N°. 11439 Ac. 1897 Twee uren voor stemmen. Leiden, 11 Juni. Jonkvrouw Denise. Zaterdaa: 12 Juni. LEIDSCH DAGBLAD. PRLJS DEZER COURANT: Voor Leiden per 3 maanden, 1.10# Franco per postt L4Q# Afzonderlijke Nommors 0.06. feze (Qoarant wordt dagelijks, met uitzondering van <§on- en feestdagen, uitgegeven. PRIJS DER ADVERTENTIES Van 1 6 regels f 1.06. Iedere regel meer f 0.171. Grootere letters naar plaatsruimte. Voor het incasseeren .buitoo de stad wordt f 0.05 berekend. Ofliciëele Kennisgeyingent Do Bargomeeeter der gomeente Leiden, Gelet op art. 55, laatste lid der Kieswet; BroDgt ter algemoone kennia, dat de etemming ter bonoeming van één'lid van de Tweede Kamer der Staten Generaal in het kiesdistrict Leiden, zal plaats hebben op: Dinodag 15 Juni 1897 van des voor- middags aoht tot des namiddags vijf u re o. De lijst dor candidaton bevat in alphebetische volgorde de volgende namen; Mr. H. L. DRDOKER, A. E. VAN KEMPEN. Mr. O. J. H. GRAAF VAN LIMBURG STIRüM. Art. 128 van het Wetboek van Strafrecht luidt: „Hij. die opzettelijk zich voor een ander uit gevende aan een krachtens wettelijk voorsohrift „uitgeschreven verkiezing doel neemt, wordt gestraft „met govangenieatraf van ten hoogste één jaar". Leiden, De Bnrgemoeeter voornoemd, 9 Juni 1897. F. WAS. De wetgever heeft aan de nieuwe kiezers, voor zoover zy by anderen in dienst zyn, een waarborg willen verschaffen dat zy van hun recht kunnen gebruik maken. Ware, gelyk in vele andere landen bet geval is, de Zondag voor de stemmingen bepaald, het ov.rgroote meerendeel der werklieden kiezers zou vanzelf die gelegenheid hebben verkregen. Om de bekende reden het godsdienstig bezwaar van een deel der Nederlandscbe be volking heeft de minister Yan Houten er van afgezien den Zondag als stemdag voor te stellen. Zelfs is uitdrukkelijk bepaald (art. 159 der Kieswet), dat zoo een der voor kies- verrichtlogen aangewezen datums op een Zondag of algemeen erkenden Christeiyken feestdag valt, daarvoor de eerstvolgende werk dag in de plaats tre9dt. Om die reden is dan ook reeas de termyn van aangifte voor het kiesrecht, die dit jaar op 14 Februari (een Zondag) eindigde, met één dag verlengd. By dat artikel is ook nog gevoegd, dat de bosturon, die by de uitvoering der Kieswot optreden, de Zondagen en algemeen erkende Christelyke feestdagen moeten vrijhouden. Zoo mogen byv. Burg. en Weths. voor de Raadsverkiezingen die dagen niet aanwijzen. Yalt de stemming dus steeds op een werk dag, door de artt. 57 en 58 is gezorgd, dat den werklieden alsdan de tyd wordt verschaft om van hun recht gebruik te maken. Het hoofd of de bestuurder van een bedryf of onderneming, waarin mannen van 25 jaar of ouder arbeid verrichten in fat rieken en werkplaatsen, is n. 1. verplicht te zorgen, dat ieder dier personen, die kiezer is, gedurende ten minste twee achtereenvolgende uren tus- schen 8 en 5 uren gelegenheid vindt te gaan stemmen. Hy moet daartoe in zyn fabriek of werkplaats, op een plaats, waar arbeid wordt verricht, gedurende de twee werkdagen vóór den stemdag on op dien dag zelf (15 Juni en, zoo herstemming noodig is, 25 Juni) op een zichtbare wijze een door hem onderteekende lijst ophangen of doen ophangen, waarin de genoemde uren vermeld 'zyn voor elk afzonderiyk, of groepsgewyze, of voor allen gezamenlijk. Onder fabrieken en werkplaatsen verstaat de wet: alle zoowel open als besloten ruimten, waar in of vóór eeüig bedryf pleegt gewerkt te worden aan het vervaardigen, veranderen, herstellen, versieren, afwerken of op andere wijze tot verkoop of gebruik geschikt maken van voorwerpen of stoffen, of waar in of voor eeDig bedryf voorwerpen of stoffen een daartoe strekkende bewerking plegen te ondergaan. Keukens en soortgelijke inrichtingen, waar apyzeh en dranken voor onmiddeliyk gebruik worden bereid, benevens apotheken, z^jn hier onder niet begrepen. Yolgens deze omschryving is do bepaling niet toepasselyk op kantoor- en winkelbedien den, boerenarbeiders, huisbedienden, en het personeel van spoorwegen, trams, poste ryen, enz. De chefs van handelshuizen ©n magazynen, de meesters en de bestaren van de genoemde inrichtingen zullen echter ook wol hun onder- hoorigen de gelegenheid geven den kiesplicht te vervullen. Daar de stemdag een Dinsdag is, vallen do twee werkdagen op Zaterdag 12 en Maandag 14 Juni, (voor Israëlieten op Zoodag 13 en Maandag 14 Juni). Overtreding der genoemde bepalingen wordt gestraft met hechtenis van ten hoogste 14 dagen of geldboete van ten hoogste f 75. Om misbruiken te voorkomen, ware het wel raadzaam geweest voor te schryven, dat ver tooning van de oproepingskaart door den patroon kan worden gevorderd. Nu zal het voor een patroon, die do kiezerslyst niet by de hand heeft, niet gemakkeiyk zyn na te gaan wie onder zyn werklieden al dan niet bevoegd zyn aan de stemming deel te nemen en dus twee uren vrfjaf moeten hebben, Ten slotte zy nog opgemeikt, dat de twee uren mogen samenvallen met den schafttyd. De minister verklaarde, dat ook alsdan de voor geschreven tydruimte voldoende is te achten. Gisteravond trad in de groote zaal van het Nut alhier voor de kiezers op als spreker de canaidaat van „Vaderland en Oranje," de hooggeboren heer graaf Van Limburg Stirum, uit 's-Gravonhage. Hy had tot onderwerp zyner rede gekozen art. 4 van het reglement van „V. en O.", maar in omgekeerde volgorde, zoodat hy begon met te spreken over de be schouwing van byzonderen eigendom, ver volgens over de christtiyke behandeling van den werkman, rechtvaaroige verdeeling der lasten naar de onderscheiden draagkracht, de gelykheid van allen voor de wet, h^ t ie koer gaan van de openbare onzedelijkheid, het ver strakken van christelyk onderwys en eindelyk het bevorderen van den christelyken gods dienst, zoowel in het moederland als ia zyne overzeesche bezittingen. De spreker leidde dit in met oene lofspraak op het Huis van Oranje en wekte het enthusiasme der volle vergadering op, toen hy, handelende over onze jeugdige Koningin, ée volgeüde regels van Beets aanhaalde: Wilhelma van Naesouwe, Aanvallig Koningskindt U blyft het volk getrouwe, Het volk, dat u bemint. Zyn bidden en bedenken, Zyn hart is u verpand Wie u een haar zou krenken Geen zoon van Nederland 1 Na uitvoerig besproken te hebben wat men tegenwoordig al van een candidaat vraagt, ja eischt, en het belachelyke daarvan te hebben aar.getoond, ging spreker over tot behandeÜDg der 7 punten van art. 4 van bovengenoemd reglement. Hy beweerde, dat bescherming van den byzonderen eigendom werkelyk begint noodig te worden in onzen tyd, waarin land nationalisatie schering en inslag is, en lichtte dit met voorbeelden toe. Over de christelyke behandeling van den werkman zeide by, dat die zaak minder door den Staat kon geregeld worden, maar toch van Regeeringswege wel iets daarvoor kan worden gedaan, o. a. dat er verbetering kome in de arbeiderswoningen. Overigens moest ieder in eigen kring wat meer letten op de voorschriften, in 1 Kor. 13 gegeven, want ook de patroons h9bben op zulk eene behandeling aanspraak, wat door de werk lieden wel eens vergeten wordt! Yan de rechtvaardigo verdeeling der lasten zeide hy, dat iemand, die het daarmede niet eens is, beter deed van naar de maan te verhuizen, daar hy hier op aarde niet meer thuis behoort. By de regeling daarvan kan men echter ook te ver gaan en spreker geloofde, dat wy thans daarmede op een bedenkelyken weg zyn. In verband met dit onderwerp behandelde spreker kortelyk protectie en vryhandel. Hy hield deze quaestie niet vooreen begin- sel-quaestie. Zyne leuze was: hoe vry r, boe liever, maar er kon zich hot geval voordoen, dat een tak van nyverheid of landbouw be paald bescherming noodig had, en dan zou hy niet aarzolen haar die te helpen verleenen. Alles hangt hierby af van de voor te stellen maatregelen. Ook dit lichtte spr. met voor beelden tos. Over de openbare onzedelykheid en hare bestryding wilde hy kort zyn, daar die beter onder de hand wordt bestreden, dan in het openbaar besproken. By het ariikel gelykheid van allen voor de wet besprak hy de afschaffing der dimstvervanging en zeide o. a., dat hy zich daarmede alleeo zou kunnen vereenigen, wan neer hem de noodzakeiykheid daarvan werd betoogd van een militair standpunt. Dit onderwerp gaf hem tevens aanleiding om te spreken over de door de liberalen afgekeurde coalitie tusschen Kuyper en Schaepman. Deze nam hy eenigermate in bescherming tegen eene onbillyke beoordeeling. Over het door den Staat te geven onderwys sprekende, zeide hy o. a., dat hy volstrekt niet wenschte den schoolstryd te heropenen. Het verbeteren der lagere school was voor hem geen quaestie van geloof of ongeloof, maar van praktyk; een quaestie van financiën en van paedagogiek. Eindelyk kwam spr. aan het laatste punt, dat handelt over onze overzeesche bezittingen. Hy erkende dankbaar het vele goede, dat de liberalen daar tot stand hadden gebracht. Ver volgens sprak hij over de Christelyke Zending en y verde daarvoor zeer als het beste middel tot behoud onzer koloniën. Jammer, dat spr. by dit laatste zeer werd gehinderd door aller lei getrappel, geschuifel en gegiegel achter in de zaal door sommigen, blykbaar opzette ïyk, veroorzaakt, zoodat hy over dit onder werp korter moest zyn dan hy wenschte. Na een gedichtje van Beeta op Leiden te hebben aangehaald, eindigde hy met do leuze: Met God voor Nederland en Oranje. Sprekers rede vond nu en dan grooten by val, althans te oordeelen naar het luid applaudissoment. Tot linnenjuflrouw van bet krankzinni gengesticht „Eüdegeest" is benoemd mej. M. G. Scheffelaar, te Oisterwyk (Noord-Brabant) uit 145 sollicitanten. Geslaagd zyn voor het akte-examen L. O. de hoeren J. J. Van Tongeren en E. D. Abspo-1, beiden te Leiden. Door de commissie voor de uitgave of den herdruk van een of meer werken onzer oudere lett- rkunde vanwege de Maatscliappy der Nederlandsche letterkunde zullen naar de mededeeling van dr. J. W. Muller in de gehouden algemeene vergadering worden uitgegeven Spieghel der Sonden, door dr. J. Verdam; Veelderhande geneuchlicke dichten, tafel spelen ende refereinen (Antwerpen, J. Van Gh-len 1599); Vyftigh Lustige Historiën Joannis Boccaty, door dr. Jan Ten Brink; De kluchtspelen van W. D. Hooft, door dr G. J. Boekenoogen. In voorbereiding is: Reizen van Mandeville, door N. Cramer. Het kiescollege der Ned.-Herv. gemeente te '8-Gravenhage beeft gisteravond het vol gend zestal opgemaakt ter vervulling der vacature van predikant, ontstaan door het emeritaat van ds. Ourt: lo. dr. J. H. Gerritsen, te Dedemsvaart, 2o. dr. J. H. Gunning J.Hzn., te Utrecht, 3o. ds. C. J. Lammerinck, te Scheveningen, 4o. dr. B. Van Meer, te Utrecht, 5o. dr. H. M. Van Nes, te Rotterdam, 6o. da. C. J. Van Paassen, te Meppel. De secretaris van do Oostenryksche lega tie is gistermiddag met familie naar Weenen veitrokken. De apostolische Internuntius, mgr. Tar- nassi, werd gisteravond te 6 uren van zyn verbiyf buitenslands en in Limburg in de residentie terugverwacht. De collecte voor het nationaal huldebiyk aan M. de Koningin-Regentes heeft te Hoofdplaat opgebracht f 74.30. De heer M. H. Van 't Kruys, te Rotterdam, heeft de benoeming tot directeur der Gro ninger „Harmonie" aangenomen. Met September zal by in z(Jn nieuwen werkkring optreden. Da luitenant ter zee lste kl. G. L. H. Luyten, dienende aan boord van Hr. Ms. logeoientschip „Neptunus", wordt met 16 dezer op non-activiteit gesteld. In de gisteren te Amsterdam onder voor zitterschap van prof. Noordtzy, van Kampen, gehouden 28ste jaarvergadering der Vereend ging van Gereformeerd Schoolonderwijs, is do volgende motie aangenomen: „De vergadering, overwegende de noodzake* lykheid: a. dat de onderwyzer allereerst heeft te zorgen voor een behooriyk pensioen; b. dat ook op de schoolbesturen de ver plichting rust de onderwyzers te steunen in hst betalen van de premie voor het pensioen; c. en dat het thans in meer dan éón opzicht onmogelyk is, tot een algemeen pensioenfonds voor Christelyke onderwyzors te komen; besluit het hoofdbestuur op te dragen, zich schiiftelyk tot de schoolbesturen en tot do onderwyzers te wenden om hun de overwe gingen, in a en b opgenomen, met motieven aan te bevelen". Omtrent de voorgenomen stichting van een Gereformeerde kweekschool voor on ïtrwyzers in het noorden des lanos, werd medegedeeld, dat de financiëele steun tot dusver zeer gering is (van de vereischto f 18,000 is nog geen f 1000 aanwezig). In hunne vergadering van 9 dezer hebben ook kerkvoogen en notabelen der Ned.-Herv. gemeente ta' Winterswijk besloten, adhaesie te schenken aan het adres van het college van ksikv. en notabelen der Ned.-Herv. gemeente te Arnhem, gericht aan de Algemeene Synode, in zake het voorloopig door haar ten vorigen jare aangenomen reglement op het beheer der krkelyke goederen en fondsen, by welk adres de vaststelling van genoemd reglement, op verschillende, zoowel rechtsgeleerde als historische gronden, in het belang der Kerk, krachtig wordt ontraden. Het provinciaal kerkbestuur van Zuid- Holland heeft aan den heer F. A. Van Loenen, predikant by de Ned. Herv. gemeente te Nieuwland, eervol emeritaat verleend, in te gaan I Aug. a. 8. Mgr. de bisschop van Haarlem heeft benoemd tot deken van Middelburg en pastoor te Goes den zeereerw. heer J. M. J. Baede en tot pastoor te Zieriksee den weleerw. heer C. J. Tholeuaar, die kapelaan was te Helder Het „Prov. Utrechtsch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen" zal zyne jaar- lyksche algemeene vergadering houden op Woensdag 16 Juni a. s., des voormiddags te 10 uren, terwyl de sectievergaderingen den vorigen avond te 7 ur.n plaats hebben. De voorzitter, de hoogl. J. H. Gallée, zal de algemeene vergadering met een redevoering openen. In de sectiën zullen de hoeren dr. G. Jelgersma, dr. W. H. Julius, dr. M. C. V;>lo- ton, dr. F. Buitenrust Hetiema, dr. L. A. Van Langeraad, mr. A. A. Do Pinto en mr. J. P. Moltzer belangryke onderwerpen behandelen. Aan de algemeene vergadering zal worden voorgesteld, eene aanzienlyke geldeiyke bij drage beschikbaar te stellen voor hot ver zamelen en bewerken van gegevens omtrent de veranderingen, welke het Roomsch-Hol- landach recht gedurende deze eeuw in Zuid- Afiika heeft ondorgaan en het drukken en uitgeven van de uitkomsten daarvan. Te halfzes wordt een gemeenschappeiyke maaltyd gehouden. F'euUleton. 62) Toen hy eindelyk zoo ver was gekomen, dat hy zuster Denise kon uiteenzetten boe hy tegen wil en dank gehuwd was met een meisje, waarvoor hy niet de minste genegen heid kon gevoelen, viel deze hem in de rede en zei: Niemand had de macht, u daartoe te verplichten, mynheer George. Ik ken u als -iemand, die altyd de waarheid spreekt, en ik ben zeker, dat u niet zoudt durven beweren, dat hot u onmogelyk was weerstand te bieden aan den invloed, dien men op u uitoefende." Maar myn ouders waren er toch erg op gesteld, dat dit huwelyk tot stand kwam," bracht George in het midden. Wanneer u dan toen meondo verplicht te zyn, uw ouders te gehoorzamen, hoe kunt u dan nu meenon, het recht te hebben, om hun wil te trotseeren, door de vrouw te ver laten, die zy voor u bestemd hebben?" her nam Denise. Rosa heeft een afkeer van my, en ik van myn kant zou evenmin genegenheid voor haar kunnen gevoelen." Zyt gy er wel zeker van, dat zy een afkeer van u heeft?" vroeg Denise, terwyl ze een doordringenden blik op den jonkman richtte. „Hebt u wel een enkele poging ge daan, om liefde voor haar te gevoelen, en om haar woderliefde te winnen? Hebt u dan vergeten, dat ge onherroepeiyk aan haar ver bonden zyt door de woorden, die u beiden aan het altaar hebt uitgesproken? Ik ken u als een man van eer, heer graaf, en ik ben er zeker van, dat u de bedoeling niet kunt hebben, om het eerewoord te verzaken, dat u my gegeven hebt. Hoe zou het dan mogeiyk zyn, dat u met voorbedachten rade de be lofte zoudt willen brekeD, die u gedaan hebt, om de beschermer te zyn van haar, die aan uw zorgen is toevertrouwd? Gy moet haar tot steun strekken op den moeiiyken levensweg, en als zy, die nog maar zeventien jaar oud is, door jeugdige onervarenheid, en omdat ze aan zichzelve overgelaten was, van den weg der deugd zou afwyken, dan zoudt gy daarvoor de verantwoordeiykhoid dragen. Ik ben over tuigd, dat gy aan dat alles Diet gedacht hebt, en daardoor zyt u op het punt geweest om een grooten misslag te begaan. Gy moet dankbaar zyD, dat ge voor dat gevaar zyt bewaard. O, hoe is het toch mogeiyk, dat u zoo verblind hebt kunnen zynl Alleen door onnadenkendheid hadt u byna oen groote misdaad begaan!" Ik was overtuigd, dat Rosa een a/keer van my had, en daarom wilde ik haar bo- vry den van de tegenwoordigheid van een maD, dien ze niet kon uitstaan?" Zuster Denise schudde afkeurend met het hoofd en vervolgde: Omdat een onervaren meisje als Rosa zich eenmaal van u heeft afgewend, en u daardoor in uw eigenliefde heeft, gekrenkt, kunt u nog niet de gevolgtrekking maken, dat uw verder leven by elkaar noodzakeiyk ongelukkig moet zyn. Het etaat thans aan u, om uw plicht te doen, en al het andere aan God over te laten. O, mocht het my toch gegeven zyn, u nog eens, evenals een uur geleden, tot uw plicht to brengen 1" Neen, zuster Denise!" riep George met aandoening uit, „ik ben nog niet zóó slecht als u wel denkt. Ik meende werkeiyk in het belang van Ro3a zelve te handelen, en myn bedoelingen waren vry van alle zelfzucht. Ik heb aan Rosa de beschikking gelaten over myn geheele vermogen, en myn plan was, om, wanneer ik in de Zuidzee-eilanden zou zyn aangekomen, mQ tot do missionarissen te wenden, die daar werkzaam zyn onder de onbeschaafde volksstammen, en om hun myn diensten aan te bieden bij hun zoo rustigen arbeid. Ik wilde daar een werkkring zoeken, die zooveel mogeiyk overeenkwam met den arbeid, dien u hier verricht." Zuster Denise kon by deze woorden een glimlach niet onderdrukken en antwoordde vriendeiyk Dat was inderdaad een schoone gedachte, heer graaf, of laat ik liever zeggeneen schoone droom, want tot zulk een verheven werkkring is men dèn alleen in staat, wanneer ons de byzondere roeping daartoe is verleend, en het is zeer gevaarlyk, in zulk een ernstige zaak de eerste opwolling van een overspannen verbeelding te volgen. Maar g(j zyt daartoe niet geroepen. Uw levensweg ligt vast voor u afgebakend. Het is duideiyk, dat gy naar uw echtgonoote moet terugkeeren, om haar gelukkig te maken. Dat is uw eerste plicht, en niemand kan u daarvan ontslaan. Uw beider leven kan nog zeer gelukkig worden." George schudde ongeloovig het hoofd en Denise vervolgde: Al zou uw verder leven ook vol verdriet en beproevingen zyn, toch kunt u in de ver vulling van uw plicht den vrede de3 harten vindeD, maar er zullen voor u nog gelukkige dagen aanbreken, wannoer u ton minste uw eigen geluk niet met voeten treedt. Voordat ik afscheid van u neem, heer graaf, heb ik u nog een paar woorden te zeggen, die voor u van het grootste belang zyn. U kent my, en u zyt, hoop ik, overtuigd, dat ik my voor niets ter wereld aan een opzetteiyke leugen zou willen schuldig maken, en ik kan u do verzekering geven, dat uw vrouw genegen heid voor u heeft, en dat uw vertrek haar hart van verdriet heeft gebroken. Vaarwel nu, heer graaf, ik kan niet langer met u spreken l M(jn bezigheden roepen my in de ziekenzaal. Doo myn hartelyke groeten aan uw ouders en ook aan den ouden Vincent. Zeg hun, dat ik hen byzonder in myn gebe den zal gedenken". Nadat ze dit gezegd had, verliet zuster Denise de spreekzaal, waar George nog eenige oogenblikken besluiteloos bleef staan. In de gang ontmoette zuster Denise Rosa's tante. Zwygend nam zuster Denise haar by de hand en geleidde haar naar een ver.3ter, van waar men uitzicht had op den straatweg. De duisternis begon al te vallen, maar toch konden beiden nog duideiyk onderscheiden, dat George met haastige schreden den weg insloeg, die naar de plaats voerde, waar de diligence afreed, die hem naar het kasteel „La Pinède" moest brengen. Goddank. Mijn pogingen zyn geslaagd," fluisterde Denise, terwyl ze tante Lescalle aan zag met een gelaat, waarop de grootste vreugdq en voldoening te lezen stonden. Weet George ook, dat hy Rosa op hol kasteel van zyn ouders zal aantreffen vroeg tante Lescalle ongerust. Neen, ik meende, dat het maar beter was dit voor hem te verzwygen", zei zuster Denise. „Misschien zou zyn tweestryd daar door nog moeilyker zyn geworden. Maar nu hoop ik, dat alles goed zal afloopen. Wy zullen maar de beste verwachtingen blyvon koesteren". XX. Het was ongeveer vijf uren in den ochtend, toen George uit de diligence stapte, op het punt, waar do groote straatweg het rypad kruist, dat naar het kasteel „La Pinède" geleidt. De zon ging juist op en de volgeltjes be gonnen al in het bosch te zingen. Na al het schokken en hotsen vaa de stoffige diligenco, was er voor hem iets byzonder aangenaams in gelegen, om na zulk een vormoeiendeu nacht de frissche morgenlucht in te ademen, en den hoerlyken geur, dien de oranjeboscl*: jes uitwasemden. (Wordt vervolgd.)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1897 | | pagina 1