m §§- §jj
iiiÉi
K
iïif
Hl
BiWLJÊ
SBi
Ut
Wk BS H 3'
éil UK JU
opvoeding samenwerkt. Ely leere door zyn
voorbeeld de jeufd, dat geen maatschappij
kan bestaan zonder eerbiediging der wet
zonder geboorz-ï mheid aan de gestelde mach-
teD, zonder o; offering van eigen wenschen en
verwachtingen aan do belangen der gemeen
schap. Zyn optreden in en buiten de schooi
moet getuigenis afbggen van zyn warme
vaderlandsliefde en van zjjn zucht, di9 vader
landsliefde aan te kwaeken in het zoo ont
vankelijke gemoed zijner leerliogeD. Het
onderwijs in de vaderlandsche geschiedenis
kan, mits de onderwijzer een beschaafd en
ontwikkeld man zij, tot het aankweeken dier
vaderlandliefde medewerkeD, zonder in het
minst afbreuk te doen aan de eischon der
neutraliteit.
De onderwijzer weigere niet, zya medewer
king te verleenen by schoolfeestjes, b|j gelegen
heid van nationale gedenkdagen, onder voor
wendsel, dat het hem niet by verordening of
wet js opgedragOD, en begrijpe, dat ook die
^©-.tjes dienstbaar zijn aan de opleiding der
eugd tot alie christelijke en maatschappelijke
deugden. Hij gevoele, wat ook zijn persoon
lijke meening zij over den besten regeerings-
vorm in abstracto, dat voor de overgroote
meerderheid der Nederlandsche natie de liefde
voor het Huis van Oranje, zooals die zich in
den loop der eeuwen heeft vastgeworteld in
het gemoed, synoniem is met liefde voor het
vaderland: In één woord, de onderwijzer
aan de openbare school, de opvoeder van onze
toekomstige staatsburgers, heeft niet het recht,
ook buiten de school, op te treden op een wijze,
die aanstoot geeft aan de overgroote meerder
heid zijner medeburgers.
Beroept de onderwijzer zich op de Grondwet,
die hem het recht toekent zyn gedachten en
gevoelens te openbaren, behoudens zyn ver
antwoordelijkheid volgens de wet,-daar togen-
over staat art. 29 der wet op het lager onder
wijs, waarin het ontslag der onderwijzers aan
gemeentescholen wordt geregeld. Wil de onder
wijzer zijQ hem door de Grondwet gewaar
borgde vrijheid behouden, hij kieze zich e3n
anderen werkkring dan dien van onderwijzer.
Alleen als de onderwijzer der openbare
school op bovenbeschreven wjjze de neutrali
teit opvat, kan de openbare school zijn, wat
door haar voorstanders als haar schoonste
roeping beschouwd wordt, de kweekplaats
ier verdraagzaamheid, hot plecht-
Inker onzer vrijheid.
Op dian grond ia voor een redacteur van Recht
toor AUen geen plaats als onderwijzer op de openbare
lobooi.
Kokjes in en om Leiden.
S.
Wanneer w|j, na „het Huis te Warmond"
verlaten te hebbeo, den straatweg van War-
mond vervolgen, den tol passeeren en bier den
Warmonderdam, gewoonlijk „de Warmerdam"
genoemd, DemeD, dan bereiken wij don rijks
straatweg van Haarlem naar LeideD, slaan
dan linksaf, om ovor do Klinkerbergerbrug
tot Postbrug na eerst ook den overweg,
waar de train van Leiden naar Haarlem en
de dito stoomtram elkaar kruisen, gepasseerd
te hebben recht door te gaan, waarbij wy
dan een wachterswoning van den Holl. spoor
weg zijn voorbijgegaan. De Postbrug ligt
in het snijpunt van straatweg en Haarlemmer
vaart en heeft haar naam gekregen in den
goeden ouden tijd, toen daar aan de herberg
„Duivenvlucht" van postpaarden verwisseld
werd door postwagens en diligences.
In de verte, links van ons, zien wij LeideD,
dat wij langs de vaart in een uurtje zouden
kunnen bereiken. Wy doen dit evenwel niet,
maar keeren de stad den rug toe en wandelen
door het tolhek van den heer J. Ciggaar, die
tegenwoordig het verbouwde en tot een nette
boerderij ingerichte „Duivenvlucht" bewoonr,
•angs den vaartweg, eon goeden grintweg
zonder beschutting, naar het dorp Voorhout,
dat we in 20 minuten genaderd zijn.
Op deze wandeling passeeren wy een
watermolen met dea typischen naam „Zelden
van pas" en die het overtollige water van
den El8gee8terpolder in Rijnlands boezem werpt.
Even vóór bet dorp aan de overzijde van
het water treffen wij de overplaats van het
Seminarie „Hageveld" aan, welke plaats met
haar heerlijk geboomte den professoren dezer
inrichting een aangenaam zitje en een bekoor
lijke wandeling biedt na uren van inspan-
nenden arbeid. Op dit lieve plekje met zijn
veelsoortig boomgewas, waarin de nachtegaal
dos zomors ongestoord zijn filomoelenzang ten
hemel zendt, woonden vroeger de ambachts-
heeren van Voorhout, de familie Coster van
Voorhout.
De vestiging van het Seminarie zelf dag-
teekent van 1847, zoodat bet 50-jarig bestaan
▼erledon jaar door professoren en studenten
met luister werd gevierd.
Hier volge een kort overzicht der historie
▼an dit Seminarie:
Nadat in 1799 door de zorg van den
RoomBchen aartspriester H. F. TenHulscher,
te "Warmond een Groot-Seminarie voor
Katholieke studenten in de Godgeleerdheid
was geopend, diende er ook een tweede
afdeeling te bestaan voor joogere adspiranten
naar het priesterschap. Want de kerkvergade
ring van Trente, welkor wetgeving de Katho
lieken In geweten bindt, had in haar 23ste
zitting geordonneerd, dat er alom, in elk kerk-
district, kweekscholen moesten opgericht wor-
deD, in welke reeds jongelingen konden op
genomen worden, die ten minste den leeftijd
van twaalf jaren zouden hebben bereikt.en
wier inborst en wil hoop geveD, dat zy hun
geheele loven aan den dienst der Kerk zullen
wijden. Ofschoon dus de adspirant naar het
priesterschap eerst op 22-jarigen leeftijd over
zijn levenskeuze gaat beschikken, verlangt de
Katholieke Kerk hem (indien hy iets belooft
te worden) reeds op twaalfjarigen leeftijd in
haar college.
Zulk collega kon in Holland, alwaar tot
1852 de bisschoppen ontbraken, moeilyk
worden gesticht. Eerst na het einde der
Fransche overheerscbing meende de aarts
priester (het toenmalig hoofd der R.-K. gees-
teiyken) Jacobus Joannes Cramer, in over
eenstemming met den pauselyken nuntius
Aloysius Ciamberlani, dat artikel 2 van het
Op een particuliere audiëntie by Z(jn Majes
teit ondervond de overste van Hngeveld niets
andere dan welwillende en waardeerende
woorden van den Koning; Noord Hollands
niet Katholieke gouverneur yverde mede voor
bet behoud van Hageveld met al de toewydiog,
welke liefde en onpartydigheid in een edelman
kannen gaande maken, en toch.in October
moest genoemde gouverneur den studenten
van Hageveld komen bekend maken, dat zy
met hun college in den vreemde moesten gaan.
D tarenbovon kon het Collegium Pbilosophicum,
hetwelk van 's Konings zijde te Leuven werd
opgericht, nooit datgene worden, wat het
De overweg op den straatweg LeidenHaarlem.
koninklijk besluit van den 2den Augustus
1815 ten opzichte van het hoogor onderwijs, in
verband met de pas ingevoerde grondwet,
der stichting van een Klein-Seminarie voor
de Katholieken kon ten goede komen. Zy
spoorden daarom de weleerw. heeren Cornelius
Van Bommel (later als bisschop van Luik
overleden) en Cornelius Ludovicus, baron Van
Wykersloothaan, de vestiging van zulk
college aan te vangen, wat dan ook door ge
noemde heeren, in vereeniging met den wel
eerwaarden heer Wilhelmus Franciscus Van
Concilie van Trente onder een waarkerkeiyk
Seminarie had bedoeld. Vele studenten trokken
toen naar Munster, Keulen, enz.
Maar was Hageveld gevallen, Koning Willem
de Eerste zou weldra op ztjn maatregel terug
komen. Op 2 October 1829 werd, ten gevolge
van een conventie, in 1827 reeds met den
Panseiyken Stoel omtrent de belangen der
Katholieken aangegaan, aan alle kerkelijke
overheden vrygelateD, dadeiyk tot organisatie
van Seminarian over te gaan. Zy, die hunDe
voorbereidende studiön in den vreemde hadden
De Fostbrug over de Haarlemmervaart.
Niel, is ondernomen. Tot dat einde werd aan
gekocht het buiten vorbiyf Hageveld, gelegen
onder de gemeente Velzen, in Noord-Holland,
hetwelk als Seminarie op 1 Mei 1817 werd
geopend.
Het onderwys reeds in die dagen, ter voor
bereiding van het Groot-Seminarie, aan dit
Klein-S9minarie, door Roomsche professoren, die
allen Nederlandsche priesters wareD, gegeven,
omvatte de Latynscbe, Grieksche, Fransche
en Nederlandsche talen, de gewyde, kerke-
ïyke, oude, hedendaagscbe en vaderlandsche
geschiedenis, de reken-, stel- en meetkunde,
de geographie, de dichtkunde en de rheto-
rica en de logica met de verdere wysbegeerto.
voortgezet en voltooid, werden weer bekwaam
verklaard, om in het Groot-Seminarie te
worden toegelaten, en nieuwe Klein-Seminariön
zouden vryeiyk hun eigen studieprogram
kunnen opzetten. Den 14den Juni 1830 werd
nu Hageveld weder geopend en daarenboven
door de Regeeriog reeds voorloopig ais eerste
afdeeling van het Seminarie der flollandsche
priesterschap officieel erkend, zooals Zyn
Excellentie de directeur voor de zaken van
den R.-K. Eeredienst op 7 Mei 1830 aan
den aartspriester van Holland mededeelde.
Ofschoon by deze gelegenheid het oude
Hageveld was vergroot, bleek het al spoedig
to klein voor het getal der Levieten. Men
Kijkje op het Seminarie ^Hageveld.'9
Een cursus van zes a zeven studiejaren was
met het aanleeren dezer wetenschappen ge
moeid.
Ofschoon de nieuwe stichting al aanstonds
de hoogachting van Roomsch en Onroomsch
mocht verwerven, zoo moest zy evenwel spoedig
vallen onder het koniukiyk besluit van 14
Juni 1825. Ztjn Majesteit Koning Willem I
werd nameiyk, in die dagen, door sommige
allermoeilykste omstandigheden beheerscht
l) Als biKMhop van Curiam overleden.
Hier worden bedoold de rargon, welke België
hoge* U veroorzaken.
zag dos nn uit naar een andere gelegenheid
en weldra viel het oog van don aartspriester
Petrus Antonius Kervel op de buitenplaats
naby de brug te Voorhout. Deze buitenplaats,
Schoonoord geheeten, werd op 18 October 1845
aangekocht, ontving in plaats van den naam
Schcxmoord, dien van Hageveld, on by koninkiyk
besluit van 11 December 1845 (No. 86) werd
toegestaan, om derwaarts de eerste afdeeling
van hst Seminarie der Hollandsche Katholieken
over te brengen. Zoo stond nu het Klein-
Seminarie zeer naby het Groot-Seminarie te
Warmend.
Den 26sten Maart 1846 werd dd nieuwe
bouw voor de som van f 118,200 aangenomen
door de heeren P. Maas, G. Da Haas, W.
Ball en N. Verwaayen. Architect was de
welbekende Loidsche celebriteit dier dagen,
de heer T. Molkenboer. Op 14 April werd reeds
de eerste steen van den bouw gelegd en weldra
waren er do Oud-Velzenaars geïnstalleerd.
In den jare 1871 was alweder eeD uit
breiding van het ruime gebouw noodzakeiyk
geworden, welke door den heer Zuidgeest,
van Haarlem, is uitgevoerd. Zyn Doorluchtige
Hoogwaardigheid, Mgr. Wilmer, de bisschop
van Haarlem, verrichtte op 12 Juni 1872 de
inzegening van het nieuwe gedeelte. Hageveld
was nameiyk sinds 1862 onder het be3tuur
van den bisschop gekomen. By al de lotsverwis-
selingen van bet Seminarie had verder de
Katholieke liefdadigheid de middelen tot stich
ting, tot bouw en tot uitbreiding gevonden.
Tegenwoordig verheugt zich het bisschop-
peiyk Klein-Seminarie met zyn circa 200
studenten en vyftien professoren, onder den
regent-overste, in luistervollen bloei. Voor
enkele jaren is evenwel de hoogste klasse,
nameiyk die van de studenten in de philo-
sopbie, by het Groot seminarie van Warmond
overgeplaatst.
De brug overgaande en de vaart verlatende,
gaan wy rechtuit langs het met plantsoen
aangelegde voorplein van „Hageveld", waarbij
een aardig waterpartijtje behoort, dat naast
den grooten moestuin ligt, die het Seminarie
dagelijks van groenten, fruit of ooft voorzien
moet, en van den bekwamen tuinman voel
overleg eischt om steeds op tijd het noodige
voorradig te hebben. De tuinman bewoont
een gedeelte van het vroegere koetshuis der
heeren van Voorhout. Even vorder ontdekken
wtJ een gasfabriekje, dat het groote gebouw
van kunstlicht moet voorzien.
Al voortwandelende op dezen weg, de
Rijn8burg8che weg geheeten, komt het ons
weldra gewenscht voor terug te keeren. Het
landschap, aan de eene zyde begrensd door
de duinen, is voor een schilder niet onaardig,
maar de weg is een mulle zandweg, die
wogen8 de vele en groote oneffenheden, niet
zonder gevaar te berijden is.
Wy keeren dus terug en komen over de
brng in bet dorp.
Gemengd Nieuws.
Voor de arrondiBsementsrecht-
bank te Maastricht heeft terechtgestaan P. H.
Peetere, oobezoldigd ryksveldwachter te Born,
gedetineerd, beschuldigd van doodslag.
Aan beklaagde wordt ten laste gelegd, op
21 October jl. te Bom opzetteiyk met het
voornemen ora J. G. Körvers te dooden, na
hem meermalen te hebben toegevoegd „als
gy uw moei niet houdt, schiet ik ie kapot",
nit een met een kogel geladen flobertbuks
•en schot op voornoemden Körvers te hebben
gelost, waardoor deze in de luchtpyp en in
het ruggemerg verwond is geworden, ten
gevolge waarvan hij eenlge nren later is
overledeD.
In deze zaak werden 15 getuigea gehoord,
uit wier verklaring is gebieken, dat do ver-
slageno en do beklaagde in een herbergkamer
waar zy alleen w.iren, twist hebben gekregerj
over een hond éb er toon een scbot is gevallen
met bet nooolottig gevolg.
Beklaagde geeft voor, dat hy, na een hevig®
woordenwisseling, op den verslagone ia t03.
geloopen, die toen ce tromp van het geweer
heeft gegrepen, waardoor het schot is afgegaan.
Het O. M. achtte dezo bewering onwaar-
schynlyk en requireerde schuldigverklaring
aan moedwüligen doodslag en veroordeeling
tot 3 jar^n gevangenisstraf.
De verdediger van beklaagde, mr. Ruys de
Beerenbrouck, pleitte vrijspraak op grond van
gebrek aan bewys. Uitspraak 27 Dec. a. s.
Door den aanhoudenden Westen
en N. W.-wind is het water zoo gewassen,
dat gisiernamiddag de keersluizen aan de
Willemsvaart by een waterstand van 1.1.8 M. -+.
N.A.P. gesloten zyn. De uiterwaarden langs
het Zwartewater en Almeloosche Kanaal staan
reeds onder water. De nachtboot van Zwolle
naar Amsterdam kon gisteravond niet over
den IJsel vertrekken.
De heeren Ruys C o., hoofd-
agenten der Keystoneiyn, waarvan de booten
sedert kort een directe stoomvaartverbinding
onderhouden tusscben Philadelphia en Amster
dam, wyzen er in een rondschryven aan oen
Am8terdam8chen handel op, dat deze jeugdige
ljjn zich reeds ruimschoots heeft baan ge
broken en blyken heeft gegeven in een be
hoefte te voorzien.
Zes eerste-klasse stoomschepen onderhouden
een gerogelden dienst van Philadelphia op
Amsterdam en Rotterdam, terwyi meermalen
extra booten voor enkele reizen moesten
wore en gecharterd.
Te Barcelona is uit Cuba dezer
dagen een mevrouw Inigo aangekomen, die
met de haren een suikerriet- en tabaksplan
tage bewoonde, wolke door een aanvoerder
der opstandelingen Banderas werd aangeval
len. Het gezin verdedigde zich tot het uiterste.
Toen het huis ingenomen was, wilde men
mevr. Inigo dwingen: „Leve het vryeCubal"
te roepeD, maar zy riep: „Leve Spanje 1" en
daar Banderas haar te dringend aanging,
vloog zy hem naar de keel en rukte hem
met den duim een oog uit. Banderas' man
nen zetten haar dit op schrikkelijke wyze
betaald. Zy sneden haar de oorlapjes door
om haar diamanten hangers machtig te wor
den en kapten de vingers af, welke ringen
droegen. Vervolgens werd zy met een sabel
gescalpeerd en met vyftien kogels doorscho
ten on ontving zjj nog ontelbare bajonet- ei?
dolksteken, waarna men haar voor dood liet
liggen. Eenige Spanjaards, bemerkende, dat
het hart nog flauw klopte, droegen de
ongelukkige naar het lazaret. Het duurde
elf maanden eer zy weder eenige woorden
stamelen kon en zy is nog zeer ïydende.
Schoon nog geen veertig jaar oud, maakt zfl
den indruk van een afgeleefde best. Als offi
ciers: oebter heeft zjj recht op een pensioen;
maar of er van uitbetaling veel komen zal,
is de vraag.
SCHAAKRUBRIEK. Maandag 19 Dec.
Redactie: L. S.-V. „Mobpht." Adres: R. Van Dam, Haarlemmerstraat 86, Leitien.
Schaaknieuws.
De L. S.-V. „Morphy" heeft in haar vergadering van 3 December besloten weder een
onderlingen winterwedstryd to houden en wel In 4 klass°n met voorgift. Verleden jaar werd
In 2 klassen gespeeld zonder voorgift, hetgeen dit nadeel heeft, dat de zwakkere spelers
niet in aanraking komen met do sterkere. De zwakkere broeders zullen nu ook met meer
ambitie hunne partyen spelen, aangezien voor ben op die manier de kans op een prfis niet
buitengesloten is.
De match Janowski Showalter is den 18den November begonnen. Na de zevende
party was de stand: Janowski-H 3, Schowaiter -f- 2, remise 2.
In „Wochenschach" komt een bericht voor, dat Blackburne onlangs in Glasgow 91,
zegge een en negentig, partyen simultaan speelde, waarvan hy slechts één verloor.
Zou het een drukfout zyn? Of zou Blackburno per fiets langs de borden gereden hebben?
Schaakpartij No. 8L
Dr. Kohn.
H. Wolf.
Rb6 13
een mooie slotcombinatia
Wü.
Zwart.
Yan twijfelachtige waarde.
Toor.
el
1
o 6
Beter is 13 a 1 en
op 13 a 6,
a 3 20
dl
2
dB
11 a 5.
Wit ziet blijkbaar niet wat
edS:
8
edB:
13
Bd 7
dreigt, anders zou hij h 3
Rd 3
1
PI6
Be 6: 11
b c 6
zetten, hetgeen wal is waar
P f 3
E
P c 6
bl 15
de paitij niet redt, maar toch
e 3
6
R d 6
Tal-el moest geschieden.
het scboone slot onmogelijk
0-0
7
0-0
15
T e 2 I
maakt.
Bg5
8
T e 8
P g 1 18
D f 1
20 T d 2:1
Pd2
9
he
P g 1-f 3 17
T b 8-e8.
D d 2: 21 D f 3
B f 6
10
Df 6:
Tal-el 18
E g 1
g f 322 R f 3 4-
D c 2
11
B e 6
Del 19
T e 8-e 61
Kgl 23 Tg 6
Kb 1
12
T a- b 8
Hiermede bereidt zwart
Volgende zet mat.
a
b c do i g
wit
Mat in 2 zetten.
h
Probleem No. 98 van G. Chocholou,
Praag.
Adres voor oplossingenBureel
„Leidsch Dagblad", motto „Schaak-^
probleem".
OpL probl. No. 97.
D d 5 R X D Tel=p
anders D d 4
of D d 1 3=
Goede opl. No. 96 ontvangen van:
L e i d o nJ. v. Beveren, B. C. M.
Savi, G. H. Key, K. Fraai, M. Ver
hoeven, R. PaulideB, Ph. J. v. d. Linden.
Middelburg: A. v. Eelde.
Noordwyk: H. B. J. H.
