N°, 11211. "Vrijdag 11 September. A". 1896 <§eze (Courant wordt dagelijks, met uitzondering van (Zon- en feestdagen, uitgegeven. F* euilleton. EVSAN EN VROUW. LEIDSCH DA&BLAD. PRIJS DEZER COURANT: Voor Leiden per 3 maanden. f 1.10. Franco per post-. 1-40. Afzonderlyke Nommers i x„ 0.05. PBUS DEH ADVEETENTLËNt Van 1-6 regels f 1.05. Iedere regel meer f 0.17J. Grootere letters naar plaatsruimte. Voor het incasseeren buiten de stad wordt f 0.05 berekend. Leiden, 10 September. De minister van binnenlandsche zaken heeft: lo. met wijziging der ministeriéele beschik king van 3 Februari 1888, voor zoover daarbij de gemeente Leiden voor de verkiezing van leden van de Tweede Kamer is verdeeld in onderkiesdistricten van het hoofdkiesdistrict Leiden, deze gemeente geplitst in de vol gende onderkiesdistricten van het hoofdkies district lste onderkiesdistrict: do 1ste afdeeling der gemeente, omvattende de wijken 1, 2, 4 en 12; 2de onderkiesdistrict: de 2de afdeeling der gemeente, omvattende de wijken 3, 7, 8, 10 en 11; 3de onderkiesdistrict: de 3de afdeeling der gemeente, omvattende de wijken 5, 6 en 9; 2o. met intrekking der ministeriéele beschik kingen van 23 September 1889 en 13 April 1892, waarbij, met wijziging der ministeriéele beschikking van 3 Februari 1888, de gemeen ten Leiderdorp en Zoeterwoude voor de ver kiezing van leden van de Tweede Kamer onderscheidenlijk zijn gesplitst in twee onder kiesdistricten van het hoofdkiesdistrict Kat wijk, de splitsing opgeheven en elk der ge noemde gemeenten aangewezen als onderkies district van dat hoofdkiesdistrict. (Sts.Ct.) Bij de Tweede Kamer is ingediend een ontwerp tot verhooging van het hoofdstuk Binnenlandsche Zaken der Staatsbegrooting voor 1896. Het heeft, blijkens de memorie van toelichting van den Minister Van Houten, o. a. de volgende strekking: Sinds een aantal jaren worden de klachten over het gebrek aan ruimte in de bibliotheek der Rijks universiteit te Leiden dringender. De lees- en workkamer is voor het toenemend aantal bezoekers te bekrompen; hetzelfde geldt van tal van andere lokalen, zooals die, waar zich de periodieken bevinden, welke vroeger 300, thans echter meer dan 1200 nummers tellen. De bewerkers van de brieven van Constantijn Huygens moeten hun arbeid in de spreekkamer verrichten. De handschriftenkamer is boordevol. Voor de Javaansche en Maleische handschriften zyn eenige volgepropte kasten in eene gang aan gewezen; een arbeidslokaal, bezet met 14 kasten vol Arabische handschriften, biedt geenerlei ruimte meer aan; gelegenheid om de uit 333 portefeuilles bestaande kaartver zameling van Bodel-Ne\jenhuis te raadplegen, ontbreekt. Ook de cataloguskamer is geheel ontoereikend geworden. Een paar jaren geleden is door curatoren aangedrongen op het bouwen van eene annexe, waarvan de kosten op f 60,000 waren ge raamd. Aan dit voorstel werd echter geen gevolg gegeven. Er biedt zich nu eene uitmuntende gelegen heid aan, om voor minder kosten in het gebrek aan plaats, thans en in de toekomst, te voorzien, en wel door aankoop van het aangrenzende huis met ruimen tuin, vroeger door den hoog leeraar dr. M. De Vries, laatstelijk door den hoogleeraar dr. H. Treub bewoond. Dit perceel toch wordt aan twee zyden door de gebou wen en terreinen van het Rijk omsloten en is als het ware aangewezen om bi) de biblio theek getrokken te worden. Jaren geleden werd dan ook door curatoren de aandacht der Regeering gevestigd op de wenscbeiyk heid, om bedoeld huis met tuin aan te koopen, en meermalen is daarop aangedrongen. Thans is het gelukt om dat perceel, waar van de oppervlakte die der bibliotheek even aart, voor een billijken prijs (f 26,000) aan te koopen, behoudens het toestaan d6r noodige gelden door de Wetgevende Macht. Het huis is gemakkelyk met de bibliotheek in verbinding te brengen en zal geruimen tyd in de behoefte aan localiteit kunnen voorzienen wanneer een maal de bibliotheek door aanbouw uitbreiding zal behooren te ontvangen, levert de tuin het voor die eventualiteit noodige bouwterrein. Door dezen aankoop wordt derhalve in eene dringende behoefte voorzien op de wijze, welke door de ligging \an de belendende Rykseigen- dommen als het ware aangewezen is. De beer J. H. Donner zal Dinsdag namiddag te drie uren als nestor der afge vaardigden de eerste vergadering van de Tweede Kamer in het nieuwe zittingjaar presideeren. Volgens het jaarverslag der „Vereeniging tot Chr verzorging van krankzinnigen en zenuwlijders in Nederland", worden in de drie stichtingen Dennenoord", „Bloemendaal" en „Veldwijk" verpleegd 800 person».n, eerlang zullen aldaar 1000 krankzinnigen verpleegd worden. De rapporten, zoowel dat van den secretaris, generaal Van Marle, als dat van den penning meester, baron Van Heemstra, getuigen van den bloeienden toestand, waarin de Vereeni ging verkeert, van do belangstelling welke zy van de Regeering mag ondervinden, en van den weiwillenden steun der geneeskundige staats- Inspecteurs. De ontvangsten zoo wordt in het verslag, dat tot 1 Juni 11. loopt, gezegd - konden de uitgaven dokken en deze bedroegen niet minder in het afgeloopen jaar dan f 581,220.76'/2, de contributiën bedroegen f 11,189 91"/j, de Vereen, beschikt over eene waarde van f 1,383,202.29. Van „Dennenoord" wordt gezegd, dat deze stichting nog te kort bestaat, om daarover reeds uitvoerig rapport uit te brengen. Te verwachten is, dat het nadeelig saldo van „Dennenoord" over 1896 vry groot zal zijn; 1. omdat in den aanvang van dit jaar het ge tal patiënten slechts langzaam toenam en op dit oogenblik nog eenige plaatsen voor mannelijke patiënten disponibel zijn, en 2. omdat de huur, welke door „Dennenoord" aan de Vereeniging betaald moet worden, hoog is; de geheele stichting is aangelegd op 350 patiënten en op dit oogenblik is er slechts gelegenheid om 108 patiënten te herbergen. De 12do jaarvergadering zal gehouden wor den te Leiden op 16 en 17 dezer. Bij de Ned.-Herv. gemeente te Fjjnaart en Heiningen is beroepen ds. Th. G. C. Rappard, predikant te Zuilichem. Eene nieuwe regeling der bezoldiging en rangverdeeling van het personeel bij het Kadaster in Ned. Indië wordt voorbereid. Aan den emeritus-predikant ds. J. P. Kerkhoff, thans te Utrecht, die ruim 40 jaren te "Werkendam werkzaam was, werden Dins dag op zyn 90stea verjaardag uit Werkendam 2 telegrammen van gelukwensching gezonden waarvan het eene 330 en het andore 350 namen telde. Wel een bewijs dus, dat ge noemde oud-predikant aldaar nog vele vrienden telt. By het departement van financiën te 's-Gravenhage is bevorderd tot adjunct-com mies de heer H. J. Gesterkamp, eerste klerk aan dat departement. Men schryft uit Den Haag, dat een aldaar bestaande werkliedenvereeniging een samenkomst zal uitschreven van de daar ter 6tede opgerichte vakvereenigingen, met het doel, een vereenigde werklieden-kiesver eeniging in het leven te roepen, ten einde de samenwerking der werklieden-kiezers by de verkiezingen naar het uitgebreide kies recht in de Haagsche districten te verzekeren. Het voornemen bestaat later een open bare byeenkomst aan de nadere uiteenzetting van het belang van vereeniging te wyden. De algemeene vergadering der Evange lische Maatschappy gisteren te Bolsward gehouden Den avond te voren had in de St Martini-kerk een openbare byeenkomst plaats, waar dr. Nieaieyer, uit Sneek, voor ging, welke byeenkomst werd opgeluisterd door een zangkoor der afdeeling Bolsward van den Protestantenbond. De algemeene vergadering werd geleid door den voorzitter, dr. H. G. Hagen, van Leiden. Uit het verslag blykt, dat de toestand der geldmiddelen vry bevredigend is. Er zyn ruim 3000 leden en begunstigers. De colporteur verkocht byna 1000 geschriften en 400 alma nakken. Verschillende correspondentschappen werden geschrapt, andere gecombineerd, eenige nieuwe opgericht, o. a. een te Salatiga, het eerste in N.-Oost-liidië. Het adres aan de Koningin over het toe zicht op gestichten is door den voorzitter persoonlyk overhandigd aan den directeur van het kabinet der Koningin, door wien steun en medewerking ia toegezegd. De termyn voor de inzending van ant woorden op de uitgeschreven prysvraag is verlengd geworden tot 1 Juli. Een antwoord is ingekomen onder het motto Mth. 15, 6, in de Nederlandsche taal en aan het oordeel der jury onderworpen. Het voornemen bestaat, om do betrek king van administrateur van het zegel in Indië op te heffen en het zegelbebeer aan een ambtenaar van den post- en telegraafdienst op te dragen, onder genot eener maandelyk- sche toelage, en om de door de ambtenaren van den post- en telegraafdienst genoten wordende percentegewyze belooning voor het zegeldebiet af te schaffen en hen daarvoor schadeloos te stellen met eene toelage. Het naar de verwarmingsmethode voor het militair Invalidenhuis op Bronbeek inge ateld onderzoek is nog niet afgeloopen. De betrekking van derden substituut griffier by den Raad van Justitie te Batavia is ingetrokken. Het wetenschappelyk onderzoek naar den toestand van het Indische burgerlyke weduwen en weezenfonds is afgeloopen en thans wordt door prof. Van Geer nagegaan, door welke regelen de styging van de uitgaven voor civiele en militaire pensioenen en gagementen beheerscht wordt. Uit eene zeer goede bron - zoo schryft men aan de „Asser Ct." vernemen wy, dat aan het ministerie van binnenlandsche zaken een ontwerp gereed ligt voor het bouwen van een nieuw ziekenhuis te Groningen. De minister Van Houten zal na de opening der Staten-Generaal het ontwerp by de Tweede Kamer indienen. Van de zyde van het provinciaal, zoowel als van hot 6tedeiyk bestuur, is ten opzichte van het bouwen van het nieuwe hospitaal alles in orde. Met smart verlangen zoowel professoren der medische faculteit als de talryke studenten eens verlost te worden van het tegenwoor dige ziekenhuis, dat voor het onderwys veel te klein is geworden. Op door het Gemeentebestuur van Am sterdam gevraagde inlichtingen omtrent de staking van de werkzaamheden aan de sluis te IJ muiden is van den minister het ant woord ontvangen dat de staking, in verband staande met bet faillissement van den aan nemer, geen onvoorziene omstandigheid is. Deze omstandigheid brengt geen wyziging in de toezegging van den minister omtrent de openstelling van de sluis. Naar de „Pr. Gr. Crt." meldt, hebben zich voor de eerstdaags te Apeldoorn te openen Ryks kweekschool voor onderwyzeressen ruim 200 meisjes aangegeven. Er kunnen er 20 geplaatst worden. Dr. L Van Elfrinkhof is voor den cursus 1896/97 opnieuw benoemd tot leeraar in de wiskunde aan de H. B.-S. te Assen. Door den minister van koloniën is de heer J. W. De Bruyn Kops gesteld ter be schikking van den gouverneur-generaal van Nederlandsch-Indié, om te worden benoemd tot adspirant ingenieur by deD waterstaat en 's lands burgerlyke openbare werken daar te lande. De voorstellen betreffende eene herziening van het reglement op de rechterlyke organi satie 6D het beleid der justitie in Ned.-Indië en daarmede samenhangende ontwerpen, wer- deD onlangs van den Gouverneur-Generaal ontvangen en zyo thans hier te lande in be- handeling- Aan eene regeling der toepasseiykverkla- ring van de Europeesche wetgeving op de vreemde Oosterlingen is door den daarmede belasten rechterlyken ambtenaar op non-acti viteit de laatste hand gelegd. Het stoomschip „Voorwaarts", van Ba tavia naar Amsterdam, passeerde 9 Sept. Duügeness, de „Maasdam" vertrok 9 Sept. van Rotterdam naar Nieuw-York met 204 kajuits- en 85 tusschendekspasaagiers; de „Palinurus", van Amsterdam en Liverpool naar Java, arriveerde 4 Sept. te Penang; de „Spaarndam", van Nieuw-York naar Rotter dam, vertrok 9 Sept. van Boulogne. Te Heteren is Woensdag overleden de heer R. Van Wyck, in leven oud-lid v.n dep gemeenteraad en wethouder dier ge meente. De overledene, vroeger eigenaar van verschillende steenfabrieken, bereikte den leeftyd van 77 jaar. Uit de „Staatscourant". Kon. besluiten. Benoemd L. Van Bruggen, t« Goes, met ingang van 16 dezer, tot schoolop ziener in het arrondissement Goes. Goedgekeurd, dat aan C. J. De Vulder van Noorden, burgemeester der gemeente Tolen, op zijn verzoek, eervol ontslag is verleend als secre taris dier gemeente. Met ingang van 1 October a. 8., benoemd tot ingenieur der 2de klasse voor het stoomwezen, de adspirant-ingonieur D. Okhuizen. Met ingang van 16 dezer bevorderd tot commies der posterijen van do derde klasse G. M. Busmann, thans commies der posterijen van de vierde klasse. Met ingang van 10 October a. s. aan G. Monna, op zyn verzoek, eervol ontslag verleend als com mies der telegraphie der eerste klasse. De minister van marine heeft bet volgende be paald: lo. de inspecteur van administratie P. F. Van Wage wordt met 1 October a. s. geplaatst in de directie der marine te Amsterdam 2o. met 22 September a. s. worden geplaatsta. aan boord van Hr. Ms. fregat „Johan Willem Friso"de adelborsten der lste klasse jbr. H. K. B. Rendorp, A. E. Thierens, H. L A. M. Camp, E. M. J. Chevalier, A. M. Kan, jbr. P. A. Prins en J. T. C. Van Schreven; b. aan boord van Hr. Ms. fregat ,Van Speyk"de adelborsten der lste klasse C. L- Schepp, J C. Tollenaar, D. R. Schuitemakor en F. J Wittoveen; c. aan boord van Hr. Ms. fregat/ .De Ruyter". de adelborsten dor lste klasse S. Gratama, W. C. A Vink en J. H. Stellwagen. TWEEDE KA9IEB. Vermogensbelasting Aan de Tweede Kamer is een wetsontwerp ingediend tot wyziging der bepalingen omtrent de Raden van Beroep voor de vermogens belasting en voor de belasting op bedryfs- e andere inkomsten. Dit ontwerp strekt om te voorzien in he geval, dat de voorzitter van den Raad var. Beroep door ziekte, afwezigheid of andere reden verhinderd ie zyne functiën uit te oefe nen of dat er voor een afgetreden of overleden voorzitter nog geen opvolger is benoemdook om te voorzien in het geval, dat de voor zitter zelf in beroep mocht zyn gekomen. Tevens strekt het ontwerp om te gemoet te komen in het geval, dat een lid plotseling verhinderd wordt in functie te treden en te voorzien in het geval, dat er geen meerderheid is by de bepaling van het cyfer van een aanslag. Verhooging van Hoofdstuk V BinnenlZaken) der Staatsbegrooting voor 1896. Dit ontwerp strekt om te voorzion in de kosten voor de inrichting van het terrein, behoorende tot de afdeeling Tuinbouwschool der Rykslandbouwschool te Wageningen en eindeiyk om te Appeldoorn, op een zeer geschikt punt aan den Vyverlaan aldaar, aan te koopen een huis met een daarby behoo- rend zeer ruim terrein ten dienste van do Rykskweekschool voor onderwyzeressen. Het huis leent zich byzonder goed voor inrichting als kweekschool en heeft een uitgestrekt ter rein voor bybouw. 18) Zy zou een korter tyd van beterschap hebben, had de beroemde geneesheer gezegd. Misschien zou ze dan een weinig genieten van al het nieuwe, al het fabelachtige, waarvan zy nooit had gedroomd 1 Een weinig avondzon over dat jonge, zich ten einde spoedende leven 1 Hoe graag gunde hy haar dat! Maar dan moest haar moeder mee; die twee te scheiden, zou heiligschennis zyn. Mevrouw Ragnhild was sterk, een weinig met reizen bekend en sprak daarby verscheiden vreemde talen, zoodat er goen ander gezelschap noodigwas. Maar haar man, de kinderen, geheel Lindenfisl" antwoordde mevrouw Ragnhild verschrikt, toen Gösta het haar voorstelde. Ja, dat was moeilyk, erg moeilyk, maar ze zouden haar immers weerom krygen, zy zou hun dubbel lief, dubbel dierbaar zyn. Nu was haar plaats by het kind, dat haar het meest noodig had. En voor de huishouding en de ■weefkamer op Lindenas wilde hy juffrouw Ulla wel afstaan, zoolang het noodig was. Zoo werden mevrouw Ragnhilds beden kingen overwonnen. En na dien dag begon ook Amalia van gedachten te veranderen. Wel was het hard van de broers en zusters te scheiden, misschien nimmer weer in vertrouwelyke oogenblikken haar hart voor Hanna uit te storten, nimmer meer Ragnar en Erik en al de anderen in haar armen te sluiten 1 Maar het was zoo prettig te denken, dat zy een opvoeding en goed onderwys zouden krygen, te weten, dat hun toekomst was verzekerd. En hy? Ja, wanneer hy haar niet meer zag, niet meer in zyn nabyheid had, dan zou hy er misschien minder tegen hebben, dat zy nog wat langer op aarde bleefI Hy wist immers zelf, welke risico hy liep, dat zy misschien voor een tyd beter zou kunnen worden, en toch wilde hy, dat zy de reis zou doen. Was dat geen bCwys, dat hy bereid was haar te vergeven, indie^ haar leven nog wat werd verlengd, als hy het maar niet behoefde te deelen? Ja zeker! En zoo werd Amalia's reis naaf warmer streken een aangename gedachte, een voort durende stof tot gesprek voor hen allen, een gemeenschappeiyk punt van belangstelling, dat hen nauwer aan elkander verbond. Het was of Amalia voor Gösta een andere was geworden, nadat tot de reis was besloten, niet meer een medespeelster in deze parodie op het huweiyk, maar een zieke, geduldige, beminnelyke gast op het oude, altyd gastvrye Halleborg, een gast, die op bepaalden tyd weer wegging, en die het zoo goed mogeiyk moest hebben, die met de meest ridderiyke vriendelykheid, tot een gunstige gedachte over de plaats, waar zy onder zulke eigenaardige omstandigheden verbiyf hield, moest gebracht worden. Gösta was onvermoeid in het uitnoodigen van mevrouw Ragnhild en de kinderen. De eerste was dikwyls verhinderd door huiselyke bezigheden en voorbereidingen tot de groote reis, maar dan moesten de kinderen allen te zamen toch naar Halleborg komen, zoo vaak het kon gebeuren, zonder afbreuk aan 't on derwys te doenja, na Kerstmis was de ge heele huishouding van Linden&s byna veertien dagen op Halleborg. Kerstmis! Ja, het was een vreemde Kerst avond en Gösta had er lang tegen opgezien, omdat moeder en dochter voor het eerst van elkaar zouden gescheiden zyn, misschien op den laatsten Kerstavond, dien Amalia hier op aarde zou doorbrengen. Maar het was onmo- gelyk voor haar midden in den winter uitte £aan, en mevrouw Ragnhild kon op den hei ligen avond haar huis, de kinderen en het volk niet alleen laten. Zy kwam direct na het diner en bleef een korte poos. Ze kwam met een wollen onder- lyf je, door Hanna gebreid, voor de groote reis, met een vouwbeen, dat Erik had gevonden, en andere kleine, waardelooze, maar lieve gaven van hen allen. Toen het gerinkel van de slede van me vrouw Ragnhild in de verte was wegge storven, ging Gösta, ontroerd en aarzelend hy was byna den geheelen dag daarbinnen by Julia geweest met zyn Kerstgaven naar de helder verlichte slaapkamer. Ook zyn ge schenken waren klein en onbeduidend, den rykdom van den gever in aanmerking ge nomen. Wat zou hy haar, de bruid des doods, ook geven aan gaven der levenden, zonder dat deze er haar smarteiyk aan herinnerden, hoe kort haar verbiyf hier beneden nog maar zou zyn! Maar verscheidene dagen van te voren had hy haar een groote som gelds in gangbare munt ter hand gestold, die zy mocht doen uitdeelen aan de behoeftigen en onder- hoorigen op Linden&s, waar haar allen bekend en lief waren, en ondor allen op Halleborg, wier onzichtbare meesteres zy nu was zonder byna iemand te kennen. Maar ze was gelukkig en trotsch over de erkenning harer plaats op Halleborg, die er in lag opgesloten. Wat Gösta nu had aan te bieden, waren allereerst de gedichten van Tegnei, Wallm en Franzen, het zangerige klaverblad van bis schoppen, wier werken toentertyde (tusschon 1830 en '40) als de beste letterkundige pro ducten werden beschouwd. Vervolgens eenige toilet- en reisbenoodigdheden, met het oog op de aanstaande reis. Men kende toen nog niet het tiende deel der verfijnde weelde, die nu op dat gebied heerscht, maar het was toch het beste, wat er te krygen was, en met meer dan één artikel was Amalia erg ver legen, als zy het niet open kon krtjgon of het doel er van niet begreep. En toen alles op de dekens en den grooten leunstoel lag uitgebreid, gaf Gösta haar drie mooie rozen, wier ontwikkeling in de oranjerie hy tot dat doel met bijzondere belangstelling had gevolgd. Vermoeid van het lange rechtop-zitten en verlegen in de keus harer dankbetuigingen, zonk Amalia doodsbleek en hoestende op het kussen terug en bleef een oogenblik met gesloten oogen liggen. Ook zy had een Kerst geschenk, maar ze durfde het hem byna niet geven. Ach, de vrouweiyke handwerken dier dagen, misschien even nuttig als de tegen woordige, maakten maar een klein gebied uit en Amalia's ziekeiykheid en de armoede thuis maakten, dat zy zelfs op dat gebied weinig kon preöteeren. Voor schilderen had zy nogal aanleg gehad, vond men, en daarom had zy een korten tyd bloemen geschilderd, niets dan bloemen, vooral bloemen op kleine stukjes papier, zooals de adollyke jonkvrouwen uit dien tyd ze gebruikten. Maar haar instinct zeide haar, dat haar vaardigheid daarin te gering was, om de nederige voortbrengselen van haar talent te schenken aan den eigenaar van Halleborgs niet onaanzieniyke schilderyon- verzameling. Daarom had ze wat anders bedacht. Maar dat andere was zoo weinig, zoo belacheiyk en eenvoudig, dat by de ge dachte het hem te moeten overreiken een blos van schaamte haar bleeke wangen kleurde. Eindeiyk haalde zy iets zachts en zwarts van onder het kussen te voorschyn, gaf het hem met haar magere, doorschynende hand en zeide: Wil jewil jo zoo goed zyn Het zyn maar eenpaar wanten. Je zult zo misschien nimmer gebruiken; maar ik heb ze zelf gebreid, en wanneer wanneer ik er niet meer zyn zal, zal je misschien nog wel eens aan haar denken, die je een oogen blik hebt noodig gehad op je levenspad Gösta drukte zyn gelaat in zyn Kerst geschenk en zeide niets. Zy keek hem angstig aan. Als hy het eens belacheiyk vond? Ze had het toch zoo goed bedoeld en in de korte. oogenblikkeD, dat de krachten het haar toe* lieten, had ze in haar bed meer dan een maand aan dezen geringen arbeid gewerkt. {Wordt vervolgd.)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1896 | | pagina 1