N°. 10409. Zaterdag S7 Januari. A#. 1894. <§ourant wordt dagelijks, met uitzondering van (Zon- en feestdagen, uitgegeven. 7.aterdag-avond en Zondag Een nitstekende maatregel LEIDSCH BA&BLAD. PRIJS DEZER COURAHTs Yoor leiden per 3 maanden.f 1.10. Pranco per post -li0- Afzonderlijke Nommers 0.05. PRIJS DER AD VERTEN TIÉN Van 1 6 regels f 1.06. Iedere rogel meer f 0.17J. Grootere letters naar plaatsruimte. Voor het incasseeren buiten de stad wordt f 0.06 berekend. kan nu iedereen het „Leidsch Dagblad" lezen. X>e loopers kragen nameiyk een getal Dag- Maden mede, die zy Zaterdag-avond en ge woonlijk ztjn het dan twee of drie bladen üula bevorgeo tegen betaling van Cent by ieder, die daartoe zyn verlangen te kennen geeft. lo. voor Sociëteiten of üofüehuixen, die door druk bezoek gaarne een tweede exemplaar verlangen; 2o. voor 9amenlezer«, die voor den Zondag hun eigen Dagblad willen hebben en behouden) 3o. voor hen, die op gewone avonden geen tyd tot lezen hebben, maar Zaterdag avond en Zondag des te meer; 4o. voor de dienstboden of andere werk zoekende personen om de kleine adrer- ientlëa in te zien. Enz., Enz. Mvn vrage by de loopera aan of geve naam en woonplaats op aan het Bureel: Doeza- straat 1. Belanghebbenden buiten Leiden kunnen zich tot de in hunne gemeenten gevestigde Agenten wonden. Leiden, 26 Januari. Naar men verneemt, zal de belangrijke collectie van zeldzaamheden uit Afrika's bin nenlanden, welke de heer J. F. Lankamp, oud chef van het Hollandsche huis te Stanley Tal!e, thans te Leeuwarden wonende, by de verschillende wilde volksstammen in Centraal- Afrika heeft verzameld, aan hetEthnographiach Museum te Lelden In bruikleeu worden afge staan. De verzameling was eerst aan het Museum van hst Friesch Genoodschap aangeboden, maar kon wegens plaatsgebrek niet worden opgenomen. Op zeer boogen leeftyd by bereikte den ouderdom van byna 83 jaren - is in Den Haag overleden de gepensioneerde luitenant- generaal W. J. Knoop, do om zyn kennis algemeen hooggeschatte krygskundige en ge- schiedschryver. Geooren te Deventer in 1811 trad hy reeds op 14-jarigen leeftyd als vrijwilliger in dienst, en werd hy in 1829 tot officier benoemd. Drie en veertig jaren tot JS72, diende hy zijn land actief, hetzy in de rden van hot leger, hetzy ala leeraaraao de Kon. Mil. Academie. Groote kennis van historie en in 't byzonder de militaire ge schiedenis heeft hy door zyne talryke schriften en tydschriftartikelen niet alleen de tryga- kundigen gevormd, maar ook by leeken be- langstelling opgewekt voor gewichtige feiten van 's lands tustorio. Zyne geschriften werden later in een achttal bundels vereenigd uit gegeven. Een zeer korten tyd vertegenwoordigde hy het Nederlandsche volk in de Tweede Kamer, waar hy van Sept. 1869 tot Juli 1870 zitting had voor het district Alkmaar. Sedert 1857 w-r* hy lid van de Kon. Academie van Wetenschappen. Ook nadat hy met den rang van luitenant generaal was gepensioneerd, hield hy zich steeds met militaire aangelegenheden bezig. Vurig voorstander ook tydens zyn kort stondige parlementaire loopbaan, van don persooniyken dienstplicht, bleef hy tot zyn dood lid van het hoofdbestuur van den anti dienstvervangingsbond, terwyi hy ook langen tyd lid van het hoofdcomitó van het ,Roode Kruis" was. Zyn heoDgaan ia een verlies voor het Vaderland, de wetenschap en de letterkunde. Zonder militaire praal zal de begrafenis plaats hebben Zaterdag halftwaalf op Eik en Duinen". Op het drietal voor predikant by de Ned.-Herv. gemeente to 's-Gravenhage (vaca ture-Van Koetsveld) zyn geplaatst: dr. H. M. Van Nes, te Rotterdam; L. H. F. A. Faure, te Rede, en A. J. A. Vermeer, te Meppol. Op 31 Dec. 1858 bestond de bevolking der gem een to Noord wyk uit I486 m. en 1581 vr. 3017 zielen. Op 31 Doe. 1893, du6 40 jaar later, waren deze cyfers als volgt: 2321 m. en 2346 vr. 4067 zielen, en dus 1650 meer; in dit veertig jarig tyd vak vermeerderde de bevolking dus met ruim 50 pet. De trouwlusfigheid nam niet in zoo sterke mato toe; in 1853 toch huwden 30 paren, welk getal in 1893 slechts tot 35 steeg. -7. B H de bisschop van Haarlem heeft 4>onoö); pastoor te Zaandam den wel eerwaarden heer A. F. Peters, die pastoor was te Hem en Venhuizentot pastoor te Hem en Venhuizen den weleerwaarden heer Th. J. A. Bosman, kapelaan te Rotterdam tot pastoor te Kwadendamme den weleer waarden heer A. Van Ryn, die kapelaan was te Wassenaar, en tot kapelaan te Wassenaar den weleerwaarden heer C. H. Schneiders, deservitor te Kwadendamme. De minister van marine geeft heden ten zynen huize een diner, waaraan verschillende ambtgenooten en eenige officieren van marine van hoogen rang zyn genoodigd. Het ministerie van openbare werken in Pruisen heeft den heer S. Hamelink, directeur der Nederlandsche Tram weg-maatschappy, uitgenoodigd om gegevens te verstrekken aaDgaande de tramwegen in ons land. De Regeering heeft al6 haar gevoelen uitgesproken, dat ©en burgemeester, niet tevens gemeente-secretaris, benoembaar is tot lid van eene commissie van aaDslag in de belasting op bedryfs- en andere inkomsten. Te Dordrecht is overleden de heer P. M. V. v. d. Rivière, directeur der burgeravond school en onder-directeur der hoogere burgerschool. By konlnkiyk besluit is de medaille wegens verdiensten ten opzichte van 'sRyks verzamelingen van wetenschap en kunst in zilver toegekend aan de heeren A. D Valk, officier van gezondheid, laatsteiyk te Benka- jang, West Borneo, J. R. Stuurman, controleur by het binnenlandsch bestuur, laatstelijk te Sipirok, Tapanoeli; en A. H. Vorstman, officier van gezondheid, laatsteiyk te Smtang, West Borneo, ter zake van hunne aan het Museum van Natuurlyke Historie by de Ryks-universiteit te Utrecht gedane schenkingen, bestaande uit zeer gewenscht en zeer kostbaar materiaal voor embryologische onderzoekingen. Dinsdag a. s. zal de aanbesteding plaats hebben voor de spoorwegiyn Herzogenrath Heerlen Sittard. Het werk wordt geraamd op ruim /"40O,000. Aan den heer B. Bymholt, corrector by de firma H. O. A. Thieme te Nymegen, is voortaan opgedragen de redactie van het socia listisch weekblad wVoorwaarts". Het bezoek van generaal Booth aan Neder land is uitgesteld tot de eerste helft van Maart. Uit Paramaribo meldt men dat de gouver neur, jhr. mr. T. A. Van Asch Van Wyck, zyn ontslag zou gevraagd hebben. Op de voordracht van den minister van oorlog worden by kon. besluit van 24 dezer, opgenomen in de .Staatscourant" van 26 dezor, de miliciens-verlofgangers der liohting van 1891, die van de regimenten huzaren zfin overge plaatst by de treincompagnieön der regimenten veldartillerie, onder de wapenen geroepen om in den wapenhandel te worden geoefend, en zulks voor de tydvakken hierna vermeld. By het lste, het 2de en het 3de regiment veld-artillerie der lichting van 2 tot 23 Maart 1894; der lichting van 27 Maart tot 17 April 1894 V, der lichting van 18 April tot 9 Mei 1894. Deze oproeping geschiedt krachtens art 125 der wet van 19 Aug. 1861 (Stsbl. 72). Het stoomschip .Edam" arriveerde 24 Jan. van Rotterdam te Nieuw-York; do .Pro metheu8", van Amsterdam naar Batavia, ver trok 25 Jan. van Liverpool; de .Deucalion", van Amsterdam en Liverpool naar Java via Penang, vertrok 25 Jan. van Algiers; de .Prins Fredorik Hendrik" vertrok 23 Jan. van Paramaribo naar Amsterdamdo .Prins Willem II" arriveerde 24 Jan. van Amsterdam te Paramaribo; de .Rotterdam'*, van Rotter dam naar Nieuw York, vertrok 25 Jan. van Boulogne; de .Bromo", van Rotterdam naar Java, passeerde 24 Jan. Ouessant; de .Prinses Wilbelmina", van Amstercam naar Batavia, arriveerde 23 Jan. te Aden; de .Semarang", van Java naar Rotterdam, arriveerde 25 Jan te Suez; de .Salak", van Rotterdam naar Java, vertrok 24 Jan. van Suez; de .Transvaal", van Amsterdam naar Kaapstad, vertrok 24 Jan. van Londen. By koninkiyk besluit is dr. J. J. 8alverda de Grave, te 's Gravenbage, belast met het geven van onderwye aan H. M. de Koningin, benoemd tot ridder in de orde van Oranje Nassau. Aan mr. G. JFabius, op zyn verzoek, met ingang van 1 Fe'or. a. s., eervol ontslag ver leend als lid van het hoog militair gerechtshof, met dankbetuiging voor de door hem in verschillende rechterlyke betrekkingen bewezen langdurige en goede diensten. Benoemd tot burgemeesters: met 2 Febr. a. 8.van Heeach, A. M. A. Wolters, tevens secretaris; van Aalten, jhr. G. L. C. H. Baud, en van Nunhem, L. P. E. Storms; met 4 Febr. a. 8.van Geffen, W. Schoutenmet 5 Febr. a. 8.van Raamsdonk, mr. G. J. H. Heere, en van Watergraafsmeer, F. W. Everts, tevens secretaris; met 6 Febr. a. s.van Diepen hei m, R. graaf Schimmelpenmnck, tevens secretaris; met 7 F.^br. a. s.; van Reek, C. W. P. M. Gervere, en van Aardenburg, mr. P. C. J. flennequin; met 9 Febr. a. s.van Zuilen, C. Plomp, tevens secretaris; met 15 Febr. a. s. van Alkmaar, A. Maclaine Pont. Met 1 Febr. a. s. opoieuw benoemd tot schoolopziener in het arrondissement Delft, L. Wicher8, te 's-Gravenhage. Vergadering van Nyrerheid. De vergadering van het Leidsche Ny ver heidsdepartement was gisteravond zoowel door leden als door geïatroduceerden, waaronder eenige dames, vry goed bezocht. Aan de tegen woordigheid der laatsten hadden we dan ook te danken, dat de huishoudeiyke aangelegen heden voor eene volgende vorgauering bewaard bleven, zoodat de spreker van dezen avond, prof. Martin, na eeno korte inleiaing van den voorzitter, het woord nam om het een en ander mede te deelen omtrent de bodemsgosteld- heid van Booroe en Cerara. Na er allereerst op gewezen te hebben dat wellicht de wetenschap- peiyke reis, die spreker naar die eilanden in onzen O.-I. Archipel ondernomen had, voor de ny.erheid nog eenig nut had, wees hy ons op de aan do muur opgehangen kaarten de eilanden aan, waaromtrent hy wensente te spreken. Deze vormen de Molukken en zyn o. a. Ambon, Ceram of juister Coran, Boeroe en eenige groepeneilanden d&arny gelegen. Op het bord werd ons eono goologische voorstelling geschetst van de bodemformatie dozer eilanden, en wol het eerst van Ambon. Het noordelyk gedeelte van dit eiland draagt den naam van Hitoe en het zuidoiyke dien van Leitimor. Doelen we het eiland door eene verticale lyn in tweeön, dan vindon we den bodem van Leitimor to bestaan uit granietsteen, die zich ongeveer ter hoogte van 500 M. boven den zeespiegel verheft. Op dien bodem bevinden zich verder de verweringsproducten van graniet, die zich uitstekend voor de cultuur van kruidnagel, notenmuskaat en andere specerijen byzonder eigent; verderop treft men krisiallyno leifor- matie aan. Doze is daarentegen zeer arm. Hierop wordt niets anders dan alang alang en cajoepoetieboomon bebouwd en is de bodem zeer onvruchtbaar. Het noordolyke schiereiland is veel hooger en meet men tot. 895 M. De gebeele structuur van het eiland zooals ook aan de omringende eilanden wyst er op dat zy aan vulkanische erupiies hun ontstaan te danken hebben. Na verloop van tyden zyn deze in de omringende zee ondergedompeld en hebben zich koraalriffen langzamorhand hierop gevormd, steeds hooger; van daar de trapegowyze verhoogingen die alle eilanden in hun profiel aauwfizen. De van deze eilandon bestaande kaarten zyn evenwel zoo onvolledig en phantastiscb, dat zy wol hot werk van schooljongens schynen. De eilanden Saparoea, Karoekoe, Noesalaut en anderen wyzen op oude vulkanische urines en duiden door de bodemsgesteldheid op jong eruptieve formatie. Duideiyk biykt de baai van het eiland Sapoeroea te zyn gevormd door den krater van een vulkaan. De bewoners zei ven dezer eilanden beschouwden ze, mis schien nog, als dryvende te zyn, zoodat toen do eerste schepen der Kompagnie aldaar landden, men vrees had dat ze met hunne ankers da eilanden zouden weghalen. Men heeft langen tyd het bestaan van ertsen op Boeroe en Ceram vormoed, aoch zekerheid daaromtrent is niet verkregenwel heeft men in ernst gemeend op Boeroe bruinkool te zullen vinden en heeft men zelfs eene maat schappy gevormd om bruinkool te exploiteereu. En hoe was men daartoe gekomen Doordien Alfoeren aangespoelde bruinkool opgevischt hadden en deze aan kenners getoond. Deze namen den posthouder in den arm en concessie werd aangevraagd en verkregen. Nu is daar ter plaatse wel duinzand, van de beste qualiteit en genoegzaam voorhanden om er de geheele wereld mede te voorzien, maar dat is ook het eenige wat geëxploiteerd zou kunnen worden. Het is spreker voorgekomen, dat men hem in het diepste geheim in kennis stelde met d9 aanwezigheid van steenkool, die by kwarts bevond te zyn, en voor kopererls hield men door den golfslag verweerd graniet. (Tot nader begrip van zyn toehoorders werd nog gezegd, dat posthouders, niet zooals velen denken, monschen zyn, die zich met de poste ryen bemoeien doch bewaarders van de vlag en nederzetting zyn). Tot het construeeren der, ons op het bord geteekende, profielen had de ondernemende reiziger, de eilanden die hy onderzocht, geheel te doorkruisen; zoo ging hi1 met zline dragers. eeu karavaan van by de 200 persoueD, door Ceram; het zuidelyk deel van dit eiland be staat uit een alluviale vlakte die zeer ryk begroeid is; overal waar de verweringspro ducten van humus en kleiaarde aangetroffen worden, is trouwens de grond voor cultuur geschikt. Op het eiland Boeroe van de zuidkust komende, ging hy over steeds minder be groeide kalkbergen (daar het water te spoedig door den bodem heendringt) tot op eeno hoogte van 764 M. en vindt daar op een plateau een m6t»r, Yakoloe-meer genaamd. Men heeft dit meer geruimen tyd voor een vulkanisch meer gehouden, doch spreker komt tot de slotsom dat het wordt gevoed door twee rivieren, de Male en de Niwè die do eene noordwaarts en de andere zuidwaarts stroo- monde, een gedeelte van hun water aan dit meer afstaan. Tot zooverre de inleiding welke gevolgd werd door de vertooning van lichtbeelden pbotographién op glas werden in de bekende lantaarn geplaatst en zag men op de witte muur achtereenvolgens een straat van Ambon personen, die, daar ze zich Christenen noemen als Europeanen gekleed en dragen een pantalon er. jasje; om diezelfde qualiteit laten ze liever het werken aan anderen over; trouwens op alle de genoemde eilanden is de werkgeest niet zeer sterk ontwikkeld; dragers van de bagage van spreker zien we in verschillende posen en op verscheidene landschappen. Bewoners van Karoekoe die een pantalon aanhebben uit oen zak gemaakt, waarin twee openingen gesneden zya om de beenen te doen passeeren: beelden uit het woud, het groeien van kruidnagel in hot wild (deze plant groeit niet anders dan in het wild en laat zich niet cuJtiveeren boom var- ns en eene zeer primitieve Bade-Anstalt enz. Van Ceram zien we Alfoeren in krygs co8tuum, bestaande uit een van boomschors vervaardigde lendendoek, dit summiere klee dingstuk is galadracbt: deze Alfoeren zyn koppensnellers en is het aan de wyze waarop zy hunne kleeding dragon te zien of zy reeds in dat edele werk proeven van bekwaamheid hebben afgelegd. We zien het vaartuig dat den reiziger tot dry vend station diende, zeilen kon men er niet mede daar er, hoe o. men ook wilde gaan, altyd tegenwind was; om verder te komen moest er worden geroeid, van welke kunst ook niemand vorstand had hoe wel tot opwekking een orkest aan boord was bestaande uit een trom, gong on soms nog een fluit. Het roeien ging niet vlug en mocht men vroeger al eens gezegd hebben dat de Alfoeren nyver zyn, spreker kon dit uit erva ring tegenspreken. Uit de photographieön zien we verder dat do Alfoeren kroesharig zyn, doch trachten ze dit vooral do daraos door bet haar flink te zalven met klapperolie, zoo dat dit als een spiegel blinkt, en door het mot geweld achteruit to stryken en met een kam vast te houden zooveel mogeiyk te mas- keeren, om niet op Papoea's te gelykon, van wie ze inderdaad afstammen, doch die in be schaving Paryzenaars tegen een boerenjongen zyn in vergeiyking met hen; in den tempel waar de gesnelde koppen als offer aan voor ouders zyn opgehangen heeft prof. Martin ge logeerd en was voor hem dit wel de veiligste plaats. Zoo ging een honderdtal photo's aan onze oogen voorby, te veel dus om allen te ge denken; door het gevorderde uur resumeerde spreker nog even wat hij gezegd had en stond hy nog even stil by het Kakean-verbond der Alfoeren, hetwelk gericht is tegen Europ. invloed, en dat om dezen te fnuiken niets ontziet en zelfs ouders hunne kinderen en kinderen hunne ouders ombrengen indien het belang van het verbond dit eischt. Of myn bouw op de genoemde eilanden mogeiyk was is aan spreker niet gebleken; wel worden mineralen aangetroffen, maar naar hetgeen hy in den aanvang had medegedeeld, was groote voorzichtigheid stellig te raden. Een hartelyk gemeend applaus was sprekers deel toen hy eindigde, even warm het woord van dank hem door den voorzitter, den heer De Sturler gebracht. Onze universiteit mag trotsch zyn op de man die Diets te veel achtte om te onderzoeken wat hy in het belang der wetenschap noodig meende te moeten doen. En dat de ny verheid met hetgeen hy ont dekte niet haar voordeel zou doen, wie twijfelde er aan. Niet alleen dan namens deze dankbare vergadering, maar ook namens de Maatschappy van Nyverheld werd hem daar voor hulde gebracht. 26 Jan. '94. V. W. Gemeenteraad van loeiden* Vervuuj oer zuling van oonaeruag-namiddag. Na goedkeuring van de punten 26 en 10 der agenda (zie vorig Dommer), terwyi punt 7 (pacht en tarief der Stadszaal) werd aangehouden wogons afwezigheid der heeren Was en De Laat do Kamer, kwam aan de orde: Punt 8. Geluk men weet, hebben B en Ws. den Raad voorgesteld, adhaesie te schenken aan hot amenuement van het Tweede-Kamer lid Beelaerts van Blokland c. s. tot wetteiyke voorziening ter aansluiting van Nederland aan de Midden-Europeeeche tydregehrg. Prof. mr. Fockema Andre® heeft tegenovei dat voorstel een ander ingediend, hiertoe strekkende dat de gemeenteraad aan de Tweede Kamer in overwegiüg geven zal, haren invloed aan te wenden om in Nederland als offioiötlen tjd te doen aannemen dien van Amsterdam, en de spoorwegmaatschappyen te nopen zich daargelaten haar inwendigen dienst in hare betrekkingen tot het publiek naar dezen tyd te richten. De uitvoerige memorie van toelichting dien aangaande zullen onze lezers zich nog wel herinneren, alsmede de wedorlegging daardoor uitgelokt van het centraal-comité tot bevorde ring der Midden-Europoesche tydregeling. De heer Fockema Andre® verdedigde nu nog nader zyn voorstel, ten betooge dat men niet moet bukken voor de spoorwegmaat schappyen, hetzy met den Greenwich-, hetzy met den Middon-Europeeschen tyd. Ook weer legde hy do redeneeringen van bovengenoemd centraal-comitó, voorkomende in het „Leidsch Dagblad," evenals die van „een lezer," wiens ingezonden stuk eveneens in ons blad werd opgenomen en met wiens redeneeringen spr. zich grootondeels evenmin kon vereenigen. Hy vindt het een onwaardig middel om de menschen vroeger te willen doen opstaan door het verzetten van de klok. Ook verwacht hy er die uitwerking niet van. Elk land heeft zyn eigen tyd en den Duit- schen tyd acht by voor ons land het aller minst geschikt. Hy wees daartoe tevens op de nadoelen, welke er uit zullen vooitvloeioo voor velen, die nu toch reeds verplicht zyn den dageiyk- schen arbeid op een vroegtijdig uur aan to vangen. De heer Drucker, wien de zaak niet voor een tiende zoo warm maakt als den heer Fockema Andre®, geiyk hy zeide, vond in de redeneering van den heer Fockema Andre® wel iets eenzydigs en groote overdrijving. Er is geen sprake van een tyd van Görlitz, van een Dultschen tyd, maar van oen middel baron zönetyd. Dat is geheel iets anders. Tot verkryging van elke hervorming moet iemand do eerste zyn, die er den stoot toe geeft. Dat Is nog geen bukken voor dien persoon. Ons land, met zyne verschillende tydreke- ningen, maakt tegenover het buitenland wer- koiyk tegenwoordig een karikatuur. Met uitzondering van Frankryk, is Nederland op dit oogenblik do eenige staat, die niet aan de Midden-Europeosche zóne is aangesloten. By het 40 minuten verzetten van de klok zal niemand schade ïyden; alleen de gas fabriek, want er zal dan 's avonds minder gas verbruikt worden; maar daar moet zy zich overheen zetten. Spr. verklaart zich dus vóór het voorstel van B. en Ws. De heer Kaiser merkte, onder hilariteit, op, dat beide redevoeringen der vorige spreker» elkaar vrywel vernietigd hebben. Echter ziet hij niet in waarom onze tyd zou moeten ver anderd worden. Negen tienden der bevolking heeft er geen belang by, hoofdzakelijk de spoorwegmaatschappyen voor hun internatio naal personen- en goederen-verkeer. Mot den heer Fockema Andre® is spr. hot eens dat opheffing van onzen Amsterdamschen tyd eenig8zins onze nationaliteit raakt. De heer Van Kempen hoopt van harte dat men eindeiyk uit het moeilyk dilemna kome van twoe tyden er op na te houden, zooals nu. Dit geeft steeds tot onaangenaamheden en vergissingen aanleiding. Hy voor zich zou de voorkeur aan den Midden Europeeschen tyd geven, omdat dit voordeel bezorgt èn wegens vroegeren aanvang der werkzaamheden 's mor gens, èn wegens minder gasverbruik 's avonds, omdat de werkzaamheden dan eerder zijn af- geloopen, èn wegens de daardoor te verkrijgen meerdere frischheid, wat weer do gezondheid van den mensch zal ten goede komen. De ei8chen vooral zou economie en hygiëne brengen dus mede dat eenheid van tydregeling als voorgesteld is worde ingevoerd. De heer Zaayer wyBt er op dat men in de laatste 30 jaren een steeds toenemend ver- latings-proces heeft kunnen waarnemen. Zy

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1894 | | pagina 1