Religjieuzebeelden, enz.
lm ReliiiKBtali u Gaflooiiï tooi io lots 1.
MS ÏOt PWt
Compagnie de Charente.
HoMtt Sociëtsit vei Lmrarzetóm.
Goederenvervoer
N°. 11080
Donderdag O April.
A°. 1898
feze fCourant wordt dagelijks, met uitzondering
van (Zon- en feestdagen, uitgegeven.
PERSOVERZICHT.
Grootste keuze en Goedkoopste Prijzen.
Zie s. v. p. de Étalage.
Nieuwe Rijn 1, 1.1. POLLMAM aan de Vischhrng.
Onze zuivere Cognac in bemande flesschen
van 5 Liter ad 46 tegen ƒ7.hebben
wij voor Leiden en Omstreken verkrijgbaar
gesteld bij den Heer S. P. MINNEMA,
Haarlemmerstraat 143.
H. KEEREWEER.
voor kot restanreeren cn bcklceden van
Aalmarkt 16. Leiden.
Opgericht Anno li te Amsterdam.
DirecteurMr. J. P. PORTIELJE. 2de DirecteurMr. J. M. WESTEBÏÏOEDT.
Generaal-Agent voor Noord- en Zuid-Holland,
Utrecht, Gelderland en Overijsel:
Mr. J. A. VAN DUK Jr., Advocaat en Procureur,
Stoomtram LeidenVoorschotenVeur (Leidschen-
dam)VoorburgDen Haag.
Tarief voor Bestelgoed:
Bestclgocderen worden aangenomen in het Sigarenmagazijn van den Beer
J. C. VAN 'T HOOFT, Breestraat 106. «os2 40
IEIDSCH
DAGBLAD.
PRIJS DEZER COURANT:
Yoor Leiden per 3 maandon. 1.10.
Franco per post o 1.40.
Afzonderlijke Nommors 0.05.
PRIJS DER ADVERTENTIEN
Van 1 6 regels f 1.05. Iedere regel moor f 0.17J. Grootere
letters naar plaatsruimte. Voor het incasseeren buiten do stad
wordt f 0.05 berekend.
Tweede Blad.
Omtrent de benoeming van prof. Bolland
nog het volgende:
De Zeeuw acht het protesteeren der katho
lieke bladen tegen de benoeming van prof.
Bolland onnut. „"Wy verwachten", zegt het
blad, „van dit ministerie geen andere benoe
mingen dan de zoodanige. Hot is een van-
zelfsheid, dat oen geloovige minister als
Mackay een professor Gunning benoemt; en
een ongeloovige minister als Van Houten
meer voorkeur heeft voor een prof. Bolland.
„Daarom onthouden en by al 't andere
doen, is het eenige, wat wy elkander aanraden
kunnen. En ons voorbereiden op een ernstigen
stembusstrijd, ten einde, kon het zyn, de Van
Houtens te weren en de herhaling van derge
lijke benoemingen in de toekomst te voor
komen. Altyd met de bewustheid, dat Liberaal
en Radicaal al even stout zyo. Getuige de
eed, de moisjes kweekschool, de Malthusiaan-
sche Bond en de moderniseering der natie."
In denzelfden geest neemt De Residentiebode
een schrijven op, waarin men o. a. leest:
„Zooveel driestheid hadden wij zelfs van
mr. Van Houten niet kunnen verwachten!
De maat, ons toegemeten, is met alleen vol,
maar zij loopt over, en het is hoog tijd, dat
dezen voor ons land geheel ongescbikten
staatsman hoe eer hoe beter de pas worde
afgesneden. De „heeren" mogen er op letten,
zoodra de gelegenheid daartoe zal zijn ge
komen."
De Standaard zegt:
In de verontwaardiging over de benoeming
van den heer Bolland tot hoogleeraar te Lei
den, heeft onze redactie niet gedeeld.
"Wel bleek ook ditmaal opnieuw, hoe fali-
kant zij uitkwamen, die in '94 het vaderland
voor gered hielden, zoo maar de Minister Tak
van Poortvliet van de baan was.
Met de bekende onderwijsposten, met de
verklaring van den Minister van Marine over
het zedelyk leven onzer Marine, met de erken
ning van den Malthusiaanschen Bond, en zoo
veel meer levert ook de benoeming van den
heer Bolland ongetwijfeld bittere teleurstel
ling op voor hen, wier actie Mr. Van Houten
aan het roer bracht.
Blijkbaar hadden vooral de Roomsche con
servatieven zich voorgesteld, dat een Kabinet,
dat zonder hun medewerking nooit zou gebo
ren zijn, meer gerekend zou hebben èn met
het exceptioneele van zijn positie, èn met de
Roomsche gevoeligheden.
Zoo valt de uitkomst hun tegen. Het grieft
hen, dat men zich niet aan hen stoort. En
inmiddels lacht Van Houten zyn trouwe secon
danten uit, qd laat niets ongedaan, om straks
ook voor de vooruitstrevende liberalen weer
do man te zjjn.
Zelfs Röell's optreden als Kabinetsforma
teur druppelt geen balsem in deze snerpende
wonde.
Van Houten luistert naar de zweep niet, en
loopt met den man op den bok weg.
Komt men daarentegen niet op dezen tegen
valler, maar op de zaak zelve, dan verstaan
we den blakenden toorn niet, waarmee men
tegen deze benoeming uitvaart.
Op welk beginsel toch rust het universitaire
leven aan onze publieke hoogescholen?
Natuurlijk op geen ander dan op demen-
schelyke rede, als op het terrein der
wetenschap souverein.
Juist dus dezelfde grondslag, waarop ook
de heer Bolland staat. Hy zelfs met strenger
consequentie dan menig ander.
Dat hy principieel tegen het gezag der
Openbaring in verzet komt, is alzoo, op
dit standpunt, volkomen in den haak.
En indien er van misplaatst zijn aan
de Leidsche Universiteit sprake is, dan geldt
dit veeleer van den heer Gunning, dan van
zijn komenden collega Bolland.
Al wie tegen het vrije en voor het
publieke Hooger Onderwijs party kiest, handelt
uit dien hoofde in hooge mate onbillyk, door
den heor Bolland hard te vallen.
Dat hy in kunde achter zou staan by de
heeren Spruyt c. s., zal wie van zyn vele ge
schriften over wy8begeerto kennis nam, even
min kunnen beweren.
Geniaal is bij zeker niet, maar welke facul
teit zou compleet blijven, zoo ge er alle i.iet-
geniale tabbaard-dragors uit verwijderen wildot.
Neen, willen De Tijd c. 8. een principiëel
standpunt innemen, laat men zich dan niet
aan den heer Bolland ergeren, maar doen, wat
de Calvinisten hier te lande en de Roomschen
elders deden, en alle Hooger Onderwijs, dat
weigert zich op het fundament der Openbaring
te plaatsen, verwerpen.
Alleen wio zoo durft handelen, toont be
ginselen te eeren.
Daarentegen een ongeloovig onderwas, als
dat aan onze publieke Hoogescholen, d e
facto te steunen, en dan te knorren, als
oen Bolland benoemd wordt, is aan derden
een toorn koelen, die gekeerd mo93t tegen
zichzelf.
Onder het opschrift „Een zwakke bezem"
verklaart De (a.-r.) Nederlander verbaasd te
zyn over de verontwaardiging van conser
vatieve bladen ter zake van prof. B.'s be
noeming.
Het blad scbryft:
„Dat ook wy het diep betreuren, dat onza
universiteiten den bodem van Gods Woord
hebben verlaten, bebosven wy waariyk r.iet
te zeggen.
Maar betaamt het hun, die dit krachtens
hun beginselen gewild hebben, klachten aan
te heffen, telkens wanneer zy de consequenties
van eigen beginsel ondervinden, en dan de
regeering, die overeenkomstig die beginselen
handelt, om de ooren te slaan?
Wat doet deze regeering anders, dan al haar
voorgangstors, except het kabinet-Mackay,
gedaan hebben?
Professor Bolland breekt den Pentateuch af.
Het is inderdaad te betreuren. Maar wat heefc
dan professor Kuenen gedaan?
Professor W. C. Van Manen is hoogleeraar,
en nog wel in de godgeleerdheid. Voor hem
is geheel het Oude Testament niets anders
dan een stuk oud-Israëlietische letterkunde.
Welnu! Wie heeft dien hoogleeraar benoemd?
Do conservatieve minister J. Heemskerk
Azn.; de man, door Dagblad en Tijd steeds
hoogeiyk geprezen.
Hoeveel hoogleeraren zyn er in LeideD,
hoeveel aan de andere ryksuniversiteiten, die
den Pentateuch anders opvatten dan professor
Bolland? En kan een regeering veel anders
doen dan uitvoering geven aan de voorstellen
van de deskundigen, door haar voorgangsters
zeiven benoemd; in casu, de curatoren?
Dat men den minister Van Houten niet
wil, begrepen wy; ook dat men hem niet
wil om zyn kieswet. Maar men heeft, dunkt
ons, geen recht professpr Bolland te gebruiken
als een bezem om hem er mee om de ooren
te slaan.
Wil men zulke bezems, dan zyn er wel
betere te vinden l
De bekende afgevaardigde mr. L. Haffmans
juicht in het Venloosch Weekblad de in voe
ring der kilometerboekjos toe,
hetgeen hem niet belet, eenige bepalingen,
die men in do Beknopte Handleiding voor de
houders van kilometerboekjes vindt, af te
keuren.
Ia de eerste plaats de bepaling, dat, zoo do
gebeele reis minder dan 6 kilometers bedraagt,
daarvoor toch 6 kilometers in rekening wor
den gebracht.
Dit is hoogst onbiliyk. Te meer, omdat
daardoor vooral de kleine man wordt getrof
fen. Beneden 9 cents kan deze geen gebruik
van den spoorweg maken, al wil hy zich slechts
2 kilometers verplaatsen. Van station Venloo
byv. naar station Blerik zyn slechts 2 kilo
meters en daarvoor moet men nu ia plaats
van 3 cents 9 cents betalen.
Vroeger liet het zich nog oenigszins ver
klaren, dat er geen plaatskaaitjes beneden ze
ker bedrag afgegeven werdeD, maar nu door
de kilometerboekjes het betalen met centen
heeft opgehouden, is er geen reden denkbaar,
waarom er moer kilometers in rekeDing worden
gebracht, dan men verplaatst wordt. Dit is
in lynrecbten stryd met hetgeen op bl. 4 van
de Beknopte Handleiding staat:
„De kilometerbovkjïs geven het recht op
1000 kilometers, af te leggen over de lynen
der Staats- en Centraalspoorwegen."
Nu vraag ik: Waar biyft dat recht op 1000
kilometers, wanneer een werkman alleen tus-
schen Venloo en Blerik reist en hem daarvoor
telkens 6 kilometers worden afgeschreven?
Dat recht krimpt dan in tot 333 kilometers.
Is zoo iets geoorloofd? Vooral heden ten
dage, waar elk er op uit is om het lot der
minvermogenden te verzachten? Heeft de
man, die deze bepaling maakte, dan nog nooit
iets van het bestaan der sociale quaestie ver
nomen? Hoe onwaarscbyniyk zulks ook moge
zyn, daar men byna van niets anders leost
en hoort, gij moet het veronderstellen. Anders
zou b\j den kleinen man, aan wien de Maat-
scbappy 1000 kilometers schuldig is, niet met
333 afschepen.
Een tweede gebrek der kilometerboekj s
is de waarborgsom van 5, welke voor alle
klassen dezelfde is. Voor de eerste klasse be-
teekenen die 5 niets, voor de tweede weinig,
maar voor de derde klasse zjjn zy zeer bezwa
rend. De waarborgsom is voor velen een hin
derpaal om zich een kilometerboekje derde
klasse aan te schaffen. Nu zegge men niet:
„Wie 15 op de been kan brengen, kan ook
20 by elkaar krygen," want het verschil
tusschen 15 en 20 is even groot als tusschen
15,000 en 20,000 en niemand zal zeggen:
Wie 15,000 kan betalen, kan ook 20,000
betalen.
Oneindig grooter is het getal dergenen, die
geen kilometerboekje derde klasse kunnen ne
men, omdat zy geen ƒ15 beschikbaar hebben.
Voor dezen bestaan er geen kilometerboekjes
en dus geen prysverlaging. Willen zij per
spoor reizen, zy zyn gedwongen gewone plaats
kaartjes te nemen en dus byna het dubbele
te betalen van hetgeen de rei3 zou kosten met
een kilometerboekje. De stakkers komen in
hetzelfde compartiment te zitten met lieden,
die veel boter koop reizen dan zy. En waarom?
Ómdat die lieden by machte waren een kilo
ma terboekje te koopen en zy niet. Hoe grie
vend l Omdat men armer is dan een ander,
moet men meer betalen.
Er is erger. Te gelyk met hen stappen hee
ren en dames in den trein, die eerste klasse
reizen, en na lang zoeken, waar het't best is,
in prachtige compartimenten plaats nemen,
terwyl zy in de naakte rytuigen derde klasse
gestopt worden. Vroeger troostten zy zich
met te denken: „Die heeren en dames
betalen het dubbele van betgeen wy betalen
en mogen het dus wel wat beter hebben."
Helaasook die troost is hun door de kilo
meterboekjes ontnomen. Do heeren en dames
in de eerste klasse betalen thans niet meer
dan zy, die zonder kilometerboekje derde
klasse reizen.
Ziedaar oen paar gebreken der kilometer
boekjes, gelyk zij thans zyn. Het is hoog noo-
dig, dat daarin] verboteiing komo. Onze wet
gever staat op het punt aan den vierden
stand het hecht van staat in handen te go-
ven, m. a. w. baas in het land temakoD,on
nu zouden de Staatsspoorwegen den vierden
stand voor het hoofd stootonNeen, dat kan
de bedoeling niet wezen. Er moet iets op ge
vonden worden om de kilometerboekjes onder
aller bereik te breDgen. Zou men voor derde
klasse geen boekjes van 100 in plaats van
1000 kilometers kunnen maken, die dan 1.50
zouden kosten en met de waarborgsom ad
ƒ0.25: ƒ1.75?
In elk geval dient de bepaling, dat er toch
6 kilométora in rekening worden gebracht,
al maakt men er minder, te vervallón.
Quaestiën van politieken en maat-
schappelyken aard. De Gelderlander
wUst op de verkeerde gevolgen van al te
yverige en ongevraagde inmenging van jeug
dige en onervaren personen in quaestiën van
politieken en maatschappeiyken aard en
zegt o. a.
Er heerscht thans een strooming, vooral by
het jongere geslacht, om 2&h met de openbare
zaken te bemoeien, in vergaderingen, door
motiën en verzoekschriften.
Op zicbz3lf juichen wy die beweging toe,
ze getuigt van volksgeest, van „public spirit",
van belangstelling in de algemeene aangele
genheden.
Er zyn echter twee zaken, waarop wij by do
toeneming van dien openbaren geest waar
schuwend de aandacht willen vestigen.
Eerstens zullen de wetten van Ryk, provin
cie en gemeente, de ingevoerde politieke en
sociale hervormingen, de koninklyke besluiten,
van welk bekwaam Ministerie ook, slechts
werken in zeer breeden kring, den toestand
in het algemeen verheffend, maar bepaald
persoonlyken, individueelen invloed zullen zy
nimmer oefenen. De gemeenschap kan er baat
by hebben, doch elk persoon op zichzelf niot,
tenzy hy geloerd heeft door eigen hoedanig
heden en eigen arbeid zich die voordeelen too
te eigenen.
Tweedons, al wie er niet op bedacht is zich
door studie, vlijt, volharding en spaarzaamheid
een onafhankelyke positie in den stand, waarin
hij geboren en getogen ls, te verschaffen (het
is niet noodig, dat men tot een hoogere klasse
der maatschappy opklimme), zal, terwyl hy
alles verwacht van de wetten en maatregelen
der overheid, van de hervormingen, welker
komst hem dagelyks in de ooren dreunde,
steeds een sukkelaar biyven in de maat
schappij, iemand, die, zy het dan ook niet door
oen armbestuur, dan toch op andere wyzs
bedeeld wordt.
Nu is het beter, van overheidswege bedeeld
en gepensionneerd te worden dan teruggestoo-
ten en verlaten te wezen; maar de burger-
ïyke protectie, zich uitstrekkende tot aan het
graf, kan toch wezenlyk geen ideaal zyn, dat
de jonkheid van Nederland zich heeft voor te
spiegelen.
Nooit zal de Staat of de gemeente iemand
voldoende kunnen helpen, die zichzelf niet
weet te reddendat kan alleen het medciyden,
de liefdadigheid, die zich in byzondere gevallen
ontfermt over het onvermogen en de ellende,
die zy aantreft. Voor zulke bijzondere gevallen
kunnen geen wetten gemaakt, geen verorde
ningen getroffen worden. Bovendien zou men
de personen misseD, die ze moesten uitvoeren.
Niet van iederen ambtenaar kan men ver
wachten, dat hy een byzonder medelydend,
byzonder weldadig menech zy.
Het is derhalve de jonkheid aan te raden,
zich niet te veel in te laten met het bestier
der openbare zaken, en dat meer toe te ver
trouwen aan de ouderen en wyzeren.
In de jeugd, in de jongelingsjaren is het de
tyd van studeeron, studeeren niet alleen op
middelbare en hoogeschool, maar in den
winkel, op de werkplaats, in de fabriek, op
het atelier. Men moet steeds yveren, om
anderen in bekwaamheid te overtreffen, doch
juist daarom de kunst van luisteren, de kun3t
van afzien leeren.
Ontvangeneene uitg-breide keuze in bovenstaande Artikelen.
Vriendelyk aanbevelend,
2580 30
vsn eeno -werkelijk
C«ede, onvcrralsehie
Zeepwaarborgt hot behoud
van een frisch teint.
Koopt daarom voor uw
Toilet Doering'» Keep met
den Uil. De uitwerking is
verrassend en zy is voor slechts
25 Cents» per stuk overal
verkrygbaar. 1469 14
2479 22
AMERIKAANSCH
UNIVERSEEL-INSTRÜMENT.
Doelmatige, prnctische uitvinding,
van bet beste Amerfikaansche materiaal.
In het ho le hecht, dat afgeschroefd kan
worden, bevinden zich 10 voor het dagelyksch
gebruik noodjge voorwerpen, als: Boor,
Priem, Schroevendraaier, §p)jkcrtang,
Bijtel», enzenz. Door eene aan den onder
kant gemaakts inrichting is ieder werktuig
door eene eenvoudige beweging er in te zetten,
en na gebruik evenzoo snel weder door een
ander te vervangen. Prys ƒ1.80, porto
10 Cts., Rembours 15 Cts. extra. Van af
3 stuks franco. Postzegels worden in be
taling genomen. 2533 25
B. 19URWITZ, Maastricht.
INRICHTING 1260 10
BILJARTEN.
Zeer billijke prijzen!!!
OUDE VEST 35, LEIDEN.
1444 30
0-5 KG. f 0.10, 5-10 KG. f 0.15, 10-20 KG. f 0.20, 20-25 KG. f 0.21,
25-30 KG. f 0.22, 30-35 KG. 0.23, 35-40 KG. 0.24, 40-50 KG. 0.25.
