Hurgcrlyke Stand yan Leiden.
%-Toen het gebleken was, dat in onze om
geving het practisch onderricht in de am
bachten erkenning vond b\j de mannen van
het vak, zocht het Bestuur naar middelen
om een eigen goed ingericht schoolgebouw
te verkrijgen.
De plannen hiertoe reeds sedart de oprich
ting der school in overweging, stuitten steeds
op gebrek aan de noodige fondsen, en dit
duurde totdat de tegenwoordige Minister
van Binnenlandsche Zaken, overtuigd dat
ambachtsonderwjis van Rijkswege behoort
gesteund te worden, in 1892 een aanzien
lijken post op de begrooting bracht, om sub
sidien aan de scholen te kunnen verleenen.
Met enthousiasme, mocht spr. wel zeggen,
worde i 's Ministers voorstellen door de Tweede
Kamer der Staten-Generaal niet alleen goed
gekeurd, maar men betreurde zelfs dat de
Minister voor die goede zaak niet meer gelden
had aangevraagd. Het bestuur der Leidscbe
Ambachtsschool had bereids aan den Minister
eene jaarlyksche toelage van f 6000 verzocht,
onder belofte een schoolgebouw te zullen
stichten, waarin een 160tal jongens behooriyk
onderwijs zoude kunnen verkrijgen in het
timmeren, smeden, schilderen en meubel
maken. Ondertusschen had een groot voor
stander van ambachtsonderwijs uit eigen
beweging aan het Bestuur het schitterend
aanbod gedaan een renteloos voorschot van
40,000 te verstrekken, onder voorwaarde
dat het Ryk een subsidie zoude verleenen,
waardoor eene behoorlijke aflossing van het
kapitaal verzekerd zoude zijn. De Gemeente
L9iden 6tond, onder vrij gemakkelijke voor
waarden wat de betaling van rente en af
lossing dor koopsom betreft, het stuk grond
af, buiten de "voormalige Wittepoort aan den
Haagweg gelegen, en nadat de Minister gun
stig op het verzoek van het bestuur beschikt
had, kon dit de plannen voor een nieuw
schoolgebouw ontwerpen en die doen uitvoeren.
Het is geen gemakkelijke taak een bouw
meester te vinden, die geheel uit liefde een
dergelijk veel omvattend en moeilijk werk
op zich neemt. Toch was ook in dit opzicht
de Yereeniging hoogst gelukkig. De secretaris
van het Bestuur, de heer G. Van Diiel, bouw
kundige te dezer stede, nam op verzoek van
het Bestuur de taak op zich, en heeft zich
daarvan, geholpen door den kundigen direc
teur Van Achterberg op eene wijze gekweten,
dij den hoogsten lof verdient van allen die
tot volkomen beoordoelen in staat zijn, daar
hy met de hem toevertrouwde gelden heeft
gewoekerd en der Vereeniging oen hecht en
sierlijk schoolgebouw bezorgd heeft, zonder
de vastgestelde som gelds noemenswaardig
te overschrijden. Verder werd door spr. ook
een woord van dank gebracht aan den aan
nemer den heer A. P. P. Boef uit Rotterdam.
Niet licht zoude de Vereeniging op flinker en
royaler manier behandeld hebben kunnen
worden dan door den heer Boef geschied is.
Tevens herinnerde spr. er aan hoe het
Bestuur nog een grooten wensch koesterde
en die wasde Vereeniging gesteld te zien
onder bescherming van Hare Majesteit onze
geëerbiedigde Koningin Regentes.
De bescherming door Koninklijke kracht,
welke de Vereeniging, door het overlijden
van Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Alex
ander der Nederlanden, verloren had, wenschte
het Bestuur vurig te herwinnen en het deed
dus het eerbiedig verzoek aan Hare Majes
teit de Koningin-Weduwe als Beschermvrouw
op te treden, aan welk verzoek een gewillig
oor werd verleend.
Na haar tienjarig bestaan is de Practische
Ambachtsschool thans in het bezit van een
prachtig schoolgebouw, staande op een der
schoonst gelegen plekken even buiten Leiden,
waarin onderwijs gegeven wordt in het tim
meren, smeden, schilderen, meubelmaken en
het machinevak, in ruime, goed verlichte en
ingerichte vertrekken. Aan het hoofd van de
school staat een man, die leeft voor de taak,
die hem is opgedragen, bijgestaan door 8
bekwame leeraren in de verschillende vakken.
Bestonden in de gemeente niet de scholen
van het Genootschap „M. S. G.", bestuurderen
zouden verplicht zyn eene aanzienlijke uit-
oreiding aan hunne zaak te geven. Maar juist
wat nu nog aan de school ontbreekt, wordt
5.an do jongens geleerd op de scholen van
Mathesis Scientiarum Genitrix, en wel in de
vonduren.
ijzende op de uitkomsten, welke de oude
Practische Ambachtsschool reeds heeft opgo-
everd, deelde spr. o. a. mede dat in het
reeds genoemde tienjarig tijdvak 233 leer
ingen zijn aangenomen en geplaatst. Niet
cues» dan 115 van deze leerlingen hebben
een eindgetuigschrifc kunnen verkrijgen. Wat
is daarvan de reden?
15 leerlingen namelijk hebben niet langer dan
een paar dagen de school bezocht en zijn zon
der opgave van redenen vertrokken; 4 leer
lingen zijn overleden; 10 konden wegens
ziekte of lichaamszwakte de school niet
langer bezoeken; 9 zijn uit Leiden vertrok
ken; 16 kozen een ander beroep, dan waartoe
de Ambachtsschool hen kan opleidenaan een
14tal kon, niettegenstaande de leerlingen de
school 3 jaren bezocht hadden, het getuigschrift
niet worden uitgereikt; 2 leerlingen hebben al
leeniyk voorbereider de oefening gewenscht om
zich te bekwamen, de een als machinist, de
snder als pianomaker; 2 leerlingen zyn om
hun gedrag weggezonden en aan de ouders vai
7 jongens heeft de directeur den raad gegeven
om hunne kinderen van de school te nemen,
wolken raad zij hebben gevolgd32 leerlingen
moesten de school verlaten om eenig geld
te gaan verdienen3 zijn uit tegenzin in het
ambacht heongegaan; 1 omdat bij to vor
loopen moest; 1 omdat hy niet tot eene hoogere
klasse was overgegaan en 2 zonder opgaaf
van redenen, makende alzoo 118 van de 233
leerlingen, die de school bezocht hebben,
maar niet geheel tet hunne bestemming ge
komen zyn.
De slotsom is dat 14#/o der aangenomen
jongens niet gegoed genoeg waren om het
onderwas te kunnen bekostigen, dat 14%
ongeschikt waren voor den ambachtsstand,
dat 15% zoodanigen tegenzin in het vak
hunner keuze kregen, dat zy eene geheel
andere richting volgdon, terwyi 7% verloren
gingen door toevallige omstandigheden. Het
geheele verlies aan jongens, die in hot ge
noemde tydvak aangenomen zijn, bedraagt
alzoo 50%.
50% van het aangenomen aantal jongens
hebben hunne bestemming bereikt en het is
van belang na to gaan wat van deze jonge
lieden, die het eindgetuigschrift van onze
school hebben verkregen, is geworden. Onder
de 115 oud-leerlingen zyn 45 timmerlieden,
32 smeden, 33 huisschilders en niet meer
dan 5 meubelmakers. Aan allen, voor zoover
hun adres bekend was, beeft het Bestuur
een schryven gericht, met verzoek een aantal
vragen, op hun maatschappelyken toestand
betrekking hebbende, te beantwoorden.
Het grootste gedeelte der oud leerlingen
heeft aan het verzoek voldaan en wel op
eene wyze, waaruit, zeide spr., ten duidelykste
blykt dat de genoten lessen van de school
zeer goede vruchten hebben gedragen. Ten
bewyze daarvan deelde hy enkele beantwoor
dingen der gestelde vragen mede.
Voorzoover uit de verstrekte opgaven is op
te maken, bereiken de jongelieden in drie
jaren tyds het hoogste loon, dat thans gegeven
wordt en 11 tot 20-cents bedraagt per uur.
Vergeiykt men hunne verdiensten by die
der jongelieden, die geen ambachtsschool be
zochten, maar by den baas reeds dadeiyk iets
trachtten te verdienen, dan blykt dat de
laatsten op den leeftyd, waarop onze jongens
de school verlaten, niet de helft verdienen
van hetgeen dezen ontvangen en veel meer
jaren noodig hebben om tot het volle loon
te geraken.
Met getallen maakte spreker vervolgens
duidelyk dat hot ook niet twyfelachtig is, dat
de ambachtsscholon in het algemeen de arbeids
waarde van den ambachtsman aaDzieniyk
verhoogen, hetgeen den geheelen ambachts
stand ten goede komt.
Maar ook in moreelen zin oefent de ambachts
school, als zy door een flink directeur, die
zjjne taak begrijpt, bestuurd wordt, een hoogst
gunstigen invloed op den toekomstigen
ambachtsman uit. Het is werkeiyk gebleken
dat de 115 door de school afgeleverde ambachts
lieden in geen opzicht aanleiding hebben ge
geven tot klachten over hunne geschiktheid
als maatschappelyke menschen.
Onder de jongelieden, die de school als
gediplomeerd ambachtsman hebben verlaten,
zyn er, zooals spr. aantoonde, enkelen, die
bijzonder door de fortuin begunstigd zyn en
ongetwijfeld die begunstiging voor een groot
deel aan zichzelvon te danken hebben.
Na, met vermelding van nog andere feiten,
aldus in korte trekken de geschiedenis der
school, gedurende het afgeloopen tienjarig
tydperk, te hebben medegedeeld, verklaarde
spr. de nieuwe school thans geopend, maar
daaruit moet men niet afleiden, dat het gebouw
voltooid is. Volstrekt niet, nog jarenlang zal
het duren vóórdat de laatste spyker geslagen
is. Wat is de zaak Het Bestuur heeft be
sloten aan de jongelui van de school de ge
heele aftimmering en voltooiing, alsmede de
meubileering van het gebouw, toe te ver
trouwen. Daardoor wordt den leerlingen gedu
rende eene reeks achtereenvolgende jaren het
meest doelmatige werk, dat men hun leveren
kan, gegeven. Het nadeel, indien dit zoo ge
noemd mag worden, aan dezen maatregel
verbonden, is dat hot gebouw gedurende die
jaren geen aanspraak op den naam voltooid
kan maken. Bovendien vloeit uit den genomen
maatregel voort dat het winstcyfer, vroeger
door de school verkregen, tydeiyk aanzieniyk
daalt. Evenwel zal het duidelyk zyn dat
alles wat de jongens aan 't schoolgebouw ver
richten, aan de uitgaven voor den bouw ten
goede komt.
Vervolgens een beroep op den steun der
bazen gedaan hebbende, door wier tusschen-
komst alleeniyk, volgons de gewyzigdo sta
tuten, in het vervolg voor anderen mag ge
werkt worden, bracht spreker ook hulde en
dank aan den minister van binnenlandsche
zaken, de Gedeputeerde en Provinciale Staten,
voor den ondervonden steun; voorts het col
lege van B. en Ws. en den gemeenteraad,
inzonderheid den burgemeester, in wien de
school nooit krachtiger verdediger heeft ge
had en niet licht zal verkrijgen, alsmede den
inspecteur van het middelbaar onderwys, be
last met de byzondoro zorgen voor ambachts
scholen, voor de medewerking, welke bestuur
deren in de uitvoering van hunne plannen tot
nog toe ondervondon hebben, met aanbeveling
voor het vervolg.
Een enkel woord werd door spr. ook gewyd
aan den milden geldschieter. Mocht ik, zeide
hy, den naam van hem noemen, die zoo on
bekrompen uit eigen beweging hulp verleent,
daar waar die naar zyne begrippen noodig is,
eene ware ovatie viel hem lieden ten deel.
Maar redenen, niet aan ons to beoordeelen,
leidden hem er toe ons het zwygen op te
leggen. Eenmaal, ware vriend van onze zaak,
zal uw naam bekend worden en dan zult gy
ontwaren, dat op deze wereld nog menschen
gevonden worden, die groote daden op hunne
waarde weten te schatten. Wy moeten zwygen,
omdat gy het ons liebt opgelegd, maar wy
mogen toch uiting geven aan de erkenning,
dat mildheid, gepaard aan een open oog voor
de behoefte van het oogenblik, bohoort tot
een der meest edole eigenschappen, die den
mensch kunnen versieren.
Velen zyn er, aan wie een woord van dank
toekomt voor hetgeen zy in het belang der
school hebben gedaan. Spr. zou niet ieder
afzonderlyk noemen. Die opsomming kan geen
belangstelling inboezemen. Goed beschouwd
heeft het eigenlyk geen zin dat het Bestuur
mild is met het uitbrengen |van dank, want
ontegenzegiyk hebben wy allen er belang by,
dat de ambachtsman niet alleen y verig is, maar
zoo bekwaam mogeiyk, en elk gepast middel,
dat werkeiyk leiden kan tot het vormen van
bruikbare mannen in de maatschappy, behoort
ieder met warmte te steunen. Laat ons dus,
alzoo vervolgde spr., samenwerken en hopen
dat wy, gesteund door onze Hooge Bescherm
vrouwe Hare Majesteit de Koningin-Regentes,
de zaak, die wy voorstaan nog vele tientallen
van jaren zullen zien bloeien en dat meer en
meer het bewys zal geleverd worden, dat de
door my thans ontwikkelde denkbeelden
juist zyn.
De waardeering van den ambachtsman kan
i iet andors dan toenemen, als die haren grond
heefc in de waarheid,(dat niemand, die zyn
vak verstaat en daaraan een edel karakter
paart, de achting van zyn medemensch kan
ontgaan.
Ten slotte noodigde spr. allen uit, het
schoolgebouw te bezichtigen en de jongens
aan het werk t.e zien, daarby tevens den
wensch uitsprekende, dat de indruk, dien zy
zouden ontvangen, zóó mocht zyn, dat zy
vertrouwen biyvon schenken aan het tot
stand gebrachte. Dat by hen, die nog niet
tot de Vereeniging behooren, de lust moge
ontstaan als lid toe te treden en mede de
krachtige hulp te verleenen, die steeds zal
blyken noodig te zyn.
Met de bede „Heil onzer Ambachtsschool!"
eindigde spreker zyne toespraak, welke meer
malen luid word toegejuicht, vooral waar het
betrof do hulde aan don milden gever en den
wensch voor den voortdurenden bloei der
school.
Aan do uitnoodiging om de verschillende
lokalen te bezichtigen werd blykbaar met
ingenomenheid gevolg gegeven, en by her
haling mochten wy hier en daar opvangen
hoe de inrichting er van werd geroemd.
Behalve dat er vele teekeningen, schilder
werken en voorwerpen te zien waren, zag
men de jongens in de onderscheidene vakken
werkzaam. "Was het stil in de toeken- en
schilderzalen, by de aanstaande timmerlieden
en smeden heerschten daarentegen eene groote
drukte en levendigheid.
Het gebouw moet in alle opzichten voldoen.
Er ging geruimen tyd mee heen alvoreüs
de bezichtiging was volbracht, en daarna
werden de jongens op kosten van het bestuur
onthaald. De openingsdag was dus tegeiyker-
tyd voor hen een feestdag.
Dat de school steeds een sieraad van Leiden
biyve
Telegrammen.
DJEDDAH, 2 Juli. De cholera is in Mekka
aan het afnemen.
RIO DE-JANEIRO, 2 Juli. De heer Felipe
Pereira is tot minister van buitenlandsche
zaken benoemd.
BREST, 2 Juli. By eene alhier gehouden
Senaatsverkiezing is de conservatieve candi-
daat gekozen.
NIEUW-YORK, 2 Juli. De uitvoer van zilver
in de afgeloopen week bedroeg 731,015 pd. st.,.
de invoer 8,321,000 pd. st.
BUDA-PESTH, 2 Juli. Naar men verzekert,,
is or quaestie van, het Hongaarsche huis van
afgevaardigden te ontbinden, ten einde het
volk over de kerkelyke ontwerpen te raad
plegen.
LONDEN, 3 Juli. De „Times" verneemt
uit Bangkok dat hot bezoek van admiraal
Humann te Bangkok is uitgesteld. De quaestie
is nog niet opgelost, maar de kansen zyn
voor eene vriendscbappelyke beslechting van
het geschil.
LEIDEN, 3 Juil.
Aan de universiteit alhier is met goed
gevolg afgelegd het examen voor den Indi-
schon dienst door den heer mr. Ph. S. De
Laat de Kanter. Hot candidaats-examen in de
rechten door den heer J. Bieruma Oosting en
hot doctoraal examen in de rechten door den
heer D. J. A. Van Harinxma Thoe Slooten-
By de firma Blankenberg en Co. alhier
is verschenen: „De invloed der gymnastiek
op de ontwikkeling van den mensch, in ver
band met de wetten der erfelykheid, door
Joh. Blom, leeraar in de gymnastiek te Arn
hem." Het is een zeer lezenswaardig boekje,
waarin het nut van de gymnastiek voor het
levende en het komende geslacht met tal van
feiten wordt aangetoond. Aan het slot van
de brochure vat de schryver het voornaamste
in korte, kernachtigo gezegden samen.
Door de politie alhier is proces verbaal
opgemaakt tegen een jongen, die, met andere
knapen in een schuitje aan het varen zynde,
uit de kajuit van den hofmeester eener
pleizierboot eene flesch brandewyn had weg-
gonomon. De politie, daarvan onderricht,,
spoorde de jongens en het gestolene spoedig op-
Gisteravond werd in de fabriek der firma
P. en Z. een ketel verplaatst, waarby o. a.
behulpzaam was de timmerman dier fabriek
J. v. E. Door een ongeluk kreeg die man
plotseling het blok van den takel tegen het
aangezicht, waardoor hy verwond geraakte en
in het academisch ziekenhuis is opgenomen.
Naar wordt gezegd, zyn de werklieden dier
fabriek tegen ongelukken verzekerd. De toe
stand van den verwonde is naar omstandig
heden wel.
Wegens het wegnemen van oud yzer
van bet terrein der fabriek van den heer B.
alhier, is proces-verbaal opgemaakt tegen P.
S. en H. S., vader en zoon. Het yzer was
alreeds by den handelaar in oud yzer G.
verkocht en is aldaar in beslag genomen.
(«e veilde porceolen.
Gehouden verkooping aan den Burg alhier,
op 1 Juli 1893, ten overstaan van J. F.
Meiners, notaris te Leiden: Het huis met
bovenwoning aan den Ouden Singel No. 188,
koopor de beer J. Kruyt Dzn., voor f 4000;
het huis Oude Ryn No. 136, niet verkocht.
Eerste huwelijksafkondiging van 2 Juli.
8. M. 8. De R<nitz jm. 26 j. ea A. N. Yan Itereon
Jd. 22 J. A. A. Dd Eruyo jm. 22 j. tn J. Yan
Berkc-1 Jd. 10 j. A. C. T Wallaert Jm. 22 J. en
A Kapaan jd 22 j. li. Vermev w. 52 j. en
A. E. De Man w. 15 i. J. R. Smits jm 22 j.
c-n C. C. Vcrkocyoo jd. 20 i Dr. D. E Sieg<?ibo:-k
van Haukekm w. 43 j. cn C. A. Lamme jd. 25 J.
Mr. J. II. Goud m t jra. 3 j j. m A M. Cola u jd.
20 J. P. P. M. O. Murraij jm 28 J. cn M. 1>.
Pic-ra JJ. 21 j. T. F. Vlieland Jra. 31 j. en O. J.
Grolman jd. 25 j. C. R. Koning jm 28 J en
E. J. Spruijt jd. 28 j.
