N". 11052. DoiHici'tlag 5 Maart. A0.1836 feze (Courant wordt dagelijks, met uitzondering van (Zon- en feestdagen, uitgegeven. Dit noinnier bestaat uit TWEE Bladen. Leiden, 4 Maart. LEIDSCH DA&BLA PRIJS DEZER COURANT: Voor Leiden per 3 maanden. l f 1.10. Franco per post1-40. Afzonderlijke Nommers D 0.05. PEIJS DEK ADVEKTENTIÉN: Van 1 6 regels f 1.05. Iedere regel meer f 0.17J. Grootere letters naar plaatsruimte. Voor het incasseeren buiten de stad wordt f 0.05 berekend. Eerste Blad. Hedenmiddag had in het Vincentiusge- bouw aan den Middelweg alhier voor't laatst in dezen winter de uitdeeling plaats van warme spijs aan behoeftige schoolgaande kinderen. Dat getal bleek bij den aanvang reeds zeer groot te zijn, grooter dan ooit door de hoofden der scholen was opgegeven, zoo dat van 2 Dec. tot nu toe 440 kinderen van de scholen van de heeren Dikskoorn, Hoeks, De Lange, Kuypers en de Zustersschool twee maal per week op groenerwtensoep werden onthaald. Driemaal was het bestuur in de gelegenheid om rystesoep met vleesch te geven, doordat het laatste voor die drie keeren 135 kilo, gratis door dën heer Christiaanse, (Donkersteeg) was verstrekt. De laatste malen verminderde het getal der kinderen wel eenigs- zins, tot 425, de allerlaatste keeren tot 415, en besloot het bestuur dan ook met het oog op de kas en den tyd de laatste twee weken maar eenmaal warme spijs te verstrekken, slechts hoe belangrijk haar werkzaamheid is, i3 na te gaan bij de mededeeling, dat niet minder dan 10,755 porties eten werden ver schaft. Gelukkig dan ook, dat het bestuur 't vorige jaar door een rondgezonden circulaire het aantal leden zag klimmen, dat tal van vereenigingen geen jaarfeest kunnen vieren of er wordt om „Schoolkindervoeding" gedacht, dat straks „Sempre" ook haar liefdegave wil offeren in de kas der Vereeniging. Het be stuur vertrouwt, dat die inkomsten gedurig zullen toenemen, hoe meer men kennis maakt met het goede doel dezer zaak. Met weemoed herdenkt het bestuur den volijverigen en belangsttllenden penning meester, den heer M. Kooy, die op zoo jeug digen leeftijd aan velen, ook aan de Ver eeniging werd ontnomen; zij is hem veel verplicht l En wat de heeren bestuurders van „Vin- centius" betreft, niet anders dan een woord van hoogen lof en grooten dank komt hun toe, gelijk de voorzitter der Vereeniging dat heden na afloop der spysuitdeeling hun dan ook bracht, en dat ten volle verdiend was. Eu daarbij voegde hy een woord van vriende lijken dank aan een viertal jonge dames, die geheel belangloos hunne diensten presteer den by het ronddienen der spys. Haar werd namens „Schoolkindervoeding" een klein be- wys van die dankbaarheid aangeboden.] Zoo ging dit jaar weer heen en deed „Schoolkindervoeding," wy zyn er van over tuigd, een goed werk, maar zoo gaan be- stuurderen ook met goed vertrouwen de toe komst tegen; zy vragen niet moer, doodver legen: „Ziet ge niets komen?" Ze zullen komen, die hen helpen zullen. Dat weten zy wel. Gekozen zyn totpraesides by hetLeidsch Studentencorps van de verschillende facul teiten, de navolgende heerentot praeses van de juridische faculteit J. Th. Endtz; van de medische faculteit C. E. Benjamins; van de theologische faculteit W. D. Van Leeuwen Boomkamp; van de literarische faculteit J. D. Rutgers van der Loeff en van de philoso- phische faculteit G. M. Rutten. Van Gottfried Mann's „Poème d'amour" is voor eenige dagen het derde en van zyn lied „Groete" het vierde duizendtal by den heer Eggers te Leiden verschenen. Het vrouwenkoor uit de nog altyd onvoltooide opera „Melaenis", van denzelfden componist, dat overal met succes uitgevoerd werd, wordt thans in verschillende steden van Duitsch- land gezongen. Over dit koor schreef Massenet aan Mann: „Mon- cher confrère et amil Je viens de lire votre choeur pour 3 voix de femmes, extraite de votre „Melaenis." C'est une chose abso- lument exquise. J'en suis si charmé, que je vou8 l'écri8 encore sous l'impression de votre touchante et belle musique". (A. G.) Men schryft onsAangezien het gebleken is, dat sommige bepalingen van het reglement op de wegen en voetpaden meermalen uit onbekendheid zyn overtreden, vestigt de bur gemeester der gemeente Voorschoten de aan dacht van de ingezetenen dier gemeente op art. 12 van meergenoemd reglement, tegen overtreding waarvan voortaan streng zal wor den gewaakt. Het bewuste artikel luidt: Geen nieuw kunstwerk mag worden gemaakt en geene herstelling of vernieuwing, welke niet tot gewoon onderhoud behoort, mag geschieden zonder voorafgaande kennisgeving aan burge meester en wethouders. Bestaat er bezwaar by B. en "Ws. over de daarstelling, herstelling of vernieuwing van zoodanig werk, dan beslissen Gedeputeerde Staten. Met de werkzaamheden mag inmiddels niet worden voortgegaan. Volgens art. 37 wordt overtreding van dit artikel gestraft met eene boete van hoogstens f 10, terwyl ingevolge art. 38 het in stryd met het reglement daargestelde door of ten koste van de overtreders wordt weggeruimd. Aan het Rykstelephoonkantoor te Lisse zyn in de afgeloopen maand behandeld 91 telegrammen en wel ontvangen 46 en ver zonden 45. In die maand van het vorige jaar bedioeg dit aantal 112. Ten gevolge van het a. 8. vertrok van mr. R. C. E. G. J. baron Snouckaert van Schauburg, lid van den gemeenteraad van Lisse, zal er in dat college een vacature ontstaan. Voor de ingezetenen van Noordwyker- hout zal het ykkantoor te Leiden in 1896 geopend zyn: 11 en 12 Maart van 9 1 uur; 1, 2, 22 en 23 April; 11, 12, 15 en 16 Mei; 3, 4, 23 en 24 Juni; 14 en 15 Juli; 3 en 4 Augustus, telkens van 9 3 uren. H. M. de Koningin-Regentes had Maan dag aan tafel mr. W. Baron Van Heeckeren van Keil, kamerheer in buiteDgewonen dienst van wyien Z. M.mr. F. S. K. J. Graaf Van Randwyck, ceremoniemeester van H. M. de Koningin; jhr. P. O. H. Gevaerts van Simons- haven, hofmaarschalk van wylen H. M. de Koningin, en den gep. kolonel Beyerman, adjudant in buitengewonen dienst van H. M. de Koningin. Morgen, Donderdag, geeft H. M. de Ko ningin Regentes een diner aan de opper-offi- cieron vaD zee- en landmacht in activiteit in de residentie tot en met den rang van gene raal of schout-by-nacht en aan de meeste adjudanten in buiteDgewonen dienst met dien zelfden rang. Gisteren werd op de begraafplaats „Jaffa" te Delft ter aarde besteld het stoffelijk over schot van den kunstschilder P. Tetar van Elven, oud-leeraar aan de Polytechnische School. Voor de gesloten school hield delyk- wagen stil, waarna door den waarnemend directeur prof. Henket namens hoogleeraren en letraren, en door den president van den Senaat, H. P. E. De Vogel, namens het corps bloemkransen op de kist werden gehecht. Hoogleeraren, leeraren en de Senaat volgden daarna den lykwagen. By de groeve voerden het woord prof. Henket en de president van den Senaat. Het Studentencorps heeft voor 14 dagen den rouw aangenomen. Vanwege de Tweede Kamer is uitgege ven de tekst der wet tot regeling der Per- soneele Belasting, zooals die luidt na de daarin tot en met gisteren, 3 Maart, gebrachte wy- zigingen. De commissie van rapporteurs voor deze aangelegenheid zal heden in de pauze een vergadering houden, o. a. ter vaststel ling van de veranderingen, welke nog vóór de eindstemming noodig mochten zyn. De Staatscourant van 4 dezer bevat een koninklyk besluit van 26 Febr. jl. (Stsbl. 33), waarby, op de voordracht van den minister van binnenlandscke zaken, tot 1 Juli 1896 worden geschorst de besluiten van den Raad der gemeente Nieuwer-Amstel, i. d. 7 Febr. 1896, houdende vergunning voor den aanleg van een tramweg en voor het leggen van leidingen voor electrische stroomingen. De schorsing berust op de overweging, dat het wenscheiyk is, om, hangende het onder zoek naar de vraag, of die besluiten bestaan baar zyn met het algemeen belang, by het aanhangige wetsontwerp tot verandering van de grens tusschen de gemeente Amsterdam eenerzyd8 en de gemeenten Sloten, Diemen en Nieuwer-Amstel anderzyds betrokken, het in werking treden van die besluiten te be letten, immers die werkiDg te stuiten. Biykens by het departement van marine ontvangen berichten is: lo. Hr. Ms. pantser- schip „Evertsen", onder bevel van den kapt. ter zee P. Heyning, den 3den dezer te Malta aangekomen; 2o. Hr. Ms. fregat „Johan Willem Friso", onder bevel van den kapt. ter zee J. C. Com my 8, op 2 dezer, van Oleh-leh (Atjeh) vertrokken tot het aanvaarden van de terug reis naar Nederland via de Kaap de Goede Hoop. In den ouderdom van 76 jaren is te Zwolle overleden de heer H. J. Klinkert. Sedert 1881 was hy lid van den Raad dier gemeente. Alles wat strekte tot verbetering van de plaatselyke toestanden in de 6tad, tot verfraaiing van do omgeving, tot bevordering van het verkeer, het marktwezen, enz. vond in hem een krachtig voorstander. Toen Zaterdag jl. het lyk van baron Van Lynden in den grafkelder te Beets (Fr.) was bygezet, ontving de diaconie der Ned.- Herv. gem. aldaar, namens douairière Van Lynden Van Pallandt van Neerrynen, eene som van f 1000. Het stoomschip „Sumatra", van Amster dam naar Batavia, is 3 Maart Kaap Carvoeiro gepasseerd; de „Admiral" vertrok 29 Feb. van Durban naar Rotterdam en Hamburg; de „Zaandam", van Rotterdam naar Nieuw-York, is 2 Maart Lizard gepasseerd. De gewone audiëntie van den minister van kolonión zal op Vrydag 6 dezer niet plaats hebben. By koninklyk besluit is eervol ontslagen mr. H. Croockewit Jr., op z{Jn verzoek, met ingang van 5 d6zer, als kantonrechter te Amersfoort. Benoemd G. De Vries tot burgemeester van Oldehove. Aan dr. C. Ten Bosch, thans te Voorburg, op zyn verzoek, eervol ontelag verleend als lid van den geneeskundigen raad voor Noord- Holland. Toestemming verleend aan J. Barendregt A.zn., burgemeester van Zaamslag, om lot 1 Sept. a. 8. te Ter-Neuzen te wonen. Verslag der vergadering vau het Depar tement Leiden der Nederlandsche Maatschappij ter bevordering van Nijverheid. Maandag-avond te halfacht had in het Nutsgebouw de aangekondigde vergadering plaats. Eenige huishoudeiyke werkzaamheden waren aan de orde, n. 1. verkiezing van twee bestuursleden. Gekozen werden de heeren W. F. Verhey van Wyk en C. C. Tieleman. Verder de rekening en vorantwoording van den penningmeester over 1895, welke door de heeren A. D. D. Scbretlen en J. Harte- velt Az. werden nagezien en accoord bevonden. Een der leden maakte de opmerking, dat in het „Leidsch Dagblad" eenige dagen geleden een ingezonden stuk gestaan had omtrent de verlichting van het gesticht „Endegeest" met Acetyleeri-gas, en de inzender het verslag van eene lezing in Amsterdam, over dat onder werp had aangehaald, terwyl het verslag over de lezing van dr. Bleekrode hier ter stede, in het nummer van Maandag 25 Novem ber 1895 geplaatst, geheel was voorbygegaan. Na afloop van deze werkzaamheden begaf men zich naar het Physisch Laboratorium, waar dr. Siertsema zou lezen over Rönt- gensche stralen. Spreker begon met er op to wyzen, dat er zeker in langen tyd geene ontdekking is ge daan, welke zoozeer de algemeene belangstel ling opwekt als deze, en wel om de eenvoudige reden, dat, mogen andere ontdekkingen op hetzelfde gebied voor natuurkundigen zeer interessant zyn, deze juist door hare belangryke toepassingen zeer de algemeene aandacht trekt. Voordat de eigenlyke lezing begon, was spreker bezig eenige pbotographieèn te maken, omdat dit gedurende de lezing hinderlyk kon zyn, en wy kregen ook later de resultaten daarvan te zien. De Röntgensche stralen worden opge wekt in glazen bollen of buizen, waaruit de lucht zooveel mogeiyk verwijderd is, en waar door electrische ontladingen plaats vinden. Die ontladingsverschynselen duidelyk te maken stelde spreker zich ten doel en daarvan kregen wy verscheidene zeer interessante proeven, met allerlei verschillende vormen van buizen, te zien. In een rechte buis, aan beide zyden gesloten, waaruit de lucht gedeeltelyk verwyderd is, zyn aan de uiteinden platina- draden ingesmolten; deze laatsten worden electroden genoemd. Wanneer men nu deze electroden, door middel van dunne koperdraden, verbindt met een iDductie-toestel, den bekenden klos van Ruhmkorff, dan wordt de electriciteit, aan de eene electrode, de positieve, binnen in de buis gedreven, plant zich daardoor voort en kan door de andere, de negatieve electrode, de buis weder verlaten. Door de electrische ont ladingen ontstaan lichtverschijnselen in de buis, die voomamelyk afhangen van den graad van verdunning der lucht. Eerst, als er slechts 7,oo of too van de oorspronkelyke hoeveel heid lucht in de buis is overgebleven, ver- krygt men de lichtverschynselen, die ons werden vertoond. Deze verschynselen zyn aan de beide electroden verschillend. Het sterkste, en zich over het grootste gedeelte van de buis uitstrekkende licht, was waar te nemen aan de positieve electrode, dus waar de electriciteit in stroomt. Dit licht wordt zeer helder in nauwe buizen en vertoont verschillende lagen, die, naarmate zy verder van de electrode ge legen zyn, minder sterk lichtgevend zyn. Tusschen het licht, dat van de positieve electrode uitstroomt, bevindt zich eene doDkere ruimte en dan komt het blauw- violette licht aan de negatieve electrode. De buizen, waarin deze verschynselen plaats hebben, noemt men Geislersche buizen, en men heeft daaraan de meest fantastische vor men gegeven, alle kunststukken van glasblaas kunst. Spreker liet ons in meerdere van die buizen de bovengenoemde lichtverschynselen zien. Door vloeistoffen in de buizen te bren gen, verhoogt men nog de lichteffecten. Wanneer men nu de lucht nog meer uit de buizen verwydert, tot op Vao»ooo» of n°£ meer van de oorspronkelyke hoeveelheid, dan worden deze lichtverschynselen geheel anders. Het licht aan de positieve electrode verdwynt geheel en het blauw-violette licht aan de negatieve electrode vult nu de geheele buis. Het groene Jicht, dat bierby ook zichtbaar wordt, ontstaat doordat van de negatieve electroden stralen uitgaan, welke zich recht- lynig voortplanten, en waar deze stralen den glaswand treffen, dezen groen licht doen uit stralen. Men kan de luchtverdunning ook zoo ver uitstrekken, dat het blauw-violette licht geheel verdwynt, en de donkere ruimte zich over de geheele buis heeft uitgespreid. Deze buizen geven het beste groen licht. Spreker toonde door verschillende toestellen aan dat deze stralen, ook wel kathodenstralen genaamd zich rechtlynig voortplanten. O. a., een buis, waarby de negatieve electrode vervangen was door een plaatje, dat hol was, en waarin aan de tegenovergestelde zyde een kruisvormig metalen schermpje was geplaatst. Men kon nu duidelyk op den wand de schaduw van het kruis waarnemen. In een Y-vormige buis was dit nog duidelyker te zien. Daarin zag men de geheele buis groen worden, ofschoon de ontlading slechts door het eene been plaats had. De negatieve electrode was hierbij onderaan geplaatst en de positieve aan het boveneinde van het eene been. Plaatst men nu de negatieve electrode aan het andere been, dan kunnen de groene stralen zich niet in het andere been ombuigen. Het positieve licht daarentegen volgt den weg van de electrische ontlading en zal dus van af de positieve electrode, door het eene been, den hoek omgaan naar het andere. Hier wordt het onzichtbaar, wegens het daar aanwezige groene licht. Het groene licht kan echter weggenomen worden, door gebruik te maken van de byzondere eigenschap van de kathoden- stralen, om door een magneet op zy te worden geschoven. Brengt men een magneet by het been, waarin zich het groene licht bevindt, dan trekt zich dit terug tegen den glaswand en kan het blauwe positieve licht, om den hoek van het eene, naar het andere been bewegen. Ook een groot aantal phosphoresceerende stoffen geven, in deze buizen gebracht, een helder wit of gekleurd licht. De buizen, waarin deze verschynselen plaats hebben, noemt men Crooksche buizen, dat zyn dus buizen met groote luchtverdunning. Deze kathodenstralen zyn reeds vóór prof. Röntgen door Lenard en Goldstein onderzocht en vooral de eerste vond reeds resultaten, die zeer naby de nu door prof. Röntgen gevondene kwamen. Lenard nam eene buis, welke op de plaats, waar de kathodenstralen den glaswand be reiken, een kleine opening had, en deze opening bedekte by met een dun aluminium plaatje. De kathodenstralen konden hier door dringen en hy kon nu deze onderzoeken, buiten de ontladingsbuis. Hy vond nu allo bekende eigenschappen weer terug, en ook, dat zy zich in alle richtingen voortplanten en door de lucht geabsorbeerd worden, welke daarby blauw- violet licht gaf. Phosphoresceerende stoffen geven ook licht buiten do buis. Ook vond hy, dat deze kathodenstralen indrukken op pbo- tographi8che platen konden voortbrengen. Hy kon zelfs photographische opnamen doen, in een gesloten metalen kastje. Deze proeven hebben reeds zeer veel overeen met de nu door prof. Röntgen verkregen resultaten. Hoe we de kathodenstralen moeten op vatten, maakte spreker ons nog duidelyk. Over de voortplanting der lichtstralen be staan twee theorieën: lo. zy planten zich als trillingen voort of 2o. men veronderstelt dat de lichtstralen uit kleine deeltjes bestaan, die zich snel voortbewegen, en zoo in ons oog aankomende, den indruk van licht teweeg brengen. De 1ste theorie wordt door de Duitsche, de 2de door de Engelsche physici gehuldigd; maar beide hebben recht van bestaan, en vooral by de kathodenstralen toonde spreker, door middel van den electrischen radiometer het bewys voor de 2de theorie aan. Dit toestel bestaat uit een glazen bol, waarin de lucht sterk verdund en een asje geplaatst is, dat zeer gemakkeiyk draaibaar is; hieraan be vinden zich vier micaplaatjes. De negatieve electrode is in den wand aangebracht en, wanneer de ontladingen door het toestel gaan, zal dit beginnen te draaieD. De kathodenstralen stooten als het ware tegen de micaplaatjes aan. Overgaande tot de proeven van Röntgen, zeide spreker, dat deze een zeer ver leegge pompte buis, waaruit dus al het positieve licht volkomen verdwenen was, in zwart papier ingepakt bad. Werden nu phospho resceerende stoffen in de nabyheid gebracht, dan gaven deze by alle ontladingen licht af. Het was dus gebleken, dat door het zwarte papier ook stralen drongen, en deze stralen zyn door hem X stralen genoemd. Papier, zelfs in de dikte van een boek van 1000 pagi ia's, laat deze stralen gemakkolyk door,evenzoo hout. Metalen echter minder. Dunne plaatjes wel; maar de doorschynendheid neemt met het soor- telyk gewicht af. Lood hoult zelfs in dunne plaatjes de stralen reeds tegen, zóó zelfs, dat niet alleen het metaal zelf, maar zyn verbindingen, als loodhoudend glas en loodwit, zoo goed als ondoordringbaar zyn voor de X-stralen. Tegelykertyd vond hy, dat het vleesch van de hand de stralen beter door laat dan de beenderen, en hy verkreeg de reeds alom verspreide photographieen Spreker toonde ons een groote collectie photographieen, door prof Röntgen zeiven vervaardigd, waaronder zeer interessante voor kwamen. Ook werden photographieen op glas als projectie-beelden vertoond, en eindelyk de door hem aan het begin der lezing en in dien tusschentyd ontwikkelde pbotographieèn ter bezichtiging gesteld. Meh moet in tegenstelling van gewone pbotographieèn, waarby dooreen lens een beeld van het voorwerp op de ge voelige plaat gevormd wordt, by deze in het oog houden, dat men alleen indrukken van schaduwen kan verkrygen. De X-stralen kun nen niet gebroken worden en laten zich door een lens niet van richting veranderenvandaar, dat de voorwerpen zoo dicht mogelyk by de plaat moeten gebracht worden, om de scha duwen des te scherper te maken. De Röntgensche stralen zyn niet dezelfde als de kathodenstralen, want deze laatsten worden sterk door de lucht geabsorbeerd, zoo- als door Lenard werd gevonden, en zyn slechts op kleine afstanden merkbaar, terwyl de X-stralen door Röntgen op 2 Meter van den ontladingstoestel werden waargenomen. Ook vertoonen de x-stralen geen afwyking door den magneet. Goldstein heeft echter in een door hem uitgedacht toestel de in de Geis lersche buizen sterk lichtgevende negatieve stralen, meer tot ontwikkeling doen komen. Hy plaatste hiervoor eene metaalplaat, mei gaatjes er in, midden in de buis, zoodat dezo hierdoor in twee deelen werd verdeeld, en gebruikte deze als negatieve electrode. Do positieve electrode bevond zich aan een der einden. Hy zag nu dat de stralen van dc eerste laag zich door de gaatjes van de metaalplaat heen uitspreidden in het gedeelte van de buis, dat van de positievo electrode is afgekeerd, en kon zoo deze stralen, door hem kanaal8tralen genoemd, nader onderzoe ken. Hy vond nu, dat ze zeer verschillen van de gewone kathodenstralen. Ze zyn b. v. niet, of slechts in geringe mate, in staat het glas groen te doen lichten. Ze worden niet door een magneet van richting veranderd. Bestaat er misschien verband tusschen deze stralen en die van Röntgen? Onmogeiyk is hot niet; maar er zal een nader onderzoek noodig zyn om dit te kunnen uitmaken. Hiermede be sloot spreker zyn zeer belangwekkende rede, na nog tot besluit de werking van een reeks aaneengekoppelde Geislersche buizen te hebben getoond, welk resultaat inderdaad verras send was. Door den voorzitter, dr. D. De Loos, werd den spreker in warme bewoordingen voor zyn leerryke voordracht dank gezegd, waar mede de vergadering, bestaande uit verschei dene leden van Ny verheid en gelntroduceerden, met luid applaus instemde. P. TWEEDE KAMER. Aan de orde is het wetsontwerp tot grens- verandering tusschen de gemeente Amsterdam eenerzyds en de gemeenten Sloten, Diemen en Nieuwer-Amstel anderzyds. Aan Amsterdam worden by dit ontwerp toegevoegd 88 H.A. thans behoorende tot Sloten, 106.5622 H.A. behoorende tot Diemen en 1145.5260 H.A. behoorende tot Nieuwer- Amstel. Van Sloten gaan naar Amsterdam over 352 ingezetenen, waaronder 21 kiezers; van Die men naar Amsterdam 107 ingezetenen met 23 kiezers en van Nieuwer-Amstel naar Am sterdam 26,136 ingezetenen, waaronder 1890 kiezers. De heer Roessingh bestreed in den broedo het ontwerp met het oog op de centralist!» in de groote steden zeer ten nadeele van

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1896 | | pagina 1