N°. 11891
Dinsdag 29 November.
A°. 1898
Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van <§on- en feestdagen, uitgegeven.
Uit nommer bestaat uit TWEE
Bladen.
Leiden, 28 November:
Feuilleton.
TWEE BROEDERS.
LEIDSCH
DA&BLAD.
PRIJS DEZER COURANT;
Voor Leiden por S maandon. é./llO,
Franco per posti an'
Afzonderlyke Nommers aJ
PRIJS DER ADVERTENTIES:
Van 1—6 regels f 1.05. Iedere regel meer f 0.17}. Grootere
lettere naar plaatsruimte. Voor het incaaeeeren buiten de Btad
wordt f 0.C5 berekend.
Eerste Blad.
- Vrijdag don 2den December zal hier
voor het Comité van de „Alliance Fran^aise"
optreden Henry Bórenger, van Parijs. Deze,
een jonge „intellectuel", heeft zich in de letter-
kun iige wereld zeer vlug een eer6te plaats
verworven. Verleden jaar verscheen van hem
een roman „La Proie", een krachtige en moedige
critiek op de politiciens: een eerzuchtige, in
zijn jeugd bekend als Prince de la jeunesse,
wil de maatschappij tot zijn prooi maken,
slaagt een oogen>lik, om daarna zelf een prooi
te worden. Het onderwerp is in Frankrijk
zeer actueel, het werk heeft jjfefcrby groote
letterkundige waarde en werTzeer gunstig
ontvangen.
Bérengör, in 1867 te Rugles (Eure) geboren,
studeerde te Parijs en bewerkte met anderen
in het Quartitr Latin de idealistische beweging,
die zulk een grooten invloed cp het jongere
geslacht zou uitoefenen. In 1891 trok hy, als
voorzitter van de „Association des ëtudiants,"
reeds de aandacht door verscheidene druk
bezochte conférences. Tegelykertyd was hy
een yverig medewerker aan verschillende
letterkundige tydschriften en nam een werk
zaam deel aan de regeling van het onderwys
aan volwassenen.
Drie zyner werken verdienen nog een byzon-
dere vermelding: „l'Ame moderne", een ver
zameling gedichten, waarin by de schoonheid
der groote steden tracht weer te geven;
„I'Effort", oen philosophische roman, het
6treven der moderne jeugd schilderend, en
„l'Aristocratie moderne", seiie van sociale
studies, welke de rol aangaven van de élito
te midden der democratie.
Zijn laatste werk, „La conscience nationale",
is een werk zooals er io den laatsten tyd
meer zyn verschenen. Hy tracht daarin een
antwoord te vinden op de vraag, wat het
Franscbe volk moet worden onder den invloed
der democratie. Zyn vertrouwen in de toe
komst zal hy behouden zoolang de beter
begaafden en beter bedeelden overtuigd blyven
van hun groote verantwoordeiykheid tegen
over de natie.
yVan u," zegt hy, „hangt haar heil af. Gy
hebt het recht niet u van de politiek af te
wenden, want deze raakt aan ods aller belang,
aan het hoogste belang van hot vaderland."
- By koninkiyk besluit is aan dr. O. Finsch,
te Leiden, conservator aan 's Ryks Museum
van Natuurlyke Historie, verlof verleend tot
aanneming der versierselen van officier der
orde van burgerlyke vercionsten en der herinne-
ringsmodaille aan Keizer "Wilhelm I, hem
respectieveiyk door den Vorst van Bulgarye
en door den Keizer vaa Duitscbland ge
schonken.
- De korporaal der mariniers J. M. Stok-
borst, gocietacheerd by de Kweekschool voor
Zeevaart alhier, wordt den lsten December
a. s. ontscheept en keert alsdan terug naar
het corps; dientengevolge wordt zyn deta
cheering by genoemde Kweekschool met ge-
lyken datum ingetrokken.
Door het prov. kerkbestuur van Utrecht
is tot de evangelie-bediening in de Ned.-Herv.
Kerk toegelaten de heer J. Gouverneur, theol.
candidaat bjj de ryks universiteit te Leiden.
Bedankt is voor het beroep naar de Ned.-
Herv. Gem. te Huizen (N.-H.) door ds. Th. G.
C. Rappard, preoikant te Waarder.
Belast is met het beheer 16 Dec.: van
het bypost- en telegraafkantoor Prins-Hendrik
kade te Amsterdam, de commies der tele-
graphle 1ste klasse J. F. E. Fiörenaes, thans
beheerder van het bypost- en telegraafkantoor
Potgieterstraat aldaar; van het by post- en
telegraafkantoor Potgieterstraat te Amsterdam,
de commies der telegraphie 1ste klasse F. H.
Dangremond, thans beheerder van h-t bypost-
en telegraafkantoor Handelskade alaaar.
De vier scbilderyen, door Mesdag ont
worpen naar schetsen, gemaakt by de vloot
revue in September jl., zyn thans voor het
publiek tentoongesteld in de kunstzaal van
„Pulchri Studio", te 's-Graveuhage.
In het midden hangt bet doek, waarop
het hoofdmoment is weergegeven, als de
Koningin zich in de Koniuklyke sloep bevindt.
Dit groote doek worot geflankeerd door twee
kleinere, vóór en na de revue, terwyl daar
tegenover het vierde hangt, den avondstond
voorstellende.
Deze serie schilderyeD, op verschillende uren
genomen, is als studie van licht en tinleD
van het water op onderscheidene uren van
den dag zeer belangrijk en goeft opnieuw het
bewys van het veelzydig talent van den be
roemden zeeschilder
De schilderyen zullen nog eenigen tyd ten
toongesteld blyven.
„Werkplaats voor verzorgd handwerk",
zoo staat er op het mooie ttere omslagje, dat
daareven is komen vóór ons te liegen. Modi rn-
modieus zou zyn geweest: Kunst instituut of
zoo iets! Maar het handwerk zoo weer maken,
dat wegvalt dat verschilbegrip van kun6t en
ambacht, dat willen immers juist Lo=>bèr en
zyn vrienden en zy zyn het, die ons dit
boekje zonden, waarin zy berichten, dat onder
de firma Loebèr en Smits de zaak, die voor
het Boek, voor band en druk zéér veel zal
kunnen doen, nu werkelyk is tot stand ge
komen: gevestigd te Leiden en 's Graven-
hage. (N. R. G.)
De heer Everwyn Lange, dykgraaf van
den Haarlemmermeerpolder, schryft aan het
„Hbl.", dat hit bericht, waarin gezegd worut,
dat de taxatie van gronden voor de tram-
Sanders in do Haarlemmermeer gestaakt is,
wyi het polderbestuur den concessionnaris de
verplichting heeft opgelegd over de benoooigde
gronden een rtydtyk te leggen van het noorden
naar bet zuiden, volkomen bezyden de waar
heid is.
Naar aanleiding van een voorstel van
vyf Raadsleden betreffende de oprichting van
een abattoir In Haarlem, vragen B. en Ws.
oen krediet van f 250, ten einde den gemeente*
lyken keurmeester en den stadsarchitect in
de gelegïnheid te stellen een bezoek aan
bestaande abattoirs te brengen ter voor
bereiding van deze zaak.
De commissie uit den gemeenteraad aldaar
in zake de herziening van de verordening op
de heffing van haven- en kaaigeld heeft haar
rapport uitgebracht.
Het tarief by abonnement voor een jaar is
daarby aanzieniyk lager voorgesteld en wel
op f 0.60 per M3. voor vaartuigen, die de
gemeente niet meer dan 53 malen binnenvaren,
f 0.90 per M3. voor niet meer d3n 105 malen,
f 1.20 per M3. voor niet meer dan 157 malen,
f 1.40 per M3. voor niet meer dan 209 malen,
f 1.60 per M\ voor niet meer dan 261 malen
en f 1.80 ptr M3. voor meer dan 261 malen.
Het tarief buiten abonnement is ook in
zooverre gewyzigd, dat volgens het voorstel
het havengeld en het kaaigeld niet meer
afzonderiyk worden geheven; het wordt
voorgesteld op 2 cents per MJ. De commissie
meent, dat dientengevolge de jaarlyksche
opbrengst zeer weinig zal afwyken van hetgeen
thans per jaar worot ontvangen.
•Voor onoverdekte vaartuigen (ook zolder
schuiten), mits niet cour mechanische kracht
gedreven, eu voor vaartuigen, welke gedurende
meer dan 8 maanden in de gemeentewateren
stil liggen, bedraagt het haven- en kaaigeld
by abonnement f 0.60 per M3. per jaar.
De commissie wenscht, dat by onoverdekte
vaartuigen de grens der belastbaarheid op
12 M3. worde gesteld.
Zy wenscht ook de sleepbooten niet te
belasten; de bepaling, dat die vrystelling
slechts geldt voor sleepbooten van minder
dan 60 M3. inboudsruimte, is minder een
beperking van bet beginsel, dat hier liggende
sleepbooten by dragen tot vermeerdering van
bet scheepvaartverkeer, dan wel een nood
zakelijke byvoeging om ontluiking te voor
komen. t
De besturen van de vereeniging van
leeraren by htt middelbaar onderwys en van
het genootschap van leeraren aan Neder-
laodsche gymnasia hebuen gedelegeerden
aangewezen om met twee leden van het
hoofdbestuur van het Nederlandsch Oneer-
wyzersgonootschap en den inleider van dit
onderwerp ter algemeene vergadering te over
leggen, wat in zake de aansluiting van het
lager aan het middelbaar en gymnasiaal onder
wys kan worden gedaan. Deze commissie be
staat uit de heeren: dr. C. P. Burger, dr. F.
C. Gronoman, dr. Th. Nolen, dr H. A. J.
Valkema Blauw, A. Stokvis, C. F. A. Zernike
en P. Hoestra.
Zondag had de plechtige inwyding plaats
van de Ned.-Herv. Wllhelminakerk aan de
Oranje oomstraat te Rotterdam. Ds. W. Astro,
die als voorganger optrad, bad tot tek6t ge
kozen 1 Petrus II5.
By den zangwedBtryd voor mannenkoren,
uitgeschreven door het stedelyke scbuttery-
muzickcorps te Enkhuizen, is de 1ste prys
(verg. zilv. med.) toegekend aan „Oefening
en Uitspanning", te Bovenkarspel, en de 2de
prys (zilv. meJ.) aan „Fidelio", te Hoorn.
Met Ingang van 1 December e. k. wordt
in het telephoonverkeer tusschen Nederland
en België de duur van een enkelvoudig ge
sprek geiurende den geheelen openingstyd
van de Rykstelepboonbureelen op drie (3)
minuten teruggebracht.
Dientengevolge is verschuldigd voor een
maandeiyksch abonnement:
a. In het grensverkeer tusschen plaatsen,
die niet meer dan 40 kilometer hemelsbreed
van elkander gelegen zyn, f 18, voor een
dagelyksch gebruik van 6 minuten; en f 27
voor een dageiyksch gebruik van 9 minuten;
b. voor eiken afstand boven dien van 40
kilometer hemelsbreed f 43.50, voor een
dagelyksch gebruik van 6 minuten; en 65 25
voor een dagelyksch gebruik van 9 minuten.
Abonnementsgesprekken worden ook in het
vervolg op werkdagen van 11.41 's voormiddags
tot 3.41 '8 namiddags niet toegelaten. (Sis. Ct.)
De Nederlandsche Vereeniging voor psy
chiatrie heeft, ingevolge voorstellen van de
heeren Ruyscb, Tell6gen en Van Deventer,
eenige wyzigingen gebracht in de organisatie
der examens voor personen, die dingen naar
het diploma voor krankzinnigenverpleging,
en der examen commissie. Dientengevolge zal
o. a. de examen-commissie voortaan in plaats
van uit drie uit vyf leden bestaan.
Het examen zal theoretisch, practisch, monde
ling en schriftelyk afgenomen woroen, en de
candidaten zullen alleen din toegelaten
worden tot het examen, wanneer uit de in
lichtingen van de geneeshetren-directeuren
der inrichtingen, waar zy werkzaam waren,
blykt, dat zy wat gedrag, beschaving en ont
wikkeling betreft, voor uitreiking van het
diploma in aanmerking kunnen komen.
Het examen wordt in het openbaar afge
nomen.
Door den majoor-garnizoenscommandant
te Haarlem werd voor veertien dagen de
leverantie van vleesch voor de troepen, caar
in garnizo&n, toegewezen aan den hoogsten
inschrijver, den heer F. J. Van Gisteren.
De laagste inschrijver, H. F. Luyken, daar
mede niet tevreden, ging op audiéntie by den
minister van oorlog en hc-t gevolg is geweest,
dat deze de gedane toewijzing heeft vernie
tigd en de leverantie nu is gegund aan H. F.
Luyken. (N. R. G
De heer L. Wagenaar, opperrabbyn In
het ressort Gelderland, te Arnhem, zai het
interimair opperrabbinaat over Overysel met
1 Januari a. s. neerleggen.
De heer M. Monasch, conrector van het Nod.-
Isr. Seminarium te Amsterdam, als zyn opvol
ger benoemd, heeft daarvoor bedankt.
Door de corpsen der 1ste divisie inf. zal
in het najaar van 1899 worden deelgenomen
aan manoeuvres op groote 6cha«l.
Hr. Ms. pantserdekscbip „Holland" zai
eerst in de tweede helft van de volgende
maand de reis naar In dié aanvaarden.
De officier-machinist der 2Je klasse J.
J. Knotter, dienende aan boord van Hr. Ms.
pantserschip „Evertsen", wordt met 16
December a. s. op non-activiteit gesteld en
vervangen door den officier-machinist der 2de
klasse S. Bakker.
De adelborst der lsto klasse by de
Koninklyke Nederlandsche Marine-roserve J.
Voenhoven wordt met 1 December a. s. ge
plaatst aan boord van Hr. Ms. instructiescbip
„Gier."
Den 306ten Nov. a. 8. hoopt de hoer
JEL Dievenbacb, pastoor der Oud-Kithoüeke
Gemeente te Enkhuizen, zyn 40 jarige am ts-
wyding te herdenken.
In de Vrydag gehouden openbare Raads
vergadering te Ouder Amstel deelde de bur-
gomeester, mr. J. G. Kruimel, aan den Raad
mede, dat hy tegen 1 Febr. a. s. ontslag
heeft gevaagd.
De heer Kruimel heeft meer dan 30 jaren
aan het hoofd der gemepnte Ouder Amstel
gestaan en inlertyd veel van zich doen spre
ken door zyn houding iu de gob-dsquaestie.
Op initiatief van pastoor Van Zinnicq-
Bergmann is te Tilburg door een vfjltigtal
heeren een vereeniging tot beslryding van
drankmisbruik opgericht, onder den naam van
St, Paulus- vereeniging De leden leggen op
hun «erewoord de belofte af, steeds matig in
het gebruik van drank te zyn en zich na
den middag geheel van sterken drank te
onthoQden.
Een groot aantal officieren te Breda, die
op het grondge ied van Teteringen of Gin-
oiken wonen, hebben een vergadering ge*
houden om van ge Jachten te wisselen aan
gaande de rechtmatigheid van oen hoofdoiy
ken omslag, oie voor de helft ook van hen
als forensen wordt gelieven.
Die rechtrudtigbei j werd betwist o. a. op
grond, dat by de behandeling van het des
betreffende artikel van de Gemeentewet, htt
woord „officier" niet is genoemd en een be
voegd persoon, oie geraadpleegd is, geadvi
seerd heeft, dat bedoelde omslag niet mag
worfen geheven.
E-n commissie is benoemd om deze quaestie
te onderzoeken.
Het stoomschip „Lombok", van Amster
dam naar Batavia, passeerde 26 Nov. h^t
eiland Stromboli; de „Koning Willem I", v.»a
Amsterdam naar Batavia, arrive rde 27 Nov.
te Southampton; öe „Spaarndam" vertrok
26 Nov. v. n Nieuw York naar Rotterdam.
liillegom. Door ds. K. Van der Wal, pre
dikant by de Qeref. Gemeente alhier, werd
gisteron van den kansel bekend gemaakt, dat
besloten was tot oprichting van oen s.liool
met den Bybel en dat het voormalige k-rk-
gebouw tot schoolgebouw zal worden ingericht.
Vit do „Staatscourant-*
Kon. besluiten Benoemd tot burgemeester
der gemeente ObbichtJ en Papenhoven, (J. J. M.
Vencken, tot notaris binnen hot arrondissement
Utrecht, ter standplaats do gemeente Locnon, F.
A llokmeijer, cand -notaris te Utrecht.
In zijn rang overgeplaatst bij het reg. greua iiers
en jagers, de kapitein C. L. VinKhuizen, van liet
lsto reg. infanterie.
De gowono audiontiën van de ministers van
justitie en van oorlog zullen deze week niet plaats
Door den minister van koloniën is de lieer
W Krijncn gesteld ter beschikking van den
GoQverueur Generaal van Ned.-Lndië, om te worden
benoemd tot onderwijzer der derde klasse bij het
openbaar lager onderwijs voor Europeanen en met
dozen gelijkgestolden in Ned.-Iudië.
15
Een ietwat slepende tred, die langzaam,
aarzelend nadert, laat zich hooren. Aller oogen
wenden zich in angstige spanning naar de
deur. Daar staat hy, bleek, met vertrokken
gelaatstrekken, gebroken, zichzelven van schuld
bewust. Zyn boos geweten heeft hem hier
heen gedreven. De deur achter zich laat
hy open.
Helena durfde na niet meer binnen treden,
maar naar huis gaan durfde, zy ook niet; de
gedachte, dat haar tegenwoordigheid nog ver
dacht kon worden, hield haar terug. Zoo bleef
zy achter de half geopende deur staan; ieder
woord, dat in de kamer gesproken werd, drong
tot haar door.
„Ploertl" roept de woedende oude en wil
zich met gebalde vuist op den binnenkomende
werpen.
Maar sneller dan de bliksem is de moeder
overeind. Wederom zegeviert do moederliefde
over de zwakte van haar lichaam; met beide
handen klemt zy zich aan den toornigen man
vast en dringt hem uit alle macht terug. Hy
verzet zich en sleept haar mede voorwaarts.
Doch met yzeren greep omklemt zy zyn handen,
en de groote, sterko man is weerloos; hy kon
toch do arme, zwakke vrouw niet met geweld
van zich afstooten!
T§geiykertyd springt ook Karei op zyn
broeder t09, die bleek en angstig daar staat,
en op wiens gelaat duidelyk aqgst en schrik
te lezen is.
„Voort, ga voort 1" schreeuwde by hem toe,
,en (fringt hem de kamer uit."
Instinctmatig gehoorzaamt Otto; hy snelt
Helena voorby en stormt met razenden spoed
de trappen af.
Met juffrouw Kosters kracht is het gedaan
haar handen laten los; zy zou op den grond
gevallen zyn, wanneer Karei haar niet in zyn
armen had opgevangen en naar de canapé had
gedragen. Daar lag zy bewusteloos, marmer
bleek, met gesloten oogen.
„Moeder 1" weent Karei verschrikt. „Moeder,
wat is er?.... Moeder, hoor.... hoor me
toch."
Ook Koster buigt zich verschrikt over de
bewustelooze.
„Watert" schroeuwt hy, zich naar de deur
wendend.
Helena snelt naar do keuken en brengt
spoedig het gevraagde. Karei en de vader
beuren de nog steods bewustelooze vrouw een
W( inig in de hoogte en trachten haar te doen
drinken, terwyl zy haar gelaat besprenkelen.
Eindeiyk sloeg zy de oogen op.
„W«t.... is er?" riep zy zwak.
Karei en de vader wendden onwillekeurig
het hoofd af. Nu herinnert zy het zich, en met
een zacht gekerm zinkt zy weder achterover.
Tranen rollen haar o?er de wangen, terwyl
Karei zachtkens meeschreit.
„Vader," zegt Karei smeekend. „Vader,
och toe....l"
En ook Helena ziet den oude smeekend aan.
De moeder richt zich weder langzaam in
de hoogte en grypt de hand van haar echt
genoot; zy drukt haar weder en sidderend
brengt zy uit:
„Nog slechts ééo keer, vader..,, voor
ditmaal nogl"
De oude man staat in stillen tweestryd; het
gerimpelde gelaat keert hy naar den grond.
„Ikik kan toch al myn geld niet
voor dien deugniet opofferen!" bracht hy,
nog steeds tegenstrevende, in het midden;
„moeten wy beiden dan gaan bedelen, wanneer
we oud zyn?"
Een treurig, weemoedig lachje speelde op
de lippen van de vrouw, als zy zegt:
„Ik zal je zoo lang geen last meer veroor
zaken, vadert"
En met een zwakken zucht, onmachtig
zich langer rechtop te houden, zonk ze weder
achterover.
„Moeder!" roept Karei, „word niet angstig,
moedert Ik betaal het I Heden nogIk
ga naar de spaarbank en vraag myn geld
terng; myn hand er op."
Hy vatte baar hand en drukte ze. De
oude Koster sprong tooroig op.
„zyt gy gek? Het beetje geld, dat gy al
die jaren weggelegd hebt? Hoe zult gy nu
een eigen zaakje kunnen opzetten? Metleego
handen kunt gy toch niets aanvangenl"
„Dan zal ik wat langer wachten 1" ant
woordde Karei en zag zyn vader krachtig,
doch een weinig onwillig in het gelaat. „Zal
ik toezien, dat moeder zich afbeult? Hy
alleen draagt daar toch niet de schuld van?
Hebt gy hem niet zelf over het paard getild
eu hem boven zyn stand opgevoed? En du
hy eens een wilden sprong doet, nu zult gy
hem hulpeloos naar den kelder laten gaani
Wat zal er dan van hem worden? Heeft by
niet viytig gestudeerd en geleerd en niet
menigen nacht over zyn boeken doorgebracht?
En dat alles zou nu vergeefs geweest zyn,
omdat gy meer van uw geld houdt dan van
vrouw en kindl"
Hy keerde zich naar den Bpyker, waar zyn
hoed aan hing, haalde hem er af en ging
naar de deur.
Verwonderd volgden de blikken van Helena
hem.
Daar stampte de oude eensklaps met den
voet op den grond.
„Blyfl" riop hy zyn zoon na, „ik zai het
betalen voor den duivel dan lMaar
dat zeg ik uhet is de laaUto maal ge
weest daar is het moe uitDe kamer
in de stad geeft hy op; onder myn oogen
wil ik den lichtzinnigen losbol hebben; ik wil
hem op de vingers zien."
Karei hangt zyn hoed weder aan den
wand en wisselt ter sluiks een blik met
Helena.
Juffrouw Koster maakt een krampachtige
beweging; zy kon niet anders; de opgewonden
heid en angst waren te groot geweest; zy
moest lucht hebben, om niet te stikken.
Karei en Helena gingen samen de trappen
af; op hun gelaat gloeide nog de opgewonden
heid van het zooeven meegeleefde stormachtige
tafereel.
Karei had met vader afgesproken, dat hy
hem 's avonds van de zaak zou afhalen, en
dat zy dan gezamenlyk naar den heer Vogel
zouden gaaD. Spoedig had hy een paar happen
brood genomen en ging naar de fabriek, opdat
hy dien avond wat vroeger weg kon gaan.
Voordat hy vertrokken was, had hy stil
zyn moeder moeten beloven, onderweg naar h6t
postkantoor te gaan en daar een briefkaart
naar Otto te schrijven, opd it do arme jongen
niet langer in de verschrikkeiyke onzekerheid
zou verkeeren en zich in zyn vertwyfeling
geen leed zou aandoen.
Helena ging spoedig voor een paar minuten
naar buis, om voor den middag en deD avond
verlof te vragen, daar juffrouw Koster zich
zóó zwak gevoelde, dat zy zich te bed móest
begeven.
Zonder te spreken giDgen de beide jonge
lieden een wyle naast elkander voort, inwendig
nog te veel bezig met de indrukken en do
nawerkingen van het doorleefde.
Karei zag Helona van ter zyde aan; het
was hem, alsof het stormachtige uur, dat zy
samen doorleefd hadden, hen meer tot elkander
had doen naderen, alsof de intieme familie-
quaeatie, waarvan zy getuige was geweest,
haar inniger met hem en de zynen bal
verbonden. Daar ging hem plotseling do
herinnering aan de gebeurtenisson van den
vorigen avond door het hoofd en opnieuw
kwam de scène in den circus hem voor oogei
(1 Vordt vervolgd.)
