XNGEZONDEK
Eten voorbeeld ter navolging.
Elke gelegenheid, die aangeboden wordt
om iets goeds te leeren, moet toegejuicht
worden, omdat zü dient tot ontwikkeling,
verbetering en vermeerdering, 't zü voor vor
stand en hart, voor kunstsmaak en gevoel,
en elke poging daartoe aangewend, behoort
op prys gesteld te worden.
Ziedaar onze meening neergeschreven na
een bezoek aan onze „oude Lakenhal", waar
in de aan de nagedachtenis des heeren H.
C. Hartevelt gestichte kunstzaal, thans door
de welwillendheid van den heer Dr. Cb. M.
Dozy een kleine, maar uiterst keurige col
lectie kopergravures van Hendrick Goltzius
(1558—1617) en J. Suyderhoeffigeb. te Leiden
161311686) is ten toon gestold.
"Was de tweede een vaderlander, niet zoo
de eerste, die van Muhlbracht afkomstig was,
doch te Haarlem aan een borstkwaal overleed.
Het deed mü een groot genoegen met deze
beide kunstenaars de kennis te hernieuwen
in gravures, waarvan enkelen mü bekend,
maar het meerendeel onbekend was en die
dan ook kunnen bogen op het versierend
toevoegsel„zeldzaam voorkomende.
Allicht dat velen der bezoekers er langs
geloopen zün en de kleine, maar reine collectie
met een vluchtig oog beschouwd hebben,
eensdeels omdat het hun smaak niet streelde
die oude gravures te beschouwenanderdeels
afgeleid door de hoogkleurige schilderpen, die,
langs den wand hangende, een scherpe tegen
stelling maken met dat „zwart en wit dei
gravures. Doch or zullen er tocli gevcnden
worden, die met meer nauwkeurigheid het
tentoongestelde hebben bezichtigd, daarbij
betreurende dat de „marches", dat zpn de
witte randen, die rond de teokening zitten,
niet aanwezig zün. Deze omstandigheid doet
aan de gravure niets af, doch schaadt teil
opzichte dor handelswaarde.
En zy, die dan, dank zy het heldere licht,
de schoonheid der gravures hebben kunnen
aanschouwon en hebben leeren kennen de
geniale graveerstift van Goltzius en Suyder
hoeff, zy hebben voorzeker tevtn3 opgemerkt
de fijnheid van bewerking en er/"working, heb
ben aanschouwd hoo door graveerstift en
etsnaald prachtige verscheidenheden in rlicht
en bruin" zyn aangebracht; hoe krachtig en
kloek dio portretten, hoe meesterlijk alles
uitgevoerd ishoe de smeltende toon van de
eene en uitvoerige behandeling der andere
gravure het groot talent der kunstenaais te
aanschouwen geeft.
Zy zyn, evenals wy, dankbaar gestemd voor
den heer Dozy, die uit zyn portefeuille dat
alle* beschikbaar stelde; doch zy zullen, ook
alweer als wy den stillen wenscli geuit
hebben: „dat deze schoone bladzyden ver
volgd zullen worden!"
Waarlyk, „deze perzik smaakt naar meer!"
Het is hier de plaats niet over het koper -
graveeren te spreken, - ruimte en gelegen
heid ontbreken doch wil men komen tot
een juist begrip der hooge waarde, welko de
gravures hebben, dan is het niet overbodig
te weten hoe het in zyn werk gaat.
Wil kunnen thans alleen opmerken, dat
het een groote mate kunstvaardigheid vereischt,
om een geschilderd portret, landschap, zeege
zicht, wat dan ook, na te teekenon en te gra
veeren; de opvatting van den schilder telkens
juist weer te geven door „hoogten en diepten'
in de plaat te brengen. Ook het afdrukken
vereischt groote zorg en vandaar dan ook dat
afdrukken van de plaat tijdens de bewerking,
of vóór de letter, of vóór de adressen behoo-
ren tot de zeldzaam voorkomende.
Goltzius staat als graveur hoog, zoer hoog
zelfs - aangeschreven. Zyn losse en toch
zuivere behandeling komt vooral uit in zyn
portretten, b. v.: J. C. Scaliger 1558, J. Sca-
liger 1575, "Willem van Oranje op 48 jarigen
leeftyd en het portret van Hendrik IV, 40
jaren oud zijnde.
Zeer fraai is te noemen het portret van
Jan Van Duivenvoorde 1579 en de mans- en
vrouws-portretten aan 't eind ziiner collectie.
Aangenaam verrast waren wij te zien de af
beelding der begrafenis van Willem van Oranje,
gegraveerd op 12 bladen, met bijgeschreven
opmerkingen, terwyl ook eenige gravures van
penningen waarvan Goltzius vele gravures
heeft geleverd, die naar wy meonen b'y Van
Loon reods gezien te hebben mede ten toon
gesteld worden.
By aandachtige beschouwing zal men zich
kunnen overtuigen van Goltzius' meesterschap
.n het laten wegsmelten der verschillende
schaduwen. Van de bijna 000 gravures, die
van hem bekend zijn, kan men uit wat ons
aangeboden is, reeds de zeldzame hoogte aan
schouwen, waarop de graveur stond. Doorzijn
wyze van werken is de graveerkunst, die
vroeger met de schilderkunst vereenigd was,
een zelfstandige kunst geworden, d. w. z. dat
liet graveeren ook door niet-schilders wsrd
uitgeoefend.
Niet te bevreemden is het dat Goltzius
navolgers vond en van hen kunnen wy
Suyderhoeff weer als een der eersten"noemen.
't Was een gelukkige gedachte van den
heer Dozy ons met een onzer vroegere stad-
genooten kennis te laten maken.
Suyderhoeff 's wyze van werken toont kloek
heid en bijzondere kracht. Ziet b. v. het door
hem geteekende portret van Goltzius, prach
tig en fraai; de schoone portretten van Rene
Descartes, van Jean De la Cliambre 1638,
van C. V. Van Aken (1588 1657), Constan-
tinus L'Erapereur, allen naar Frans Hals, 't
Zijn zeer fraaie gravures, die ons al aanstonds
wyzen op hot meesterschap, waarmee deze
graveur de stift hanteerde.
Ook zyn de portretten van Rudolf Hegge-
rius, David Nuyts, Gilles De.Glarges (1643),
L. Do Dieu, Samuel Ampsings, oud 40 jaren,
E. Wykenburg. dr. Joh. Hoornbeek (1701)
en Tegularius fraai en schoon te noemen en
men moet waariyk erkennen dat Frans Hals
geen beter graveur voor zyn portretten had
kunnen hebben dan den genialen Suyderhoeff
Aan het slot der collectie hadden wy gaarne
een andere plaat gezien. Het sluiten van den
vrede te Munster (164S) is hoofdzakeiyk voor
de portretten. De voorstelling op zichzelve is
niet vry van zekere styfheid en gedrongen
heid, die het geheel, althans den indruk
daarvan, niet gunstig maakt.
Doch laat ons tevreden zyn. Wie weet wat
nog volgt!
Het schrijven dezer regelen beschouwe men
niet als een critiek, maar als een woord van
erkentelykheia aan den heer Dozy, dien wy
onzen dank betuigen voor zfjn tentoonstelling,
doch ook tevens als een woord van opwekking
aan hen, die tot nog toe verzuimden de
fraaie collectie te gaan bezichtigen en te
waardeeren.
Leiden, Mei 1893. .Tan Hogenkamp.
Mijnheer de Redacteur!
Wanneer door een of ander toeval een
onzer stadgenooten krankzinnig wordt, is ons
Gemeentebestuur dadelyk by de hand om den
ongelukkige onschadelyk te maken, althans
aan het algemeen verkeer te onttrekken.
Deze maatregel is alleszins prijzenswaardig
en iedereen zal mooten toestemmen, dat het
middel afdoende is.
Geheel anders schynt de aangrenzende
gemeente Zoeterwoude er over te denken,
van waar een ingezeten weduwe dagelyks
naar Leiden komt en dan don jongeren ten
spot, den oudoren een ergernis is. De onge
lukkige woont op do Haagsche Trekvaart of
't Jaagpad, is, naar ons gebleken is. door
H.H. deskundigen krankzinnig verklaard (wat
trouwens iedereen zelf kan ondervinden en
zien) en komt nu, in stede door het Gemeente
bestuur van Zoeterwoude ter behoorlijker
plaatse bezorgd te worden, dagelyks in onze
geT.eente.
Wie moet aansprakelijk gesteld worden,
wanneer de thans nog kalme, ongelukkige
vrouw eenmaal in een boozen of wilden toe
stand komende, onwetend 't zy zichzelve een
ongeluk toebrengt, 't zy aan anderen dit
veroorzaakt?
Kunnen er geen afdoende maatregelen ge
nomen worden ten opzichte der ongelukkige,
waardoor deze allicht tot beterschap kan
komen en haar huisgezin voor ondergang
behoed wordt?
De vragen zijn gemakkelyk te beantwoorden.
Wanneer Zoeterwoude evenals Leiden voor
dergelyke ongelukkigen zorgde, dan is er geen
aansprakelijkheid, maar wordt er hulp ge
boden en bytyds gekeerd wat later treurige
gevolgen kan hebben; terwyl het toch ook
op den weg van het Gemeentebestuur ligt
voor enkelen iets te doen. om velen
te gerieven.
Doch 't schijnt dat Zoeterwoude er geen
last van heeft, immer3 ware dit wel het
geval, dan zou de ongelukkige reeds lang
overgebracht zyn. En toch, de nevenbewoners
ondervinden overlast van hare handelingen,
die do ongelukkige niet toegerekend kunnen
worden, maar toch ergernis aan anderen ver
oorzaken.
Bovendien, wanneer een en ander plaats
had in do kom der gemeente, dan twyfelen
wy niet, of er zouden afdoende maatregelen
genomen worden nu het aan de grenzen der
gemeente is, neemt men het zoo nauw niet;
wellicht komt men tot inkeer als het onheil
is geschied.
Ik vermeende in 't belang der ongelukkige
en het huisgezin er in broederen kring op
te moeten wyzen. Wellicht dat naar aanlei
ding hiervan (wat wy van harte hopen!)
maatregelen zullen genomen worden, om een
einde te maken aan een schouwspel, dat in
onzen tegenwoordigen tyd niet meer plaats
mag hebben, dank zy de uitstekende inrich
tingen, waar lyders, als waarvan hier sprake
is, worden opgenomen.
Ten slotte. Er wordt Leiden genoeg last
op den hals geschoven, zoodat men best kan
missen wat hindorlyk is en aanstoot geeft
on dat uit de omliggende gemeenten naar
Leiden komt.
Werkt men do annexatie zooveel mogelyk
(ogen, dat zy zoo; maar men werkedan toch
mede onhoudbare toestanden op te lossen en
zorge dan ook dat krankzinnige menschen in
eene andere gemeente geen overlast veroor
zaken.
Met dankzegging voor de opname,
Leiden, Uw dw. Dr.
18 Mei 1893. H.
Gemengd Nieuw*.
Donderdag-avond verspreidde zich
het gerucht door de gemeente Utrecht, dat de
directeur de heer K. en de boekhouder F.
van de Bank van Leening in hechtenis waren
genomen, welk vermoeden gegrond bleek te
zyn. Gedurende tal van jaren moeten fraudu-
leuse handelingen zyn gepleegd, en worden
verschillende ingebrachte kostbaarheden ver
mist, welke verduisterd zyn. Het gezamenlyk
bedrag moet ongeveer f SO,000 bedragen. In
do zitting van den gemeenteraad van eer
gisteren werd de aan de orde gestelde be
noeming van een commissaris van de bank
van leening uitgesteld.
De gearresteerde directeur van do bank van
leening, M. F. C. K., was by de reorganisatie
van de bank op 1 Januari 1879 als directeur
opgetreden. Aan die vroegere stadsbank van
leening, waarvan zyn oom van 1863 tot 1887
directeur was, was hy als klerk verbonden.
De door de verduisteringen teweeggebrachte
aanzienlyke schade kan de bank zelve verhalen
op den hoogen borgtocht, dien de directeur
by zyn in dienst getreden heeft moeten stellen
tot een bedrag van /"74,500. Het kapitaal van
dien borgtocht schynt echter door den directeur
niet zelf verstrekt, maar weder by anderen
opgenomen te zyn ook deze ondervinden dus
do treurige gevolgen van zijne handelingen.
Ook andere particulieren, die in den direc
teur, zooals trouwens haast ieder te Utrecht,
vertrouwen stolden, moeten aanzieniyk nadeel
hebben geleden. Zooals gewoonlyk in der
gelyke gevallen, is het aantal menschen die
„liet wel vooruit gozien hadden" steeds toe
nemende. De levenswyze en het gedrag van
den directeur, zegt het „U. D.", kan hun
daartoe echter wel allerminst aanleiding heb-
bon gegeven.
Als verdacht van diefstal van een
bankbiljet van f 1000 ten nadeele van haren
patroon, wonende Nieuwe Heerengracht te
Amsterdam, is in bewaring gebracht eene
23 jarige dienstbode.
Te M i d d e 1 i e is inde weide van
den landman J. De Boer J.Wz. eene koe
verbrand, welke aan miltvuur geleden had.
Te Os verwacht men nog meer
arrestatión, hoewel nu reeds een vyftal ver
dachten zyn ingerekend. Volgens schatting van
sommigen telt het komplot. waardoor Os zoo
onveilig is, wel een twintig lieden.
Een 9 2-jarig man heeft 3 Mei jl.»
des morgens te zeven uren, zyne woning te
Sittard verlaten en is tot heden nog niet
teruggekeerd. Namens de familie vraagt de
officier van justitie te Maastricht opsporing
en bericht.
Een gezelschap blinde wielryders,
leerlingen van dr. Campbell's Royal Normal
College for the blind, vertrok Dinsdag van
Londen naar Birmingham. Acht zaten er op
ééne, zes op eene tweedo, twee op eene dorde
machine. Geruststellend met betrekking tot
de blinde sportliefhebbers zeiven niet alleen,
maar ook voor liet nederige volk der voet
gangers (welks veiligheid op den openbaren
weg door sommige ziende wielryders nu
en dan reeds erg genoeg wordt bedreigd),
luidt de toegevoegde modedeeling dat op elk
der drie machines de voorryder niet blind is.
BUITENLAND.
Belg-ië.
De „Temps" beweert dat de Belgische
naamlooze vennootschap van den Boven-Congo
het brievengeheim heeft geschonden. Onder
de post voor den gouverneur van den Fran-
schen Congostaat bevond zich een vertrouwe-
lyke brief, waaraan de enveloppe ontbrak,
terwyl een onderzoek aan het licht bracht
dat aan boord van het Fransche schip, dat
die post overgebracht had, de brieven onaan
geroerd waren gebleven. Het had de brieven
ontvangen uit de handen der agenten van de
naamlooze vennootschap. De Belgische maat-
schappy heeft verklaard dat by haar over
een üergelyk misdrijf geen klachten waren
ingekomen.
De Belgische bond voor het Recht der
vrouwen heeft met eenparige stemmen een
adres van dankbetuiging gezonden aan den
minister Lejeune, voor de benoeming van mad.
Bron tot lid van het "Weldadigheidsbureel te
Monceau-sur-Sambre.
By de behandeling der begrooting van
justitie heeft de Brusselsclie afgevaardigde
Lemonnier de regeering aanbevolen nu reeds
eone amnestie uit te vaardigen voor hen,
die ter gelegenheid van de laatste onlusten
tot gevangenisstraf veroordeeld werden.
Nu het recht zyn loop heeft gehad, voerde
de heer Lemonnier aan dat het eene schoone
daad der regeering zou zyn alle betoogingen,
welke ongetwijfeld ten gunste der amnestie
zouden ontstaan, te voorkomen. De herinnering
aan de April dagen, tot wier heftig karakter
voorzeker de traagheid der Kamer in het
nemen var. een besluit by gedragen had, zou
dan spoediger uirge.7ischt werden. Wanneer
men in aanmerking neemt, dat de zwaarst
gestraften de gezinnen der tot langdurige
gevangenisstraf veroordeelden zyn, dan zou
ae zachtmoedigheid met de politieke wijsheid
hier kunnen samenwerken tot eone algemeene
bevrediging der gemoederen.
Vereenigd© Staten..
De regeering der Vereenigde Staten heeft
besloten, de wet tegen de Chineezen nietten
uitvoer te brengen alvorens het Congres by-
eenkomt, om de goede reden dat het voor
dien maatregel vereischte geld niet voorhanden
is. De gedwongen uitzetting der honderdduizend
Chineesche ingezetenen zou mintens 5 millioen
dollars kosten, terwyl de schatkist daarvoor
nog geen 100,000 dollars beschikbaar houdt.
De regeering zal daarom wachten of de
Chineesche regeering by haar bedreiging, om
de Amerikanen uit China te zotten, blyft, en
ziet nu de beslissing van het hooggerechtshof
in Peking te gemoet. De overheid te San-
Francisco heef: reeds een lyst van 1000 slecht
befaamde bewoners van de Chineesche wyk
opgemaakt, die het eerst aan de beurt zyn
om het land uitgezet te worden. Het stoomschip
„Empress of China" is uit Vancouver naar
China vertrokken mot 400 teruggaande Chi
neezen, aan wie het betreden der Vereenigde
Staten ontzegd was.
Door de ongunstige weersgesteldheid en
de belemmering in het spoorwegverkeer tén
gevolge van de overstroomiDgen in het Mis-
sissippi-dal. is het bezoek aan de tentoon
stelling te Chicago niet zoo groot als verwacht
werd. Ket gemiddeld aantal betalende bezoekers
is 17,000 per dag; dit is echter bjj lange na
niet voldoende om de kosten te dekken.
De directie heeft besloten, de tentoonstelling
ook op Zondag open te stellen. De inzendirg
der regeering zal gesloten zyn en de machine
rieën zullen niet werken, maai- overigens
zullen de gebouwen en het park des Zondags
toegankelijk wezen voor liet publek. Door dit
besluit is do directie verplicht, de 2f/a milioen
dollars subsidie terug te betalen, want de
regeering heeft deze slechts verleend op voor
waarde van sluiting op Zon- en feestdagen.
LICHTSTERKTE.
Resultaten der waarnemingen aan de Gasfabriek
Datum.
Uur
Aantal.
Oom. Eng
Standh-
7 Moi.
7.45 9.30
7
16.8 (*j
8
7.45 9 3:.
8
3 6.9
9
7.45 9.45
7
16 2
10
7.45 9.45
8
16 9
11
7.45 9.30
7
16.8
12
7.45 -- 9.45
8
16.4
13
7.45 9.45
8
16.8
f*) Dit beteekontWanneer inen 6 cubic feot 1416
litore per our van /.nik ga» verbrand', in oen Saga's
London-Argand-8 tamlard burner No. 1, met 2* gaatje*,
wordt een Hebt verkregen, dat in sterkte gelijk ataai
mei 16.8, 16.9 ons. atandaardkaarson, waarvan elke
kaars 20 /T*:oa 7.8 grammen Bpanaaceti por nor
verbrandt.
