mfmm
w^ë
mm
m
V
jj|^
li®np:
SÉ iSS
iü jjj
UI jü
MENGELWERK.
pi In den beginne scheef te zyn opgezet,
zegt De Tijd. Wh lichten er de volgende
statistiek uit betreffende het aantal zelfmoor
den in Katholieke en Protestantsche landen
„Een overzicht van den zelfmoordtax der
Katholieke en Protestantsche Staten van
Europa geeft alreeds het volgende resultaat
In de zuiver Protestantsche is de tax 190
in de gemengde 90; in de zuiver Katholieke
58 pjr millloen inwoners. Daar echter het
Protestantisme en het Katholicisme zeer onge
lijk verdeeld zfln over de verschillende rassen,
zoodat het Romaansche ras grootendeels
Katholiek is en de Protestanten hoofdzakelijk
in de Germaansche landen gevonden worden,
moet nog worden aangetoond, dat dit groote
verschil niet ligt aan het ras of misschien
aan het verschil van beschaving. Dit blijkt
uit de vergelijking der verschillende provinciën
uit eenzelfde rijk.
Dj Beiersche provfbciën bijv. met minder
dan 50 pet. Katholieken geven een tax van
192, die met 50—90 pet. Katholieken hebben
135, terwijl hy in de by na zuiver Katholieke
provinciën tot 75 daalt.
Evenzoo is het in Pruisen. Daar vindt
men provinciën met meer dan 90 pet. Pro
testanten en een tax van 264.6.
Provinciën met 89 68 pot. Prot. on een tax an 220.0
5 -40 168.6
82—28 n a a 9Ó-6
Zeer leerrijk en nog meer afdoende is de
toestand in Zwitserland, waar een Duitsche
en Franscbe bevolking dooreenleeft en wel
zoo, dat men van Duitsche en Franscbe
kantons kan spreken.
Onder bolden zijn Katholieke en Protestant
sche kantons te vinden, zoodat men hier te
midden van eenzelfden graad van civilisatie
den invloed van den godsdienst bij twee rassen
kan nagaan.
Onder de Fransche kantODs geven de Katho
lieken een tax van 83, de Protestanten een
tax van 453.
Onder de Duitsche kantons geven de Katho
lieken een tax van 57, de Protestanten een
tax van 293.
Het onderscheid in godsdienst geeft buiten
kijf een groot verschil ten voordeel© van het
Katholicisme."
Ycreeniging voor Suriname.
"Wh ODtvingeu het jaarverslag der Yer-
eenlging voor Suriname, uitgebracht ter
algemeene vergadering van 22 November jl.
In het afgeloopen vereenlgingsjaar onder
ging het bestuur eenige wijziging doordien
de heer G. A. baron Tiadal wegens drukke
bezigheden als lid van het bestuur bedankte
en het bestuurslid jhr. mr. J. Van Doom om
dezelfde reden het ambt van secretaris-pen
ningmeester moest nederleggen, terwyl aan
mr. J. A. Baëza, door de vorige algemeene
vergadering in de plaats van den heer Tindal
tot bestuurslid gekozen, de functies van secre
taris-penningmeester werden opgedragen.
Hst aantal leden der vereeniging vermin
derde door het overlijden van den heer J. A.
C. Van Lseuwen met één en bedroeg 42.
Volgens de rekening en verantwoording
bedroegen de ontvangsten, daaronder gerekend
het saldo der vorige rekening, f 435.58, ter
wijl de l^jst der uitgaven een gezamenlijk
bedrag van f 74.86 aantoont. Hierby moet
echter in aanmerking worden genomen, dat
de inning der contributiën en bijdragen aan
de vereeDiging over 1897/98, geraamd op
f 260, alsnog moet plaats hebben.
In een vorig jaarverslag had het bestuur
medegedeeld een voorstel betreffende het in
stellen van een wetenschappelijk onderzoek
omtrent het binnenland van Suriname en
van de benoeming eener commissie om vooraf
)a te gaan de wijze, waarop dat onderzoek
zou moeten wordeD ingesteld, en welke
daarvan de kosten zouden zijn. Die commissie
heeft sedert de op zich genomen taak ver
vuld en te dier zake een uitvoerig rapport
uitgebracht, dat door het bestuur in be
handeling is genomen.
Eerst wanneer het bestuur ook door nadere
inlichtingen van verschillende zijden, in het
bijzonder ook wat de kosten van een gedeelte
lijke uitvoering van het door de commissie
ontworpen plan van onderzoek betreft, in
staat zal zyn een voldoend oordeel over de
ziak te vormen, zal het omtrent de uitvoe
ring met de andere veroenigiDgen of lichamen,
welke reeds blijken van belangstelling in de
zaak hebben gegeven, in overleg kunnen
treden.
Een ander vraagstuk, waarvan de oplos
sing het bestuur zich nog steeds als taak
blyft beschouwon, is dat betreffende den
am voer van Javaansche gezinnen in Suriname.
Het bestuur blijft van meening, dat het
voor Suriname van groot belang moet worden
geacht, dat van Staatswege een proof worde
genomen met het overbrengen van Javaansche
gezinnen, en wel oen voldoend aantal om
tot het vormen van een vestiging aldaar te
kunnen overgaan. Op die wijze zou, bh het
gelukken der proef, een kern zijn gevormd,
waarom heen later aan te voeren Javaansche
arbeiders na ommekomst van hun contract
zich zouden kunnen groepeeren en zoodoende
het verkrijgen oener toenemende gevestigde
bevolking mogelijk maken. De omstandigheden
hebben het bestuur ook in het afgeloopen
vereenigingsjaar niet in staat gesteld deze
quaestie nader tot haar oplossing te brengen.
Het zal evenwel èn in deze zaak èn in
andere, welke het belang van Suriname be
treffen en door de bemoeiingen dezer ver
eeniging kunnen worden bevorderd, ook in
het nieuw ingetreden vereenigingsjaar diligent
blyvon.
Kokjes in on ora Leiden.
XIII.
Bh Noordwhkerhoek veranderen vaart en
weg van richting en mondt 't vaarwater uit,
dat Noordwhk met de Haarlemmertrokvaart
verbindt. Hier aan den „Hoek" heeft Rijnland j
Ons langs de vaart voortbewegende, snort
0D8 telkens op korten afstand een trein voorbij,
't Station Piet-Ghzenbrug hebben v?h reeds
lang ontwaard. Binnen een half uur zijn wh
er, als wh den weinig bezochten vaartweg
houdeD.
Bh 't 8tations*kofhehuis gaan wh de brug
Kijkje van af de Haarlemmertrekvaart op het dorp Voorhout.
in plaats van de vroegere houten een sierlijke
hzeren brug gelegd.
In do laagte bh de brug staat een groot
gebouw met witte muren, dat vroeger betere
dagen gekend heeft. Het was een der pleister
plaatsen van den veerschipper, die zijn passa
giers in de gelegenheid stelde zich even te
en de spoorbaan over om op den 's-Graven-
damschen weg even een schetsje van 't station,
dat op Voorbouts grondgebied staat, te nemen.
Door vermeerdering van communicatie-mid
delen in de naburige dorpen, heeft Piet-Ghzen
brug thans weinig personenvervoer, maar de
yerzending van visch, bloemen en bloembolle!?
I .--...l-V
De Noordwvjkerhoek.
vertreden, ^aren de reizigers, die boven hun
reisgeld steeds één cent voor 't jagertje be
taalden, weder ingestapt, dan ging do reis
verder.
Nu is de Hoek een vergeten oord. Alleen
bh ijsvermaak heerscht er op 't water een
gezellige drukte, als de baanvegers do vaart
is zóó belangrijk, dat de Spoorweg-Maatschappij
besloot een vierde spoor bh dit station aan
te leggen. Geiyk dezer dagen dan ook werd
gemeld, zal door de voltooiing van dit spoor
aan het station, waarvoor hot perron is moe
ten versmald worden en een nieuwe brug
aangelegd, in het doorloopend personenvervoer
Overweg by Ptet-Qijzenbrug.
naa/ Leiden berijdbaar gemaakt hebben. Het
ijs naar Leiden is gewoonlijk te veel vernield
door de stoomboot „Noordwhk" om ook daar
een goede baan aan te kunnen leggen. Wie
niet op schaatsen van Noordwhk naar den
Hoek rijdt, kiest den Lagen weg om de vaart
te bereiken. Hh heeft dan 't dorp Voorhout
voor zich.
niet meer zooveel vertraging worden teweeg
gebracht. Thans kwam het meermalen voor
dat expres- en internationale treinen een
kwartier moesten wachten, eer zh konden
passeeren, omdat er goederentreinen in "den
weg stonden, welke niet konden gerangeerd
worden.
Dat zal nu tot de geschiedenis behooren.
Geen gratificatie.
1 Is schandel Geen gratificatie aan het
einde van het jaar!Ik had dat zoo goed
als zeker beschouwd en van te voren reeds
den vierhonderd franken, die ik gewoon was
te ontvangen, een bestemming gegeven. Mijn
vrouw had ik een porte-bonheur beloofd; deze
zou minstens tweehonderd franken kosten.
Ook wilde ik vijftig franken aan de verzorg
ster van ons kind geven, omdat mijn vrouw
zoo op dat mensch gesteld is, hoewel ik
volstrekt niet van haar houd en de re6t
afbetalen op de rekening van mijn kleermaker,
die ongeduldig begint te worden. Had ik nu
de onvoorzichtigheid maar niet gehad in mijn
blijde verwachting dit alles aan mijn vrouw
mede te deelenl En daar was nu de 31sto
December en hh bracht mh geen gratificatie 1
En toch ls het geen slecht- jaar goweest, dat
weet ik, maar mhn goede patroon wil nieuwe
ondernemingen op het touw zetten, en dat
maakt hem vasthoudend. Dat heb ik ten
minste ondervonden!
Helaas, hebben niet de onderdanen ten allen
tijde moeten boeten voor de dwaasheid der
koningen!
Het ls niet mhn kas alleen, die gevoelig
lijdt onder deze vernietigde verwachting, maar
ook de huislijke vrede. Toen Ik aan mhn
vrouw moest mededeelen, dat de karigheid
van mhn patroon het mh onmogelijk maakte
mhn beloften na te komen, trok zh de schouders
op, en de verachtelijke blik, waarmede zh mh
aanzag, scheen mh te zeggen„Niets verwon
dert mh van eon man als gh atjtl"
Dat was verschrikkelijk!
Dan liever nog oen scène!
Wat do vrouwelijke vriendin betreft, zy
zweeg nl9t. Zh begon met luid haar arme
movrouw te beklagen, en toen ik haar op
het onredelijke daarvan opmerkzaam maakte,
werd zh zelfs brutaal. Ik heb het toen noodig
geacht haar zonder omhaal de deur uit te zetten.
Mhn vrouw zag dit met stijf op elkander
gedrukte lippon aan. Alleen fluisterde zh het
mh hatelijk geworden mensch eenige woorden
in het oor en ik meende te verstaan, dat zh
haar beval naar mhn schoonmoeder te gaan met
het kind. Wy bleven toen alleen en ik be
proefde op zachte wijze mhn vrouw rede te
doen verstaan.
Nu brak de storm los! Zh noemde ray
een man zonder gevoel, zonder barmhartigheid,
zonder menschenliefdeZh heeft mh verweten,
dat ik haar het noodige onthieldHut
noodige, omdat ik haar een porto-bonheur
weigordel En zh hoeft er by gevoegd,dat, na
ik mhn kind veroordeelde van honger om te
komen, zh naar haar ouders zou gaan, waar
de goede vrouw, die dat verhinderen kon,
zich reeds bevond 1 Daarop heeft zh haar mantel
omgeslagen, en, zonder ook slechts uit wel
levendheid te luisteren naar hetgeen 'ik'te
zeggen had, haastig do keelbanden van haar'
hoed va8tgestrikt en is heengegaan, de deur
hard achter zich dicht slaande.
Dit gebeurde om tien uren 's avonds. Hoewel
het recht aan mhn zijde was, gevoelde ik toch
eenige ongerustheid. Ik wierp mh in een huur
rijtuig en liet mh naar mhn schoonmoeder
brengen. Onder het rijden begon ik mhzelven
te vragen, waarom ik toch zoo dwaas kon
geweest zijn om te trouwen. De tijd, toen ik
als vrhgezel leefde, kwam mh nu zoo benijdens
waardig voor. Ik stond toen om negen uren
op, dronk dan een kop chocolade, ontbeet en
ging naar mhn bureau. Om halfvijf ging ik
naar de Tuilerieën, waar dan muziek was,
speelde een partijtje domino en ging klokslag
elf uren naar bed, in de volle overtuiging,
dat ik den volgenden dag weer even kalm-
gelukkig zou zi)n. Wat een heerlijke, heer
lijke tyd 1
Toch ben ik getrouwd. Ik weet zelf niet
waarom. Misschien was het uit eerzucht, maar
dan ben ik er wel voor gestraft, want voor
mhn vroeger rustig en geregeld leven is een
stormachtig en voelbewogen bestaan in de
plaats getreden.
Ik heb nu een vrouw, wier eischen het
mh moeilijk valt te bevredigen; een duro,
bhna onbetaalbare verzorgster van mhn kind;
schuldeischers en een schoonmoeder. O, die
schoonmoeders!
Terwijl ik over dat alles nadacht, rolde
het rijtuig voort. Eindelijk stond het stil en
ik stapte er uit. Er stonden reeds twee
rytnigen voor de deur. Ik stapte schijnbaar
bedaard de stoep op, maar mhn hart klopte
in mhn keel, toen ik aan de schel trok. De
meld scheen verbaasd te zijn ook mh te zien,
en zich er over te verwonderen, dat wh op zulk
een laat uur kwamen. „Maar", heeft ze er luide
bh gevoegd, „gh kunt binnenkomen. Mevrouw
en de andere zijn in de voorkamer." Zy heeft
er mh binnengelaten. De ontvangst was even
koud, alsof ik mh alleen in het groote en
kille vertrek had bevonden.
Mhn vrouw zat rechtop op een sofa en
keek mh zelfs niet aan. De „andere", die in
alles het voorbeeld van haar mevrouw volgdo,
scheen mh evenmin te zien en suste met
veel vertoon het arme kind, dat onophoudelijk
schreide.
Ik doorkruiste de kamer oerst in de lengte,
toen in de breedte, met mhn handen in de
borst van mhn toegeknoopte overjas, onver
schilligheid veinzend voor de koude ontvangst.
Eindelijk werd het stilzwijgen mh ondraaglhk
en begon ik te spreken.
„Ik ben gekomen," zeide ik, „om te zien
hoe ver go deze scherts zoudt drijven."
Geen antwoord. Alleen hot kind huilde.
Ik zette mhn wandeling voort en wapend®
mh met geduld. Dit heeft zoo een uur go,
duurd. Om haiftwaalf zijn mhn schoonouders
thuisgekomen, die naar den schouwburg
waren, toen mhn ongelukkige vrouw een
toevlucht bh hen gezocht bad. Zh waren
vermoeid en het vooruitzicht op een familie,
twist was niet geschikt om hen aangenaam
to stemmen.
„Mijnheer," begon mhn schoonmoeder met
een scherpe stem, „wat beduidt dit alles?" 1
„Vraag dat aan uw dochter, mevrouw 1"
„Hh heeft mh weggejaagd 1" klonk het
schreiend en theatraal.
„Ik? Welj dat is sterk 1 Ik, die...." 1
Maar myn schoonmoeder heeft mh niet laten
tiitsprekeh. „Gij hebt mhn dochter het huia
ontzegd? Gij?".
„In het geheel niet."
„Vraag het aan haar," antwoordde mhn
vrouw ijzingwekkend bedaard, wijzende op do
ondergeschikte vriendin met het kind.
Natuurlijk was ik de eenige schuldige
Men stapelde aldoor verwijten op mhn hoofd.
Mhn schoonmoeder raasde en tierde. Ik waa
een beul, een wreedaard.
Mhn schoonvader keek op de pendule en
geeuwde onophoudelijk.
Het tooneel eindigde met een zenuwtoeval
van mhn vrouw en ik ben geëindigd met mij
overwonnen te verklaren.
Toen zijn wh nadat ik een zedeles van mhn
schoonmoeder en een raedelijdenden handdruk
van mhn schoonvader ontvangen had te
zamen het huis uitgegaan en in drie rijtuigen
vertrokken.
Ik heb ze betaald.
De verzorgster van mhn kind is gebleven.
De porte-bonheur zal komen. Mhn kas is
meer in de war dan ooit. Schulden zijn als
sneeuwballen: zh worden steeds grooter hoo
langer zh rollen en loopen. Zoo is het ook met
de mijne. De kleermaker zal morgen komen
En als ik dan nog bedenk, dat men zegt,
dat ik zulk een goed huwelijk gedaan heb I
Brrr!
UITLOTINGEN. 3-pcte. Hamburger loten van
1806 a Tb. 60. Berieëntr- kkiug van 2 Januari 1899.
PremiÖntrekklng op 1 Februari 1899. Getr.'k*en
eerieén: 22 26 62 132 292 346 497 526 625 087
968 1021 1045 1059 1070 1176 1195 1196 1244
1267 1327 1410 1554 1563 1578 1598 1669 1679
1792 1816 1873 1936 1997 2012 2072 2091 2103
2170 2101 2281 2283 2370 2477 2606 2566 2020
2655 2664 2728 2792 2305 2852 2896 2915 3124
3127 8165 3182 3184 3185 3201 3208 3230 3281
8810 3316 3319 3326 3364 3375 3109 3434 3472
3518 3532 3607 8665 3785 3739 3860 3870 3943
3948 3958 3960 3998.
Mila&usehe loten van 1861 Lire 45. Trekking
van 2 Januari 1899 Betaalbaar 1 Juli 1899. Getrokken
eerit cd nrs. 33 123 175 611 673 640 0ü9 078 ISA
760 889 930 1036 1337 1365 1430 1536 16G7 1682
1776 1812 1841 1921 1941 1955 1966 1973 2086
2158 2333 2444 25' 2656 2670 26S9 2690 2727
2731 2975 2987 3042 3054 8110 3196 3209 3243
3626 3601 8667 3679 4216 4397 4492 4493 4607
4550 4770 4846 4923 4977 4985 5054 5116 5375
6387 5416 6428 5553 5805 6388 6023 0726 6747
6947 7560 7681 7611 7697 7732 7868. Hoofdpnjxen:
eerio 2090 n. 11 a fr. 40.000; e. 2440 c. 30, e.
8243 n. 17. e. 6623 n. 22 elk fr. 1000; e. 2731 n.
23, e. 4770 d. 27, e. 5375 n. 17, e. 5428 11 tik
fr. 400; s. 176 u. 49 e. 4216 b. 4. 10 e. 4923 p.
41, e. 7610 n. 23 ek fr. 800; e. 72G b. 15. e. 1955
d. 26, e. 2158 n. 2, 8. 2689 n. 22. e. 8054 r. 32, 8.
4985 n. 21 elk fr. 200; b. 1036 n. 15, s I960 n.
13, a. 2581 u. 9, e. 3042 d. 4. e. 3243 n. 29, b. 3601
n. 38. e. 4770 d. 4, e. 4840 n. 47. e. 542s n. 28,
e. 6747 n. 32. a. 7650 n. 49 elk fr. 100.
SCHAAKRUBRIEK. Maandag 9 Januari 1899.
Redactie: L. S.-V. „Mobphy." - Adres: R. Van Dam, Haarlemmerstraat 26, Lelden.
Schaaknieuws.
Het Leidsche] Schaakgenootschap ie bet spelen van massakampen nog niet moede,
tenminste te oordeelen naar het plan dat nu weder tot rijpheid gekomen is. Werlen de
massakampen tot nu toe gespeeld tegen het 's-Gravenhaagsche Schaakgenootschap „Discendo
Discimua", thana zullen beide clubs zich vereenigen en gezamenlijk den strijd aanvaarden
tegen de sterkste club van Nederland nl. het Vcreenigd Amsterdamsch Schaakgenootschap
De match zal plaats hebben den 22sten Januari a. s. in „Zomerzorg" alhier. "We hopen dat
het L. S. een goed begin zal maken met het jaar 1S99.
Schaakpartij No. 81.
Gespeeld, te Leiden den Zlsten November 189S.
R. v. Dam.
J. t. S. Esser.
0-0
8
0-0
P c 6
17
Dd 6
PcS
9
c 6
R X R
18
D X R
Wit.
Zwart.
aS
10
P c 6
R d 5:
19
T f - e 8'
e 4
1
b 6
P e 2
11
R a 6
P e 7 -+-
20
Kf 8
Rc4
2
R b 7
Tel
12
P e 4
R X T
21
T X R
d 3
3
e 6
c3
13
c d
D d 4
22
D g 6
R b 3
4
dB
P e. d 4
14
P XP
T e 5
23
D h 6
ed:
5
e d
PXP
1B
R c 5
D d 6
24
B 5
d 4
6
P f 6
R e 3
16
Pf 6
P f 6
2B
geoft op
Pf 3
7
R e 7
Probleem No. 100 Tan C. C. W. Mann, 's-Gravenbage.
Adres voor oplossingenBuree,
„Leidsch Dagblad", motto .Schaak-'
probleem".
Opl. probl. No. 99.
Dg5 PxD K c 7 KXF Rb6
e x P b4qr
b 4 Rb6=p
g P onv. P e 6 41
a P onr. P b 3 tp
K X P D08PxDRb6ï
KxP Dd2=p
Ec5 Db6T
enz.
ede
wit
Mat in 3 zetten.
Goedo opl. No. 98 ontvangen van:
Leiden: J. v. Beseren, B. C. Mi
Savi, G. H. Key, R. Paulides, K. Fraai,'
Een lid van „Palamedes", B. C. Van
KloeteD.
Noordwyk: H. B. J. H.
