VAN DE
CONGEST
TE LESiEIi.
Donderdag 28 Februari 1895, te 8 uren
door den 10-jarigen Hofpianist RAOUL KOCZALSKI.
f ïotPisWzsB a 1.50 sa li-bb PiaBOMtai, Conpsiüs m RADJL KOCZALSKI m ts vsrtribb lil BLANKENBERG Cb„ Mare.
Nena Ztilscirllt flr fflaslL
Oordeel der Pers over Concerten van RAOUL KOCZALSKI.
PROGRAMMA
3) Wagner-Liszt: „0 du iucin holder Ahcndstcrn."
Kaoul Koczalski: a) Gavotte; b) Mazurka.
Louis Marck: Valse brillaute.
1) J. S. Bach: Gavotte (G-molI). ff. L Mozart: Fantaisie (D-moIl).
F. Schubert: Meuuetto (Q.-moII.)
2) Fr. Chopiua) Berceuse (Dcs-dur)b) Nocturne (Fis-dar); e) Ballade(G-moll).
Concertvleuijel: JULIUJ8 BLiiTHJXER.
8 Concerten in Dresden.
OOTE ZUL
GEHOORZUL
Opgericht 1834 door ROBERTSCBUMANh).
Lhpzio, 15 Maart 1893.
„Kaoul Koczalski."
Er zyn wel veel zoogenaamde wonderkin
deren, die door vroeg ontwikkelde techniek de
wereld in verbazing brengen, doch een tweede
verschoning als de jeugdige pianovirtuoos en
componist Koczalski zoeken wy in onze eeuw
tevergeefs. Het goddelijk genie drukte den
kus op z\jn voorhoofd, by is in waarheid
geboren-muzikaal. Hier staan wij voor een
onoplosbaar raadsel; wij vinden niets dan
natuur by dozen vroolyken knaap; geen spoor
van overdrevon studie of dressuur geen
schablonunhafto kunstenmakerij biedt bij zijn
toehoorders, neen, een zelfstandig denkond,
welbewust kunstenaar openbaart zijn hooge
gaven den hoorders.
Raoul Koczalski is 5 Januari 1885 te War
schau geboren. Zijn vader is rechtsgeleerde,
zijn moeder daarentegen eone voortreffelijke
pianisto, die hare opleiding ontving aan het
conservatorium te Warschau. In de familie
Kot zalski word altijd veel muziek gemaakt
toen Raoul nog gedragen word, stilde men z\jn
pijn, toen by tanden kragen moest, door hem
piano voor to spelen; door do muziek aange
grepen, vergat hij dan zijn smart en lachto
onder zjjn tranon door. Zijn eerste stappen
waron naar den vleugel gericht en dikwijls
verstopto hij zich onder het instrument als zijn
mama aan het studeeren was. Ala kind van
2 jaar begon hij reeds met zijn wijsvingertje
do toetsen aan te slaan en eon jaar later namen
zijn oudors bom reeds mee naar do opera. Zy
waren zeer nieuwsgierig te zien welko uit-
wuking do muziek op Raoul zou maken. Men
gaf „Faust" van Gounod; het kind luisterde het
geheele werk aandachtig toe. Toon men na
de uitvoering to huis terugkeerde, liep Raoul
op de piano toe en zocht met oen onbegry
pelyko zekerheid, natuurlijk in zijn kinderlijke
opvatting, de muziok van marsch en wals,
zooeven door hom gehoord.
Van dezen dag dateert zyn studie; geregeld
gaf zijn moeder hem onderricht, hij maakte
al spoedig verbazende vorderingen en op 31/,-
jirigen leeftijd werd hty door prof. Julius
Gadomski van het oonsorvatorium to War
schau als leerling aangenomen. Onder zijn
leiding werkte dit buitengewoon begaafde kind
Czorny, Bertini en Cramer door, voor zoover
dit, de .spanning van zijne kloino hand in aan
merkiug nemendo, mogelijk was.
Prof. Gadomski was natuurlijk vol be wonde
ring voor dit ontluikend talent engafRaoul"8
maanden lang les, geregeld een uur per dag. Het
liefste toefde het kind toen reeds aan do piano
Toen hÜ 4 jaar oud was, bezocht hij met
zijn vader eene tentoonstelling te Warschau,
waar zich ook piano's, vleugols enz. bevonden.
Iiy liep de verzameling instrumenten door en
by dat, hetwelk hom het beste voorkwam, bleef
hy wyion, totdat de lust hem bekroop daarop te
mogei spelou. Zyn blond hoofoje reikte nog
niet eens tot aan do claviatuur; de vertegen
woordiger der ten toon gestelde instrumenten,
die do vtrlangonde blikken van bet knaapje
bemerkte, begreep zyn verlangen, til Je hem
van d.*n grond en plaatste hein op eon pianokruk,
zeer nieuwsgierig te weten wat dit ventje wilde
uitvoer n. Tom was Raoul voldaan, en alles om
zich heen vergetende, begon by tephontaseeren.
Do bezoekers die om hom liepen, bleven ver
wonderd staan. Aangelokt door de zachto lonen,
kwamen uit de andere zalen de menschen meer
m meer toestroomen, zoodat hy op liet laatst
door een menigte van toohoordors omringd was.
Riot in het minst afgeleid door den muur van
menschen om hem heen, speelde hy rustig voort
als bemei kto hy niet de verrukking die hy door
zyn spel towoegbracht. Een daverend applaus
loantwoordde zyn laatste not«m. - Den daarop
volgenden dag waren alle bladen vol van lof over
den kleinen kunstenaar Koczalski en roomde
ieder om het zeerst de rust en kalmtodiehy
'c y zyn j-polen op de tentoonstelling aan den dag
had gelegd. Kort daarna stemde zyn vader, her
haaldeiyk daartoe aangezocht, toe, dat hy zich
op eene liefdadigheidsuitvoering in het open
baar liet hooren. Opnieuw oogstto de jeugdige
kunstenaar een buitengemeen succes in en niet
lang daarna begon hy, in gezelschap van zyn
familie, zyn eerste concertreis door Rusland.
Veel hierin zal den lezer onbegrypelyk voor
komen, doch ik kan hem verzekeren dat alle
gegevens volkomen historisch zyn en ik zeer
juist in alles ben ingelicht.
Zyn eerste concerten gaf fcy in Petersburg,
waar hy Tschaikowsky en Rubinstein in ver
bazing bracht.
Van Petersburg ging hy naar Moskou, daarna
byna het geheele Russische nik door tot zelf6
in den Kaukasus, in Tiflis, Baku enz.
Na zyn eerste concertreis nam de familie
Koczalski als vast verbiyf Lemborg, waar de
jonge pianist onder leiding van den beroemden
componist Ludwig Maret zyn verdere studie vol
tooide. Das iet om heblicher Schuier von Liszt,
verteldo my Raoul eens. Hy bedoeldo natuuriyk
Liebhngsschüler!
Zyn eerste compositie dateert uit zyn 5de
jaar: Raoul Walzer.
Toen hy in 1890 te Spa vertoefde, waar hy
voor versterking de baden gebruikt-logeerde
daar ook de Shah van Perziö. Spoedig ont
ving Raoul do uitnoodiging zich voor hem te
doen hooren. De Shah was door zyn spel dus
danig in bewondering gebracht dat hy h-m den
titel gaf van Hof Pianisthy vereerde hem het
Ridderkruis van de Zon- en Leeuw-orde en ga'
hora bovendien oen jaarlyksche toelage van
3000 francs.
In Parys, waar by tydens do wereldtentoon
stelling vertoefde, verwierf hy eveneens een
buitongowonen byval. Ook in Rumonië wer*
hy tydens zyn verbiyf aldaar, uitgenoooig-
zich aan het hof to doen hooren. Carmat
Sylva, de koningin dichtores, was vol bewon
dering over zyn spel en uitormate ingenomen
met den vricndelyken, blonden knaap. D*
sultan van Tuikye, dio hem eveneens hoorde
begiftigde hem met een ridderorde, waarvooi
Raoul uit orkentelykheid een zijner compo
slties aan hem opdroog. Niet minder dan 51
composities bestaan er reeds van hom, waar
van tot nu toe ongeveer 15 het licht zagen.
Daar hy, met de wtiken van bekende meester
op zyn programma, doorgaans eigen compo
sities ten geboore brengt, kan eon ieder zich
overtuigen, welke buitengewone gave van
compositie nu reeds in dezen wonderknaap
schuilt. Wat eon rykdom van gemoed, welk
een zeldzaam begrip van de hooge kunst
wonen in dit lachende kinderkopje. En wan
neer iemand nog twyfelt of hyzelf de com
ponist wel is van de werken die ondor zyn
naam verschenen, zoo hooro men hem phan
taseeren: „Das thu ich nfimlich viel liober
als Slftcko spiolen." Met oven veel kalmte en
vryheid speelt hy de moeiiyksto hem onbe
kende stukken prima-vista, waardoor hy
menigmaal by do kunstcritici eon moeiolyko
proef glansryk doorstond.
Toen hy in den zomer van 1892 in Gmun
den vertoefde, trok hy weldra de opmerk
zaamheid van Z. M. den Koning van Dene
marken, die genoemde plaats eveneens als
zomerverblijf had uitgekozen.
De kleine Koczalsk: werd uitgenoodigd op
een privaat-soiree zyne talenten ten toon to
spreiden. Na do uitvoering knoopte koning
Christiaan een gesprek met den talentvollen
jongen aan en vroeg o. in. wat zyn liefste
wonscb was, waarop Raoul kinderlyk onbe
vangen antwoordde dat hy 't liefste muziek
bad en dan nog wel de werken van Handel.
Verbeeldt u eenseen jongen van nog
geen 7 jaaren „Hfindel!" De Koning
willigde zyn verzoek natuuriyk in, en Iiaoul
ontving van hem de 50 banden „Handels'
Werke" voor „den Musiker Koczalski." Uit
dankbaarheid droeg Raoul zyn Gavotte opus
43 aan Koningin Louise, der Hertogin Thyra
van Cumberland zijn op. 44 Mazurka op.
In den winter van '91 gaf hy concerten in
Oostenryk. De overwinningen die by in Weenen
behaalde, zouden eerste beroemde kuastonaars i
niet beter hebben kunnen wenschen. De prof. j
Hanslick en Hirschfeld Logen zich evenals I
ieder ander voor het reuzeritalent van don I
knaap. Hanslick schreef over hem o. m.: Wat i
zijn de piano composities van den jongen
Mozart tegonover de technische inoeilykheden
v.m de hodondaagscho piano-literatuur.
in den herfst van '92 bezocht hy o. a. 1
ook Dresden. De bekende kunst criticus Lud
wig Hartmann schreef eeD artikel, tintelend
van enthusiasms over „den Clavier poeten
Koczalski."
Toen zyn roem doordrong tot den Koning
van Saksen, bezocht deze met zyn gevolg
een der Concerten van Raoul Evenals de
Hertogin van Schleswig-Holstein (do moeder
van Z. M. den Keizer van Duitschland) die hem
op dit Concort hoorde, was hy een en al be
wondering over bet spel van den jeugdigen
kunstenaar. Do Hertogin deed hem zelfs de
eer hem in de artisten logo te begroeten. Na
zyn optreden in Dresd-n was de beurt aan
Leipzig, waar do Hofpianist evenals overal
elders de muzikale wereld in beroering bracht.
Van uit Leipzig bezocht bij byna geheel
Duitschland (Erturt, Greiz, Magtleourg, Keu
len, enz.). Ov<-ral dezeltde verbazing over dit
wonder der wisselvallige natuur, wtlke in de
jeugdige gestalte van den blonden knaap iets
ongekends had gelegd, waardoor alle harten
in verrukking w. rcjen gebracht I
In Februari 1893 vinden wij Raoul in Ber
lijn. Zonder eenige medewerking gaf hij daar
achtoreenvclgens eene reeks Concerten, deels
in de Philh-irmonie en in de Sing Akademie.
Het zelfvertrouwen, dat uit zyn optreden
spreekt, is verbazend. Ofschoon geen enkel
vrybiljet word uitgereikt, bleek degrootez»*l
vau do Sing-Akadeinie to klein om do men
schen massa, die hem hooren wildo, te be
vatten. De overgrooto toeloop hinderde hem
echter in 't geheel ni t. Met ongeduld wacht
ny het oogenblik, dat hy beginnen mag. Wel
/umoed loop hy dan in zyn blauwzyden
•lou8je, versierd met eenige ordete«kenen, op
yn piano toe. Voordat by begint, weet hy
:oor zyn preludiöeren een doodelyke stilte
te beworken, nieuwsgierig volgt men zyn
voorspel, totdat hy plotseling afbreekt en in
en spannende stilte zyn programma begint.
Alles spoelt hy uit het hoofd, de moeielykste
nummers niet uitgezonderd; zyn aanslag ken
merkt zich door een betoovorende weekheid,
;n daar, waar het noo iig is, spreidt hy een
Kracht ten toon, die ongelooflijk schynt voor
zyn kleino banden. Zyn techniek is schitte
rend, maar toch staat zyn indivi iualiteit als
pianist boven zyn buitengemeen technische
ontwikkeling. Dit alles is een bewys te meer,
dat wy hier niet .te doen hebben met dres
suur of overdreven studie, maar met de
bovennatuurlijke kracht, die in dit jonge
lichaam reeds zóóvoel tot rypheid heeft gebracht.
Wanneer men hem by zyn spelen aandachtig
gado slaat, zal men zich dit goddeiyke talent nog
lang herinneren. In zyn dagelyksch leven een
opgewekte vroolyko jongon,verandert hy geheel
en al wanneer hy zich voor den vleugel zet
dan is het of de geesten uit hot tonenrijk hem
omzweven, hij bevindt zich dan iu een kunsto-
naars extase; zyn gehoole ziel lost zicli dan
als 't ware op in du geestvoortbrengselen der
grooto meesters, getuige zjjn ernstige, dik wy Is
weemoedige bewegingen by bet spelen. Een
glimlach omzweeft den kindermond by liefelijke
momenten in zyn spel, dan weer wordt zyn aan
vallig gelaat overschaduwd door eene sombere
wolk en ontglippen stiilo tranen aan zyn lange
wimpers. Soms neigt hy zyn hoofd naar de
piano als wildo hy hot instrument liefdevol toe
sprekendan woer, by passages die door techniek
uitblinken, monstert zyn blik do gevulde zaal.
De aandachtige toehoorder is overbluft en ver
geet menigmaal dat hot een kind is, dat hom
zoo weet te betoovoren met poëtische melo jieën
van Chopin, do Ungaripche Raphsodieën van
Liszt en niet in 't minst, met de Piano-con
certen van den grooten Beethoven. En hoe
geniaal vertolkt by de „Stimmungs-bilder"
van Schumann I
Ook de physieko kracht van Raoul is be
wonderenswaardig. Hy speelt b.v., de toegiften
medegerekend, 13 nummers op cén avond, en
byna iederen avond een geheel nieuw program
ma. Voor zyn gezondheid waken zyn ouders
voortreffelijk. Het gebeurt meermalen dat hut
publiek zoo vol enthusiasme is, dat men
van geen ophouden wil weten. Komt het zoo
ver dat zyn ouders hot raadzaam oordeelen
dat. hy niet meer speelt, dan neemt zyn vader
hem mee en gaat hy kalm en voldaan het
podium af. 1364 C45
Steeds vergezellen zyn ouders en zyn zusje
Halina hem, die trouw ieder Concert in de
artistenloge op hem wachten.
Eens trof ik hem, toen hy bezig was aan
het componeeren van zyn opera. Rondom
hem lagen beschreven pakken muziekpapier,
druk bezig liep hy heen en weer van de
tafel waaraan hy werkte naar den vleugel,
zocht yverig bitr en daar naar eenige be
schreven vellen, klom nu eens op de piano
om eenige notities machtig te worden en
begroef zich dan weer in de stapels, die
voor hem lagen.
Wij weten dat Mozart op 12-jarigen leeft yd
reods een opera componeerde „Bastien et
Bastienne" (onlangs opnieuw uitgevoerd te
Berlijn).
De eerste opera van onzen Raoul is slochts
een acto. Hy vond de stof in do geschiedenis
van Hagar en Ismael uit bet Oude Testament.
Toen Raoul uit zyn werkkamer by ons
kwam, was bet interessant het kind te zien
ernstig oq toch opgewekt kwam hy van zyn
arbeid tot ons on zeide heel eenvoudig en
natuuriyk zonder eenigen zweem van ge
maaktheid: Ja, ja, das muss alles ganz klar
hier iru Kopf sein, ich habo eben einen Fehler
gemacht, das gelit nicht.
Dresden er Zeiltuig, 3 Nov. 1892).
Ludwio Habtmahn.
Wannoer wy geroepen waren het 7 jarig
wonderkind, dat zich gisteravond hier hooren
liet en in dë greote zaal van Braun's Hotel
voor een talryk uitgelezen publiek optrad, in
zyn technische ontwikkeling te beoordeelen,
zouden wij kunnen volstaan met de verklaring
wat hy kan en wat hy nog leeren moet, maar
voor dit geval staan wy stil. Raoul is een
kunstenaar, een bezield virtuoos, of beter ge
zegd, een gonie. De verschyning van dit génie
is daar waar zij zich paart aan eene buiten
gewone technische ontwikkeling, (die baar
behulpzaam is) des to moer eigenaardig omdat
wy hier te doen hebben mot een zelfstandig
iets. Alle vooroordeolen die er bestaan tegen
de zoogenaamde wonderkinderen, verdwynen
hier geheel en al.
By Raoul bewonderen wy do muzikale ziel;
hy is niet opgedreven tegen alle wetten der
natuur in, maar zondor eenigen dwang is hy
geworden wat wy het meest in hom bewon
deren: oen zelfstandig kunstenaar. Zelfs, al
bad men gewild, zou het niet mogelyk geweest
zyn, een dergelyk on tluikendj talent teonder-
drukkon; en nu nog is het kind in geen enkei
opzicht de vrucht van overdreven studie of
volharding.
Niet zyn ouders regeeren hom, veeleer zy
worden door den krachtigen, gezonden knaap
overheerscht.
Het is gevaarlyk voor den criticus de talenten
van Koczalski te beoordeelen, men is te veel
onder zyne bekoring en voelt te voel het ge
niale in den knaap, men is to veel mot hem
ingenomen en daardoor allicht geneigd minder
juisto critiek te leveren. Liefde is blind en
liefhebben moet men het kind als men hot
heeft leeren kennen.
Maar is dit wel zoo? Maakt ons de liefde
wel blind voor do fouton van hen, die wy lief
hebben, of zouden wy juist door die liefde
scherper zien?
Iedereen is vol bewondering voor den 7-jari-
gen jongen, die zóó piano speelt, zelfs Chopin
en Liszt 1
Het is waar dat wy niet dikwyls in de ge
legenheid zyn techniek op zóó jeugdigen leeftyd
to bewonderen, maar by Koczalski is bet
niet de techniek, de vergevorderde ontwik
keling, die uitblinkt, maar het aanwezig zyn
van een innorlyk gevoel voor muziek. Zyn
phrasoering is uitermate ontwikkeld, en wie
daarby aan een geleerd lesjo mocht denken,
hoor zyn eigen Gavotte, en twyfelt men dan
nog of hy die niet niet behulp van anderen
i heeft gecomponeerd, ga hem dan hooren pban-
Laseeren (wat hy „viel lieber thut als Stücke
spieion") of nog beter wanneer men werktlyk
overtuigd wil zijn, geve men hom iets, wat
heui onbekend is, prima-vista to spelen. Om
i een juist bewys te hebben waar by Raoui
natuur ophoudt en studie begint, meende de
muzibk-versl.iggever van de „Dresdener Zei-
tung" hem die proef te moeten stellen. Maar
glansryk doorstond hy die. Hy ge<ykt in dat
opzicht Liszt, hy is meer dan men wel denken
kan. Het boste bewys voor zyn (men zou
zeggen) instinct vonden w(j bfj de ontleding
van oen hem geheel en al onbekend werk.
Staan wy hier Yoor een zeer bijzondere
ziel of is het slechts een natuur, gelyk de
onze, maar fijner, meerdor ontwikkeld?
Wie weet? Men weet dat dichters veelal
profeten zyn. Zy zien in de toekomst, of
beter: zy zien wat voor onze blikken nog
verborgen is. Zoo ook dit kindhet speelt,
ziet en voelt inneriyk wat hy nog niet
begrijpen kan. Koczalski is een poëet, een
toekomst-poöet, voor bein bestaat slechts zon 1
Zoo was ook Mozart.
Sluimert er in dit kind niet iets dergelyks?
Het aanvallige kind! Toen hy ons by hem
thuis iets voorspeelde, struikelde hy by een
moeielykö passage; hy beweerde vol vuur:
„Des musz mann ibben, fünf hundertmal,
immer, immer widder, dann kann man's
zuletst!" Zoo wijs on zoo geheel en al naïef,
zonder eenige aanstellery.
Hy is „Polle" (een Pool) en spreekt het
Duitsche dialect van zyn vaderland. Als hy
voor de piano zit, wordt mon reeds getroffen
door zyn dwalenden blik.
Zyn oogopslag is niet brutaal en ook niet
schuchter; integendeel, hij is zelfbewust van
zijn overwicht op Oo toehoorders. Wie kan
daarin licht geven! Muziekeen eeuwig
durend geheim l
Hoe hy meeleeft in hetgeen hy ons voor-
toovert, ziet men in z(1n ietwat rustelooze
bewegingen, in den welgevalligen blik, dien
hy op ons laat rusten, in het wegdwalen
van zyn geest in het heerlijk tonenrijk. Dy
inwendige stemmen, dio hem voorzingen,
toovort hy ons voor; met een verbazende
kracht weet hy tonen aan den vleugel te
ontlokken, een Rubinstein waardig.
Over het voortbrengen van den toon willen
wy niet uitwijden; do accentuatie, phraseering
en aanslag zyn reeds bewonderenswaardig. Men
ziet en hoort het, maar verklaren kan men het
metl Is dat kind, met zyn blymoedige, blauwe
oogen, bekend met de zielsgeheimen van Chopin?
En toch is het of alles hem toevertrouwd is,
nimmer wordt aan den schoonheidszin door
onjuiste rhythmiek of verkeerde accentuatie af
breuk gedaan; roerend zingt hy ons de Cantilena
van den grooten Poolscbeii muziekdichter voor.
Zyn E moll-wals is niet beter te spelen dan
Koczalski het doet.
By Bach bewonderen wy weer de duidelyk
heid waarin Raoul do thema's weet te doen
uitkomen. De rhythmiek is juist, duidelyk en
bewaart getrouw hel tempo. Dat echter do zeer
schoono voordracht en juiste opvatting van
Bach's C moll-Gavotto niet aangeleerd is,
bewees hy met het spelen van zyn eigen
Gavotte op. 43.
Welk een energie, welk een helderheid van
geest by den inzet van hot tegen thema in do
Imkerhand! Do syncopo beweging van het
tweede thema in zyn WalsHoe schoon en wee
moedig kli kt dit niet Als wy den knaap niet
gozond, opgeruimd en wel voor ons hadden ge
zien, zou men aan zyne composities meenen dat
de maker een geheel leven met zijn smart en
lyöen achter zich had.
Van dat alles iccct hy nog niets, in zyne ge
sprekken komt dit duidelyk uit. Zyn aangeboren
gevoel voor do vorming van sclioone melo-ieun
hoort men in zyn preludieeren en vrye fantasie.
Mozart's a moll Rondo; het Menuet van Schu
bert en de Romance van Rubinstein konmerkton
zich door hun juisto voordracht.
De moeielijkheid in het grypen der octaven
in het E moll concert van Chopin en in de
Ungarischo Fantasie van Liszt, worden uit den
weg geruimd coor het overnemen in de tweede
pianoparty die Sherwood op zich genomen had.
Dc toonladders en trillers, die hy ons hooren
liet, waren boven allen lof verheven, maar zooals
wy aan het begin van dit artikel reeds opmerk
ten, de techniek is hem een middel, geen do&lon
allo moderne kunstenmakerij op zyn instrument
is hem vreemd, daarvoor is hy to muzikaal.
