M°. 1037 Vrijdag 15 December. A0. 1893. i§eze gourant wordt dagelijks, met uitzondering van (Zon- en (feestdagen, uitgegeven. Leiden, 14 December. Feuilleton. HET SLOT ELSCRATH. IEIDSCH DAGBLAD. PRUS DEZER COTJRANT: Vo^r L3iden per 3 maanden1.10. franco per post1 Afzonderlijke Nommcrs 1.40. 0.05. paus DER ADVERTENnËN: Van 1—IS regels f 1.06. Iedero regel meer f 0.17J. Grootere letters naar plaatsruimte. Voor hel incasseeron buiten de stad wordt f 0.06 berekend. j De heeren H. Burgers dijk en S. Perrin 'böBorgden gisteravond den talrijk opgekomen bezoekers dor vierde Volksbyeenkomst in de Stadszaal (groote zaal) oen genoeglijken avond. Dis stadgenooten, bij genoemde bezoekers reeds gunstig bekend staande en nu weer beurtelings vóór den katheder, maar toch nog onder het klankbord optredende, handhaafden ook bij de?* gelegenheid andermaal hun roem van guou en duidelijk te kunnon voordragen. Vooral de kortere voordrachten, bovenal de humoristisch getinte, vielen als altijd het gioest in den smaak, als bijv. „De zelfmoor denaar," van Piet Paaltjens, „De fluit-solo" en „De leverantie." Boide heeren werden telkens luide toe gejuicht. De bijeenkomst, welke, ingevolge nieuwen icommissie maatregel, om kwart over achten aanving, had thans zeer weinig te lijden van jte laat-komendon; wordt het eene wet van I Meden en Perzen, dat na begintijd niemand meer wordt toegelaten, dan zal het nakomen dra geheel ophouden. Deze vierde bijeenkomst won het; van de beide vorige in aantrekkelijk lieid en orde. Zóó ga het steeds crescendo! De openbare vergadering, uitgeschreven door de afde8ling Leiden van het „Algemeen Nederl. Werklieden-Verbond" en waarin als spreker optrad de heer D. Stigter, van Amster dam, was gisteravond druk bezocht, zelfs zóó, dat de Nutszaal voor deze samenkomst te 'klein ble9k te zijn, want verscheidene toe hoorders moesten zich wederom met eene .staanplaats tevreden stellen. De spreker had tot onderwerp gekozen „Cobdens sociale arbeid". Breedvoerig heeft de heer Stigter Cobdens lovensloop, in Enge land en verdere gewesten, nagegaan. Duide 'Hjk werd aangetoond wie en wat Cobden 'was en wilde; hy was een man. mot een vasten, overtuigenden, goedbezieloaden geest; hy was een man, gelijk men bet noemt, uit één stuk. Wel had hy heelwat te kampen eer hy de overwinning had behaald op het sociaal gebied, maar, na volhardenden arbeid, kreeg hy meer aanhang en eindelyk was hy in zijne ideeën meer en meer geslaagd. "Van het debat, waarvoor gelegenheid was, werd weinig gebruik gemaakt. Eón der toehoorders o. a., die het woord nam, scheen zich op een ander standpunt dan waarover de heer Stigter gesproken had, te willoh begeven. De voorzitter der Afdeeling sloot de verga dering met een woord van dank aan den geachteu spreker en aan de toehoorders voor hunne betoonde belangstelling. Vanwege de afdeeling Leiden der Hol- iandsche Maatschappij van fraaie kunsten en wetenschappon zal eene vergadering met dames plaats hebben op a. s. Maandagavond in het Nutsgobouw. Als spreker zal optreden do heer J. T. Bense, uit Arnhem. Er bestaat gelegenheid tot verzending 6or correspondentie naar Nieuw-York, door middel van het stoomschip „Veendam", van Rotterdam vertrekkende. Ten postkantore al hier moeten de brieven, enz. uiteriyk Zaterdag ochtend om 7.30 (stadstyd 7.50) bezorgd zyn. De wyze van verzending behoort duideiyk op het adres vermeld te worden. Dezen winter zal door het hoofd der openbare school in de kom der gemeente Wassenaar, den heer M. Peereboom, een cursus wordon geopend in karton- en houtbewerking. Jongelui van eiken leeftyd kunnen kosteloos hieraan deelnemen, ten einde zich in hun vak te bekwamen en hunne ledige uren nuttig werkzaam door te brengen. De heer C. J. Van dor Oudermeulen heeft zich bereid verklaard, al de hieraan verbonden kosten voor zijne rekening te nemen. Beroepen is by de Ned.-Herv. gemeente te S9i*ooskerke ds. J. A. Sluyterman, te Voorhout. Uit Katwyk aan den Rijn wordt ons nu weer gemeld dat niet ds. Boon, maar ds. De Groot, van Houten, voor hot beroep naar de Ned.-Herv. gemeente aldaar bedankt heeft. Hot aantal der gemeente Zoeterrneor in te leveren manschappen voor de nationale militie van de lichting 1894 is door Ged. Staten vastgesteld op 2. Het heeft Harer Majesteit de Koningin- Weduwe, Regentes, behaagd by Kon. besluit jhr. mr. F. P. Van der Hoeven, buitengewoon gezant en gevolmachtigd Minister van Hare Majesteit de Koningin to Beriyo, in gelyke hoedanigheid over te plaatsen naar Weenen, en jhr. mr. D. A. W. Van Tets van Goudriaan, Minister-resident met den persooniyken titel van buitengewoon gozant en gevolmachtigd Minister van H. M. de Koningin te Constan- tinopel, te benoemen tot buitengewoon gezant en gevolmachtigd Minister van H. M. de Koningin te Berljjn. Do Synode der Ned. Herv. Kerk besloot gisteren niet te treden in het verzoek, uitge drukt in verschillende adressen, om de kerke lijke hoogleeraren te behouden. Zy heeft prof. Muiier, te Amsterdam, met 1 Jan. a. 8. eervol onthoven van zijne vuplichtingen als kerkelyk hoogleeraar. In zyne Memorie van Antwoord op het verslag betreffende de Vestingbegrooting ver klaart de minister van oorlog, dat de conclusie der commissie voor de stelling van Amsterdam geheol met zyn gevoelen strookt, en dringt hy op spoedige voltooiing der stelling aan. Het onderzoek der waterverschaffing heeft geleid tot de condusiën, dat de verschillende aanbevolen wyzon geen van alle bruikbaar water kunnen geven. Do begrooting kan met f 88,000 verminderd wordon op grond van besparingen der vorige dienstjaren. De Nederlandsche Handelsreizigers-Yer- eeniging te Rotterdam zal in het laatst dezer maand ten behoeve van haar ondersteunings fonds eene verloting houden van een paar hon derd schilderyen, aquarellen, teekeningen, enz. Thans zyn tot morgen deze schilderyen, enz. tentoongesteld in de directeurs-woning van het voormalig postkantoor te Amsterdam en van 20 tot 27 December in de bovenzaal van de Sociëteit Doele te Rotterdam. De kunstwerken zyn öf door particulieren, óf door do vervaardigers der Yereeniging welwillend geschonken. Men treft er stukken aan van Breitner, Ezermah, De Haas, Ten Kate, Linso, Nakken, Roeïofa, Rochussen, Schotel en mevr. Zubli. Als een der candidaten van de Groningscbe Staten voor do benoeming van een lid der Eerste Kamer, in plaats van wyien mr. Yan Royen, wordt genoemd de oud-inmister Geert- soma, vroeger lid van de Tweede Kamer voor het district Groningen, thans te 's-Gravenhage. De „St." ontving Dinsdag en Woensdag onderscheidenlyk de volgende telegraphische mededeelmgen omtrent don toestand van don heer Keuchenius: „Klimmende pijnen, de krachten afnemende, einde nadert." „Toestand blyft achteruitgaan, krachten nemen af". Te Soorabaia overleed de offic.-machinist der Kon. Nod. Marino C. Boon. Te Arnhem is overleden de gop. kapt.- luit. ter-zee R. A. Houck, ridder der Militaire Willemsorde. Het stoomschip „Admiral", van Oost- Afrika naar Rotterdam en Hamburg, arriveerde 10 Deo. te Napels; de „Bromo", van Batavia naar Rotterdam, is 12 Dec. te Suez aange komen; de „Bundesrath" arriveerde 12 Dec. van Hamburg en Amsterdam te Tanga; de „Gedé", van Rotterdam naar Batavia, wordt wegens storm to Southampton opgehouden; de „Prins Hendrik", van Batavia naar Amster dam, vertrok 12 Dec. van Genua. By koninkiyk besluit is de commies der telegraphie van de 1ste kl. J.C. Tersteeg, benoemd tot onder directeur der telegraphie. G. E. Garrelts met 15 Dec. benoemd tot burgemeester der gemeente Termunten. Benoemd tot burgemeesters: van Nieuwe Pekela, K. Dik, secretaris dier gemeente; van Deurne c. a., P. A. Yan de Mortel; van Sle naken, A. Van Melsen, secretaris dier gemeente; van Arkel, T. W. C. Merkens, secretaris dier gemeente. Wijziging: Kieswet van 1S50. Regeeringsvoorstel en wetsvoorstel-Hintzen). Biykens het afdeelingsverslag over deze beide wetsontwerpen waren de moeste leden in beginsel gezind om ook by het opmaken van de lysten der hoogstaangeslagenen de geheimhouding dor belastingaanslagen te ver zekeren. Over de wyze waarop echter liepen do gevoelens zeer uiteen. De door den heer Hintzen aangogeven middelen konden veie leden met bevredigen, omdat deze met de beginselen van ons Staatsrecht strydon on het reclame-recht der ingezetenen daardoor niot behooriyk wordt verzekerd. Vele andere loden waren echter van gevoolon, dat het voorstel der Regeering om enkel het totaal der aanslagen op de lysten te vermelden, geheol onvoldoende was om de geheimhouding te verzekeren, terwyl, wanneer men overwegende waarde hecht aan onbeperkte uitoefening van het recht van reclame, ook het voorstel der Regeering moet beschouwd worden als een stap in de verkeerde richting. Verscheidene leden meenden dan ook, dat het beoogde doel zou kunnen worden bereikt door de aanslagen in de vermogens- en bedryfsbelastingen slechts d&n by het opmaken der lysten in aanmerking te nemen, wanneer dit door de aangeslagonen zeiven wordt gowenscht. Vele andere leden echter zouden dit in stryd achten met art. 90 der Grondwet. Bovendien, het gold hier eene zaak van openbare orde en do plaatsing op de lyst mocht daarom niet afhankeiyk gesteld wordon van den wensch der aangeslagenen. Rijkspostspaarbank. Do Regeering heeft geantwoord op het afdeelingsverslag der Tweede Kamer over het wetsontwerp tot wyziging der wet betref fende de Rykspo8tspaarbank. Naar aanleiding van de gemaakte bedenkingen zyn eenige wyzigingen in het ontwerp gebracht. O. a. wordt bepaald dat het bewys, dat de inlegger in de Spaarbank als aandeel in het op het Grootboek belegde kapitaal zal kunnen krygen, zal zyn een „Staatsschuldboekje", dat den rechthebbende tot titel strekt en waarin later verkregen aandeelen by- en te gelde gemaakte bedragen afgeschreven worden. Do rente wordt door de Spaarbank uitgekeerd. Het aandeel bedraagt 100 nominaal of een veelvoud dezer som tot een maximum van ƒ6000 voor iederen inschryver. Geen ander fonds zal worden toe gelaten dan het 31/, pets. Voor de provisie zal V, pet. worden berekend. Wie eene 31/, pets. inschryving heeft bekomen, b. v. door erfenis, zal de gelegenheid hebben daarmede zyne indirecte inschryving samen te smelten. De uitzonderingsbepalingen ten behoeve van minderjarigen en gehuwde vrouwen zullen op de bierbedoelde aandeelen niet van toepassing zyn. Minderjarigen zullen de terugbetaling slechts kunnen vorderen voor zoover de vader of de voogd zich daartegen niet heeft verzet. TWBB8K SiAMKflL Voortzetting der beraadslaging over het hoofd stuk Binnenlandsche Zaken. By art. 107 (subsidiën aan gemeenten ten behoeve van hare gymnasia en pro-gymnasia) wees de heer Heemskerk er op, dat als hot onbillijk is, dat gomeentelyko gymnasia niet worden gesteund, men ook subsidiën dient te verleenen voor de byzondere gymnasia, die tegenwoordig in ons land ontstaan. Dit is niet zonder wetswyziging te bereiken, maar dan kome men met die wyziging. De Minister verklaarde met de meeste be langstelling de woorden van den vorigen spre ker te hebben gehoord. By de afd. middelbaar onderwijs wees de heer Farncombe Sanders op het gebrekkige van liet onderwys in de electro-techniek van de polytechnische school te Delft. In bet algemeen drong epr. er op aan, dat het electro-technisch onderwys van Rykswege krachtig zal worden gesteund. Hy zette uit voerig de voordeelen uiteen, welke de toe passing der electriciteit oplevert. Zyne con clusie is dus, dat goed onderwys in de electro-techniek dringend noodig is. De heer Valette besprak de theoretische en practische opleiding van leeraren in de moderne talen, die z. i. nu bevorderd moet worden. Voorts wilde hy, dat aan do hoogescholen onderwys werd gegeven in de practische op voedkunde en wenachte spr. verandering in de wyze van bezoldiging der onderwijzers aan de middelbare scholen. Verder verklaarde spr. zich tegen inkrim ping van sommige vakken van het middelb onderwys, dat de groote school voor het volk moet biyven. Eindelyk kwam spr. op het middelbaar onderwys voor meisjes. Hy kon geene woorden vinden om er zyne teleurstelling over te kennen te geven, dat niet moer wordt gedaan ten bate van de intellectueele ontwikkeling der- vrouw. Hy drong aan op meerdere ont wikkeling van do meisjes, om slechte huwe- ïyken te voorkomen. De heer Van der Kaay betoogde dat by het middelbaar onderwys voor meisjes da zorg niet op den Staat moot rusten, maar aan de gemeentebesturen moet worden over gelaten. De minister van binnenl. zaken wees er, naar aanleiding van hetgeen de heer Sanders had gezegd, op, dat reeds vaak op uitbreiding van het electro-technisch onderwys is aan gedrongen. Voor het middelbaar onderwys kon nog zeer veel worden aangevuld. Het volgende jaar hoopte de Min. een voorstel in den geest, als door den heer Sanders waa aangeduid, te kunnen ter tafel brengen. De denkbeelden van den heer Valette had de Min. met de meeste belangstelling vernomen. By herziening der wet op het middelbaar onderwys, die het eerst zal moeten worden ter hand genomen, zullen deze wonken zeer zeker worden overwogen. Omtrent de quaestie der pensioenen zou de Min. alsnog met zyn ambtgenoot van finan ciën in overleg treden. Wat het meisjes onderwys betreft, de Min. geloofde niet, dat de wet aanleiding geeft om het hier bedoeld subsidie toe to kennen. Artt. 109 en 110 werden goedgekeurd. By art. 111 besprak de heer Conrad de voorgenomen benoeming van een hoogloeraar in de bacteriologie en technische microscopie aan de polytechnische scbool te Delft. Spr. erkent het nut dier wetenschappen, doch meent dat de toelichting dor uitgave voor de stich ting van een nieuwen leerstoel te onbestemd is. Spr. vroeg daarom nadere toelichting van de Regeering. De heer Zijlma verklaarde het belang van de landbouw-bacteriologie zeer hoog te schatten, maar kwam op tegen de bezwarende voor waarden, door de Regeering goedgevonden aan de benoeming van eon hoogloeraar in die wetenschappen te verbinden. Z. i. zou een laboratorium in de bacterio logie het best behooren by de veeartseny school of by de Rykslandbouwöchool. De heer Heemskerk vroeg nadere toelichting van dit voorstel. Ook hy achtte de voorwaarden, door den te benoemen geleerde gesteld, veel te bezwarend. Spr. wilde redeiyker voorwaarden afwachten, voordat de Kamer dezen post kon voteeren. Het woord was nu aan den Minister, doch wegens het vergevorderde uur werd de zitting verdaagd tot hedenmorgen, te 11 uren. GOLO RAIMUND. H) „My ;o 8choone Magdalene", zeide hy, haar naderende, met eene zekere beleefde ver- trouweiykheid. die het jongo meisje het bloed naar de wangen dreef en Adelbert het voorhoofd deed fronsen, „dit kind kan men dubbel gelukwenschen, ön wegens zyne op neming in de christeiyke kerk èn wegens «yne schoone poettante: dat is eene geluks- voorapelling, die niet liegen kan." Het jonge meisje had hare tegenwoordig heid van geest weder teruggekregen en het was nu of een lichte trek van spot om hare lippen speelde. „Dat heb ik ook reeds gedacht, baron", zeide zy, „en daarom heb ik het geluk ook stoutmoedig uitgedaagd voor myn lieve pete kind en ruime doopgeschecken ontvangen. Ik mag u toch ook wel om eene gave aan spreken; gy zult zeker uw eigen woord niet willen logenstraffen?" „Kle.n, bekoorlyk schelmpje", antwoordde de baron, terwyl hy hare hand trachtte te grypen, die zy hem echter bsheDdig wist te onttrekken, „ik laat my door u gaarne by het woord nemen." Hfl wilde zyne beurs voor den dag halen, maar Magdalene kwam hem met levendig heid voor. „O, neen, baron", zeide zfl, „bfl zulk een arm kind geeft men aan de poet tante niet naar goeddunken, maar naar de behoefte. Ziet, al die vrienden daar hebben iets gegeven en beloofd naar hun vermogen en kraetiten verder te helpen: de een een spint rogge, de ander aardappelen, de derde eeo paar hoenders, de vierde een stuk geld. Maar de lieve God, die u volo voorrechten boven ons heeft geschonken, heeft het ook nu weder goed met u gomaakt en u in staat gesteld de beste gave te geven: gy moet hoden ton doopgeschenk den vader in vrijheid stellen." Zij had deze woorden gezegd zonder eenige verlegenheid aan den dag te leggen, maar hare donkere oogen rustten toch vol onbe schrijflijke verwachting op dengone, tot wien haro woorden gericht waren. „O", riep de baron, teleurgesteld on ge- ergerd, „moet het dien weg op. G(j hadt advocaat moeten worden, Magdalene! Maar laat die zaak rusten en neem een geschenk in geld voor het kind aan." Zfl trok misnoegd de wenkbrauwen samen en in hare donkere oogen, wier diepte anders zoo stil en helder scheen, fonkelde een harts tochtelflk licht. „Ik dank u", zeide zt) Bnel; „in dat opzicht Zijn de dorpsbewoners u vddr geweest, van u heb ik slechts gevraagd, wat dezen niet geven konden; anders, geloof mfl, zou ik in het geheel niet gesproken hebben." In de opgewondenheid, waarmede zij deze woorden uitsprak, scheen zij nog schoonerde baron greep hare hand en hield ze ditmaal vast. „Wat zjjt gij bekoorlijk, Magdalene", zeide hij, „en hoe moeilijk is het aan uwe schoone lippen weerstand te bieden. Zeker, ik spreek in vollen ernst", ging hij levendiger voort, „vraag het mijn vriend Elkrath maar, wat ik gezegd, wat ik van u verteld heb; hoe schoon g(J zijt en welk eene onverbiddelijke D ana. Voor een kus van uwe schoone lippen zou mon nog een dommeren stroek kunnen begaan dan zulk een st(jf hoofdigon knaap te laten loopen." Zijne driestheid had haar het bloed naar de wangen gedreven en zfl boet mot moeilflk onderdrukten toorn met hare kleine tanden in hare fnssche lippen. Maar de laatste woorden van den baron maakten haar opmerkzaam en gaven haar plotseling hare bedaardheid on kalmte terug. „Zflt gfl een edelman?" vroeg zfl snel, het woord tot Adelbert richlende. „Ik ben graaf Elkrath", antwoordde bfl, niet in staat eene lichte verwondering te verbergen. „Goed", zeide zfl, „men heeft mfl gezegd, dat de edelman in tegenwoordigheid van den anderen zfln woord niet mag breken. Gfl hebt de woorden van den baron gehoord. Ik ben bereid hem den kus te geven en daar door de vrflheid van Munter te koopen." De baron staarde haar verbaasd en onge- loovig aan, zfl echter wenkte haastig de kerkgangers, die in groepen stonden te pra ten, om dichterbfl te komen, ging daarop naar den ouden pastoor, die juist de kerk verliet om zich naar zflne woning te be geven, en zeide, terwijl zfl hem in den kring trok, met hare heldere, welluidende stem, zóó luid, dat iedereen het hooren kon „Gfl hebt mfl geleerd, hoogwaarde, dat men olk kruis 011 elke deemoediging op zich moet nemen, tor willo van bet goede. God heeft het in mflne hand gelegd aan dit kind, dat ik zooeven plechtig beloofd heb tot steun en bescherming te strekken, zfln vader terug te geven. Wilt gfl, hoogwaarde, en gfl allen, die hier tegenwoordig zflt, gotuigon zfln, wanneer ik mfln plicht vervul?" Zfl gaf hat kind aan eene oude vrouw, naderde Eggonthal on zeide, terwfll zfl het hoofd boog: „En nu, baron, ik bon bereid!" „Zflt gfl door don duivol bezeten, Magda lene?" riep de baron met eene onderdrukle stem on bovendo van woede over een too- neel, waarin bfl tegen zfln wil en zoo geheel onverwachts zulk eene tragisch-komische rol moest spelen. In plaats van te antwoorden, richtte het jonge meisje het woord tot Adelbert: „Ik vraag niet of de baron omtrent mfl, ik vraag, mijnheer de graaf, of hfl het woord mag verbreken, dat in u w e tegenwoordig heid werd gegeven?" „Daar is volstrekt geen sprake van, made moiselle", haaetto deze zich te antwoorden. „De baron is slechts verrast en misschien een weinig beleedigd, dat gfl zflne woorden, waarmede hfl slechts uwe eigen zelfopoffering op de proef wilde stellen, zoo in ernst opneemt. Zoudt gfl dan waarlijk kunnen denken, dat een man zich door een meisje Id grootmoedigheid zou laten overtreffen? Al neemt de baron uw offer niet aan, hfl zal toch zfln woord gestand doen. Gfl hebt uw doel bereikt door den wil, die dezen keer niet alleen voor God, maar, zooals gfl ziet, ook voor de menschen geldt." Terwfll hfl dit zeide, trok hfl vriendelijk groetend den verbaasden baron met zich voort en fluisterde hom, om alle tegenwerpingen te voorkomen, in „Wees toch bedaard, Eggenthal, gfl komt er andere niet zonder Bchande af. Wees tevre den, dat ik mfl met de zaak bemoeid hob, waardoor uwe nederlaag verauderd is in een triomf, die toch niet duur te staan komt, want uw goede hart zegt toch eigenlijk ja en amen op dit offer." „Noen, neon, laat mfl", riep Eggenthal, die thans ver genoeg van Magdalene en de toeschouwers verwijderd was, om niet door hen gehoord te kunnen worden, „ik laat mfl mfln recht niet uit de handen nemen, ook door u niet. Die Worlitz mag naar den duivel loopen en het meisje ook; dat geheela onbe schaamde gebroed zal uit het nest verjaagd worden." „En onder wolk voorwendsel, Eggenthal? Bedenk u eens wel. Wilt gfl bekennen dat gfl met het vertrouwon van een kinderlijk gemoed, met de lieflijke bede van een jong hart een fldel spel hebt gedreven? Hot gaat niet, Eggenthal; het gaat niet, er blflft u geene betere retraite over dan de grootmoe digheid." (Wordt vervolgd.)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1893 | | pagina 1