N®. 11698
Donderdag 14 April.
Toot Loldoa per 3 maanden» «*^1.10»
franco per post1.4(X
feze jouraat wordt dagelijks, met uitzondering
van (Zon- en feestdagen, uitgegeven.
Dit noiiuuer bestaat uit TWEE
Bladen.
Leiden. 13 April.
Feuilleton.
A0. 1898
LEIDSCH
DAGBLAD.
PRLJS DEZER COURANT*
Affconderlyko Nommers 0.05»
FBIJB DEB ADVEETÜH TlRW t
Van t—8 rogels f 1.05. ledore regel meer f 0,17|. Ortwtord
letters naar plaatsruimte. Voor bet Incassearon bulten da stad
'wordt f 0.05 berekend.
Eerste ISlad.
*Wy herinneren onze lezers aan de opvoering
tan „Faust" hedenavond in den Schouwburg
De directie verzocht ons uitdrukkelijk te ver
melden, dat dit de laatste voorstelling zou
zyn in dit seizoen, maar dat alle krachten
zouden wordon ingespannen, oen de opvoering
een zeer waardige te doen z\Jnl
Vooral aan de Valpurgisnacbt zal veel zorg
besteed en het tooneel zoo groot mogelijk
gehouden worden voor de balletten.
Nu, de directie der Franscho Opera heeft
liaar naam vooral in dit seizoen hoog
Inhouden en zal ook nu wel zorg dragen, dat
van de Faust-opvoering met den meesttn lof
zal kunnen worden gesproken.
De waarn. schoolopziener in het district
's-Gravenhage, de heer W. J, Snouck Hur-
gronje, biedt den gemeenteraad, met overleg
ging van de ranglijst, opgemaakt na gehouden
vergelijkend onderzoek, de volgende voordracht
aan voor de benoeming van een hoofd der
openbare lagere school 3de klasse No. 5 in
deze gemeente: lo. G. Kielder, onderwijzer
lste kl. te 's-Gravenhage; 2o. J. Laban, H.
te 's-Gravenhage; 3o. H. J. Den Hertog, id.
te Amsterdam4o. W. Koops, id. te 's Gra-
venbage; 5o. A. P. Brauckmann, id. te's-Gra
venhage.
In do gisteravond gehouden zitting der
Kamer van Koophandel en Fabrieken, voor
gezeten door den heer P. L. C. Diiessen, werd
goedgekeurd de rekening en verantwoording
over 1897 en vastgesteld het verslag over
gemeld dienstjaar.
Het rapport der vereenlgde Kamers, strek
kende om tot reorganisatie dier lichamen te
geraken, werd goedgokeurd.Totafgevaardigden
Tér algemeene vergadering, te houden te Am
sterdam op 7 Mei a. s., om over bedoeld voor
stel te beraadslagen, werden benoemd de
heeren W. F. Verhey van Wijk en mr. J. H.
Goudsmit, laatstgemelde in qualiteit als secre
taris der Leidsche Kamer.
Aangenomen voor kennisgeving werden
Een circulaire van den R.-K. Gildebond,
strekkende ten geleide van een adres aan den
Minister van Justitie, betreffende de concurren
tie, den vrijen arbeid aangedaan in enkele
vakken en Industrieën door den arbeid der
gevangenen; alsmedo een circulaire van het
comité tot bevordering van nationalen arbeid
tot herziening van het tarief van invoerrechten.
Besloten werd niet te steunen het plan
van den „Oranjebond van Orde" betreffende
de oprichting oener nationale arbeidsbeurs;
eensdeols niet om het weinig belang, dat zoo
danige instelling zou hebben voor een ge
meente als Lelden, anderdeels niet, omdat er
particuliere inrichtingen voldoende zyn om
aan de te dien opzichte uitgesproken wenscbon
te gemoet te komen.
Met opzicht tot een door de Kamer te Vlls-
singeu gericht adres aan de Ministers van
Financiën en van Waterstaat, Handel en Nij
verheid, om te willen bevorderen, dat ook voor
quitantiën en telegram zegels van postzegels
kunne worden gebrntt: gemaakt, werd besloten
dit voorstel krachtig te ondersteunen.
Ten slotte was aan de orde en werd vast
gesteld een concept-missive aan de verschillende
Kamers in Nederland, er op wijzende, dat de
officiëele btnaming van ons land .Koninkrijk
der Nederlanden" of alleen „Neeerland" in
het buitenland by het overgroots publiek vrjj
wel onbekend is en tot verwarring aanleiding
geeft, terwijl daarentegen overal de officiëele
benaming .Heiland" gebruikt en gekend wordt.
Spreekt de Franschnaan van „Pays-Bas" en
gebruikt by het bijvoeglijk naamwoord .Neer
landais", de Engelschman daarentegen houdt
nog vast aan het onveranderd „Netherlands",
doch weder aan het byvoegiyk naamweord
„Dutch", terwyi de Duitecher, sprekende van
„die Niederldnde", In den regel nog België
daaronder begrypt.
De verwarringen, daaraan verbonden, zyn
meer dan eens gebleken, en do wenscheiykhcid
werd in de Leidsche Kamer uitgesproken, dat
zooveel mogeiyk pogingen worden in het
werk gesteld, dat op allo officiëele stukken,
bestemd voor het buitenland, als daar zyn
passen, wapenschilden voor onze consuls, enz.,
achter den naam Koninkrijk der Nederlanden
de naam „Ho1Ub4" tosscken haakjes er by
worde gevoegd.
De Kamer te Leiden verzoekt en-vertrouwt,
dat de zuster-inrichtingen in haar rayon daartoe
zooveel mogeiyk zullen medewerken, ook ten
einde ons land in den vreemde meer bekendheid
te verschaffen. Dot inderdaad die by voeging
van groot belang ie te achten, biykt hieruit,
dat de handelaren in het gewoon handels
verkeer reeds de benaming „Holland" overal
aan hun adres toevoegen en de Nederlandsch-
Amerikaanscho Stoomraartmaatschappy zich
tegenwoordig noemt „HolUad-Amerifca-iyn."
De vergadering werd vervolgens door den
Voorzitter gesleten.
De ineioniag van het aan den gemeente
raad overgelegde adres van de heeren Vos
en Meyer, te 's-Gravenhage, houdende het
verzoek om vergunning tot aansluiting aan
de gas- en waterleiding dezer gemeente van
de door hen te bouwen heerentauzen in het
Villapark te Oegstgeest, gaf het collego van
B. en W8., mede in verband met een vroeger
aan den gemeenteraad gedane toezegging,
aanleiding om nogmaals ernstig en nauw
gezet te overwegen, in boeverre het wen-
scheiyk zou kunnen geacht worden don
omwonenden slechts onder het opleggen van
meer bezwarende voorwaarden, dan voor
ingezetenen zyn vastgesteld, het genot van
het verbruik van gas en water, en in het
algemeen van het gebruik van gemeente-
inrichtingen te verschaffen.
Tevens werd, uitdrukkelijk ook ten aanzien
van dit punt, het advies van commissarissen
der Stedeiyke Gasfabriek door B. en Ws,
ingewonnen. Daaruit biykt, dat commissarissen
der gasfabriek alleen dan met een verhooging
van den gasprys, die zoker niet in het finan
cieel belang dezer instelling zou zyn, zouden
kunnen meegaan, indien dit als noodwendig
uitvloeisel van oen algemeenen, in het belang
der gemeente noodzakeiyken maatregel mocht
noodig blijken.
En ook in dat geval zouden zy meenon,
dat de prys niet booger dan f O 08 per M*.
zou mogen worden opgevoerd, omdat alleen
by dien prys gasgloeilicht nog met voordeel,
in plaats van petroleum, kan worden aan
gewend, terwyl het als middel van verwarming
of kracbtvoort'orenging dan reeds te duur
zou zyn.
Afgescheiden echter van een nadere in-détail-
treding, komt bet B. en Ws. na rüp beraad
inderdaad voor, dat thans, nu de grensuit-
breiding heeft plaats gebad, het belang der
gomeente een algemeenen maatregel als bier
bedoeld niet langer vereischt. De grenzen
toch der gemeente zyn thans (met uitzonde
ring alléén van een enkel punt, don Haagweg,
waar echter nog weinrg is gebouwd en ook
de neiging tot bouwen tot dusverre uiterst
gering bleek) dermate uitgebreid, dat men hun,
die zich in de onmiddsliyte omgeving onzer
gemeente vestigeD, moeliyk meer dsn toeleg
kan toeschrijven om feitolyk in de gemeente
te gaan wonen, zonder daarom mode te
dragen in de lasten der gemeente. Zy, die
thans rondom onze grenzen gaan wonen,
hebben zich werkeiyk byzonder^ opofferingen
te getroosten om van veel voordeelen, die de
stad hun aanbiedt, party te trokken, en onder
die omstandigheden komt hst B. en Ws. niet
biliyk voor hen meer voor het gebruik en
genot van onze gemeentelijke inrichtingen te
doen betalen dan van de ingezetenen wordt
gevraagd.
Daarby komt dan nog, dat het werkeiyk
de vraag zou zyn, of het financiëel belang
der gemeente door de invoering van dezen
maatregel zou worden gebaat. Uit het boven
vermelde biykt reeds, dat de grootere winst
der gasfabriek waarschynlljk al heel luttel
zou zyn, en hetzelfde verschijnsel zou zich
voordoen ten aanzien van het waterverbruik,
waarvan de winst bovendien slechts vooreen
deel ten goede van de gemeente zou komen.
En van een grootere opbrengst der school
gelden zou zeker vooralsnog ook weinig mogen
worden verwacht.
Dit alles geldt te meer, wanneer men
bedenkt, dat de maatregel toch in ieder
geval slechts op de bewoners van een zeker
om de gemeente getrokken rayon zou kunnen
worden toegepast, en nu komt hot B. en Ws.
voor, dat het byv. niet zou aangaan om de
bewoners van het bovengenoemde Yfliapark
in den maatregel to betrekken.
Maar zelfs voor het trekken van een
dergelijk rayon achten B. en Ws., zooals uit
het vorenstaande biykt, geen genoegzamen
grond aanwezig. Immers, met uitsluiting alleen
van de bewoners van den Haagweg, kan men
thans zeggen, dat zy, die buiten de grenzen
der gemeente wonen, zóó ver van het centrum
van de stad verwyderd zijD, dat het voordeel,
hetwelk zy van sommige gemeente-inrich
tingen mede kunnen genieten, zonder by to
dragen in de lasten der gemeente, voldoende
wordt opgewogen door den last, dien zy van
den grooteren afstand van de kom der go
meente ondervinden.
Op grond van een en ander zijn B. enWs.
van meening, dat er, althans vooralsnog, geen
termen bestaan om den omwonenden het
gebruik van onze gemeente inrichtingen alléén
onder moer bezwarende voorwaarden moge-
lyk te maken, zoodat B. en Ws. zich van
oen voorstel in dion zin meenen to moeten
onthouden.
De heer C. W. H. Vereter, conservator
van het Stedelijk Museum alhier, hooft zyn
verlangen te kennen gegeven om ontheven
te worden van het conservatorschap van
genoemd museum.
Door de vereeniging „Schoolkinder
voeding" zfin van af 6 Dec. '9710 Maart '98
aan 350 schoolkinderen uitgereikt 9788
portion soep.
Een en ander had op de gewone wijze in
het St.-Vincentiusgesticht plaats, waarby dames
hun vriendelijke hulp boden.
Daar op ultnoodiging van het bestuur zeer
velen als lid zyn toegetreden, staat de kas
gunstig en is het gevaar voorloopig afgewond,
dat de Vereeniging haar werk zou moeten
opgeven.
Ter verkiezing van een lid van de
Prov. Staten van Zuid-Holland is gisteren to
's-Gravenhage do volgende opgave van candi-
daten by den burgemeester ingeleverd: mr.
W. K. F. P. graaf Van Bylandt, mr. W. Dolk,
mr M. J. C. M. Kolkman, mr. J. P. Sprenger
van Eyk.
By do gisteren aldaar gehouden verkiezing
voor den gemeenteraad was de uitslag als
volgt: District I herstemming tusschen de
heeren jbr. mr. T. A. J. Van Asch van Wyck
en J. M. Stobberingb; district II gekozen de
heer E. M. S. Van Santendistrict III gekozen
do heer B. Janse Johz.
De lste luit, J. Alma, van het 4de reg.
inf. te Leiden, wordt voor 11 maanden ge
detacheerd by de militaire verkenningen te
's-Gravenhage.
De off. van gez. lste kl. E J. Kühne,
van het militair hospitaal te Leld>n, wordt
1 Mei ontheven van zyn detacheering te
Milügen.
Van de 13 ontwerpen met 35 teekenln-
gen, die ruim een maand geleden by de
▼ersieringscommissie van het Hoofdcomité
voor de Inhuldigingsfeesten te 's Gravenhage
voor de versiering van het Tornooiveld warea
ingekomen, is het de jury ni grondig onder
zoek gebleken, dat geen der beide ontwerpen,
die in aanmerking kwamen om in nadere
beschouwing te worden genomen, voor het
in het programma aangegeven bedrag waren
tot stand te brongen.
De jury heeft mitsdien tot haar leedwezen
aan geen ontwerp prys of premie kunnen
toekennen. Eenparig was de jury van oordeel,
dat aan het ontwerp, ingezonden onder het
merk „Orange", de meeste verdienste moest
worden toegekend, en dat van het ontwerp,
ingezonden onder het merk „Niets zonder
moeite", ook enkele onderdeelen en de alge
meene kleurverdeeling mochten worden ge
roemd.
Op voorstel van de versieringscommissie
heeft bet Uitvoerend Comité besloten aan den
ontwerper van „Orange", den heer Paul J.
De Jongh, architect te Amsterdam (Reguliers
gracht), een vergoeding voor zyo te waar-
deeren arbeid te verleeneu v.-n f 75 en aaa
den ontwerper van „Niets zonder moeite",
den heer Frans Bakker, te 's-Gravenbago,
een vergoeding van f 25.
Vanwege hetzelfde Comité voor do Inhul
digingsfeesten in de residentie zal onder
leiding van de commissie, belast met de kerko-
ïyke plechtigheid op Vrydag dett Oden Sep
tember a. 8., te balfvier, een plechtigheid
plaats hebben io de Groote of St.-Jacobskerk
aldaar. De Hofprediker, dr. Van der Flier, ia
oitgenoodigd om Hare Majesteit do Koningin,
na Hare iohuldiging, een Welkomstwoord toe
te spreken. Ter verhooging dezer plechtigheid
zullen door gemengd koor eeniga oud-vader-
landsche liederen van Valerius en Sweelinck
worden uitgevoerd, met de leiding waarvan
het lid der commissie de hoer A. Spoel zich
zal belasten.
Aan de in don avond van 12 Septemb
De kunst boven alles.
Slot)
„Wat beteekent kunstenares? Slechts
weinigen noemen haar zoo, de groote meerder
heid zogt: „Tooneelheldin, tooneeldame, kome
diante", onzoovoort. Hoo meer heur vereerders
haar opheffen, des te moer trekt de menigte
haar naar benedeD. Ikzelf denk niet veel goeds
van de meisjes, die aan het tooneel gaan.
Thdien mijn zoon een vrouw uit den burger
stand, ja uit don kleinen stand, gonomon had,
ik zou het zeker ook niet aangenaam go-
vonden hebben; maar ik zou my er eerder
mee vorzoend hebben dan met deze onloochen
bare mésalliance."
De kardinaal drong nog een tydlang op
verzoening aan, doch bereikte niets. De vader
van Giuliano bleef onwrikbaar.
Intusechen leefden Giuliano en zyn vrouw
gelukkig, geacht en bemind door vrienden
en kunstgenooten, hooggeacht door allen, die
-het paar en zyn eigenaardige geschiedenis
-kenden.
Weer was een lange periode verstreken.
De oude markies zat onder de veranda van
zyn villa koffie te drinkeD. Het was een
prachtige Octobermorgen. Verdiept in de
schoonheden van het landschap, dat zich voor
hem uitstrekte, hoorde hy niet, dat aan de
andore zyde van het huis, waar de hoofddeur
zich bevond, een wagen stil hield. Bezig
zynde een sigaar aan te steken, voelde hy
zich aan zyn jas getrokken en toen hy zich
omkeerde, viel zyn blik op een vierjarig
meisje, dat een zyden doopkussen op do
armen droeg, waaruit het lachende gezicht
van een lief knaapje te voorschijn kwam.
„Grootvader!" klonk het uit den mond der
kleine. „Ik wou u myn broertje laten zien!"
Toen werd het den oude warm om hot
hart en een traan welde in zyn oog op. En
toen direct daarna zyn echtgenoot© binnen
trad, de kleine het kind afnam en met zekeren
triumf in houding en stem vroeg: „Nu? Wat
moet ik je kinderen zeggen?" stamelde hy
bewogen
„Wolaan dan, laat hen binnenkomen. En
als myn schoondochter bereid is hot tooneel
vaarwel te zeggeD, zal alles goed zynl"
Adelaide, die door dezen handigen tooneel-
truc het hart van den schoonvader go wonnen
had, ging verheugd op de gestelde voorwaarde
in en kroeg alleen verlof, voortaan nog in
voorstellingen voor een liefdadig doel te
mogen optreden, altyd wanneer zy te Rome,
de woonplaats der familie del Grillo, plaats
hadden.
Indien de oude markies hot er op gemunt
had, de kunstenares geheel van het tooneel
te vervreemden, moest hy spoedig de over
tuiging krygen, dat het middel daartoe geheel
verkeerd was. Want de tooneelvoorstellingen
voor liefdadige doeleinden schoten als padden
stoelen uit den grond op en Adelaide moest
weldra eiken dag spelen of repeteersn.
Haar schoonvader raasde en woedde als io
de schitterendste dagen van zjjn directeur
schap. Het was dan ook te erg! Wanneer
ergens in het land een tooneelgezelschap geen
voldoende recettes maakte, heette het direct:
„W\J moeten naar Rorao. Daar speelt Ristori
om niet. Zy helpt ons
En Ristori speelde, zoodat geheel Italië lof
liederen zong voor deze „edelste van allo
tooneel8peel€ter8."
Zoo kwam het jaar 1849. Door de Euro-
peesche landen bruiste een geweldige drang
naar vrijheid. Ook Italië had zijn volksbewe
ging. De koning van Sardinië droomde van
een vereenigd Italië en maakte toebereidselen
tegen allen, die daartegen waren. De koning
van Napels trok tegen de Oostenrijkers te
velde, en de Oostenryksche veldmaarschalk
Radetzky alarmeerde Lombardije. Z. H. Paus
Pius IX ging naar Gaeta en de Romeinen
proclameerden do republiek. Frankrijk stond
op het punt tusschenbeido te komen, en deed
het, toon Pius het te hulp, riep door generaal
Oudinot met tien duizend man naar Italië te
zenden. Oudinot belegerde Rome en bombar
deerde het. De Romeinen verdedigden 2ich
dapper. Aan tooneelvoorstellingen werd niet
meer gedacht, en nu speelde Ristori een andere,
haar niet minder by val brengende rol: zy
verpleegde de gewonden, was voor dit doel
den geheelen dag in een groot ziekenhuis aan
het werk en kon zich alleen in de avonduren
aan haar studiën wijden. Als zy voor de
laatste een ledig uur had, trok zy zich in
haar studeerkamer terug, die even smaakvol
als origineel ingericht was. In 't rond aan de
muren prykten achter glas en achter lijsten
de talrijke eerediploma's, die zy ontvangen had,
en portretten, die haar in haar verschillende
rollen voorstelden. Boven de canapé hingen
de portretten van haar ouders, broers en
zuster en andere verwanton, daartegenover
de beeltenissen van haar echtgenoot, haar
kinderen en haar schoonouders. Twee élégant
bewerkte glazen kasten bevatten de drama
tische werken van Europa's eerste dichters,
voor een deel in uitstekende vertalingen. Iu
een derde kast werden de werken der vader-
landsche dichters bewaard.
In dezen muzentempel zat de markies ook
op een Zondagnamiddag, bezig het drama van
Schiller „Da Jonkvrouw van Orleans" te be-
studeeren. Ook heden, op Zondag, had de
Fransche generaal zyn soldaten geen rust
gegund. Onafgebroken bulderde het kanonge
donder, sloegen do stukken ijzer in de daken en
muren der huizen. Menig edel bouwwerk uit
dsn ouden tjfd viel in puin. Veel bewoners,
die onder de ruinen vreesden te worden be
graven, doolden in de straten rond.
Maar Adelaide beefde niet. Integendeel. Zy
bracht den veraclirikkelijken toestand in het
bereik harer kunst. Wat paste het razen en
tieren der weer een uitval wagende Romein-
8Che soldaten, het schreien der gewonden,
het knetteren van het geweervuur en het
inslaan der granaten wonderbaar bjj de krijgs
haftige woorden van de Jonkvrouw van
Orleans! Met geestdrift declameerde Adelaide
verder, zich steeds dieper in do schoono rol
verplaatsend.
Eq nu kwam zy aan de passage, waar de
gevangene Johanna roept:
„O, sprengt' ein Gott in dieses Mauerwerk
Doch einen Ri98, nicht breiter nur
Um eines Falkes Flügel durchzulassen
Mit meiner Augen Blitz wollt' ich die Feinde
jagen."
En met al de kracht van haar klankryk
orgaan slingerde zy de woorden door het
huis, dat eensklaps op zyn grondvesten
schuddo, terwyl een krakende donder de
vensterruiten in splinters sloeg en de muren
deed bersten. Gelyktydig schoot een vuurslang
door de kamer, waarop een hagel van gloeiend
roode pyien volgde, die zigzagswyzo in het
kleine vertrek door elkaar krieuwelden en
eindeiyk in een dikke stofwolk wegstierven*
Deze stoflaag daalde als een grjjs lykkloed
over de markiezin neer, die bewusteloos op
den grond lag, een mensch van stof enascb,
gelijk alle menschenkinderen, geen godin,
zooals zy gedroomd had.
Toen zy uit haar bewusteloosheid ont
waakte en om zich heen tastte, vatte zy het
portret van Medea, dat van den muur en op
haar borst gevalleD was. Zy was ongedeerd.
Ze stond op en keek in 't rond. Vloer en
meubelen waren met stukken y'zer bedekt.
In den mour evenwel, waar het wapen der
del Grillo's gehangen had, vertoonde zich een
groote openiDg. Het portret der oude mar
kiezin was in twee helften gescheurd, waarvan
de eene, het door het kruit zwart geworden
hoofd, los aan den muur hing, terwyl de
andere hel[t op den grond lag.
Een bom, die het huis getroffen had en in
de kamer der markiezin ingeslagen was, wa3
de oorzaak dezer verwoesting geweest.
Adelaide was van den schrik spoedig ba-
komen en kon haar geliefden, die verschrikt
toegesneld waren, geruststellen. Weinige
dagen later werd een wapenstilstand gesloten,
en weer een paar dagen later was Adelaide
uit haar huis verdwenen.
Een achtergelaten brief gaf haar echtgenoot
de Doodige opheldering. Hy luidde:
„Lieve Giuliano!
Je hebt my lief, zooals ik je liefheb, en
daarom zul je my begrypen, als ik je zeg,
dat do kunst my roept, en dat ik haar ge
hoorzamen moet. Behoed de kinderen, bescherm
het huis en als gy, geliefden, my zien wilt, zult
gy ten allen tyde weten, waar ik te vinden
ben. Vooreerst ga ik naar Riga, om naar het
koude noorden de poëzie van het warme zuiden
te brengen. Wees niet boo3 op my. Ik doe
slechts myn plicht. Het is treurig, dat ik op
zoo gewelddadige wyze, door eea bom nameiyk,
tot haar moest worden teruggeroepen. Je
Adelaide."
En daarby bleef het. De kunstenares gaf
gastvoorstellingen in alle grootere steden vau
de oude en de nieuwe wereld.
Voor allen, die gelegenheid hadden de
gevierde tragedienne te bewonderen, zal zy
onvergeteiyk blyven.
Haar leuze was: „De kuDst boven alles."
Ofschoon de beroemde kunstenares zich
reeds lang van het tooneel teruggetrokken
heeft, is zy in baar vaderland, Italië, nog niei
vergeten en ondanks haar hoogon leeftyd nog
vaardig in lichamelyk en geeetoiyk opzicht.
Daarvan getuigen haar zelfbiographie en
haar mémoires, die zy voor eoni^e jaren
onder den titel „Ricord et ftndi ^itutici"
uitgaf.
