomsten te
verkrygen zal zyn. Doch wie dit bezwaar, hoe
ernstig ook, op den duur overwegend acht,
verklare zich geen voorstander van sociale
wetgeving.
Indien het bezwaariyk is, het personeel der
inspectie plotseling zoo uit te breiden als de
door ons bedoelde maatregel zou vereischen,
wat belet dan den maximum-duur als voor
schrift voor alle fabrieken en werkplaatsen
in de wet op te geven, maar het tydstip van
invoering voor andere dan de gevaarlijke
bedryven aan den Minister over te laten,
opdat deze den tyd hebbe, het corps der
Inspectie de vereischte aanvulling te doen
ondergaan? Dan is het beginsel althans in
de wet voorgeschreven, en is voor een alge-
meene toepassing later geen nieuwe wet
vereischt.
Den voorge8telden arheidstyd van elf uren
in de genoemde gevaariyke, ongezonde be
dryven vindt Eet Vaderland nog vry hoog,
en het acht een vermindering op den duur
gewensebt. Maar het begrypt, dat in een aan-
vang8-maatregel het cyfer moeilyk lager te
stellen was.
Om de onzekerheid, waarin sommigen nog
verkeeren nopens de wet-Lohman op
het bijzonder onderwijs, weg te
nemen, zet Eet Huisgezin haar bedoeling nog
eens als volgt uiteen:
Da byzondere scholen hebben op de eerste
plaats dit kapitale punt in het oog te houden:
Hoeveel onderwyzers zyn thans, nu de fataio
termyn verstreken is, voor een bepaald aantal
leerlingen noodzakeiyk? Dit aantal (het hoofd
der school meegerekend) bedraagt: voorscholen
met minder dan 41 leerlingen 1met 41 tot
90 leerlingon 2; met 91 tot 144 leerlingen
3; en verder een onderwyzer meer voor ieder
65 tal leerlingen. Belanghebbenden bedenken
wel, dat het aantal leerlingen op 15 Januari
de maatstaf is voor het aantal onderwyzers,
die voor dat jaar aan de school moeton werk
zaam zyn.
Het schoolbestuur heeft dus van den aan
vang der vacature af met geregelde, niet te
lange tusschenpoozen, te adverteeren in onder
wijsbladen, met aanbieding van een behooriyke
jaarwedde, die nooit beneden het wettelijk
minimum mag gaan. Ook na het verstryken
van den wetteiyken termyn moet, indien de
oproeping tot dusver geen resultaten gaf, mot
adverteeren worden doorgegaan. Men beware
de bladen, waarin de advertenties voorkomeD,
ten einde die desverlangd te kunnen over
leggen. En ten derde, men geve den arron
dissements-schoolopziener kennis, dat alle
pogingen, om in de vacature te voorzieD,
vruchteloos zyn gebleven. Deze brief van
kennisgeving moet uiterlijk vóór 30 April io
het bezit van den bedoelden ambtenaar zyn.
"Wat wy tot dusver schreven had betrek
king op scholen, die tegen 1 Mei a. s. een
onderwyzer meer moeten hebben. Hetzelfde
geldt evenwel in het algemeen van iedere
vacature, die in den loop van het jaar door
vertrek, overlijden, enz. ontstaat. Om die aan
te vulleD, heeft men, als het een hoofd betreft,
zes maanden, als het een onderwyzer betreft,
vier maanden t|jd.
Byzonderen nadruk leggen wy er op, dat
nieuw opgerichte scholen, die vier maanden
na de opening niet in het bezit van bet ver
eischt getal onderwyzers zyn, in ieder geval
de subsidie moeten derven, ook al zouden zy
Dog zoo yverig geadverteerd hebben. Het
verstandigst is dus, óf met bet openen der
scholen te wachten tot men voldoend perso
neel heeft, èf niet meer kinderen aan te
nemen dan overeenkomt met het aantal
ondorwyserc
