Zijdenstoffen
De Jaap-Eden-Pijp
H. C. HDS, Nieuwe Rijn 55.
M. KOPPESGHiAE 61G. HENDRIES.
N°. 11345.
Donderdag 1© Februari.
A\ 1897
Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van (§on- en feestdagen, uitgegeven.
PERSOVERZICHT.
PAUL LAFARCUE.
1893er Cotes Tabiinac.
GROOTE SORTEERING
H0°ev~ Gouden Dames- en Heeren-Vestkettingen.
PLAATSVERVANGERS en NUNfflERVERWISSELAARS
Begrafenis-Onderneming
LEIDSCH
DAGBLAD.
PRIJS DEZER COURANT i
Voor Leiden per S maandenf 1.10.
Franco per post1.40.
Afzonderlijke Nommers 0.05.
PRIJS DER ADV KR'l'b'.N'l'l tóN":
Van 1 6 regels f 1.05. Iedere regel meer f 0.17 J. Grootere
letters naar plaatsruimte. Voor het incasseeren buiten de stad
wordt f 0.05 beroVpnd.
Tweede Blad.
Volledigheidshalve allereerst nog weer iets
over het artikel De Koninginnen en
het Tooneel, het eerst voorgekomen in
de Amsterdamsche Courant, besproken door
De Stajidaard en dit nu weer aanleiding gevend
aan eerstgenoemd blad, om het volgende te
zoggen:
Men herinnert zich wat wy ter zake van
het tooneelbezoek onzer Koninginnen opmerk
ten. Wy wezen er op, hoe, terwjjl do Koning
innen den schouwburg niet schuweD, ons
christenvolk daar buiten blijft staan en de
verwildering van het tooneel bevordert door
ook van de goede stukken weg te blyven.
En wy zeidon, dat het christelijk Nederland,
destijds juichende over de aanneming en be
vestiging der jonge Koningin, met Haar ook
ter schouwburg in goed gezelschap zyn zou.
De Standaard trekt ter zake hiervan op
ons los. By die berichten over het koninklijk
tooneelbezoek had De Standaard al aanstonds
overdacht, „dat [de vorstelijke hoven voor
Europa een politieke sterkte, maar niet
altoos in socialen zin ten voordeel zijn".
Maar deze niet al te begrijpelijke overdenking
hield het blad voor zich, totdat wij spraken.
„Nu echter dit hoofdorgaan der conserva
tieve party de onkieschheid begaat, dit komedie-
bezoek met den eersten Avondmaalsgang van
onze Koningin in verband te brengen en hier
uit aanleiding neemt, om door dit vorsteiyk
voorbeeld ook het Christenvolk tot zeker alge
meen koraediebezoek te prikkelen, nu zou
zwygen onzerzyds niet langer te verschoo-
nen zyn.
„Het Hofleven is nu eenmaal aan alle
.Europeesche hoven w e r e 1 d s c h ingericht.
Komediebezoek, danspartyen, voorschriften
van gedecolleteerd toilet, enz. zyn er algemeene
regel, en we rekenen het ons Hof niet toe,
dat het in dezen meedoet, ook al zou afwy-
kende gedragsiyn stellig niet in contrast zyn
met ooze nationale traditiön.
Maar dit mag ons nooit verlokken, om dit
woreldsch karakter van het Hofleven ten
voorbeeld te stellen of te kiezen".
Zooveel woorden, zooveel onjuistheden.
„Hoofdorgaan der conservatieve party." Er
is geen conservatieve party. Moet men dat
dr. Kuyper nog vertellen? En zoo zy er was,
zouden niet wy haar hoofdorgaan zyn, wy,
die met het programma der Amsterdamsche
vryzinnigen onze instemming betuigden. Wy
ontzeggen De Standaard het recht ons met
opzet aldus te qualificeeren.
Een „onkieschheid" hebben we begaan. Wy
hebben „den eersten Avondmaalsgang van
onze Koningin" in verband gebracht
met Haar komediebezoek. Neen. Wy hebben
gezegd: Ziedaar een Christin-moeder, die Haar
dochter meeneemt naar de goede stukken, die
e: toch ook nog te zien zyn. En waarom
zjo vroegen wy doen niet meerdere Chris
tinnen zooals Zy?
Was die vraag onkiesch?
Maarhet Hofleven is wereldsch
ingericht en „dit mag ons nooit verlok
ken" dit wereldsch karakter te volgen?
Eén beslissende vraag:
Is dit wereld8che in de oogen van De
Standaard zondig? Dat zy het zegge. Zoo niet,
dat zy dan niet komedie-bezoek als wereldsch
verwerpe. Is komedie-bezoek, is een dansparty,
is een gedecolleteerd toilet uit den booze?
per se en altyd en noodwendig
iets, waartoe men zich niet moet laten ver
lokken?
De Standaard zie wel toe. Zy klaagt over
het ongeloof der Baaiskinderen, over ver
bastering der zeden. Zeker zal zy dat wyten
aan „het tooneel." Maar wat stelt zy tegen
ons beweren, dat men het tooneel, die koste-
ïyke school voor het volk, behoorde te steunen,
waar goede stukken te zien worden gegeven?
„Het tooneel zonk zoo diep, dat het niet
baat of ge al eens een beter stuk uit
kiest. Het goede, althans draagiyke, is bier
exceptie, het schadeiyke rege 1."
Wat is dit anders dan een laffe uitvlucht?
Toegegeven, dat de toestand zoo is, moet
men dat dan maar ïydeiyk aanzien, van die
„bezoedelde atmosfeer" zich rein bewaren
en de zielen laten verloren gaan? Of moet
men al het zyne doen om het tooneel te
verheffen, den dampkring te zuiveren en
zoo het gevaar te koeren? Dat doet men door
mettertyd te bewy'zen, dat het tooneel, als
geen ding, in zichzelf verkeerd is, door de
vertooning van goede stukken te steunen door
zyn tegenwoordigheid en tegen de slechte te
protesteeren door weg te biyven.
Maar deze calvinisten, voor eigen zieleheil
o zoo bevreesd, schuwen den wereldschen
kunst-tempel en laten wat zy een Augiasstal
van verderf achten aan zichzelf over. Wy
vragen of dat democratie, of dat liefde
voor het volk is en of dat christeiyk is.
D a t is de vraag en daarop heeft De Stan
daard alsnog te antwoorden.
Onder het hoofd Totaal-onkundigen
zegt de Eaagsche Courant:
Er is geregeld aanteekening gehouden van
de miliciens, die by hun inly ving niet
konden lezen en sohryven. De vooruitgang,
in dat opzicht in de laatste vyftig jaren
waargenomen, is een zeer belangryk bewys
voor de meening, dat do toestand van ons
volk aanmerkeiyk verbetert.
Het getal dier zg. analphabeten bedroeg
in 1849 nog 25 pCt. van alle onderzochten.
In 1865 was het gedaald tot ruim 18 pCt.
En die verbetering is sedert gestadig verder
gegaan; in 1881—85 waren er nog maar 10
pCt. en in 189195 was 't zelfs tot 5.6 pCt.
gedaald.
Opmerkeiyk is het merkt het Handelsblad
op dat Drente, Brabant en Limburg hierby
de ongunstigste cyfers toonen.
In Drente was het cyfer in 185155
betrekkeiyk zeer klein, 10 pCt.; maar't werd
er niet beter op; in 1891—95 was het nog
10.4. In Brabant daalde het van ruim 39 tot
ruim 9; maar 9 pCt. is nog zeer veel tegenover
de 2.4 van Zuid-Holland. En evenzoo wyst
de verbetering in Limburg van 30 tot 7
pCt. op een achteriyken toestand in die
provincie.
De aandacht van den heer Yan denBiesen
mag er wel op gevestigd worden, zegt het
Handelsbladdat in de provincie, die hem
heeft afgevaardigd, nog drie- a viermaal zoo
veel jongelieden niet kunnen lezen en schry ven
als in Holland.
De heer Pyttersen heeft een wetsontwerp
ingediend, dat de groote misstanden, welke
in het bakkerabedryf bestaan, wil tegen
gaan. De voorsteller gaat daarby van de
meening uit, dat door samenwerking van de
by het vak betrokkenen de noodige verbete
ringen niet zyn tot stand te breDgen. Dit is
ook de meening van de Nieuwe Rotter damsche
Courant.
„Maar waar men by het ingediende voor
stel mot eene zoo ingTypende materie te doen
heeft, is, voegt het blad er by, gedetailleerde
voorlichting van de mannen van het vak oen
eerst vereischte.
„Volgens de memorie van toelichting zou
de heer Pyttersen zyn wetsontwerp nog door
de tegenwoordige Kamer wenschen afgedaan
te zien. Maar by het vele werk, dat de Kamer
nog in den korten tyd van haar leven voor
den boeg heeft, behoeft men geen groote
voorspellingsgave te bezitten, om aan de af
doening dezer zaak geen geloof te slaan. Het
gevolg daarvan zal zyn, dat het onderwerp
niet aan de orde zal komen, voordat de Kamers
van Arbeid zullen zyn in het leven geroepen.
Dan zal er gelegenheid bestaan om de Kamers,
waarin het bakkerabedryf vertegenwoordigd
is, te raadplegen.
„Dat trouwens de heer Pyttersen zelf daar
aan groote waarde hecht, blykt uit het artikel
in zyn ontwerp, waarby voorgesteld wordt
de door hem ontworpen regeling te herzien
binnen 5 jaren na dén dag harer in-werking-
treding en dan vooraf de Kamers van Arbeid,
waarin het bakkerabedryf is vertegenwoordigd,
te hooren."
De (anti-r.) Nederlanderdie ook alleen langs
wetteiyken weg verbetering mogeiyk acht,
wyst er op, dat ingrypen in eene industrie
meestal eene gevaariyke zaak is. Maar, voegt
het blad er by, wy hebben hier te doen met
eene industrie, die uit haren aard locaal
is. De concurrentie is bepaald tot het binnen
land, ja, tot de plaats der inwoning. Wetteiyke
dwang kan den consument noodzaken iets
meer te betalen dan hy thans doet, maar kan
de industrie zelve niet dooden.
„Vandaar, dat een stap als door den heer
Pyttersen gedaan wordt, veel minder beden-
keiyk is, dan voorstellen, die alle of de meeste
bedryven omvatten.
„Er biyven moeiiykheden. De vraag kan
gedaan worden, of misschien hier niet wat
meer met do locale toestanden moet worden
gerekend en aan de gemeentebesturen meer
vryheid moet worden gelaten betreffende de
al of niet toepassing van de wetteiyke rege
ling. En zoo meer.
„Maar het voorstel zelf heeft onze volle
sympathie. Het is te wenschen, dat er nog
gelegenheid zal worden gegeven tot onderzoek,
al is de tyd voor openbare behandeling mis
schien niet meer te vinden. Waar zooveel
misbruik van menschelyke kracht is gecon
stateerd als in het bakkerabedryf, daar dient
met spoed te worden gedaan wat mogeiyk is."
Ook in de Residentie, evenals in andere
groote steden van ons land, schynen niet
weinig belastingontduikers te schuilen.
De Haagsche correspondent van het ütrechtsch
Dagblad maakt omtrent dit ontduiken de
volgende opmerkingen:
Yan dezulken zwemmen er nu by dozijnen
in de fuik't is alsof een Sprenger van Eyk
of een Pierson de Kieswet had gemaakt, in
plaats van Binnenlandsche Zaken; geen fiscale
wet tegen de ontduiking van belastingen had
doeltreffender kunnen werken dan art. la
der Kieswet met zyn algemeene volkstelling
van de belastingplichtigen. In de laatste dagen
was ik adviseur voor een aantal adspirant-
kiezer8 en by die gelegenheid bleek my, dat
zeker 25 percent dargenen, die een weekgeld
van meer dan f ±9 verdienen, en dientenge
volge byna allen tien Personeel-belastbaar
huisje bewonen, eenvoudig hun aanslagbiljet
naast zich neerleggen, overtuigd, dat zij toch
niet geëxecuteerd zullen worden.
Dat die menschen die 5 of 10 centen per
week niet zouden kunnen missen voor de
publieke diensten, waarvan zy toch ook profi-
teeren, zal men niet beweren, als men de
heeren met hun gaden en kroost 's Zondags
ziet wandelen. Maar dan is het ook m. i. een
hoogst afkeurenswaardige karaktertrek van
ons volk, dat het zich aan de vervulling van
dien burgerplicht onttrekt, en zou 't niet de
geringste verdienste van de kieswet zyn als
deze daarin eens wat orde bracht.
Niet alleen de loonkiezer echter is het, die
een slecht ontwikkeld gemeenschapsgevoel
bezit; ook de meer vermogenden hebben daar
omtrent vaak zonderlinge opvattingen naar
zich toe.
Wie tot de bewonderaars behoore van
mr. Yan Houtens Kieswet, niet de
Nieutoe Provinciale Groninger Courant.
„We moeten het er nu maar mee doen!"
roept het blad uit. Het scbryft:
De wet van den philosoof, Van Houten, heeft
ten minste reeds dit goede uitgewerkt, dat
er heel wat politiek leven gezien wordt, zelfs
op plaatsen, waar men steeds dacht, dat
niets dan dorre doodsbeenderen te vinden
waren, 't Is bepaald een aardigheid om te
zien, hoe, vooral op 't platteland, al wat
maniyk is, komt informeeren, of er ook een
plaatsje op de kiezerslyst is te vinden. Als
nu de heeren, die beweerden, dat de mindere
man toch onverschillig is voor het kiesrecht
als nu zy, oie steeds den mond vol hadden
van „volksmenners", partyhoofden, enz., hunne
oogen maar eens willen uitwrijven, zullen
ze zien, dat onze werklieden biy zyn, voor
zoover hun het kiesrecht is toegekend, maar
dan kunnen ze ook zien, hoe partydig deze
wet zal werken. Daar woont by v. een schoen.
maker, die eigen zaken heeft en daarmee
zoowat acht gulden per week verdieDt; de
man wordt geen kiezer; maar twee huizen
verder woont ook een schoenmaker, di9 echter
maar zes gulden per week kan halen, en cis
komt wel op de lyst, want hy is.. knecht
en de ander is baas tl Dat wordt zoo wat
de omgekeerde wereldde knechts wel kiez
maar de bazen nietl Doch genoeg, al het
gemor van burgemeesters en secretarissen,
van bestuursleden der kiesvereenigingen, enz.,
enz., helpt voor 't oogenblik niet; we cr>sten
ook deze wet vooreerst maar nemen, zooala
ze is, en niet, zooals wy ze hebben willen.
Gelukkig hebben onze practische Omme-
landers er eveozoo over gedacht als de
Nieuwe Provincialeimmers zy constateert:
Over 't geheel kunnen we in Groninger
land tevreden zyn over den yver, die reeds
betoond is. Byna in heel de provincie was
het werk der reorganisatie vóór Januari af-
geloopen. En lezen we nu in de bladen, dat
overal elders sprekers optreden om de kies
wet toe te lichten, dan kunnen wy met een
gevoel van verlichting denken: „Dat hebben
we gelukkig al in December gedaan."
Zy gewaagt zelfs vaa nieuwe kiezers, die
geduld hadden tot de wykmeester by hen
kwam, maar voor veertien dagen al bang
waren, dat men hen vergat.
De Nieuwe Provinciale is dan ook vol moed
en ziehier wat zy tot de mannen in het
Noorden zegt:
„Niemand mag lauw biyven als de Laodi-
ceêr8. Vooral dat ongelukkige, jansalie-ach-
tige: „Het helpt ons toch niet ia Groningen,
de liberalen winnen het toch", dat moet er
met wortel en tak uit. Vooreerst, al was het
zoo, dat wo nu reeds wiskunstig zeker kon
den uitrekenen, dat alle zetels opnieuw door
de liberalen werden bezet, dan nog zouden
we aan de eere Gods, aan het vaandel en
aan onze broeders in de andere streken, waar
ze in beter conditie zyn, verplicht wezen tot
aan den laatsten man op te komen. Miar wie
zegt het ons, dat het jaar 1897 niet heelwat
verrassingen zal brengen, ook aan de Gronin
gers? Niemand, die de kaart van 'tland t-oed
kent, die de partyverhoudingen en partyver-
deelingen bestudeerd heeft, zal zich wagen
aan eene besliste profetie; dit alleen is zeker,
de Kamer zal een bont aanzien hebben; maar
welke kleuren en in welke sterkte en in welke
sobakeeringen ze daar zullen te zien zyn, is
met geen mogeiykheid te zeggen.
Daarom nog eensEen ieder doe zyn plicht.'
CORRESPONDENTIE. - Van den heer D.
Nybakker, te Hillegom, ontvingen we heden
een antwoord op het ingezonden stuk van
den heer De Ren, te Oude-"Wetering, in ons
nummer van Zaterdag-avond 11. Er is echter
o. i. reeds genoeg over deze zaak geschreven,
zoodat we het debat in onze kolommen al*
gesloten verklaren. Alleen deelen we uit het
stuk van den heer Nybakker mede, dat by de
uitnoodiging van den heer De Ren, om a. t>
Zaterdag-avond te Aalsmeer te komen, om
daar zyne beginselen tegenover die van den
heer De Ren te verdedigen, terstond aanneemt.
Vervolg der Adverteutiën.
V7" oord machten
ra BqMMIsgIib SralMso.
3de Voordracht.
"Vrijdag 19 Februari, 's avonds 9 uren,
in de STADSGEHOORZAAL
door 1210 13
Onderwerp: Socialisme et Darwinisme.
TOEGANG: ÉÉX tULDËlV.
Goede, zuivere, roode Bordeaux wijn
(zacht en aangenaam van smaak)
ƒ28.— per 46 Fhsschen,
ƒ7.60 per 12 Flesschen.
PROEFFL.E9CB ad 60 Cents.
J. A. G. PKOOT ZOON,
■WIJNHANDELAARS - HOFLEVERANCIERS.
Kantoor: Bloogl. Herhgr. 43-45.
1053 13
BOEKVERKOOPING
BIJ 1269 8
BUKGERSDIJK INIERMAiNS.
Oondcrdagavond 18 Februari 1897, te
halfzeven: Wis- en Natuurkundige weten
schappen. Nos. 1575 2067 van den Catalogus.
Hohensleiner Zi|deweverij „Lolze",
Kolienatein 1. S.
Mccbnni«cbc ZiJdcmtofTcn-Fabriek.
Toezending, vrij van inkomenderechten
en van vracht, aan huls.
Rechlslreeks uitde Fabriek yan a(30c!s.de Meter.
Boste Adres voor particulieren teg. fabrieksprijzen.
Zwarte, vrittc en gekleurde Zijdenstoffen, zoowel
cfTen, met patrooD, gestreept, geruit, enz.
Specialiteit: Bruidskleederen.
Wen vragc Stalen van de HobenstclDcr ZiJdcwcTcrJJ
„Lotze", alvorons ergens anders te koopen.
4821 14
gearriveera. t y i
IN
1272 20
N.B. Sigaren van 2 Cents
i 10 bons op bovenstaande Huisjes.
Sigaren, eigen fabrikaat, Hofüe, Thee en
Tabak is en blijft het boste; by iedere 10 Cents,
die men besteedt, een fraai Cadeau of een
bon op de Zes Hulpjes, staande Prinselaan
van af Nos. 22 32, te Leiden; f 300 wor>,t voor
ieder huisje teruggegeven. Breestraat hoek
Roornbrugsteeg, Lelden,
per stuk worden verkocht a f 1.30 per 100 met
1221 26
GEVRAAGD. Zich te vervoegen b(): 8205 10
J. BROEKMAN, Haarlemmerstraat 239 en
B. H. JANSEN Az„ Stationsweg 55a, Leiden.
VAN
Opgericht 1 October 1895.
HOOFDKANTOREN GEVESTIGD:
Piotcrskerk-Koorsteeg 8 en Ryn- en Sckiekade 65 F.
BIJKANTOREN:
B. G. VAM INGEN SCHEV VC, lleerenslngel aO, en H. TV. WOLF, Vliet 29
De Onderneming belast zich met de regeling van Begrafenisplechtig
heden, zoowel binnen als buiten de stad, op de meest eenvoudige e-
plechtige wijze, tegen vast en billijk Tarief.
Exemplaren van het Tarief op aanvrage te bekomen aan bovenstaand
Hoofdkantoren.
9473 3'
