N°. 10950 Maandag 4 November, A0. 1895 fteze (Courant wordt dagelijks, met uitzondering van (Zon- en feestdagen, uitgegeven. Het Feuilleton: Een Loudenselic Anarchistcogcscliiedenis, LEIDSC0 DAGBLAD. Feuilleton. PIET DE KRUIER. PRIJS DEZER COURANT: Yoor Leiden per 3 maanden. f 1.10. Franco per post1.40. Afzonderlijke Nommers 0.05. PRIJS DER ADVERTENTIËN Van 1 6 regels f 1.05. Iedere regel meer f 0.11^. Grootere letters naar plaatsruimte. Voor het incasseeren buiten de stad wordt f 0.05 berekend. Derde Blad. irordt aan ieder toegezonden, die zich abon- beert op het Finantiëele Kroniek. In langen tt)d ie niet zulk een donkere ffolk boven de fondsenbeurzen samengetrok ken als in de afgeloopen week, waarin werkelijk weer eens van ernstige to:standen noest worden gesproken. Het is alweer die ongelukkige mflnaaruieelenmarkt, die voor een goed deel schuld heeft aan den koersacbter- uitgang en de zoo gevoelige verzwakking der markt, want, had men op de Londenscbe en Parflsche Beurzen geen zeer crilieke dagen te doorleven gehad, dan was waarschijnlijk de positie, waarin de Turksche financiën op dit oogenblik zijn geraakt, met een geheel anderen blik ontvangen. Nu is het eene onge luk niet zonder het andere gekomen en onder de dubbele weeën daarvan doorleeft de fond senhandel moeilijke oogenblikken. "Wat de nfinwaarden aangaat, was men te Londen en Parijs, welke plaatsen de concentratiepunten vormen der speculatiewoede, zeer beducht voor den afloop der maandelijksche rescontre. Iet is een feit, dat op beide plaatsen zeer groote verliezen vielen te vereffenen en nu was de vrees zeker niet ongegrond, dat het publiek slechts voor een deel in staat zou zijn de verschillen te vereffenen, in een ander deel de Beursmakelaars voor de vereffening der zaken zou moeten laten zorgen. Gelukkig is dit laatste niet zoo hoog geloopen als men 1 eerst meende te moeten voorzien, hoewel de angst en de moeilijke uren, door een groot 1? deel van het Londensche en Parijsche make- laarsgilde doorleefd, niet onverdiend en onge- gund zijn, want met zeldzame gewetenloos heid hebben zij den burger-speculaut er laten inloopen. f De geleden verliezen en de doorgestane angsten hebben intusschen een uiterst ver slappenden invloed uitgeoefend en den geheelen j Beurshandel in hooge mate gedemoraliseerd, zoodat eerst weer heelwat kalmte noodig zal z\jn om op verhaal te komen. Op dit laatste nu, blijkt weinig kans te zijn. Nau welijks zijn de kritieke dagen der Zuid-Afri kaansche minwaarden voorbij, of nieuwe don kere wolken dreigen uit het Oosten van Europa. De onlusten in T u r k ij e, die reeds eenigen tfid de aandacht meer gespannen hiel den, worden ernstiger en de binnenlandsche toe stand van dit land begint vrij wel kenteeke- nen van een naderenden storm te vertoonen. Behalve met do fanatieke moorden en den op stand van het volk tegen de hervormingen, in Armenië ingevoerd, waarbij zfi de Christen bevolking boven de Muzelmannen bevoorrecht wanen, is nu ook een9 finantiëele crisis in Turkije uitgebroken, dio reeds zeer ernstige gevolgen heeft gehad. Zooals reeds meermalen is medegedeeld, verkeert de regeering in boo- gen geldnood, en na lang loven en bieden en scharrelen, zou de Ottomaansche Bank de conversie der D o u a n e-T u r k e n ter band nemen. In de laatste dagen is de toe stand echter zoodanig veranderd, dat de ten uitvoerlegging hiervan zoo goed als onmogelijk is geworden. Door de politieke verwikkelingen zijn niet alleen Turksche waarden op de in- heemsche Beurzen gevall-n, doch ook, en in nog heviger graad, de locale fondsen, waarbij do Ottomaansche Bank nog in ruime mate betrokken was. De invlood hiervan was voor de Bank van zulk ingrijpend belang, dat zij de conversie voorloopig heoft laten rusten, de regeering middelerwijl in geldgebrek latende zitten, die nu zal moeten trachten op oen of andere wijze aan het noodige geld te komen. Dat een dergelijke stagnatie niet ongestoord voorbijgaat, is wel te begrijpen, en nu, nu cie verschillende hoofdmarkten toch reeds inwendig ongezond zijn door oveilading met ra\jn waarden, doet zich eene geduchte reactie gevoelen, die zich niet alleen bepaalt tot groote opruimingen, doch nog moer door aanzienlijke daling der Europeesche Beurzen verontrust. De toestand te Konstantinopel is zeer kritiek, meerdere faillissementen zijn daar aangekondigd en het vertrouwen is daar bovendien zeer geschokt door de over weging, dat de deelneming der Ottomaansche Bank in goudmyn-aandoelen haar op dit oogen blik al heel slecht te stade komt. Onder deze omstandigheden ligt het voor de hand, dat do Turksche fondsen, geen uit gezonderd, een zeer scherpe daling hebben moeten ondergaan, waardoor de zekerheid eer markt, die door de minwaarden speculalio toch reeds aan het wankelen was gebracht, een gevoeligen stoot heeft ontvangen. Aan oen invloed hiervan kon zich ook de Amster- damsche Beurs niet onttrekken, hoewel zij in de laatste jaren vrij W01 e0n zelfstandig standpunt heeft ingenomen en voor stormen, die om haar heen woedden, tamelijk ongevoelig is gebleven. Doch tegen dezen stroom op roeien kon zij niet en zoo is ook hier voor bijna alle soorten teruggang aan te wijzen. Nederlandscbe Staatsfondsen dobberden op lager koersen, waaraan ook de hooge prolongatie koers schuld is. Kol o- n i a 1 e- en T a b a k-waarden bleven de ge- heele week lusteloos. Een raming der ge middelde tabaksprijzen zou aangeven dat de doorsnee-prijs niet onbelangrijk beneden dien van het vorige jaar blijft. Yoor aandeelen N e d.-A meri k.-S toomvaartm. bestond in den laatsten tyd meer belangstelling, waar door de koersen eenige verbetering konden behalen. Voor aandeelen in Petroleum- ondernemingen was de vraag zeer levendig. Door winstverkoopen kon echter geen noemenswaardige verhooging worden verkregen. De fatale termijn voor de inleve ring der Duinwater-obligatiön is verstreken, zonder dat het gestelde minimum van 95 pet. der obligatiën was ingeloverd. Dit be droeg ongeveer 90 pet. Het is echter te verwach ten dat, al mocht onverhoopt de voorgestelde regeling hierom niet tot stand kunnen komen, tusschen de gemeente Amsterdam en de Maatschappij toch eene regeling zal worden getroffen, dio aan de nu toegetreden obligatie houders niet mindere rechten zal aanbieden. Het meerendeel der Europeesche fondsen ver keerde in ongeanimeerde stemming. Oosten rijk, Portugal, Rusland, Italië, Spanje, allen moesten den invlood der ge drukte stemming ondervinden. Volgens offi cieuze tijdingen uit Italië, zou men mogen aannemen dat het goudbedrag, voor uitbe taling der Januari rente benoodigd, reeds ge heel by de ItaliaaDsche bewaarplaatsen aan wezig zou zijn. Aan den anderen kant heeft Italië, ten opzichte van zijn handelstoestand, geen redenen om te juichen, nu de opzegging van htt tractaat tusschen Italië en Zwitser land, waartoe door de regeering van laatst genoemd land is besloten, ook al geen maat regel is om de handelsbalans, die toch ai niet gunstig is, in betere positie te doen ge raken. Van Spanje valt weinig nieuws mede te deelen. De pogingen tot demping van den opstand zullen tijdelijk worden gestaakt tot de weersgesteldheid meer geschikt wordt voor de krijgsverrichtingen, en Cuba krijgt meer en meer kans om indirect op deD steun van Amerika te kuDnen gaan rekenen. Intusschen zijn de uitgaven der schatkist op onrust barende wijze toegenomen en reeds lang vraagt men zich af, wat hiervan het eind zal moeten zijn. De Zuid-Amerikaan8che markt had ook al een ongunstig verloop. Obligatiën Mexico en Brazilië liepen vrij belangrijk terug, allaen was de markt voor Venezuela be- trekkelykerwijze zeer vast. Hoogst ongunstig was daarentegen alweer de houding der Amorikaansche Spoor weg waard en. De daling in deze fondsen moet veeleer als een terugslag der Europeescho Beurzen wor den aangemerkt, want bepaald ongunstige symptomen zijn er in Amerika zelf niet. Het gewichtig nieuws der week was het bekend worden van het reorganisatieplan der Union-Pacific spoorweg, hetwelk zeer koel werd ontvangen. De reorganisatie komt in korte trekken hierop neer, wat de to Amster dam verhandeld wordende obligatiesoorten betreft: dat de 6 pets. U.-P. Hoofdlijn, en de 6 pets. Kansas Pacific-obligatiën worden inge wisseld tegen 100 pet. in nieuwe 4-pcts. obli- gati s en 50 pet. in nieuwe Preferente aan deelen. De rente op deze nieuwe honds gaat in 1 Januari 1897, terwijl de coupons dor oude obligatiën tot dien datum door het reorganisatie comité zullen worden opgekocht. De gewone aandeelen hebben 15 dollars per aandeel van 100 doll, by te storten en ont vangen daarvoor 15 doll, nieuwe Preferente aandeelen. Hoe de schuld met de Vereenigde Staten moet geregeld worden, is nog geheel onbekend. Wel is in het reorganisatieplan hieromtrent gedeeltelijke voorziening gemaakt, doch het valt nog af te wachten hoe hot congres daarover denkt. De zfiiynen worden geb.eel aan hun lot overgelaten en moeten thans trachten door eigen reorganisatie hun zaken in het reine te brengen. Veel sympathie ondervindt het geheele reorganisatieplan niet. Missouri- waarden waren flauw, op aanbod voorEngel- sche rekening. De cyfers over het afgeloopen boekjaar werden niet gunstig beoordeeld, aan gezien van de netto-ontvangsten ad 3,123,000 doll., na aftrek der vaste lasten en renten, een saldo overbleef van slechts 225,000 doll. Canadians verkeerden ook in onvaste stem ming, ten gevolge van aanbod voor Berlijn. Het laat zich evenwel aanzien dat de invloed der zijlijnen, die over het algemeen gunstige resultaten hebben aan te wijzen, op zeer be vredigende wflze zal merkbaar zfin. Rijnlandschc Bank. Gr e m e n gr cl Nieuws. Togen den eigenaar van een dog, die den fraaien grooten hond van een ingezetene te 's-Gravenhage doodgebeten heeft, is door het kantongerecht aldaar f 25 boete geöischt. Er was eergister ten stad huize te Amsterdam een jong paartje getrouwd. Na de plechtigheid moest dé bruid zich even verwijderen, en ze was nog niet by de hand, toen de koetsen voorkomen. Om voortgang te maken, sprong daarom de bruidsmoeder maar vast in de bruidscoupé en "net instappen der familie had daarna zonder stoornis plaats; het bruidje werd in het achterste rytuig ge plaatst. Tot groote verbazing van een ieder was de bruidegom zoo verdiept geweest in zyn toekomstig geluk, dat by van do gansche verwisseling niets bespeurde vóór men weer moest uitstappen. Men schryft ons uit Haarlem mermeer Donderdag avond vierde de zang- vereeniging „Excelsior" te Hoofddorp in het café van J. De Vries, aldaar, feest (potvertering). Notabele ingezetenen van HoofJdorp en Nieuw-Vennep waren door verschillende leden uitgenoodigd dien avond oen kykje te komen nemen, waaraan door sommigen werd voldaan. Nadat men daar eenigen tyd was geweest, werd den toeschouwers coor den directeur, den heer Klaver, verzocht de zaal le ver laten, meenende hy dat by de feestviering geeno vreemden moesten tegenwoordig zfln. Allen verlieten verontwaardigd de zaal. Hetsterfgeval op de „Maasda m" De Raad van Tucht voor de Koopvaardij schepen deed gisteravond te Amsterdam uit spraak in zake kapitein Albert Potjer, gezag voerder van de „Maasdam," door den kok van dien bodem, G. J. Koks, aangeklaagd, zich „misdadig als schipper te hebben gedragen jegens de equipage van dien bodem, in 't tyzonder jegens don tweeden stoomkok Hubert Jelleman." De Raad overwoog in zyn vonnis dat uit het onderzoek en het verhoor van getuigen wel was gebleken dat bekl. niet geheel vol deed aan de verplichting, hem opgelegd vol gens art. 4 van de monsterrol, die hem ge biedt benoorlyke behandeling te geven aan zieken aan boord van den bodem, doch dat de behandeling niet van dien aard was, dat er termen bestaan hem deswege te schorsen om verder als schipper te varen. Het „H b 1." vermeldt dat de werk staking der sigarenmakers te Amsterdam zoo good als geëindigd is. Aan alle eischen der fabrikanten is door de werklieden toegegeven. De werkzaamheden worden waarschyniyk in het begin der volgende week hervat. By het opruimen van het onlangs door brard vernielde tolhuis aan den Laarder- weg naby Laren (N.-H.) is gebleken, dat van het verbrande hooi een wagenvracht steen achtige stukken zyn overgebleven, die veel overeenkomst met sintels hebben. Men schryft dit toe aan het zout, waarmede het gras dezen zomer in den polder by de overstrooming van het zeewater doortrokken is, en dat zich in den feilen brand met de asch van het hooi vereenigd heeft tot eene soort van gryzo, zoute en zeer harde lava. Te Ede (Veluwe) zyn Donderdag nacht, op het landgoed „Kernheitn", twee korenbergen afgebrand. Do geheele oogst van Cdii landbouwer J. Maassen, bestaande in 80 vim rogge, 38 vim boekweit, 36 vim haver en 36,000 KG. hooi, werd een prooi der vlam men. Een herdershond is mede verbrand. Ofschoon de oorzaak nog onbekend is, ver moedt men dat de brand is aangestoken door landloopers, die zich om dezen tyd zoo menig vuldig in de buitenbuurten ophouden. De ge heele oogst was verzekerd. Overvloedige regens he'ob6n overstroomingen veroorzaakt te Piedisasso, in de Italiaansche provincie Macerata. Do huizen liggen voor een gedeelte bedolven onder de steenblokken, die van de bergen worden medegesleurdde schade is bygevolg aanzieniyk, maar persooniyke ongelukken zyn niet te betreuren. Ge kunt hem ook Jan noemen, of Klaas, of Hein, of Kees, of hoe ge wilt, als 't maar geen Guillaume, of Henri, of Louis, of der gelijke kappersbediendennaam is, want hij is van echt Hollandschen stam; hem 3troomt dat beroemde, onvervalscbte Neerlandsch bloed door de aderen, dat nog geheel vr\j van vreemde smetten is. Meer nauwkeurig be schouwd is het eigenlijk speciaal Amstor- damsch en dus in goen geval blauw bloed, dat bij de eer aandoet in zich om te dragen. Hij moet indertijd den vaderlandsche-ge- schiedenis-dichter Knulvers voor den geest hebben gezweefd, neen, gestaan, zweven doet Piet niet toon deze het recept schreef, waarnaar de Nederlanders in het algemeen bereid worden. Althans, wanneer ge Piet analyseert, dan krijgt ge alle bestanddeelen, waaruit de heer Knuivers zoo welwillend is geweest te droomen, dat wy bestaan. Achter eenvolgens komen daar voor den dag: zooveel deelen, neen, heel veel deelen eerlijkheid; zooveel deelen godsdienstzin; zooveel deelen trouw aan het gegeven woord; zooveel deelen moed en dapperheid (die kun je haast niet van elkander krijgen); zooveel deelen matig heid - als er niets op tafel staat; achttien van de vier en twintig uren vlijt; en eindelijk van het Postscriptum, dat Knuivers er met een zucht en een traan onderaan schreef, maar een minimumpje, niet meer dan een eierlepeltje - zoo weinig als het lood in 't Utrechtsche drinkwater - jenever. Piet is, wat men noemt: „vry van sterken drank." Dat is de Amsterdammer, die de roem is van zijne stad, de alom bekende en geëerde kruier, de model-Nederlander! (En toch is er nog nooit een gedecoreerd, wat niet pleizierig is voor de heeren, die wel gedecoreord zijn.) Piet woont bij voorkeur in een onderhuis, dat wil zeggen ineen kelder (te Amsterdam noemen ze dat de ventre-a-terre-verdieping), waartoe Piets beroep hem eigenlijk wel noodzaakt, omdat hy op of nabij een drukken stand moet wonen en bel-étages of bovenhuizen daar een weinig te hoog in prijs z(jn. Ook in steegjes trekt Piet zich gaarne terug, en dan verkondigt een klein wit bordje met zwarte letters den voorbijganger, dat hy hem daar vinden kan; Piet de Kruier. Anders niet, geen woord meer. Piet de kruier da's vol doende; precies zoo voldoende als het enkele woord Sanger op den deurpost van den Groningschen professor. Piet doet alles voor u, zóó gek kunt ge het niet bedenken. Hy haalt en brengt uwe vrouw er. dochter die ge hem evengoed kunt toevertrouwen als uw vermogen, wat nog een van die deugden is, waaraan Knui vers niet eens gedacht heeft van en naar kwaad-spreek-gezelschapjes en andere verma- keiykheden; hy brengt uwe kinderen naar school; hy poetst uwe schoenen en uwe kleeren, als de beste studentenoppasser; hy breDgt uw horloge naar den lommerd of haalt het er voor u uit; hy verhuist en begraaft u; brieven met aanzienlyke geldswaarden bewaart hy niet zorgvuldiger aan zyn hart dan het billet-doux, dat hy van u, zonder te vragen of ge getrouwd zyt of niet, ter be zorging heeft aangenomende intiemste mon delinge boodschappen brengt hy over, zonder dat er een punt op een i ontbreekt; hy klopt uwe tapyten en wascht uwe gordynen en glazen, en hy mangelt uw linnen; krantvast wekt hy u eiken morgen op hetzelfde uur. Gaat ge uit de Btad, Piet neemt brieven en boodschappen voor u aan; Piet lucht in dien tyd uw huis en houdt er een wakend oogje over; en Piet brengt niet zelden tonnen gouds van den eenen bankier naar den anderen, zonder dat er ooit een cent aan is te kort gekomen 1 Dat alles doet Piet de Kruier en dan doet zjjne vrouw er nog een groentenwinkeltje by. Piet spreekt zeven talen, zegt bü; maar, voegt hy er by, als ik geen Amsterdamsch sprak, was ik precies doofstom. Hy is in den regel een welgesteld man. Meestal houdt hy er eenige knechts op na, die tegen vast loon in zyn dienst zyn en voor wie hy zich volkomen verantwoordeiyk stelt. Ofschoon de dienstverrichting-maatschappyen en vooral do telephoon in de laatste jaren Piet „een aardig klontje boter uit de pap" hebben genomen, toch houdt hy zich staande, en de vlugge gasten in hunne witte kielen zyn nog altyd de boodschappers, die door vele Amsterdammers by voorkeur worden gebruikt. De verhalen, die omtrent zyne volstrekte betrouwbaarheid in omloop zyn, rechtvaardi gen die voorkeur dan ook volkomen. Eens 't was in den tyd, toen Engeland nog niet „uitleverde" eens moet er een kruier zyn geweest, dis ik heb nog ver geten te zeggen, dat Piet een monsch is die bezweek voor de verzoeking en met eene hem toevertrouwde vry aanzienlyke geldsom verdween in de richting van Groot-BritanniS. En reeds den volgenden dag hadden de overige kruiers uit eigen zak het geld byeengebracht en stelden dit den bestolene ter hand, met verzoek aan de zaak geene ruchtbaarheid te geven. Zóóveel waarde hechtten zy aan het behoud van hun goeden naam! Slechts tweemalen is het, zoolang de species kruier bestaat, voorgekomen dat aan een kind, dat hem was toevertrouwd, een ernstig onge luk overkwam. Maar beide keeren vond men Piet dan ook den volgenden morgen met een yselyk blauw gezicht en morsdood aan een spyker in zyn bedstede hangen, welko onaan genaamheid hy, in een via3g van berouw en schaamte over zyn verzuim, zichzelf had aangedaan. Al hadden de moeders daar de kinderen nu niet mede terug, bet bewyet toch, hoe krachtig het eergevoel by deze menschen ontwikkeld is. Onze kindermeid zou zich niet ophangen, al liet ze er vier tegeiyk verdrinken. Misschien nam ze in baar wan hoop er nog een vrijer by I Galante avonturen heeft Piet natuuriyk, vooral in zyn jongen tyd, te over gehad. Tegen dat halen en brengen 13 zelfs do matig heid van zoo'n Knuivers-Nederlander niet be stand 1 ZyDe vrouw, aan wie hy in een zwak oogenblik wel eens hot een en ander schynt te hebben verteld, plaagt hem er soms wel mede. „Ja, hot is me er eentje geweest, meneer I" zegt ze dan. „Maar by dien rykdom, daar ge beurt ook wat; daar zou Piet uwes wat van kunnen vertellen Méér zegt ze niet. Namen van menschen, straten of grachten noemt ze niet; da's mooi van haar. EenB heb ik haar met zacht verwyt haren man een huisnommer hooren toevoegeD, nom- mer 12. Maar wat beteekende dat? Zeer terecht merkte zy op, toen haar man ver schrikt opkeek: „Nou, dat mag ik gerust zeggen. Nou weot meneer nog niks. DT binne zooveel nommero twaleven 1 Niet, dat ik bang ben, dat uwes er na toe zal gaan, meneer 1 O gunsies, neen 1 't Is al een heel oud mins, wel tien jaar ouder dan me man. Altyd erg gekkeiyk geweest, siet uwes. Maar 't heit niet noodig om er over te praten, niewaar? 't Is al zoo lang gelejen, en zooal3 er staat: wie uwer zonder zonde is.... niewaar meneer?" Dat was de Nederlandsch-Knuiverscbe gods dienstzin van Piet, die zyne vrouw daar ten. slotte ten beste gaf en die haar gemaal wel een beetje zonderling deed opkyken; althans scheen hy de aanhaling een weinig te oprecht te vinden in tegenwoordigheid van vreemden. Yan Piets welvaart wordt het bewys ge leverd door het volgend staaltje, dat ver- moedeiyk ook wol dateert van lang vóór de algemeene malaise. Piet werd ontboden, met groote haast, bij een ryk heer in zyne buurt, en ontving den last om onmiddeliyk naar de Beurs te snellen en een genoemden makelaar op te dragen tien oude Bussen voor zyn patroon te koopen. Piet keek op zyn horloge en zei laconiek: „Daar is liet te laat voor, meneer 1 Als ik aan de Beurs kom, dan is de Beurs al wel een kwartier gosloten!" „Neem dan een vigilante," luidde het haastig bevel. „Ja, dan is het hek pas vyf minuten dicht; maar daar hebt u je oude Russen niet mee," antwoordde Piet kalm. „Maar ik moet tien oude Russen hebben vandaag nog!" riep driftig de ryke heer. „O, dat ia iets anderszei Piot do kruier. En hy ging naar huis en zei tot zyne vrouw „Moeder, geef me de sleutels eens even;" en hy haalde tien oude Russen uit zyne secretaire en bracht ze naar den ryIron heer, tegen den koers van den dag, natuuriyk Zoo zyn nu zoo waren althans onze kruiers, van wie ik ten slotte deze kleine byzonderheid te vermelden heb, dat zy nog altyd trouw blyven aan de oude spelling onzer schoons moedertaal en zich kruyer met een y noemen. Als kruiers van taalkundige congressen notitie namen, zou men kunnen denken, dat het een protest was tegen de bewering, daar vernomen, dat professoren de taal van de spraakmakende gemeente „afluisteren."

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1895 | | pagina 9