N°. 10283.
Woensdag 30 Augustus.
A0.1893.
feze (Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van (§on- en feestdagen, uitgegeven.
Tweede Blad.
Eene oudheidkundige reis van één dag.
Feuilleton.
Ver huize n.
LEIDSCH
PRIJS DEZER COURANT:
Yoor Leiden per 8 maandenƒ1.10.
Franco per post1.40.
Afzonderlijke Nommers.,"0.05.
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
Van 1—6 regels 1.05. Iedere regel meer ƒ0.171.
Grootore letters naar plaatsruimte. Voor het
incasseeren buiten do stad wordt ƒ0.05 berekend.
Slot.)
Na deze geschied- en taalkundige mede-
deelingen van den heer Jesse, werd ons
verzocht het terrein van de ontgraving eens
rond te wandelen. De directeur van 't werk
wees ons de plek, waar verleden^ jaar de
fundamenten van een muurwerk gevonden
waren, de plaatsen waar een oude weg, een
houten vloer, oen put ontdekt waren. Wp
zagen, hoe de arbeiders bezig waren eene oude
schuit, die 7 M. diep in den grond zat, te
ontgraven. Er waren den vorigen dag een
Romeinsche sleutel, een steenen kogel, eene
fibula (doekspeld) en een mes uit te voorschijn
gekomen. Vorder werden ons twee in elkander
passende houten kuipen getoond, waarin een
ijzeren puthaak en eene lanspunt gevonden
waren. Bp die kuipen was eene lange houten
goot ontgraven, welko waarschijnlijk diende
om het water na gebruik te laten wegvloeien.
In die goot had men 2 mooie waterkruikjes
gevonden.
Aan de andere zpde van den put bemerkten
wy 1 meter in den grond een ouden weg,
die uit tufsteenen, op en naast elkander ge
stapeld, bestond. Deze weg was over eene
lengte van ongeveer 40 H. blootgelegd.
Nog eenigen tpd rondkijkende, kwam een
der gravers met eenige sandalen aandragen,
die hp juist gevonden had. Welke breode
schoenzolen en met welke flinke sppkers
voorziene schoeisels hadden die Romeinsche
soldaten 1 Dezelfde graver liet ons de munten
zien, die zpn kameraad opgedolven had. Bp
nauwkeurige beschouwing ontdekten wp er
de beeltenis van keizer Nero met zpne vooruit
stekende kin op. Op de andere munten lazen
wp de namon van de keizers Vespasianus
en Trajanus, en van de keizerinnen Faustina
en Julia Soaemias.
Op onze vraag of het Praetorium (hoofdge-
I bouw van den veldheer) en do porta Decumana
I (hoofdpoort van de legerplaats) al gevonden
waren, krpgon wp ten antwoord, dat de
plaatsen, waar deze gestaan hadden, nog niet
ontdekt waren, maar dat men vroeger, bp
het graven van de fortgrachten, het valium
(verschansing) en eene brug gevonden had.
Toen verboten wp het terrein, dankbaar
sgens den eigenaar van den burg, dat het
ons vergund was geworden onze schreden
te zetten op eene plek, geheiligd door de her
innering aan die fiere Romeinen, dio hier
gedurende meer dan 4 eeuwen hunne woon
plaatsen hebben gehad.
Wp mochten daarna nog de verdere collectie
oudheden bezichtigen, die gedurende dezen
zomer in de dorpsherberg onder dak gebracht
waren.
Langs het voetpad terugkeerende, kwamen
wp weder op den Koningsweg uit. We pas
seerden nu de schoon gelegen buitenplaats
Oud-Amelisweerd, en bereikten zoo de „Ver
gunning" van mejuffrouw Van de Vegt. Hier
werden ons vloersteenen en dakpannen ge
toond, die de Romeinsche soldaten zelf ge
fabriceerd hadden. Het merkEX GER INF,
eene verkorting voor: Excercitus Qermaniae
Inferior is het leger van Beneden-Germanië,
lazen we op vele van die steenen. Ook was
er een gemerkt: LEG. XXX, eene verkorting
voor: Legio XXX. Het dertigste legioen was
hier dus gelegerd geweest.
Enkele urnen en kannen, met sierlpk ge
vormde halzen en ooron, eenige schalen, wel
erg beschadigd, doch zeer elegant versierd,
trokken verder onze aandacht. Op eenige
scherven van Samisch aardewerk las ik
de woorden: PROBVS, HARTfALIS, CIN-
TVCNATVS, SERVA, CASSIVS; dit zpn de
namen van de fabrikanten, die dit soort aarde
werk maakten.
Op enkele bespeurde ik de namen T. MAR.
VICTORIS, T. TVSCI CANDIDI, die met een
scherp voorwerp, een sppker of stift, in het
aardewerk gekrast waren; dit zpn, naar ik
hoorde, de namen van do eigenaars of ge
bruikers der schotels. Mp word verzekerd,
dat uit de schotels, waarvan ik hier de frag
menten voor mp zag, Titus Marius Victor,
Titus Tuscus, Candidus, hun middagmaal ge
bruikt hebben.
Op mpne vraag, waartoe toch die groote
pzeren haken gediend hadden, kreeg ik ten
antwoord, dat dit Romeinsche sleutels zpn.
Het zou mp bepaald lastig geweest zUn zulk
een zwaren huissleutel bp mp te moeten
dragen.
De kleine graflampjes bewonderde ik om
hun aardig model, alsook een kourig rpg-
schoentje, een sandaal, die, naar den vorm
te oordeelen, aan eene dame moet toebehoord
hebben.
In 't bpzonder trof mpne aandacht eene
gouden speld met vier juweelenaan den
vorm alleen kon men zien dat zp antiek was,
zo heeft voorheen gediend om eene toga van
den een of anderen aanzienlpken Romein op
den schouder saam te houden.
Eenige schrpfstiften, waarvan het eene einde
Seer spits is, werd gebruikt om de aanteekenin-
gen of brieven, die men wilde schrpven, in
een met was voorzien tafeltje te griffelen.
Het platte uiteinde was bestemd om de in
gekraste letters weer uit te wisschen. Deze
stili deden mp denken aan de les, welke
Horatius den vervaardiger van een geschrift
geeft: „saepe stilum vertas", d. i. ge moet
maar dikwpls de schrpfstift omkeeren, d. i.
ge moet maar veel verbetering in uw geschrift
makon vóór ge het onder de oogen van den
lezer brengt.
De verschillende lans-, speer- en pplpunten
deden zien, dat er in het oude Vechten vroeger
veel gevochten moet zpn, ze waren dan ook
zeer gehavend.
Alle voorwerpen op te noemen, dio er dezen
zomer gevonden werden, is mp niet mogelpk
alleen herinner ik mp nog 't Venusbeeldje
met den Cupido. Die oude Romeinen hebben
dus ook hier naast Mars, der. god des oorlog,
Venis, de godin der liefde, gediend.
We hadden nu van onze wandeling en van
het aanschouwen van zoovele merkwaardige
oudheden dorst gekregen. Het bier, dat juffrouw
Betje op ons verlangen uit haren pskouden
kelder te voorschpn gehaald had, smaakte ons
dan ook uitermate goed. Na het gebruik van
't schuimende Cambrinus-vocht, was het noode
dat wp van deze klassieke plek afscheid namen,
maar het werd tpd om met den locaaltrein
naar Utrecht te vertrekken en dan nog de
verzameling te gaan bezien, die in het Utrecht-
sche Museum op het Hoogeland bewaard
wordt.
We bedankten dr. Jesse voor zpne bereid
willigheid, hem belovende de vrienden van
oudheden in Leiden mededeeling te doen van
het genot, dat do reis naar Vechten ons ver-
verschaft had. Antiquarius.
Gemengd Nleuwa,
Men meldt aan het „Utr. Db 1."
uit Rotterdam:
Het voornemen bestaat het is haast niet
te gelooven om hier een derdon blpvenden
circus te bouwen. Do aanvrage daartoe is
reeds bp B. en Ws. ingekomen. Hp zal eene
oppervlakte van niet minder dan 5000 vier
kante meters beslaan en twee arena's be
vatten; hp zal geplaatst worden op de zand
vlakte aan het einde der Hugo-De-Grootstraat,
waar in den laatston tpd steeds do kermis
wordt gehouden.
Renz, de Berlpnsche circus-directour, zal
zich met de exploitatie van dit paardenspel
belasten.
De twee vaste circussen, welke wp hier
reeds bezitten, maken slechte zaken. Deze, dien
men thans wil oprichten, zal niet minder dan
4500 zitplaatsen bevatten, en in dien nabp het
centraal-station (de eerste, welko gereed kwam)
vindt men enkele kermisavonden uitgezon
derd geen honderd toeschouwers, en in
den circus in de Zomerhofstraat, waar men
door goedkoopere prpzen het publiek tracht te
lokken, is het niet veel beter gesteld. Wie zullen
dan die 4500 zitplaatsen moeten innemen?
Het afmaken van honden. In
verschillende bladen werd reeds vroeger de
aandacht gevestigd op de wreede wijze, waarop
te Amsterdam do door de politie opgevangen
hondon worden afgemaakt.
In het weekblad „Onze Hondon" van 10
Augustus 11. wordt thans opnieuw daarop
gewezen, terwpl ds. J. B. T. Hugenlioltz,
predikant te Aksel, het initiatief genomen
heeft voor eene „monsterpetitie" aan den Raad
der gemeente Amsterdam, opdat er ten slotte
een einde kome aan eene wreedheid, die op
het einde der 19de eeuw waarlpk „ongelooflpk"
mag heeten.
In het kort geschiedt het afmaken op de
volgende wpze:
De dieren worden levend, groot en klein,
op en door elkaar in eene kist gestopt. Is
deze wat te vol, dat hindert niet, dan wordt
zp eenvoudig met geweld dichtgeperst en
daarna te water gelaten!
Welke tooneelen daar onder water worden
afgespeeld tusschen de in doodsstrpd worste
lende dieren, hoe de zwakken door do sterken
worden verdrukt, verminkt, verscheurd, dat
alles laat ik met gerustheid over aan de ver
beeldingskracht van ieder, in wiens borst
menscheipk gevoel huist.
Wordt soms de kist te spoedig weer opgo-
haald, zoodat de dieren weer bpkomon, dan
volgt eene tweede onderdompeling, en zp
sterven een dubbelen marteldood.
Alle pogingen om aan deze barbaarschheid
een einde te maken, bleven vergeefseh; zelfs
op het grootmoedig voorstel van een dieren
vriend, die geheel kosteloos een „asphyxatio-
oven" aanbood, werd afwpzend beschikt!
In overleg met ds. Hugenholtz is de heer
I. C. Neiszen, te Rotterdam, bereid van allen,
die wenschen hun naam onder genoemd
adres geplaatst te zien, de naamkaartjes als
bewps van adhaesie in ontvangst te nemen.
Volgens de „Herald" is te Nieuw-
York eene voorname firma in metalen, Wallace
Sons, failliet. Het passief bedraagt 875,000
dollars.
3.)
Deze zou een waar genot zpn geweest,
zoo niet tal van huurlustigen het op alle
mogelpke uren van den dag in het kamp der
Alten onveilig hadden gemaakt," want mpn-
heer was onvoorzichtig genoeg geweest geen
vasten tpd voor het bezichtigen gesteld te
hebben. Mevrouw vond dit achteraf gezien
ook onbegrppelpk van haren man, die van
het practische leven maar niet op de hoogte
scheen te kunnen komen.
Het huurbord deed niets dan lokken. Als
de bel ging, begon mevrouw, ondanks haar
kostelpk verhip f aan zee, al te beven als uiting
barer zenuwen, waaraan haar man door te
gaan zitten nu niets kon doen. In den geest
toch zag ze reeds weer vreemde indringers
in de geheimste hoekjes harer woning. Een
centenaarslast viel haar dan ook van het
harte, toen het huurbord van haar huis was
weggenomen, al misgunde zp haren huisheer
zpn geluk boven velen zpner collega's, die
met hunne betere perceelen „in de maag
bleven zitten." Volgens mevrouw had hp zpn
Bucces te danken aan haren smaak om te
meubileeren en aan haren netten inboedel.
Dit maakte nog wat van het ouderwetsche huis 1
Intusschen echter was de periode van
wanorde, de verschrikkelpke tpd, nog weer
zinwekkender voor de meeste heeren der
schepping dan de groote schoonmaak, aange
broken, noodzakelpk voorafgaande aan elke
fatsoenlpke verhuizing. Met den dag werd het
gepak heviger, nam het afdanken, weggeven,
verkoopen en breken toe. Met het uur werd
het oude verblpf der Alten onbehaaglpker en
onbewoonbaarder. De ramen werden beroofd
van gewone, alsmede van staatsie-gordpnen
spiegels en schilderpen, alsook de portretten
van mevrouw in de eerste en mpnheer in de
tweode plaats, op hun voordeeligst en deftigst,
verdwenen allengs van de wanden en gleden
naar de diepte weg; de sofa's, fauteuils en
crapauds kregen practische overtrekken aan,
uitnoodigende tot minder consciëntieuze be
handeling. Glaswerk en porselein werden
verpakt zooals dat met breekbare waar ook
reeds bp de voorvaderen geschiedde, tot op
een klein restje na, waar beschaafde menschen
als de Alten nu eenmaal niet buiten kunnen.
Eindelpk was de groote dag, de verhuisdag,
daar. Het was gelukkig mooi weer!
De heer des huizes ontving de strenge
order zich niet vóór tien uren des avonds in
de nieuwe woning te laten zien. Of hp blp
was! O ja, hp zou wel maken dat hp klaar
kwam! Ook de dienstboden vonden deze order
verstandig. Nu het er op aan kwam een
man de wet voor te schrpven (en dan nog
wel den „meheer"), waren zp het volkomen
eens met hare meesteres hetgeen anders
even zeldzaam was als regen in den zomer
van dit jaar.
Eene bevriende familie viel het twpfel-
achtige geluk ten deel gedurende den gan-
schen dag het kroost der Alten te herbergen.
De kinderen vonden dit een feest; het op
één na 't kleinste meisje dacht onwillekeurig
aan een ooievaar en aan een heel klein zusje.
Inmiddels had het verhuizingsproces bpna
onafgebroken plaats. Er waren heelwat
krachten voor noodig.
Toen papa Hendrik geruimen tpd over den
als grens bepaalden termpn zeer goed ge
humeurd thuiskwam, vond hp zpne dierbare
verhuisde gade in tranen. Eene kist met
„haar" allerfijnste glaswerk was door de
„wilde" verhuismannen onbarmhartig van den
wagen op de straat gegooid.
„Ik had nogal fragile op de kist laten zet
ten, maar zulke lomperds hebben voor niets
oog; elk stuk is beschadigd", 3nikte mevrouw.
De dame weende zóó bitterlpk, hare tranen
vloeiden zóó overvloedig, dat haar man de
grootste moeite had om dezen stroom tegen
te houden. Dit gelukte hem dan ook slechts
alleen door een paar gewaagde beloften,
welke hp zich den volgenden morgen, tot
moreele ontzetting van mevrouw, niet meer
kon herinneren.
Na eene week bracht mevrouw Koog hare
boezemvriendin het eerste bezoek in hare
nieuwe woning. Toen de gebruikelpke vragen
naar elkanders gezondheidstoestand en dien
der familién waren gedaan en beantwoord,
werd een tocht door het huls ondernomen,
waarbp bleek dat deze woning naar de moo
ning van de mevrouw uit het Plantsoen verro
van volmaakt was.
In het salon teruggekeerd, riep mevrouw
Koog vol verbazing en als zag ze dit nu
eerst, uit:
„Maar, wat zie ik? Uw salon is geheel
nieuw gemeubileerd?"
„Ja", antwoordde mevrouw Alt met oen
onderdrukten zucht; we zagen ons daartoe
genoodzaakt."
(Slot ommezijde.)
