fIL
fr^Y Vr-\Jï
V f pi
Jf
W'
Inzenders van Advertentiën
De Huisvrouw is ni6t tevreden over hetgeen
do minister van binnenlandsche zaken voor
de opleiding van de vrouwen deed
Duizend gulden meer voor de Industrieschool
te Rotterdam en duizend gulden meer voor
de Industrie- en Huishoudschool te Alkmaar,
te zamen twee duizend gulden, ziedaar het
resultaat van de groote belangstelling, waar
mede de minister het verhandelde op de con
gressen van onderwas en vakopleiding gevolgd
heefr, en van den diepen indruk, dien de
tentoonstelling op het politiek gemoed gemaakt
heeft.
Het blad geeft een opsomming van alles,
waarmede de RegeeriDg zich, ten aanzien van
onderwas voor vrouwen, niet bemoeit. Z(j
trekt zich niets aan van het middelbaar onder
wijs voor meisjes; de vakopleiding voor
meisjes is gebrekkig en geheel onvoldoender
do ontwikkeling van het huishoud- en kook-
onderwijs gaat geheel buiten do Regeering
om, enz., enz.
De begrooting voor het nieuwe dienstjaar
is een groote en grievende teleurstelling.
Aan de verschillende vrouwen-vereenigingen
thans de taak om een adresbeweging door het
geheele land op touw te zetten, met het doel
om aan de Tweede Kamer de wenschen der
vrouwen met betrekking tot hot onderwijs
kenbaar te maken. Een monster-petitie, zooals
^an de Duitsche vrouwen uitging, toen bij
den Rijksdag het ontwerp van een burgerlijk
wetboek aanhangig was, moet thans van de
Nederlandsche vrouwen uitgaan. Zij zou indruk
maken en voor de voorstanders der vrouwen
zaak in de Staten-Generaal een aanmoediging
zijn om tegenover de Regeering de belangen
der vrouw met kracht te verdedigen.
Sommige bladen hebben hun oordeel uit
gesproken over het door De Nederlander ont
wikkeld denkbeeld (zie vorig Overzicht) tot
het instellen van commissies voor
wetgeving aan het begin van elke parle
mentaire periode, tot bespoediging van don
arbeid der Kamer.
Het Vaderland zegt, dat het denkbeeld haar
wel toelacht.
Het Ulrechtsch Dagbladdat het geheele
parlementaire stelsel afkeurt, ziet in de com
missies voor wetgeving een stap in de goede
richting, maar acht het middel niet afdoende
en niet in staat om van het door haar be
streden stelsel iets bruikbaars te maken.
De Amhemsche Courantonder hoofdredactie
van het Kamerlid Van Gilse, erkent, dat er
ieta gedaan moet worden, maar acht dit middel
aan groote bedenking onderhevig. Deze arbeids-
verdeeling gaat haar te ver. Wanneer alle
beduidende wetsontwerpen in de handen van
vaste commissies voor wetgeving werden ge
steld, zou op den duur gebrokon worden met
het beginsel, dat elk ontwerp door de geheele
Kamer wordt beoordeeld. Aan het resultaat,
door de commissie in overleg met de Regeering
verkregen, zou in den regel Diet veel te ver
anderen zijn. De ernst der Kamerleden, om
de ontwerpen te bestudeeren, zou hieronder
lijden. Hot blad wil daarom alleon de (tegen
woordige) commissies van voorbereiding voor
Dntwerpen van zeer grooten omvang of van
zeer s p e c i a 1 e n inhoud gehandhaafd zien,
zonder aan dit stelsel uitbreiding te geven.
Het waardeert echter, dat doze zaak in dia-
tu88ie gebracht is, want het reglement van
«rde vereischt op dit punt inderdaad wijziging.
Dt Zeeuw wijdt eenigo artikelen aan de be
weging van het feminisme, dat onlangs
zulk een krachtigen tolk vond in mevrouw
Goekoops roman Hilda v. Suylenburgh." H9t
blad wijst er op, hoe het ^feminisme" een
verzamelwoord is voor velerlei geheel onder
scheiden wenschen en verlangens op zeor
verschillend gebied. En dan al die wenschen
hader aanstippend, betoogt het blad, dat wat
er goed in is, oud, on wat er nieuw in is,
slecht is.
De strijd tegen exploitatie van kinderen
door gewetenlooze vaders, enz., enz. werd
door Pierson en anderen uit christelijken kring
aangebonden, lang vóór het feminisme eraan
dacht.
Op velerlei onrecht^ in mevrouw Goekoops
roman Hilda Van Suylenburgh" genoemd,
heeft PiersoD, met de feiten in de hand, in
publieke vergadering en in geschrifte roeds
meer dan eenmaal krachtig gewezen.
Dat deel van den strijd, waarop wij het
feminisme bijvallen, is reeds door hem en zoo
menig ander wiens naam in christelijke kringen
gezag heeft, doorgemaakt.
Ons is hot wel, wanneer de oogen eerst
thans opengaan en de roman vermag wat der
werkelijkheid tot heden niet gelukte.
Maar overigens gaat De Zeeuw voort
verdient het feminisme onzen bijval niet.
Het kwam op uit den revolutionnairen wortel.
Het negeert Gods "Woord en stellige belofteD.
Het wischt de lijnen uit, door God geteekend
in de Schepping, en door do heilige mannen
God3 in onzen Bijbel telkens aangewezen.
God schiep ze man en vrouw.
Het blad werkt dit nader uit, o. a. mot
citaten uit het bekende werk van Bettex
^Natuur en wet."
aan de oude doctrine, beginnen zich al meer
en meer teekenen voor te doen, dat de lezers
zich aan den invloed dier doctrine ontworstelen.
Terwijl er onder de liberale bladen geen
enkel is geweest, dat op de Millioenenrede
van minister Pierson een aanmerking van
beteekenis heeft gemaakt, breekt een inzender
in De Telegraaf hot ten onzent gevolgde finan
cieel beheer onbarmhartig af.
Als wij weteo, zegt hij dat ons land
z(jn eigen uitgaven niet kan bestrijden en
de schulden in do milüoenen loopen, dan
zou ik denkeD, dat het van dezen minister
een plicht en een gebiedende eisch was, in
plaats van nieuwe belastiogen voor te stellen,
iDgrijpende zuinigheidsmaatregelen toe te
Het schijnt echter, dat onze opvolgende
ministers daar anders over denken, vast
overtaigd als z\j z(jn van de goedgeefschheid
van het meerendeel der Kamerleden, die hen
wel weer aan de noodige contanten zullen
helpen. Ea ieder van hen blijft korter of
langer tijd op het kussen en draagt den
grooter geworden schuldenlast aan zijn op
volger over.
Werd al het geld nog maar voor nuttige
maatschappelijke doeleinden gebruikt, men
zou er vrede mede nomen, en desnoods door
een zuren appel heen bijten. Maar wat te
zeggen van een landje als het onze, waar
zooveel nuttige zaken op afdoening wachten,
on wa3r alleen voor leger en marine jaarlijks
3S'/2 millioen wordt uitgegeven en waar de
Regeering bovendien een nieuwe legerorgani-
satie in uitzicht stelt, die alweer meer geld
zal vorderen?
Niet ten onrechte herinnert de schrijver
aan den toestand van vóór ruim een eeuw.
Ook toen kwijnde de handel en namen de
faillissementen toe; ook toen moest de boer
slechts werken voor zijn pacht en belastin
gen ook toen werd een ieder elk genotmiddel
ontzegd, als bij er geen belasting voor be
talen kon, en ook toen wist de Regeering
niet de tering naar de nering te zetten.
Wie zich aan een ander spiegelt, spiegelt
zich zacht, en daarom zou ik willen vragen:
Hoe hoog zou 's lands schuld wel moeten zijn,
alvorens onze ministers van werkelijk ingrij
pende bezuinigingen willen weten?
Djama bespreekt de schrijver de voorge
stelde accijnsverbooging, die niet ten doel
heeft het drankmisbruik hier te lande tegen
te gaan, maar alleen dienen moet om een
ministeriöele misrekening goed te maken.
Verleden jaar stond de Regeering f 10,000
toe ter bestrijding van bet drankmisbruik,
dat haar jaarlijks millioenen doet toevloeien,
thans echter, nu er een flater hersteld moet
worden, speculeert de minister juist op dat
drankmisbruik, om de 16 a 17 ton te krijgen,
die hij hebben moet.
Wel iets waars sóhuilt er in deze opmer
king: Dat de mindere man voor zijn borrel
jenever denzelfden accijns moet betalen als
de minister voor zijn glaasje cognac fine; dat
de kleine burger bij gelegenheid van een
familiefeestje of een werkmaD, die voor zijn
zieke vrouw een goedkoope flesch wijn koopt,
daarvoor dezelfde belasting betalen moet als
iemand, die zijn speciale merken rechtstreeks
gebotteld uit Frankrijk komen laat, beteekent
voor den minister niets.
Ton slotte komt de schrijver met een voor
stel, waaromtrent hij zich evenwel geen over
dreven illusies maakt. HU zou willen, dat op
de jenever een verbazend hooge accijns gelegd
werd, waardoor de jenever een luxe-drank
zou worden. Maar voor de jenever zou bet
volk iets anders in de plaats gegeven moeten
worden, iets boters, en dat betere zou de
wijn kunnen zijn, dien men thans wederom
belasten wil.
Als deze Regeering werkelijk een Regoe-
riDg van hervorming wil zjjD, waarom dan
onze jeugdige Koningin niet als eerste wet
algeheele afschaffing van don accijns op wijn
aangeboden, met vdrhooging van den accijns
op jenever?
Nu reeds betaalt men f 20 accijns per
hectoliter, d. w. z. f 8 op ieder anker wfin
(duur of goedkoop) van 40 liter. En nu wil
de minister van ieder anker f 10 heffen, wat
vooral voor de goedkoopere soorten een zware
belasting is. Bestond er geen wijnaccijns, dan
zou men een flesch goedkoopen wijD, die thans
onbillijkerwijs even zwaar belast wordt als
de fijnere merken, stellig voor zeven stuivers
kunnen krijgen.
Indien men er toe kon komen, het jenever-
verbruik flink te verminderen, en langzamer-
hand den wijn tot volksdrank te verheffeD,
dan zou dit ODder alle opzichten voor ons
volk heel heilzaam zijn, voor de schatkist
zou het wel is waar een zwaar verlies wezen,
indien zij zachtjesaan den jenever- en den
wijnaccijns zou moeten missen, maar de ver
meerderde volkswelvaart zou de schatkist in
staat stellen, langs een anderen weg zich.
voor het te lijden verlies schadeloos te stellen.
Maar de Regeoring zal voorloopig voor dit
plannetje wel geen ooren hebben, wat even
wel niet hooft te beletteD, voor dit denkbeeld
propaganda te blijven maken. Eenmaal zal
het ongetwijfeld triomfeoren.
;a v f
-,mm /AAA;
Het kasteel Klein of Oud PoelgeestAchterzijde van het kasteel 'r
v *r-T' "v.,
-
De Kwaakbrug.
wetsch van bouwstijl, middeleeuwsch met
z.g. „schietgaten" of kanteelen, zouden na
melijk indertijd de Kwakersin Leiden en
omgeving wonende, hunne vorgaderiDgen ge
houden hebben.
Het behoort lot het buitengoed Oud of Klein
Poelgeest, vanouds genaamd Alkemade, waar
tusschen hoog geboomte het kasteel van dien
naam staat, een monumentaal bouwwerk, dat
o. a. ook door zijn sierlijke hoektorens aan een
vroeger tijdperk herinnert, al dateert het
tegenwoordige gebouw zelf niet van die dagen.
Immers, evenals het kasteel Poelgeest te
Koudekerk, had ook dat ondor Oegstgeest
veel van de Hoeksche en Kabeljauwsche
twisten te lijden. Het oorspronkelijke kasteel
Groote onderwierp zich aan een wachttijd
van twee uren om den beroemden man te
sprekeneon Aziatische brief, geadresseerd
„Aan Boerhaave in Europa", kwam terecht
en van heinde en ver stroomden studenten
toe om de lessen van den „herrezen Hippo
crates" te booren. Uit deze schaar van leer
lingen z\jn Halier, Linnaeus, Gaubius, Van
Swieten, De Gorter en nog een groot aantal
andere beroemde mannen voortgekomen.
In 1722 werd by door een hevige rheuma-
tische ziekte aangetast, die hem vijf maanden
alle onderwijs belette; bij het hervatten zijner
lessen illumineerde geheel Leiden. Toen echter
in 1727 een nog heviger ziekte zijn krachten
ondermijnde, moest hij zijn lessen in de
Boerderij met groote varkensmesterjj aan de Haarlemmervaart.
Hot Nieuwsblad voor het Kanton Ooetcrhout
zegt naar aanleiding van bet ontworp tot
verhooging van den accpe op np
en gedistilleerd:
Ook in de liberale bladen kan men som
tijds zeer juiste en ware dingen lezen, maar
men zal die dan meestal niet aantreden op
de plaats der hoofdartikelen, doch onder de
ingezonden stukken. Dit is een merkwaardig
psychologisch verschijnsel: terwijl de redac
ties der liberale bladen hardnekkig vasthouden
en van andere voor hot Leidsch Dagblad be-
stemdo stukken wordt beleefd verzocht de
kopie daarvan slechts op éëne zjjde van het
papier te schrijven, en niet ter weerszijden,
niet tegen elkaar.
Ook is het wenscheljjk dat vooral de namen
zeer duidelijk worden geschreven.
Beide maatregelen zjjn in het belang van
spoed en juistheid.
Kijbjes in en om Lcidon.
II.
Wij vervolgen onze wandeling langs de Haar-
lemmertrekvaart, gaan het typische scheprad-
watermolentje voorop, dat met zjjn omgeving
aan menigen schilder als echt Hollandsch
landschap, stof tot een kunstwerk heeft ge
geven, paeseeren de gelegenheid waar men
eertijds „vandaag voor geld en morgen voor
r.let tapte", en naderen nu een over genoemde
vaart liggende brug, bekend onder den naam
van Kwaakbrug, o^ér welke men van de
gemeente Leiderdorp in de gemeonte Oegst
geest komt.
Die trug is vrij koog en biedt vandaar een
aardig gezicht in de richting van de stad,
rechts voorwaarts op de langs het water
aanwezige uitgebreide boerderij met de groote
varkonsmest-rtJ van den heer M. H. Van
Waveren van den Leidscben „Posthoorn",
terwjjl in de verte de visscherU van Spaar
garen te zien is.
Er z(jn meer bruggen die „Kwaak" genoemd
worden; bet zijn dan elgenlük meer van
hout vervaardigde noodbruggen of overloopen,
zonder meer. Maar déze brug wordt door
sommigen tevens een geschiedenis toegekend,
of liever een bet-.ekenis, waaraan zij haar
naam ontleende.
In het nabijgelegen gebouwtje nl., ouder-
werd toen zelfs verwoest, maar weer herbouwd.
Toegang er toe verkrijgt men ju de een
weinig verder op da vaart uitkomende Poel
geesterlaan.
Bekend is het ook dat het na den her
bouw Boerhaave tot verblijf strekte, den
grooten genees- en plantkundige, die van den
tuin een lusthof maakte en dezen met allerlei
vreemde, uitheemsche gewassen verrijkte.
De herinnering aan hem bleef er zichtbaar
bewaard door de aanwezigheid van een schoo-
nen, grooten tuipenboom, welken hij er zelf
plantte, alsmede door een gedenkteeken b(j
dien boom.
Jaren lang was de levende gedachtenis
aan Boerhaave eveneens bewaard door een
boom, door hem ook in den Leidschen
Acadomietuin geplant, welke boom echter
tijdens een storm werd doodgeslagen door
een nabestaanden boom, waarvan thans alleon
nog een gedeelte stam, geheel met klimop
begroeid, aanwezig is.
Hermanus Boerhaave, de wereldberoemde
Leidsche hoogleeraar, werd den 31sten
December 1668 geboren te Voorbout, waar
zjjn vader predikant was. Deze overleed reeds
in 1GS3 zonder middelen na te laten, maar
door den bijstand van vrienden, die den groo
ten aanleg van Hermanus Boerhaave op
merkten, kon deze aan de Leidscho hooge-
school studoeren, eerst in de wiskunde en
wijsbegeerte, waarin hjj reeds in 1690 de
doctorale waardigheid verwierf, daarna in de
godgeleerdheid en eindelijk lu de genees
kunde. Het meest oefende h|] zichzelf en in
zijn onderhoud voorzag hjj door het geven
van lessen in de wiskunde. In 1693 promo
veerde bU als medicinae doctor en vestigde
bij zich als geneesheer te Leiden, waar hem
in 1701 het lectorschap in de theorie der
geneeskunde, in 1709 het hoogleeraarsambt
in de geneeskunde en in 1718 dat in de
scheikunde opgedragen werd. Zjjn kennis
was zoo grondig en uitgebreid, zjjn voordracht
zoo leerrijk en bevattelijk, zijn praktijk zoo
gelukkig, dat zjjn roem zich over gansch
Europa verbreidde. Vorsten en aanzienlijken
getroostten zich verre reizen om zich onder
zijn behandeling te stellen. Czaar Poter de
kruid- en scheikunde laten varen, boewei hjj
die in de geneeskunde tot kort voor zijn dood,
die op 23 September 1738 voorviel, voortzette.
Boerhaave was een groot geleerde, een
onovertroffen leermeester en een edel menscb,
hoogst eenvoudig, welwillend, oprocht en
de vaderlijke vriend zijner Btudenten. In 1762
is in de Pieterskerk te Leiden een graf
zuil voor hem opgericht, waarop zijn ken
spreuk „Simplex Sigillum Veri" (het eenvou
dige is het kenmerk van het ware) is gesteld,
en bU het academisch ziekenhuis te Leiden,
over de buiten-sociëteit „Amicitia", verrees in
onze dagen, naar aanleiding van den 200sten
gedenkdag zijner geboorte, bovendien zijn
standbeeld als een buide van Neierlands
geneeskundigen.
BB zijn talrijke academische werkzaamheden
en dagelykscho consulten vond deze m
waardige man nog tjjd om een groot g
werken te schrijven, die medegewerkt heb»
om hem woreldberoomd te maken. In
Europeescbe talen en in het Arabisch weri
overgezet zijn „Inetrtutiones medicae"
„Apborismi de cognoscondis et curandis
bia". Deze werken en z(jn „Preelection
Acaaemicae" zjjn verscheidene malen herdru
HU woonde moest op het landgoed „Klc
Poelgeest". HU liet enkel een dochter na, nu
zUn naam is aangenomen door twee zustsr
zonen; Abraham Kaau Boerhaave word ho
leeraar in de geneeskunde te St. Petersbui
en diens broeder Hermanus Kaau Boerhan
keizerlUk lyfarts in die stad.
Poelgeest is thans sedert jaren het eig
dom der en bewoond door de familio 771111
KWakèrs'is'de naam, die algemeen
geven wordt aan die godsdionstsekte, welk
leden zichzelf bij voorkeur „de Vrienden"
ook „Zonen des lichts" noemen. Do na-
kwakers is ontleend aan het Engelachs
quake, sidderen, omdat de uitdrukking „Sid
voor het woord des Heeren" vaak voor
gerecht zou gebruikt zUn door den stichter
dit genootschap, George Fox, een schoenm
van beroep, die omstreeks het midden d
17de eeuw te midden der kerkeluko en b
gcrlUke verwarringen van Engeland een 1
verkondigde, rechtstreoks gekant tegen
toepassiag van het hiërarchische beginsel
den uitgestrektsten zin des woords. In h
eerst ontmoette de aanhang van Fox v
tegenstand en vervolging, zoowel onder Cro
well als onder het koningschap; doch, to
Willem III den Britschen troon beklom, de
den ook zU in de door hem gegrondve-
vrUhoid van godBdienet, tcrwUl zU omstree
dienselfden tijd, door de bemoeiingen v-
William Penn, in Noord-Ameilka bij akto v-
het Engelsche Parlement een uitgeatrek
landstreek bekwamen, waar zU onder den na~
Pennsylvanié een staat stichtten, die spoed
in bloei toenam. In de Vereenigde Staten
in Engeland worden zij tegenwoordig bU»-
uitsluitend aangetroffen; enkelen vindt m
echter ook te Pyrmont en Minden in Duitse
land en te Nimes in FrankrUk. In ons vader
land plachten de kwakers weleer ook es;
kleine gemeente te hebben in Amsterdam o;
do Keizersgracht; doch deze gemeente, vin
1656 dagteektnende, is nu siuds jaren uil
gestorven.
Gemengd Nieuws.
Een rijwieldief. Te Haarlem
stond gisteren terecht H. Breitechol, van Am
sterdam, die daar ter stede een rUwiel bal
gehuurd, dit te Haarlem verkocht, zich irj
daarna weder op listige wUze weten te ver
schaffen en het te I.eiden nog eooo verkocht
Het O. M., dat van oordeel was, dat hier ea
strenge straf moest worden gebiecht, daar
meermalen rüwitldiefstailen voorkomen, vor
derde 1 jaar gevangenisstraf.
BU den horlogemaker F. D., wonend;
aan de Dorpsstraat te Apeldoorn, is in dea
nacht van Woensdag op Donderdag inbrast
gepleegd. De dief of Oieveii hebben de spiegel
ruit verbrUzeld en blykbaar op bun geru-
drie planken in de uitstalkast geledigd; in bel
geheel zyn gestolen 250 gouden en zilver-
horloges en een 100-tal ringen, samen o
geveer voor f 3000.
De bewoners hebben niets geen gerucht ver
nomen. De politie doet onderzoek.
B fl het overspringen van hei
eene schip naar het andere, wat noodig wis
ten gevolge van het overzeilen door een stoom
trawler in de nabjjheii van Huil, werd eet
gehuwd en braaf huisvader, D. De Waard, van
Marken, zóó ernstig gekwotst, dat een boen
in bet hospitaal aldaar moest afgezet worden,
Helaas is liU aan de gevolgen overleden, z|jn
jongo vrouw zonder middelen van bestaan
achterlatende.
De van Port Vendros naar Oran
varende poststoomboot „Oasis", van de com
pagnie! „Touage", kwam in de nabijheid van
kaap Sobastiaan met de Engelsche stoomboot
„Ascraea" in aanvaring en wel zoohevig.dat
do laatste zonk. De manschap kon zich 0)
do „Oasis" redden. Deze, die 152 passagier^
waaronder 33 soldaten en 17 gevangenen, aan
boord had, wérd eveneens sterk bescbadigl
en moest naar Port Vendres terugkeeren.
Nieuw-York is vier uren achtep
een door een sneeuwstorm geteisterd, gevolgd
door een koude, alB men om dezen tiji in
geen achttien jaar beleefd bad.
BU infanterlemanoeuvres te
Montauban heeft Dinsdag een korporaal b|j
ongeluk een scherpe patroon in zUn geweet
gestoken, en daarmede eou soldaat op 700
meter afstands zoo deerlUk gekwetst, dat d#
ongelukkige Woensdagochtend overleden ie.
Belangrijke posthervorming. -
Naar men uit Nieuw-York meldt, heeft de
vico-directeur der posterUen Morritt een rapport
uitgebracht ten gunste van onverwijlde onder
handelingen met Engeland, Duitscbland eo
FrankrUk, om voor 't verkeer met die landen
en hun bezittingen bet stulversport in to
voeren.
Te Londen is een man overleden
ten gevolge van een krab van een kat. Den
lsten October krabde de kat (bet beest werd
door den man geslagen) bom in bet gezicht.
Den volgenden dag zwol de wond op, en de
man ging ziek naar bed. Erysipelas openbaarde
2ich, en verleien week VrUdag stierf de patiënt^
naar het medisch getuigenis, aan pleuro-pnea-
nomle, ten gevolge van bloedvergiftiging, ver-,
oorzaakt door de krab van do kat, die blijk
baar smetstof aan haar klauw had.
