N», 11725
A°. 1898
Qeze jouraat wordt dagelijks, met uitzondering
van <§pn- en feestdagen, uitgegeven.
Derde Blad.
Feuilleton.
Maandaa 16 Mei.
LEIDSCH
DAGBLAD.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maandenf 1.10.
Franco per post1.40.
Afzonderlijke Nommere0.05.
PRIJS DER ADVERTENTEEN
Van 1-6 regels f !.05. Iedere regel meer f 0.17 J. - Grootere
letters naar plaatsruimte. Voor het in casseer en buiten de stad
wordt f 0.05 berekend.
Ofüciëele Kenuisgeringen*
Bnrgomeeeter en "Wothonders van Leiden;
Breugon ter algemoene keonie, dat de golegenhoid
tot hot doen inschrijven van leerlingen voor do
Hoogere Burgerschool voor Jongona
zal worden opengesteld op Woensdag 26 Mei.
1 e n 8 Juni a. e., des voormiddaga van 1 0 tot
1 2 nron, en dat het Admisei o-E x a m e n zal
plaats hebben op Woensdag, Donderdag.
Vrydag en Zatordag 6, 7, 8 en 9 Juli a. s.,
beide in het schoolgebouw aan de Pietorekerkgraoht.
Burgemeester eu Wethouders voornoemd,
Leiden, F. WAS, Bnrgomeestor.
18 Mei 1898. VAN HEY3T, Socrotarie.
Leiden, 14 Mei.
Wy ontvingen het door de commissie
van beheer over de Stedelyke Gasfabriek aan
den gemeenteraad aangeboden verslag over
die inlichting ovtr 1897.
De commissie heeft gemeend aan dat ver
slag dit jaar een eenigsziue feestelijk aanzien
te mogen geven, wegens het feit, dat dit
geschreven is in het feestjaar 1898, het jaar,
waarin het vijftig jaren geleden is, dat de
gasfabriek, de oudste gemeente-gasfabriek van
Nederland, in exploitatie werd gebracht. Het
verslag is dientengevolge versierd met een
afbeelding van de gasfabriek in haar vroegeren
toestand en eenige aanzichten van de tegen
woordige, en begint met een historisch over
zicht.
Omtrent het onderhoud van de ovens wordt
medegedeeld, dat eenige het volgendo jaar
geheel moeten worden uitgebrok-n en van
nieuwe retorten voorzien, dat van andere de
retorten worden nagezien, de scheuren gedicht,
en vordere reparatiën werden aangebracht,
terwyi nog andere geen noemenswaardige
herstellingen Vireischten.
Het aantal retorten bleef onveranderd, dua
152: stuks, waarvan 112 stuks hebben dienst
gedaan, zoodat 26 pCt. in reserve bleven.
In Juni en Juli waren in werking 6 genera
tors in de ni uwe stokerij met 48 retorten;
de maximumproductie per retort per etmaal
bedroeg op 25 November 265 M1., de minimum-
productie 172 MJ. op 31 Juli, de gemiddelde
productie over het geheele jaar was 16176 M\
per etmaal.
Ook dit jaar vond de Zondagsrust geregelde
toepassing, zonder bezwarende stoornissen
in het becryf op te loveren.
Do condensors werkten na het bijplaatsen
van een 2do stel condensors zeer g09d, en
werden in het afgeloopen jaar minder napbtha-
linevor8toppingen geconstateerd dan vorige
j*ren.
Aan de exhausters had het gewone onder
houd plaats, zij werkten goeddo grootste
exhauster werd van eon automatisch smeer-
toestel voorzien, hetgeen oliebesparing ten
govolgo heeft; ook de zoogenaamde olie-
pompen werden door meer practische vervan
gen door de levering van voor het doel on-
geschikto olie werd een periode van voel
getob doorleefd.
Het vervangen van do kleine stoomketels
door een grooteren kon nog wor en uitge
steld, aangezien de gebiedende noodzakelijk-
heil nog niet bleek.
De peloute biyft uitstekende diensten ver
richten.
De zuiverkisten werden ingericht volgens
bet zoogenaamde Compoundstelsel, met ge
broken inlaten boven de beide lagen en
gezamenlijke uitlaten tasschen de lagen; het
doel, langzamer dooratroeming van het gas,
werd hierdoor verkrogon.
Do stationsmeters werkten uitstekend en
behoefden niet te worden schoongemaakt.
De werkzaamheden voor het stadspijpennet
waren door uitbreioing der gemeente naar alle
zijden zeer aanzienlijk, terwijl de onkosten
werdon bestreden uit een door den Raad toe
gestaan crediot.
De reeds geruimen tijd uitgestelde ver
betering aan de oude stokerij werd dit jaar
uitgevoerd; daardoor ia de steeds veel te
ecge stookruimte aanzienlijk verbreed, zeer
tot gerief van het bedrijf, en is verkregen
een betere ventilatie. Ook het perron is
verbreed en flink overkapt, zoodat een 30-
tal kolenwagens hieronder gelost kunnen
worden; door deze perrons verbreiding was
het noodzakelijk de öraaischulf te verleggen,
bonevens de rails op het terrein van de
fabriek en de fairbank, welke van een gegolfd
plaatijzeren omhuizing werd voorzien. Een
badhuis kwam op 7 Mei in gebruik tot groote
voldoening van het personeel; dat deze maat
regel voldoet, bewijst, dat van af den datum
der opening tot uit. December een totaal van
1914 baden word genomen.
Met de bestrating van het fabrieksterrein
werd ook dit jaar wederom voortgegaan, waar
door een netter aanzien van het geheel lang
zamerhand wordt verkregen.
Aan huur van gasmeters werd ontvangen
f 7951.15.
De waarde der verhuurde en voorhanden
gewone gasmeters bedraagt volgens inventaris
ƒ52,659.481/! ©n die van de muntmeters
25,822.46'/v
Do plaatsing der muntmeters bleef geregeld
doorgaan; op 31 December bedroeg het aantal
geplaatste meters 914.
De hoeveelheid gebruikt gas bedroeg
336,029 M\ De commissie wyst 6r op, dat
ook rekening moet worden gehouden met de
winst, welke op het muntgas zelf wordt
verkregen, waarvan de productiekosten kleiner
wordeD, naarmate moer gas wordt gemaakt,
terwijl behalve op het gerief der kleine gas-
verbruikers nog wordt gewozen op het feit,
dat door het muntgasvertruik vrouwelijk
keukenpersoneel wordt gevormd, dRt reeds
Vdn jongs af met gas als verwarmingsmiddel
bekend wordt en dat dus als lovende reclame
voor het gasverbruik in de huishouding by
alle standen mag worden aangemerkt.
Het fitterspersoneel had geregeld werk,
zoowel met particulieren en muntgasaanlcg
als met aansluiten van verbruikers in het
nieuw toegevoegd stadsgedeelte.
De gasleiding in het krankzinnigengesticht
„Endegeest" werd in h6t afgeloopen jaar vol
tooid en voldoat uitstekend.
Het aantal gasmeters, welke het verbruik
registreerden, bestond op 1 Januari 1897 uit
3754 gewone en 618 muntmeters.
In 1897 werd het getal der gewone met
172 en dat der muntmeters met 296 stuks
vermeerderd, zoodat aan het einde des jaars
in gebruik waren 3926 gowone on 914 munt
gasmeters, totaal 4840.
Het aantal lantaarns bedroeg 904 gewone
vlammen, 3 lantaarns in het Elizabethsbof,
2 lantaarns ten behoeve van de havendienst,
1 ten dienste van de veemarkt, 10 Kraussé's,
benevens 121 petroleumlantaarns.
De totale verlichting op uit. December be
stond uit 1065 gewone vlammen, verdeeld
in 242 gewone en 143 gloeia^oudvlammen
en 403 gewone en 217 gloeinachtvlammen.
Omtrent de gasglooistraatverlicbting valt
slechts op te merken, dat- dezo steeds ge
leidelijk wordt uitgebreid en aan de verwach
ting blijft beantwoorden.
De rekeniag eu verantwoording wegens
beheer over het uitbreidings- ea vernieuwings
fonds bedraagt in ontvangst f 55,700 43s
in uitgaaf 53,309.86
batig saldo f 2390.575,
terwijl de exploitatie zelvq aanwyst een
ontvangst vanf 418,239.30
en een uitgave van. 334,874 56
zoodat het batig saldo is. f 83,364.74G.
Als rente aan de gemeento werd een bedrag
van ^25.176.08 uitbetaald.
Alle liberale kiesvereeDigingen in bet
district Haarlemmermeer stelden tot candi-
daat voor de Prov. Staton van Noord-Holland
den heer J. H. M. Evolein.
Prins Ario Mataram, hoofd van hit
Soerakartasche gezantschap, was Donderdag
middag aan een gastmaal genoodigd ten
huize van den minister van koloniën, den i
heer Cremer.
Aan dit diner, dat veertien couverts telde,
namen ook deel de ministers van financiën
en van marine, benevens leden en oud-leden
van de Tweede Kamer.
De pauselyko internuntius, Mgr. Tar-
nassi, vertrok gisteren uit Den Haag voor
eenigen tyd naar Luxemburg.
Mr. G. J. Grashuis heeft, om redenen
van gezondheid, ontslag aangevraagd als
leeraar in de Indische talen aan de Ryks-
landbouwschool te Wageningen.
Onze lsndgenooto mej. Louise Mulder
heeft zich, nadat dezer dagen haar contract
te Riga is afgsloopen, voor bet volgende sei
zoen aan de hofopera te Coburg verbonden.
Ten aanzien van het onderwys in de
Maleische taal aan de Handelsschool te
Amsterdam adviseeren B. en Ws. den Raad,
wegens de meerdere belangstelling in dat
onierwys, aan den heer A. A. Fokker, te
Leiden, de voortzetting op te dragen van dat
onderwys gedurende 1898/99, op ^een jaar
wedde van 800 en aan te nemen do
toezegging van de Deli maatschappy, de
Amsterdam-Deli-Compagnie en de Deli Batavia-
maatschappy, waarby deze zich verbinden, in
do bezoldiging van gemelden leeraar gedurende
den cursus 1898/99 een bedrag van 400
by te dragen.
De staatscommissie, belast met het
afnemen van het examen, bedoeld by art. 11
der wet op het notarisambt, zal haar zittingen
houden te 's Gravenhago, op Vrydag 1 Juli
a. s. en volgende dagen.
Hun, die wenschen tot het examen te
worden toegelaten, wordt herionerd, dat zy
zich ten minste veertien dagen vóór den aan
vang daarvan schrifteiyk moeten aanmelden
by den voorzitter der commissie ('s-Graven-
hage, Naesaulaan No. 21), met opgaaf of zy
zich aan kt geheele examen dan wel aan één
of meer gedeelten wenschen te onderwerpen
en onder overlegging van hunne geboorte
akte. De verzoekschriften moeten op zegel
gesteld zyn. Van do ontvangst zal aan de
belanghebbenden vóór den aanvang dor zit
tingen worden kennis gegiven. {Sis Ct.)
TtVËEDË ÜASiEll.
GeldlecrAng van 45 millioen.
Blijkens het voorloopig verslag waren
sommige leden weinig ingenomen met deze
wetsvoordracht. Naar de in do Memorie van
Toelichting gegeven voorstelling scheen do
R geering een leening van 45 millioen ter
versterking der Indische geldmiddelen gerecht
vaardigd te achten, wegens de ten laste der
Indische begrooting gedane uitgaven voor
spoorwegen en nieuwe bevloeiingswerken.
Intusschen werd opgemerkt, dat die uitgaven
uit de gewone middelen bestreden hadden
kunnon worden, indien ni-et do Atjehoorlog
vele milliomen had gevorderd, en dat cus
deze leening veeleer is een gevolg van dien
oorlog. Voorts werd opgemerkt, dat het naar
goede beginselen van financiöele politiek niet
geoorloofd is leeningen aan te gaan tot het
dikken van uitgaven voor nieuwe bevloeiings
werken, omdat deze uitgaven geenszins als
productieve kunnen worden aangemerkt.
Dergelijke financiëele politiek achtten deze
leden uiterst bedenkelyk.
Een lid achtte het onbillijk Indiö te belasten
met de uitgaven voor rente en aflossing der
voorgestelde lsening, waar Nederland vroeger
honderden millioonen uit Indiö had getrokken.
Ey meende, dat het moederland deze uitgaven
voor zyn rekening behoort te nemen. Eoven-
di.n betwijfrlde hy of een leening wel
nooizakelyk was.
Naar aanleiding van dezo bedenkingen werd
door andere leden opgemerkt, dat wel is waar
herhaaldelyk bezwaar is gemaakt tegen het
voteeren van uitgaven voor irrigatie werken,
waarvan men weet, dat zy niet uit de gewone
middelen gedekt zouden kunnen worden, maar
dat desniettemin tot deze uitgaven is beslottn.
Thans, nu door ten laste der Indische begroo
ting gedane uitgaven, welke dan cok, een
zeer aanzienlyk voorschot door Nederland aan
Indiö moet worden verstrekt, hetwelk in Juli
a. 8. denkelyk niet minder dan 45 millioen
zal beloopen, kan het enkel de vraag zijn of
de tyd gekomen is, om de eenmaal bestaande
vlottende schuld to consolideeren. En waar
geen kana bestond, dat door beschikking ov.r
eventueele overschotten in de Indische kassen
of andere baten de schuld kon gedelgd worden,
was h. i. consolidat e een eisch van gezonda
politiek. Zelfs meent men, dat do Reg. reeds
vro ger een voorstel tot het aangaan eonei
leening had bebooren in te dienen. Spoedige
afdoening word dan ook wenschenlyk ge
oordeeld.
Men kon niet inzien de onbillijkheid Inoië
te belasten met rento en aflossing der te
sluiten leening.
In een afdoeling werd nader het denkbeeld
geopperd, om tot vermindering van de ver
antwoordelijkheid van het moederland do
leening vast te koppelen aan de Ned.-Ind.
Staatsspoorwegen; byv. vestiging van e-sa
spoorwegdeparteraent op Java en door aan
de o'-ligatiohouders eener 3-pcts.-leening een
zeker tantième van de opbrengst dier spoor-
wegon toe te kennen.
Omtrent bet bedrag der voorgestelde leening
werden verschillende opmerkingen gemaakt.
Sommige leden wenschten het bedrag te
stellen op ten hoogste 50 millioen, wyzendo
op de reeds door de Regeering aangevraagde
buitengewone uitgave van f 4,574,620 voor
aankoop van den Bataviaschon Oosterspoorwog.
Volgens sommigen was 't verkieslijk het
bedrag zéé to stellen, dat daaruit gedekt
kunnen worden de buitengewone uitgaven,
waarvan thans reeds vaststaat, dat zy hetzij
ten laste van de Nederlandsche, hstz\j ten
laste van de Ind. begrooting, in de eerstvol
gende jaren gedaan zullen moeten worden,
zonder uit de gewoae middelen bestreden te
kunnen worden.
Andere leden achtten hot niet raadzaam op
verhooging van het bedrag aan te dringoo.
De toelichting, dat na de conversie der
3'/j pCt. schuld in 3 pCt. de keus van het
rente type der nu te sluiten leening als van
zelf aangegeven zou zyn, kwam aan eenigo
leden geheel onvoldoende voor, zy wenschten
nader gemotiveerd te zien, waarom de Minister,
in de thans bestaande omstandigheden een
rentevoet van 3 pCt. verkieslijk acht. Aan de
bepaling der rente op 3'/2 pCt- gaven som
mige loden de voorkeur, omdat de laening
dan boven pari zou kunnen worden uitgege-
Een yselyke mekt.
Slot)
De heer Wilmot bekende my, dat by een
oogenblik een zware verdenking tegen my
had opgevat, vooral, toön hij aan het station
vernam, dat myn waggon vermist werd; men
hield de b6ide manneD, die in de andere coupé
gestapt waren, voor myn medeplichtigen, en
verwonderde zich zeer, dat men zich zoo in
myn persoon bedrogen had. Toen ik in myn
bulptloozen toestand gevonden werd, ging
den zoekenden natuurlijk een ander licht op.
Het kwam er nu op aan de roovers te
ontdekken en hun, zoo mogelijk, hun buit
weer afhandig te maken, want 19000 pond
sterling zyn Z9lfs voor d9 rijksteHaiikinstelling
g3on kleinigheid. Er worden du?£ zoowel' van
Westborn als van Montforth uit, geheime
politiemannen naar da plaats der misdaad
gezonden, en wel met speciale locomotieven,
dia den ganschGn nacht voor rekening onzer
Bank onder stoom bleven. Eindelijk keerde
een er van met een gouden horloge terug,
dat men in de modder gevonden had, niet
ver van de plek, waar de waggon leeggestolen
"was geworden. Eet horloge behoorde noch
aan my (want het myne bevond zicli onaan
geroerd in myn vestzakje), noch aan iemand
van onze bekenden; dus waarschyniyk aan
een der dieven, wien bet misschien by het
optillen der geldkistjes uit den zak gevallen
was. Maar aan wien behoorde het? Want de
Engelsche horloges gelyken op elkaar als het
«ene ei op het andere, en oen naam was er niet
in gegraveerd. De heeren Wilmot en Dane
bekoken het uurwerk geruimen tyd, maarzy
zagen or niet meer aan dan wy allen.
Inmiddels was het gerucht van den aan
zienlijken diefstal door de geheele stad ver
spreid, ofschoou wij alle voorzorgsmaatregelen
hadden aangewend, om do zaak geheim te
houden. Ondanks het vroege morgenuur,
stroomde jong en oud toe; o. a. kwam ook
do horlogemaker Wilson, die voor den heer
Wilmot placht te werkeD, en bekeek, op
verzoek van don geheimen politieagent, het
horloge. Nadat hij het geopend en nauwkeurig
beschouwd had, verklaarde hy, dat hy het
uurwerk kende en dat hy hot meermalen voor
dou beer Wilmot gerepareerd had: hy zoude
herstellingen nog wel kuünen aanwijzen.
„Dit horloge," voegde hy er nog by, tot
groote verbazing van den heer Wilmot, „be
hoorde ongevoor drie jaar geleden aan me
vrouw Wilmot, en doze vertelde mij later
eens, dat het haar mot eenige andere sieraden
ontstolon was."
„Wat!" riop de directouv, „het horloge van
mijn vrouw? Zyt gy daar zeker van?"
„Geheel zeker! Ik herken het uurwerk nu
zeer nauwkeurig, daar ik het menigmaal onder
handen gohad en er byv. deze drie juweelen
zelf ingezet heb."
„Dat is zeer eigenaardig," meende de heer
Wilmot; „de dief, die dit horloge gestolen
heeft, moet op de een of andere wyze met
degenen, die vannacht dezen roof hebben
uitgevoerd, in betrekking' staan. „Mynheer
Porter," vervolgde by, zich tot don stations
chef wendende, „kunnen wy terstond een
extra-locomotief naar Newland krygen?"
„Ik zal er dadelyk een laten voorkomen,"
antwoordde de beambte bereidvaardig, „en
inmiddels even seinen, dat men den weg vry
houde
Terwyl dit geschiedde, vroeg de hoer Wil
mot den dokter, of ik zonder gevaar mee
naar Newland kon genomen worden, om mis
schien de roovers te herkennen.
De geneesheer meende, dat er niets by te
wagen viel, en verklaarde zich bereid ons te
vergezellen, ten einde terstond by de hand te
zyn, wanneer het noodig mocht worden.
Wy stapten dus op de locomotief en bo-
vonden ons weldra te Newland. De heer
Wilmot en twee politieagenten begaven zich
terstond naar de Bank, terwyl ik met do
overigen van het gezelschap in een kleine
herberg achterbleef. Na een half uur keerde
de heer Wilmot alleen terug; hy deelde mede,
dat men den heer Garstang niet had aange
troffen, daar deze den vorigen dag voor kor
ten tijd op reis was gegaan.
De geheime politiemannen waren achter
gelaten en zóó opgesteld, dat zy konden na
gaan, wie do Bank bezocht of vorliet.
Wilson, de horlogemaker, was intusschen
by verschillende zyner vakgenooten in New
land geweest en had hun het gevonden uur
werk laten zien; een hunner herkende het,
by had hot herhaaldelijk voor Garstang
schoongemaakt. Dat was een nieuwe, sterke
schakel in de keten onzer verdenkingen, en
het wachtwoord was thans: Garstang vinden!
De stationschef Porter, by wien we het
eerst om inlichting kwamen, meende te weten,
dat Garstang dikwyis met een klein rytuigj9
de stad naar een zekere richting verliet, en
in die richting lag een dorp, waarheen wij
ons op weg begaven. Daar vernamen wy, dat
Garstang hier vaak mot zijn rytuig gezien
werd en dat hy een eenzaam op zyn eigen
grond gelegen huis bezocht, dat slechts door
een oude vrouw met haar dochter bewoond
W6rd. Onze tocht ging dus nu naar dat huis.
Toen wij er aan kwamen, bloven de dokter
en ik in het rytuig, terwyl de anderen zich
verdoelden. Eon gedeelte bezette de voorzyde,
het andere den achterkant van het huis, maar
nog eor iemand de deuren bereikte, hoorden
wy het knarsen van raderen, en do dokter
zag een wagen met zeer afgebeulde paarden
don weg uit het bosch afkoraeD. Onze lieden
verborgen zicb, en daar men ons rytuig van
den boschwog uit niet goed zien kon, reed do
wagen zonder eenigen argwaan het erf van
het eenzame huis op. Nu werden alle uitgan
gen bezet en wy hadden do vogels in de knip.
Htt is onnoodig breedvoerig uiteen te zetten,
dat wy de wc-rkelyke roovers gevangen hadden.
Zy beproefden wel is waar van hun vuur
wapenen gebruik te maken, doch zy vonden
ons voorbereid en aebtten verdtr allen tegen
stand nutteloos. Toen do in het hui3 govonden
personen met my geconfronteerd werdeD,
herkende ik onder hen dadelyk den man, dien
ik '8 avonds vóór do Bank ontmeet had en
die my later den slag met de kolf van het
pistool toebracht. Evenzoo werden beide ge
vangenen, ofschoon zy later hun kle6ding
verwls6old hadden, door den stationschef
herkend als dogenen, die te Westborn in myn
waggon gestapt waren. De een der tweo
maunen was Garstang, de ander zyn broeder.
Het gansche geheim was daarmee opge
helderd. Maar die twee hadden nog mede
plichtigen.
By on 3 onderzoek aan het telegraaf bureel
vernamen wy, dat een jong meisje htt nood
lottige cyfertelogram gebracht had, en dit
joDge mei.=je was de voorgewendo dochter
der oude bewoonster van het eenzame huis
en het vroegere dienstmeisje van mevrouw
Wilmot. Zy bekende, dat zy dostyds bet
juweelenkistje wel had weggenomen, doch zon
der do waarde er van te kennenGarstang was
haar dien avond in de gaDg tegen gekomen,
bad haar bang gemaakt, haar hot kistje afge
nomen en haar toen naar dit huis gevoerd,
terwyl hy beloofde haar te zullen trouwen,
indien zy over de bewaarplaats der sieraciön
zwygen wilde. Zy beloofde het, werd, nadat
zy naar Westborn was teruggekeerd, door
din heer Wilmot weggezonden en toen door
Garstang voorgoed in zyn nabyheid gobracht;
hy stelde het trouwon echter telkens uit,
terwyl hy haar voortdurend in vrees wist te
houden. Zy gehoorzaamde hem blindelings en
maakte zich zoodoende ook tot medeplichtige
van de tweede miedaad.
Terwyl het proces der beide Garstangs
hangendo was, kwamen nog ondorscheideno
bedriegeryen van het edele broederpaar aan
het licht, en daar do spoorwegdiefstal over
tuigend bewezen werd, kregen zy levenslange
gevangenisstraf in het workhuis. Het meisje
stierf nog vóór hun veroordeeling aan do
vliegende tering. Wat myzelven betreft, ik
was spoedig weer hersteld en verkreeg don
directeurspost in S., maar de gebeurtenissen
van dien yseiyken nacht zal ik nimmer
vergeten.
En mevrouw Wilmot? Dat dezo over haar
instinct, zooals zü het noemde, ten hoogste
voldaan was, nu alles zoo'n goeden afloop
had govonden, zal zeker wel niet vermeld
behoeven to worden.
