N\ 11228.
Donderdag X October.
A0.1896
(Deze (Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van (Zon- en feestdagen, uitgegeven.
PERSOVERZICHT.
Feuilleton.
De leerling van den ouden detective.
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 8 maanden1.10.
Franco por post1.40.
Afzonderlijke Nommers<">05.
PRIJS SER ADV EKTEE TIÉNI
Van 1 6 regels f 1.05. Iedere regel meer f 0.17J. Grootera
letters naar plaatsruimte. Voor het incasseeren buiten de stad
wor'"- f O 05 he
Tweede Blad.
De Maasbode dringt aan op een pro
gram en meent, dat de kansen daarvoor
gunstiger staan dan in 1884, toen een ont
werp van Onze Wachter geen instemming
vond. Zy acht „de aanneming van een pro
gram niet onmogelijk, indien het slechts niet
te veel punten bevat en zich duidelijk uit
spreekt. Op dat program kunnen zuiver poli
tieke zaken voorkomen de Atjeh-quaestie
bijv. maar zal vooral gezorgd moeten wor
den, dat de religieus-politieke vraagstukken
niet ontbreken, want de mensch leeft niet
van brood alleen. In de laatste jaren beeft
het al den schijn gehad, alsof er geen Katho
lieke party meer bestond. Eenerzyds werden
de religieus-politieke quaestiën zelfs niet met
den kleinen vinger aangeraakt, van den
anderen kant sprong by eon optreden der
Katholieke Kamerleden het allereerst hun
verdeeldheid in het oogBy de begrootin
gen kwam alles ter sprake behalve de quaes
tiën, waarby de zedeiyke welvaart van Neder
land een groot belang heeft. Geen Katholiek
lid verhief zich om te spreken over het her
stel van het Nederlandsch gezantschap by
den Paus; niemand trad op voor weder
invoering der doodstraf; het vorfoeilpk Mal
thusianisme wachtte tevergeefs op een aan
klager of een bestryder; Bolland bleef onge
moeid; men liet Van Houten zqn meisjes
scholen eischen, zonder hem met afstemming
zijner begrooting te dreigen, enz. De verdeeld
heid der Katholieken bleef by de stemming
over de kieswet en by het opmaken der
nominatie voor de presidentskeuze. En dat
een party, die by de principiëele verdeeldheid
der antagonisten zoo machtig kon zyn! Een
program is noodig, dat door het katholieke
volk aangenomen en by de verkiezingen zyn
aanstaanden vertegenwoordigers opgelegd
wordt. Hot bezwaar dat dit een imperatief
mandaat zou zyn, laat de Maasbode niet gel
den. Daar er keus van candidaten genoeg zal
zijn, kan niets den kiezer beletten zyn stem
alleen te geven „aan hem, die uit vröé be
weging zich verklaart voor een krachtige
katholieke politiek, aan een man, die niet
naar de Kamer wil, om bloedverwanten en
vrienden aan betrekkingen te helpen, maar
om de taak te vervullen, waartoe by geroe
pen is, nl. om het Nederlandsche volk waar-
ïyk te vertegenwoordigen, d. w. z. om te
stryden met al de kracht, die in hem is,
met een moed, die naar geen menschelyk
opzicht vraagt, met een volharding, die met
de „gematigdheid" spot, voor de politieke
maar ook voor de moreele belangen der
natie".
Het volgende program van actie
voor de katholieken wordt in De Resi
dentiebode door „Pbèsoi" aanbevolen.
Op onderwijsgebied:
lo. aansluiting zoeken by de pacificatie van
89 en daarop voortbouwen, door het subsidie
stelsel, waar noodig, uit te breiden en ook
in te voeren voor het middelbaar en het voor
bereidend hooger onderwys (gymnasia);
2o. eischen, dat de vryheid, inderdaad het
hooger onderwys in grooter mate dan aan de
middelbare en lagere school verleend, in dien
zin worde voleindigd, dat ook het jus pro
movendi aan vrye universiteiten zy toege
kend, houdende de Staat de bevoegdheid, een
examen te vorderen, om practische redenen
by voorkeur voor de promotie af te leggen,
van hen, die naar ambten dingen, waarvoor
tot nog toe alleen gepromoveerden aan een
der universiteiten in aanmerking kwamen.
Op sociaal gebied dient de Zondagsrust te
worden geregeld, verder invoering van een
bepaalden maximum arbeidstyd te worden
gevraagd, en verzekering voor den ouden dag,
als verzekering tegen ongelukken ten minste
gunstig biykt te werken.
Op oeconomisch gebied bewerke men het
eindigen met vryhandolen door dik en dun,
en zoo mogeiyk ook herstel der differentiëele
rechten in Indië.
Daarmee zou men, meent de schrijver: lo.
op de sympathie der katholieke kiezers staat
kunnen maken2o. niet zich tot vrome wen-
schen behoeven te bepalen, doch by andere
partyen steun kunnen vinden.
De Standaardbetoogende dat het hui-
dige kabinet is opgetreden om de elec
torale quaestie op te lossen, dat het hiertoe
de personeele belasting en in verbond daar
mee de gemeentefinancién moet regelen, komt
tot de conclusie, cat het zyn taak beeft vol
bracht, zoodra het de agenda tot een goed
einde heeft gebracht, en dat het dan dus in
elk geval in Juni den eindpaal van zyn weg
heeft bereikt.
„Dit sluit natuuriyk de mogelykheid niet
uit, dat een nieuw Kabinet uit dezelfde per
sonen (desnoods met vervanging van enkele)
worde saamgesteld. Maar het Kabinet, dat
in Juni de leiding van zaken in handen zal
krygen, moet een geheel normaal Kabinet
zyn, en kan niet meer zyn het Kabinet, dat
zyn etiket van oorsprong vond in de stem-
busactie van 1894."
Onder de gegeven omstandigheden acht
De Standaard het „eisch van politieke cor
rectheid, dat een Kabinet van zoo specialen
oorsprong, en dat zyn triomf aan de sa&m-
werking van zoo heterogene factoren dankt,
niet eenvoudig zichzelf continueere, maar,
ook al bood de uitslag van de stembus in
Juni kans op voortbestaan, dit voortbestaan
niet aanvaarde, dan krachtens opnieuw ver
leend mandaat; een mandaat, alsdan voor
zooveel noodig te wyzigen naar de gegevens
van den alsdan ontstanen toestand."
By het afsteken van het slotvuurwerk in
zake de kieswet, heeft het Kabinet, meent
De Standaardeen houding aangenomen, die
hiermede in slryd is. En geheel afgescheiden
van de vraag, of de anti-liberale trawanten
van 1894 dit vriendelyk zullen aannemen,
volgt er h. i. uit, dat het Kabinet zich als
pretendent opwerpt voor het regeeringsbeleid
by en na de komende stembus.
Ook Het Vad. beaamt het bezwaar, door
de Arnh. Ct. te beide gebracht, dat by de
bepalingen van de nieuwe kieswet niet is
gelet op het mogeiyk samenvallen van ver
kiezingen m e t d e 18 r a 1 i e ti s c h e
feestdagen.
„By tusschentydsche verkiezingen zal de
minister van binnenlandsche zaken en zullen
andere bestuurscolleges er het oog op kunnen
houden. Niet alzoo echter by de gewone
periodieke aftreding der leden van de Tweede
Kamer, die de wet op den eersten Dinsdag
van Juni stelt.
„Het zal zich meermalen kunnen voordoen,
dat het Isr. Pinksterfeest met deze verkie
zingen samenvalt; dat feest wordt meestal
in de eerste helft van Juni gevierd en in
1903 byv. is 't op 1 en 2 Juni Pinksteren
voor onze Joodsche medeburgers, 2 Juni 1903
nu is de eerste Dinsdag der maand. Een samen
loop van omstandigheden zou ten gevolge
kunnen hebben, dat in dat jaar verkiezingen
vielen, al is dit thans niet te voorzien en by
een gewonen loop der zaken niet waar-
schyniyk.
„"Waar zich echter het geval kan voor
doen en byv. te Amsterdam duizenden kiezers,
meertndeels in hetzelfde district woonachtig,
van bun kiesrecht er door zouden worden
verstoken, mag wel worden overwogen, of
niet een kleine aanvulling der wet noodig is.
Haast is er niet by. Men lette er slechts by
een mogelyke wyziging der wet in de eerst
volgende jaren op".
Het adres, door de tandartsen Ingediend,
om in Indië niemand als tandarts
toe te laten, dan die öf een gymnasialen
cursus öf een cursus aan een Hoogere Bur
gerschool nut vrucht heeft sfgeloopen, sluit,
meent De Standaard, in, dat wie uit beginsel
de Hoogere Burgerschool mydt, niet waardig
is, ztlfs in Indië een Chinees of Javaan een
kies te trekken.
„Onrechtvaardiger kan het al niet", zegt
het blad.
„Dat onze tandartsen hun kunst en hun
stand pogen te verheffen is uitnemendmaar
eilieve, wat ter wereld is het nu noodig om
ter bereiking van dat doel aan het vrye on
derwys weer een tik te geven. Bovendien,
zulke onwyze maatregelen treffen toch geen
doel. Hier te lande bestaat reeds dezelfde
onverstandige bepaling.
„Zelfs een doctor in de tandheelkunde kan
hier geen arts worden, zoo hy ongelukkigerwys
het gymnasium of de H. B.-S. niet afliep. En
waartoe leidt dit nu? Hiertoe, dat zoo iemand
naar België gaat of eeDig ander land, waar
zoo zotte bepaling niet bestaat, dóór examen
doet, en met zyn diploma zich bier aanmeldt.
Dan moet hy worden toegelaten.
„En zoo verkrygt men de absurditeit, dat
wie b. v. aan een uitstekende universiteit in
Amerika, waar de tandheelkunde het hoogst
staat en over een aparte faculteit beschikt,
tot doctor promoveerde, hier niet terecht kan.
Maar dat wel terecht kan wie naar België
heensluipt, waar de tandheelkunde vergely-
kenderwys zooveel lager staat."
Personeel en rywiolbelasting.
Het Vad. is allerminst een bewonderaar van
de nieuwe wet op het Personeel, doch ziet
geen enkele reden om de invoering er van
tegen te houden. Het blad had liever gezien dat
de Minister over de verdiensten der wet niet
zoo had uitgeweid, daar dit tot verzet moet
prikkelen.
Van de rywielbelasting, die het blad niet
noodzakeiyk acht, zegt Het Vad., dat de
Minister den weg heeft gevonden om de
heffing zoodanig in te richten dat zy matig
is, het publiek weinig overlast veroorzaakt
en de controle geringe zorg baart. De Minister
is door den inval der vyf Kamerleden, om
het ry wiel tot een grondslag van het Personeel
te maken, vry wel gedwongen om een duitje
uit dat vervoermiddel te slaan, doch van het
denkbeeld dezer heeren is niets meer over:
noch is het rywiel een grondslag van het
personeel en evenmin is het rywiel, maar
wel het wielrfidon belast. En om dat laatste
vindt het blad de nieuwe belasting hatelyk,
daar wielryden niet altyd uit weelde geschiedt.
Het Vad. is evenmin ingenomen met de
uniformiteit dezer belasting. Wie meer betalen
kunnen dan drie gulden profiteeren er van,
wie minder kunnen betalen lyden er door.
Juist door all9n goiykeJyk te treffen, werkt
deze belasting averechts progressief. Ieder, die
rydt, betaalt 3.
Derhalve merkt Het Vad. op hy, die
zich van meer dan één rywiel, of ook met
anderen van een tandem of meer samenge
stelde machine bedient, betaalt eenmaal ƒ3;
personen uit een zelfde gezin, die zuinigheids
halve beurtelings van een zelfde rywiel ge
bruik maken, betalen elk ƒ3; wie van tyd
tot tyd een machine huurt, of er ook maar
voor een enkel ritje van gebruik maakt, heeft
eveneens zyn 3 te offeren; de vreemdeling,
niet alleen als hy korter of langer hier ver
toeft, maar ook als hy een dagje over de
grenzen komt ryden, moet zich eerst een
kaart voor 3 verschaffen (slechts als hy in
't tweede halfjaar komt 1.50). Is dat billyk?
vraagt eveneens Het Vaderland.
En met het oog op de bekende uitzonderings
bepalingen vraagt het blad:
Hoe zal het gaan mot ambachtslieden, zooals
die in 't bouwvak, die nu hier, dan daar
werken, soms 4, soms 1 kilometer van hun
woonplaats? En waarom geldt het privilege
alleen voor ambachts- en handwerkslieden,
niet voor werklieden in fabrieken, niet voor
kleine ambtenaren, kantoorklerken, winkel
bedienden en dergelyken? Waarom aan den
anderen kant het privilege uitgebreid tot alle
militairen in uniform, .ook al behoeven zy
voor den dienst niet te wielryden? Waarom
voorts by de faciliteit voor hen, die 't rywiel
in hun bedryf gebruiken, alleen gedacht aan
't doen van bestellingen en 't bezorgen van
waren, en dus alleen aan den eigenlyken
winkelstand?
Dat de druk van 3 voor allen matig is,
ontkent Het Vad. eveneens. Hy is zeer hoog,
wanneer men een tweede-, derdehandswiel
voor 50, 60 heeft gekocht, en er van profi
teert met 2 of 3 leden van 't gezin, waardoor
de belasting ƒ6 a ƒ9 'sjaars wordt. Het
blad zou zich hiermee nog kunnen vereenigen,
wanneer de schatkist zóó noodiydend was,
dat uit alle hoekjes sommetjes by een moeeten
worden geharkt. Thans echter is de staat der
financiën gunstig, en verandert dit later, dan
zullen vruchtbaarder bronnen van inkomst,
dan dit belastinkje, dat misschien een ton
opbrengt, moeten worden gevonden.
Daarom vindt Het Vad. dat de Kamer deze
peuterige wet moet afstemmen, eeriyk go*
tuigende, dat zy zich heeft vergist.
Gemengd Nieuws.
Te Amsterdam viel een dienst-
meisje, uit de tram op de Weteringschans
stappende, door het licht van de straatlan
taarn op het Leidshoplein, misleid, van de
hooge kade in de Lynbaangracht. Gelukkig
werd het ongeval door een agent van politie
gezien. Hij begaf zich onmiddellyk gekleed te
water en slaagde er, door herhaald duiken,
geassisteerd door een tweeden agent, met
zeer veel moeite in, de drenkelinge op het
droge te brengen. Het meisje werd per
raderbaar naar het Wilhelmina-gasthuis ver
voerd, alwaar zy ter verpleging werd opge
nomen.
Het is te hopen dat men door het spoedig
aanbrengen van een hek, anderen voor een
dergelyken noodlottigen val behoedt. Ook het
vorige jaar greep op dezelfde plaats een der-
geiyk ongeluk plaats.
Een 27 jarige zoon van eene weduwe,
wonende op de Hoedemakerskade, sloeg
eergisteren, onder den invloed van sterken
drank, huisboedel en glasruiten in de woning
stuk.
Toen de moeder hierop deü bystand dor
politie inriep en een brigadier met 4 agenten
den woesteling in hechtenis wilde nemen,
dreigde deze hem met een groot stuk fecut
te slaan. De agenten trokken nu hun sabelc,
doch hoefden er geen gebruik van te maken,
daar een hunner den dronkaard reeds gegre
pen had. By de overbrenging naar het bureel
beet de arrestant een der agenten in de lin
kerhand, waardoor eene bloedende wond ont
stond, die by een apotheker werd verbonden.
Ia de Jan-Yan-der-Heidenstraat is een vrouw,
oie aan toevallen leed, van de trappen gevallen
en bewusteloos opgenomen. Toen do in alleryl
gehaalde dokter kwam, bleek zy reeds dood
te zyn.
Te Rotterdam is in het Zieken
huis overleden een jongeling van 19 jaren,
die Donderdag te Feyenoord van een in aan
bouw zynd schip viel, waarby hy een schedel
breuk bekwam.
In een achterbuurt van Rotter-
dam staat voor het raam van een schoen
makertje te lezen„Hier zet men onzichtbare
stukjes op alle schoenen".
Twee 16jarige jongens teTiel
kregen Zondag onder het kaarten twist over
het inzetten van één cent. Deze twist liep
zoo hoog, dat de een den ander met een
knipmes een diepen steek in de heup toebracht
8)
„Ik ben de detective van den heer Living
ston," begon hy vooruittredend, „en ik hoop,
dat ge my zult kunnen helpen in het vinden
van Miss Mabel."
„U wilt my zeker ondervragen?" vroeg
Ralph, terwyi hy Nick wantrouwend aanzag.
„U weat, dat zy eerlang myn vrouw zou
worden
„U moet my excuseeren, indien ik schyn-
baar ongevoelige of indiscrete vragen doe,
maar het is de hoop, om daardoor Miss
Livingston te vinden, die my daartoe dryft.
Weet u een enkele reden, waarom zy haar
huis kan verlaten hebben?"
„Geen enkele."
„Was het voorgenomen huwelyk naar haar
vrye keuze?"
„Ja; ik ben even verzekerd van haar
oprechte liefde, als zy bet was van de myne."
Nick begreep, dat, indien beiden over de
zaak gecorrespondeerd hadden, hy de bewyzen
daarvan in de jas van Ralph had te zoeken.
En nu was zyn plan gemaakt.
„Mfinheer Moreland!" riep hy eensklaps,
als overvallen door droefheid, „ik ben een
oud man, terwyi gy nog jong zyt. Ik geloof,
dat gy Miss Mabel harteiyk lief hebt en zy
u, en toch geloof ik, dat hier iets is, dat
ja, hoe zal ik het uitdrukken
Ik ben niet alleen oud in jaren, maar ook
oud in ondervinding, en ik zeg uDoor
het heftige gesticuleeren gooide hy don inkt
koker om, zoodat het zwarte vocht over
Ralph's handen vloeide.
„O, hoe dom van my, neem 't my toch niet
kwaiyk; hier is een vloei, laat ik het daar
mede afnemen. Zoo; en wasch nu vlug uw
handen vóór het indroogt; hier, ik zal uw
jas wel vasthouden."
En met een ongelooflyke snelheid trok
Nick hem zyn jas uit, om hem vervolgens
naar de wascbtafel te sleepon.
Nick onderzocht heel handig den zak, ter
wyl hy voorgaf naar de inktvlek te kyken.
Hy nam er ongemerkt een enveloppe uit,
waarin een briefje van den volgenden inhoud
„Beste Balph, Wees voorzichtig, detectives
zyn me op het spoor. Ik heb het geld. Ont
moet my hoek Avenue A en Eight Street
om tien uren precies. Met liefde,
Je Mabel."
Bedaard gaf hy de jas weer terug aan Ralph,
na het briefje er weer ingestoken te hebben.
Hy vroeg hem nog naar allerlei en zeide
dikwyis, boe vreeselyk hy het geval vond,
tot by eindeiyk tot Moreland's onuitsprekeiyke
verlichting aftrok met de woorden: „Geloof
me, ik zal Miss Mabel wel vinden en nog van
uw bruidstaart eten."
VII.
Nick had nog heelwat te doen, doch daar
hy jong en gezond was, wilde hy eerst naar
huis gaan om te eten.
„Wel, jongen, succes gehad?" zoo verwel
komde hem zyn vader.
„Of ik! Ik weet evenveel als toen ik van
ochtend wegging. Maar doe my nu een ge
noegen en geef my te eten voor drie; eerder
ben ik niet in staat iets mede te deelen."
Oude Sim deed een wit boezelaar voor,
terwyl Nick zich langzaam metamorphoseerde
in een vroolyke, jonge Duitsche vrouw.
De oude man keek hem vol trots aan.
„Gy kunt u nog beter vermommen dan ik
en vertel my nu eens, wat ge vandaag hebt
uitgevoerd, terwyl ik hier gevangen zat."
Nick gaf een getrouw verslag en eindigde
met te zeggen: „U ziet dus, vadertje, dat het
een- heel ingewikkelde zaak is."
„Ja, maar Nick, gy zult er u wel uit
redden."
„Met uw hulp altyd, vader."
„Hoezoo?"
„Ik wilde, dat ge voor de spysvertering
een wandelingetje gingt doen naar Tompkins
Square."
Verbaasd keek de oude man hem aan.
„Opdat de man, die my gevolgd heeft, op
een verkeerd spoor zal gebracht worden."
„Met genoegen, Nick, ik zal hem eens een
flink eindje laten loopen."
De zoon zag zyn vader na; een klein,
mager mannetje volgde hem op korten
afstand.
„Nu ben ik vry om dat huis eens op te
gaan nemen," zeide Nick en zich met vol
maakte gemakkeiykbeid bewegend in zyn
vermomming, ging hy de straat op; op de
deur van het eerste der drie huizen was een
bordje, waarop stond te lezen: „Portier
hiernaast."
Alsof hy dit niet zag, trok Nick hard aan
de bel van het eerste huis. Een groote
Iersche vrouw, van een forsch voorkomen,
deed met een nydigen ruk de deur open.
„Hebt gy gebeld?"
„Ja, hebt ge dat niet gehoord?"
„Een doode zoudt ge er mede levend ge
maakt hebben!"
„Hebt gy ook kamers te huur?"
„Kunt gy niet lezen?" vroeg zy, op het
bordje wyzend, „de volgende deur, bovenste
verdieping."
Juist wilde juffrouw MaDigan de deur voor
zyn neus dichtsmyten, toen hy met zyn
vriendeiykst lacbje zeide: „Neem my niet
kwalyk, ik zou hier graag wonen, want de
menschen staan my wel aan."
„Ja, maar de kamers zyn alle verhuurd;
op de bovenste verdieping hiernaast woont
de portier.
„Ik kon dadeiyk wel zien, dat gy een
echte dame zyt; daarom zou ik ook graag
hier willen wonen. Men heeft my gezegd,
dat hier de bovenste verdieping leeg was."
„Nu, die zullen zy heusch aan niemand
verhuren l"
„Niet? Nu, dat spyt my, dan zal ik hier
naast maar eens gaan zien."
Het was Nick wel de moeite waard te
weten, dat men die bovenste verdieping niet
wilde verhuren.
Hy klom nu de trappen op naar de bovenste
verdieping van het naaste huis en op zyn
kloppen deed een knappe vrouw van middel
baren leeftyd open.
„Hebt gy kamera te huur?''
„Ja, wilt gy die zien, hier beneden, achter."
„Heel graag."
De vrouw ging de sleutels halen en liet
Nick voor de deur wachten, waaruit hij op
maakte, dat zy niot wilde, dat by naar
binnen keek.
Toen de vrouw terugkwam, stond do
Duitsche vrouw tegen den post geleund.
„Wat scheelt u?" vroeg ze boos.
„Ach Himmell" kreunde de Duitsche, „die
trappen myn hart, myn hart! Ach, ach.
spoedig een dokter."
De vrouw sleepte Nick in haar kamer en
legde hem met inspanning van allo krachten
op de sofa.
„Bloed bloedt Een dokter!" zuchtte en
steunde hy maar steeds door.
En met een wilden greep naar zyn h2rt,
zachtte hy in elkaar.
„Waarom kon zy niet op straat sterven?"
riep de vrouw boos; „nu moet ik wel eon
dokter halen, of ik wil of niet."
En een hoed en mantel omdoende, vloog
zy de trappen af.
Nick sloeg voorzichtig de oogen op en fcesk
in het rond.
Hy bevond zich in een zeer net ingericht
vertrek, doch niets verdachts trof zyn blik.
Met alle aandacht keek hy naar don muur,
die dit huis scheidde van het andere en een
groote kleerkast boezemde hem byzondero
belangstelling in.
Wordt vervolgd
