N°. 10356. Donderdag 23 November, A0. 1893. (§eze gouzant wordt dagelijks, met uitzondering van i§pn- en feestdagen, uitgegeven. PERSOVERZICHT. LEIDSCH DA&BLAD. PRIJS DEZER COURAHT: Yoor Loiden per 3 maanden. Franco per poet-• Afzonderlijke Nommers f 1.10. 1.40. 0.06. PRIJS DER ADVERTENTTËN: "Van 1 6 regels f 1.05. Iedere regel meer f 0.17 J. Grootere letters naar plaatsruimte. Voor het incasseeren buiten de stad wordt f 0.05 berekend. Tweede Blad. de na i Onlangs wees De Standaard er, naar we meldden, in een asterisk (De doodstraf) op hoe de zekerheid dat een moordenaar leven biyft en straks woor vry kan komen, psychologisch hèm een waarborg biedt, dat wie in z(Jn geheim is, hem niet verraadt, en omgekeerd voor de justitie een hinderpaal, om achter de jui6te toedracht der zaak te .komen. "v Het Handelsblad antwoordde, naar we ons zullen herinneren, hierop: „Als die redeneering opgaat, dan moet men op nagenoeg alle misdrijven de doodstraf stellen. Aan die wraakzucht toch z\jn thans allen blootgesteld, die een dief, een oplichter, een valschen munter e. d. ontmaskeren. Moet men nu maar al die misdadigers ophangen? Er is nog iets. Wie aan de justitie do noodige inlichtingen geeft, is nog volstrekt niet zeker dat eene veroordeeling zal volgen. Al ware dus de doodstraf niet afge schaft, dan zou toch nog de vrees voor wraak hare werking doen gevoelen." Hierop nu antwoordt De Standaard weer als volgt: Uit deze argumontatie moet men opmaken dat de redactie van het Handelsblad bet ver schil tu8scbon een moordenaar en een oplichter of valschen munter niet inziet; dat zy het hoog belang om het loven der burgers te beschermen, niet weet te onder scheiden van het belang om hunne have te beve:!igon; en ook, dat ze blind is voor het psychologisch onderscheid tusschen de zeker heid on de mogelijkheid, dat een moordenaar weer vrij komt. Ook dat men uiteraard zich door de wraak zucht van een moordenaar oer laat terughouden van het doen van mededeolingen dan door de wraakzucht van een oplichter schijnt voor haar eene verborgenheid. Nu, we merkten het moer op: men- 8chenkonnis is voor de redactie van het Handelsblad haar fort niet. Vooral in de anti revolutionnaire pers gaan almeer en zeer besliste stemmen op dat toch de heer Van 'tLindenhout een eind make aan de lasterlijke aantijgingen, welke er uitgaan èn tegen hem èn togen Neerbosch' woesinrichting. De Boodschapper oordeelt dat de Christe lijke pers niet nalaten mag hierop aan te dringen en terocht, zegt De Standaard. Het goed recht van deze opvatting licht De Twee Provinciën nog toe mot deze op merking, door De Standaard eene zeer juiste genoemd: „Toen onlangs de Colorado-quaestie aan de orde was, hebben juist de anti-revolutión naire bladen op licht aangedrongen en dat el, omdat er gevaar bestond dat., men deze ^jjiaestle zou gebruiken tegen ons,^o£als de op dit punt vlugge Arnhemsche Courant dan ook reeda beproefde. En dat niet alleen, maar de heer Van 't Lindenhout, zegt Dc Twee Provinciën verder, dient wel te overwogen, dat Neerbosch eene Christelijke stichting is, door de liefde van duizenden Christenen in den lande godragen. „Al wie in ons land aan die stichting zijne groote of kleine gaven offerde, heeft er recht op te weten, of, wat de heer Van D e t h schreef, waarheid is." De Boodschapper en Patrimonium vorwon- deren beido zich hierover, dat de justitie eigener bewoging nog niet optrad, om in dezen „ge rechtigheid te oefenen." Doch waar dit niet geschiedde, willen zij, dat de heer Van 't Lindenhout met de wet in de hand die immers laster strafbaar stelt den heer Van Deth by de rechtbank aanklage. „Het is", zegt De Boodschapper „zijn plicht." „Neemt do heer Van 't Lindenhout goono afdoende maatregelen zoo besluit De Twee Provinciën dan zal hy het aan zichzetven te wijten hebben, zoo de stichting, waaraan hy dertig jaar arbeidde, veel van do sym pathie verliest, die duizenden haar thans nog toedragon." En dat men zonder rechterlijke uitspraak in dezen geen stroobreed vorderen zal, zegt De Standaardblijkt ten overvloede wel uit de afmetingen, die nu de polemiek al weer aanneemt ovor het al of niet juiste van enkele beschuldigingen uit de tweede brochure; zonder, dat men er iets wijzer door wordt. Zoo heeft nu Dr. Van Ghoel Gildemeester in De Amsterdammer zeer beslist tegenge sproken, dat een oud verpleegde van Neer bosch aan hom baren nood geklaagd zou hebben, dat zy door den directeur van Neer bosch als dienstbode in een slecht huis geplaatst was. Maar do heer Van Deth houdt daarentegen zijne schrikkelijke beschuldiging vol, en zegt die te kunnen., staven met vijf getuigen, die hy echtor alloen voor don rechter zal doen spreken. Nog constateert in de Nieuwe Rotter- damschc Courant de heer W. Hoek, predikant by de Neder). Evangelische Kerk te Brussel, dat de oud-wees mej. H. B., die te Brussel woont, al wat in do brochure gezegd wordt met haar geschied te zyn, „leugon en lastor" noemt Men ziet, dat dit een verward dooreenge- roep van ja en neen wordt, waar de zaak niet mee uit de wereld komt. De Amsterdammer dringt aan op meer Staatsbemoeiing met de weezenverpleglng. Staatstoezicht op weezen vorpleging acht het blad geheel onmisbaar. „Het is gewenscht in hot belang der weozen, en dus der maat- schappyhet wordt g e i 8 c h t door de humaniteit." Do geschiedenis van Neerbosch haalt de Red. hierbjj niet aan „als een bowys van de zekerheid van weezen mishandeling on weezen-verwaarlooziDg", wel echter „als oeno zeer krasse herinnering aan de m o g e 1 Ij fe il ei d van zulk een kwaad." Eene wet op de weezenverploging behoort er, naar De Amsterdammer meent, te komen. Sp ekende over het Voorloopig Verslag der Tweede Kamer over de begrooting van justitie en opmerkende dat daarin ook ge handeld wordt over het „waDgedrag van jeugdige personen", zegt 't Weekbl. v. h. Recht: „Wat „de jeugdige personen" betreft, trof ons het fonkelnieuwe advies: „dat in don toestand verbetering ware te brongen, door aan de politie de bevoegdheid te geven by betrapping op heeterdaad eeno lichamelijke tuchtiging toe te dienen". Eenvoudiger kan het niet. De politie, mot de opsporing van bet delict belast, tevens rechter, met eene discretionnairo rechtsmacht omkleed, en uit voerder der straf. Het denkbeeld verdient zeker overweging, al vreezen wy, dat er wol juristen zullen zyn, die tegen doze hoogst practische combinatie van bevoegdheden, die tot nu toe scherp werden onderscheiden, en misschien tegen de lijfstraf zelvo hunne ver ouderde doctrinaire bezwaren zullen opwerpen." Omtrent de meeting van verleden week in „Maison Stroucken", te Amsterdam, zegt De Nieuwe Tijd, onafhankelijk sociaal-democra tisch weekblad, o a. het volgende: „t' Was 'n treurig geheel. De waardige, kalme, echt revólutionnaire woorden dor sprekers, vooral van Gerhard en Tak. te niet zien doon door 't gezwets van Van Emmenes. Of is 't soms geen gezwets, den ongeorganiseerden arbe.ders aan to raden zich gereed te maken tot geweldpleging, wetende, dat zij er in de verste verte niet aan kunnen denkon, daardoor eenige verbe tering in hun toestand to brongen? Mot schoppen en bouweolen optrekken! Alsof niet de Rpgeering meer duizendfallon marechaussee, politiebeambten en soldaten tot hare beschikking heeft dan er honderdtallen georgaaiseerdo arbeiders in Amsterdam zya. Alsof de Regeering niet voor elk houweel honderden repet.eerge - eren, bajonetten, sabels en revolverkanonnen heeft, diezy niet schromen zal tegen de houweeldragers te gebruiken, als 't haar noodig voorkomt 1 Weerzinwekkend is 't iemand, die voor „volksleider" doorgaat, het volk zulko onverantwoordelijke diDgen te liooren aanbevelen. En weerzinwekkender is, datzelfde volk dergeljjken misdadigen mallepraat te hooren toejuichen in 't gezic-ht dor mannen, die hun werkeiyk belang op 't oog hebben, terwyi z(J handelen naar de woorden dier laatsten." In een kort betoog heoft ook Het Vaderland zyno meening aangaande het opnieuw tor sprake gebrachto gezantschap by den Paus medegodoold en schryft o. m. „Noch by de liberale, noch by de radicale, noch by do anti-revolutionnaire pers vond het denkbeeld bijval. Men moet zich dan ook ver bazen over de by uitstek losse gronden, waarop het werd aanbevolen. Het zou anderhalf millioen Katholieken zooveel genoegen doen, als weder oon gezant van 't Nederlandsche Hof by don Pauseiykon Stoel word goaccrediteord. Dat was de grondtoon van het betoog. Een waar staaltje van f i n-d e s i c 1 e-politiek, dio, om goede vrienden to maken, bereid is een staats- recbteiyk of politiek beginsel overboord te gooien. Wij geloovon te mogen zeggen by niemand te willen achterstaan, waar het geldt recht te doen aan Katholieko medeburgers. Hunne volkomen gelykgorechtigdhoid mot alle andere staatsburgers hebben wy steeds bepleit; dat geen beginsel verbood hunno scholen steun te bieden, hebben wy ons beijverd aan te toonen tegen alle kleine belemmeringen in 't uit oefenen van hun eeredienst zyn wy steeds opgekomen. Zij behooren te zyn volgerechtlgdo Nederlandsche staatsburgers, niets minder, maar ook niets méér. Maar dat de Nederland sche Staat een gezant zou behooren te be kostigen by hun gee9teiyk opperhoofd is een eisch, met dat beginsel in volslagon stryd. Het is trouwens kenmerkend, dat, als men vraagt, welke taak zulk een gezant zou hebben to vervullen, men niets dan verwonderde uit roepen, quasi-verbaasde vragen en groote woor den tot antwoord krygt. Openhartiger dan hare meeste geloofsgonooton, heeft mevr. Bongartz in oen der bladen gezegd, dat een gezant by den Paus behoort te zyn de levende erkenning zyner wereldlyke souvereiniteit, een voortdurend protest tegen den statenroof, die hom maakte tot den gevangene van het Vaticaan. Als zoodanig, verklaart zy, zouden do Katholieken hem aanvaarden, niet als eeno welwillende concessie by wy ze van mislukte verkiezingsmanoeuvre. Hard, maar geheel onverdiend?" In zake deze quaestie zegt de Haagsche correspondent van do Nieuwe Groninger Courant vernomen te hebben dat de katholieke Kamer club zich met het vraagstuk heeft bezigge houden, maar begreep, dat een practisch resultaat niet is te verkrygen en dat derhalve uit het aan de orde breugon van de zaak niets andera dan politieke munt kan geslagen worden. Yolgens den schryver verwacht men vry algemeen, dat, nu van liberale zyde de quaestie is ter sprake gebracht, de katho lieke fractie er gebruik van zal maken, om eens te zien hoever men het brengt mot de liberale party. Het spreekt vanzelf, zegt Het Centrum, dat wy deze bewering moeten laten voor wat zy is, en evenveel reserve wenschen in acht te riemen tegenover de verwachting van deu- zeliden schryver, dat het nieuwe Kamerlid voor Roermond, die als pauseiyk dignitaris in de Kamer kwam, de eerste gelegenheid, welke hem geboden wordt, zal aangrypen, om voor een gezantschap by het Yaticaan op de bres te springen. De heer Haffmans legt in het Venloosch Weekblad de volgende verklaring af Een gunstig effect heoft het artikel van De Telegraaf zoor zeker. De katholieko leden der Kamer zyn daardoor als het ware in go- brok o gesteld, krachtige pogingen tot herstel te doen. "Wanneer een liberaal daarvoor yvert, dan kunnen zij toch niet achterblijven, dan moeten zij vooruit al zien de anti-revolu- tionnairon zulks noodo. Do Katholieken men moot dit niet ver gelen zyn nog altyd min of meer de bond- genooten der anti-revolutionnairen. Alle banden zyn nog niet verscheurd. Men zit naast elkan der en vormt te zamen de Rechterzyde der Kamer. Ook by vorklozingen trekt men nog dikwijls ééne lyn. De kieswet-Tak, waarmode do anti revolutionnairon dwepon, terwyi de meeste Katholieken er wars van zyn, heeft in den laateten tyd do vriendschap zeer be koeld. Stemmen de hoeren nu nog tegen eene motie tot herstel van het gezantschap by Z. H. den Paus, dan kan het niet uitbiyven, of de verwydering zal nog grooter worden. Geen wonder, dat do voorstanders eener innige verstandhouding tusschen anti-revolu- tionDairen en Katholieken liever zagen, dat de zaak bleef slapen. Maar dit kan nu niet meer. Do katholieko Kamerleden moeten uit den hoek of zy willen of niet. En dat heeft De Telegraaf gedaan. Besten dankl Wat de heer Haffmans hier medodeolt, zegt Het Centrumklinkt ons niet vreemd. Maar wellicht zal De Telegraaf zelf niet ge dacht hebben dat hy, naar zyne meening optredend voor eene nobele zaak van voor ieder tastbare beteokenie, eigenlek dienst deed om het door den heer H. bedoelde „gunstig effect" te verkrygen. Of nu waariyk de Katholieko party in de Tweede Kamer behoefte heeft aan eene stuwkracht als van De Telegraaf, dit is in stryd met het feit, dat reeds tydens de vorige Regeering door den heer Reekers eene poging is gedaan om het gouvernement gunstig te stemmen voor de wenschen der Katholieken. De heer H. heeft al woderom de Katholieke party in de Kamer die toch wel weten zal en ook weet wat zy te zoggen en te zwijgen heeft geen goeden dienst bewe zen door haar aanzien en vertrouwen by het volk, dat achter haar staat, aldus in verden king te brengen. Intusschen is hetgeen hy schryft Diot zonder nut. Hot bewyst hoe in zekere krin gen alles, zelfs de voor Katholieken meest heilige en verhoven wenschen en begeerten, als hulpmiddelon worden gebezigd voor het bewerken van een polltieken truc. UITLOTINUEN. Oostomyk 1880. - Hoofdprijzen: Serie 3718 no. 01 fl. 45,000, e. 853 no. 10 fl. 3000, e. 2879 no. 58 on a. 2964 no. 61 elk fl. 1600. voor aüoaoing a fl. 100 de sorieéo 107 543 714 717 1212 1418 1318 1629 1725 2322 2580 2328 3250 3262 on 3524. P&ryeoho TentooDatollingeloton r. 1889 a fr. 26. Trekking ran 10 October 1H98, betaalbaar 15 Nor. 1893. Hoofdprijzen Nr. 845443 a fr. 50,000 Nr. 10887 21450') 266908 434887 600906 71621G 732077 751381 969293 1172106 a fr. 1000; Nr. 17j77 33660 38419 48559 51913 56794 01471 06771 07248 71651 72569 74239 76527 83061 9410 95172 106202 128811 140617 140376 148'»33 161743 109932 179G60 190089 196303 197568 204399 212934 229*20 237170 2487*8 268620 305932 313478 32 927 32*. 112 339713 837826 361075 3695*2 370149 3*»2076 372317 373519 373012 374870 390512 403317 444H49 445107 489078 516-93 52»7f>2 528543 546986 549022 568706 5*30 6 60822»616617 050375 690387 694110 7016*4 7034 070*241712107 724611 738632 741401 748383 771846 790842 801934 «01997 *12157 «14419 821677 880187 865477 854978 8t2007 865334 8676-16 8T042i 872437 876404 879 if 8 8 9 40 897403 9 5100 915638 9-6480 917945 9184>2 926758 91*7803 9K68CS 987933 39592' 1006448 1029210 1047546 1044976 U5S412 1090164 1091730 IC93518 1095227 11013 <5 1101338 1112748 1136549 11R0684 1159126 1161227 1!824*7 1192109 1197447 a 100 fr. 3^©Tja.±lXoto:n.. NONDUfó. Roman van P. KOOPMANS YAN KOEKEREN. CO) Toch willen wy iets van en over de samen- spreking moedeelen. En dan begin ik mot te melden, dat moedor on dochtor aanvankelyk, de een al luider dan de ander, verklaarden, dat zo nu ja, wel eens prateu konden, maar alleon om eens te praten, omdat uit 's harten volheid de mond zoo gaarne spreekt, maar niet om dat hare discusaién tot Iets zouden leiden of verandering brengen in de zaak. Immers, zy stonden hier voor een fait accompli, en hadden hier met eene afgedane zaak te maken, en dus eigenly* niets te doen, daar gedano zaken geen keer nemen. Inmiddels, al door redoneeronde, werden er vragen gesteld en opmorkingon gemaakt, die antwoorden uit lokten en tot eon resultaat voerden, dat mot onbeduidend mocht heeten. Onder die vragen en opmerkingen waren er b. v. eenige als: Wat zou Eveline bewogen hebben den jonker het jawoord te geven Recht tot zulk eene vraag had men, daar dit jawoord pas by tweede instantie gegeven was, en, wat de juffrouw betreft, onder om standigheden, zóó ongunstig, dat men hier liaast aan een coup de désespoir zou (lurven denken. Niets natuuriyker in leder ral* 'an dat nu als nieuwe punten aan de orde gesteld wordenzou Eveline den heer Yan Moerbeek genomen hebben, als zy ge weten bad, dat Frits Verdoorn haar liefhad? Mag iemand, die zeker weet, dat dit laatste inderdaad het geval is, mag zoo iemand wil lens en wetens dit feit voor haar verborgen houden Dat hot eenigen tyd duurde, voordat de laatste vraag rechtstreeks en in onver bloemde termen gedaan werd, gevoelt men lichteiyk, zoo ook, dat het nog voel langer duurde, eer men daarop een rond en duidelyk antwoord durfde geven. En geen wonder, voorwaar! dat een mensch hier nietduMyk, zonder aarzeling tot eene besliss-ng kan komen l Geen wonder, dat hy huivert om zyne stem uit te brengen. In dezen iets te doen, het is zoo gevaarlijk, maar het niets doen haast nog bedonkelyker. Hier toch zou ook in vollon nadruk sprake kunnen zijn vaD een doen door laten. Verschillet de gevallen, hierover zyn mevrouw Yerdoorn en haar dochter het eens, moeten wy ons hier als mogelyk voorstellen, en wy moeten aannemen, dat een onderzoek, zoo wy er toe overgaan en daardoor tot ontdekking van de waarheid komen iets wat nog niet zeker is, waDt geen sterveling kan Eveline dwingen haar hartsgeheimen te openbaren maar gesteld, wy slagen in ons onderzoek dan kan de uitkomst nog gunstig en be vredigend zyn, en het tegendeel laat zich ook denken. Niet onraogelyk is het, dat Eveline gulweg zou kunnen 2eggen: Nu ja, zoo dol verliefd op den heer Van Moerbeek was ik aanvankelyk niet, en dat ben ik misschien nog niet, maar ik heb myn Ceear leeren kennen als zoo'n door en door goed man, en, verzekerd van zyne innigo liefde voor ray, ben ik weerkoerig van hom zooveel gsan houden, dat ik met dankbaarheid en vertrouwen de toekomst tegenga. En wat Frits Yerdoorn betreft, ovor hem heb ik nooit gedacht, en 'k geloof wel, dat hot een dogeiyke pursron is, maar een zeeofficier, neen, dat zou toch nooit myn keuzo geweest zyn. Verondersteld, dat wy zoodanig antwoord krygen, dan behoeven wy immers toch er geen spijt van te hebbon, dat wy werk er van gemaakt hebben; want zoodanig borlcht zal op Frits, al vindt by 't eerst niet opwekkend, toch by nader Inzien al spoedig een wel- dadigen invloed hebben, hy zal zich schikken in, zich verzoenen met zyn lot en althans voorgoed een einde maken aan de kwelling der zelfbeschuldiging: Had ik maar eerdei ge sproken 1 En nu het andere geval. WU bemerken, dat Eveline onzen Frirs wel bemind heeft on by 't hooren van zyne liefde voor haar, dieper dan ooit gevoelt, dat zy 't nog doet met onverminderde kracht. Dat zou ongetwyfeld vree8eiyk zyn, vreeeeiyk voor haar, ja, maar vreeseiyk vooral ook voor dien armen doctor, wiens levensgeluk op het spel zou staan, zoo het al met als verloren moet aangemerkt wor den 1Verloren, ja, dat is de man, als Eveline hem ontrouw wordt. Natuurlyk, maar zy behoeft immers niet ontrouw te worden, en zy zal dit zeker ook niet, als zy van Frits niets hoort of ziet. Hier geldt: wat je niet weet, dat je niet deert. Uitgemaakt dus: Eveline moet niets weten, aaD gaat alles góed Alles goed? Maar noorat ge dat.dan goed, dat eene vrouw in 't huweiyk treedt mot oon man, dien zy Diet gekozen heeft, maar die haar opgedrongen is, zoo niet door hare ouders dan toch door de oraetandighoden En, wat nog orger is, noemt ge dat goed, dat eene jonkvrouw verzekert haar hart te schenken, terwyi dat hart feiteiyk aan een ander toebehoort? Maar dat is toch reeds geschied, toen a(j 't jawoord gafl Ja, maar niet onherroepelijk. Was de zaak uitgekomen, nadat reeds het huweiyk voltrokken was, wy zaten hier machteloos, alle onze over wegingen waren onnut, alle overleggingen ydel. Maar nu zyn ze niet onnut, niet ydel, nu zijn ze plichtmatig, 't Is nu nog Diet te laat; de gelegenheid bestaat om veel kwaad te voorkomenvan die gelegenheid geen ge bruik te maken wordt medeplichtigheid aan al de ellende, die voort kan spruiten uit een huwelijk zonder liefde. Arme doctorl zeggen wy, als wy danken aan de grievende teleurstelling, voor hem weggelegd, als zyne geliefde haar woord terugneemt. Maar zou de man dan Diet te beklagen zyn, als hy later, nadat reeds de band voor heel het leven is vastgeknoopt en bezegeld, als hy dan bemerkt, dat mejuffrouw Van Berkel de zyne is, ja voor de wet, voor de wereld, maar niet in de werkeiykheld Nu ja, maar dat moet, dat mag hy niet be merken, en dat kan hy ook niet, als Eveline zich goed houdt Juist, als ze zich goed houdt, dat wil hier zegtren, als z(1 baar kome diespel volhoudt, niet waar? Wat je niet weet, dat niet deert, zeiden wy. Maar wie waar borgt ons, dat ze niet, zonder ons toedoen, te weten komt, hoe Frits ovor haar gedacht heeft? En als zy dat hoort, als 't te laat is, wat dan? Nu ja, maar zoo iets moog je ge rust aan de Voorzienigheid overlaten Ik neg u, neen, dat moog je niet. Zoodanig aan God overlaten staat geiyk met God verzoeken. Nog eens: arme doctor! zeggen wy, als wy deuken, hoe de goede man daar wellicht eerstdaags zal staan, ontnuchterd, onttroond, beroofd van zyn dierbaarsten schat, beroofd van alle6 wat hem aan het leven bindt, van z(jn geloof, z(Jn hoop, zyne liefde. Waar, allee waar, zeggen wy met een diepen zucht, ja, met een bloedend hart. MaAr terwyi wy om den deerniswaardige een traan van mode lydon plengen, moeten wy hem toch niet. neen, niet beschuldigen, dat woord is voel te hard maar kunnen wy hem wel geheel vrypleiten van eenige onbedachtzaamheid? Dat voor den tweeden keer vragen, laadt onze jonker daardoor niet den schyn op zich van gebruik gemaakt te hebben van de omstan digbeden? Maar al te goed toch wist hy, waarom Eveline zyn eerste aanzoek zoo totaal en onvoorwaardelijk had afgeslagen, 't Was immers wegens algeheele afwezi *>eid van die liefde, die het sine qua non, de onmisbare voorwaarde is van het echte- lyk gelukt I Vervolg ommezijde.)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1893 | | pagina 1