e i* ts v e i* z i c li t
Van de Amsterdamse li e Univor-
s i t e i t kan in den laateten tyd niet gezegd
worden dat ze oene onbesproken inrichting
van onderwys is. Vóór eonige dagen wijdde
ook Jan Holland in de Tijd aan haar een
artikel, waarin hy al dadelijk beweert dal,
in weerwil van de berooido financiën, de
Arosterdamsche universiteit om verschillecde
belangen zeker vooreerst zal blyven bestaan.
Maar mocht de universiteit worden opgeheven,
dat men haar dan door éóa enkelen genade
slag late sterven op het veld van eer, en
haar een langzamen dool, eene martelin.c.:
bospare, zooale men indertijd do IIlustre
Scholen te Deventer, Franeker, enz. zag lijden
die men overlijden liet door ze langzamei
hi?nd van hare wetenschappelijke mannen t
berooven.
„Maar," zegt Jan Holland, „als Katholiek
hoop ik, on zeker velen m\jner geloof--
genoolen met my, dat deze slag moge uit-
biyven. Er zyn nameiyk toestanden, waarover
ik in geene nadere beschouwing wil treden,
die het verblijf aan de ryks universiteiten
voor Roomsche studenten niet aanlokkelijk
maken. In eeno wereldstad als Amsterdam
wordt de druk der bezwaren veelszins verlicht.
Daar wordt de persoonlyke en zedelijke vrijheid
minder door clubgeest in banden gekneld;
daar wordt niet ieder in zyn doen en laten
bespied en beoordeeld.
Ik acht dit punt van zóó groot gewicht,
dat, volgens rayn gevoelen, de opheffing der
gemeonteiyke universiteit aanleiding zou kun
nen geven tot de oprichting van eene Katho
lieke hoogeschool.
"Wel wensch ik aan de universiteit een lang
en bloeiend leven toe, maar men komo niet
aandragen met het argument, dat hot peil
<Ier intellectueele beschaving van de Amster
dammers met het verdwynen dor universiteit
zou dalon. Dit is een groot woord, dat moeiiyk
waar kan worden gemaakt. Amsterdam was
van oudsher de meest beschaafde stad van
Nederland. Deze beschaving had zy niet te
danken aan haar atheneum, ovenmin als thans
aan bare universiteit. Om heel andore reden
dwong zy to allen tyde eiken vreemdeling
de verklaring af, dat zy, zoo al niet in be-
volkingscyfer, dan toch door andere karakter
trekken, hot beeld oener wereldstad tentoon
spreidde. In dit karakter van ware groot-
steedschhold liggen de ontwikkeling on de
beschaving der burgery opgesloten.
Ook het argument, dat alle landshoofdsteden
eeno universiteit behooren te hebben, gaat
niet op. Parys zou ook zonder universiteit
Parys zyn, London zou niet veranderen, al
was er do grootsto hoogeschool der wereld
gevestigd, on Amsterdam zal met of zondor
universiteit Amsterdam blijven."
De Seingever, orgaan van don Bond voor
spoorwegpersoneel, spreekt het ook door ons
vermelde gerucht tegen, dat in de afdeelingen
van den Bond de vraag wordt overwogen,
welke stappon er te doen zouden zyn, indien
hot troepenvervoer per spoor naar hot Noorden
mocht worden voortgezet.
„'tls onzo tyd nog niotzegt de Seingever
en vervolgt dan: „Laat do Ptegoeiing maar
heel veel troepen vervoeren naar de noorde-
lyke provinciën; boe moor, hoe beter, des te
spoediger is hot overige gedeelte van Neder
land zonder troepon. Breekt daar do boel los,
dan is hot altyd nog vroog genoeg om goon
enkel volksraoordenaar of moordwerktuig naar
de vroegere garnizoenen terug te voeren,
„want in oen enkelen nacht zien we best
kans om alle lynen boven Zwolle onbruik
baar te makon; daarvoor konnen we eon
probaat middel en alvorens de lynen weer
bruikbaar zyn, kan hot revolutionnaire prole
tariaat roeds heelwat voordeelen behaald
hebben, die van onberekonbaren invloed kunnen
zyn op don loop der zaken".
De Tijd vostigt de aandacht van hen, die
over de benoeming en indionststeiling van
het spoorwegpersoneel te zeggen hebben, op
dit en op vorige berichten van golyken aard.
De Standaard bespreekt ln een artikel de
Kamors van Arboid en betuigt hare
instemming met het voorstel-Schimmelpen-
ninck-Pytterson.
Zooals onzen lezers bekend kan zjjn, werd
in den loop van het vorige jaar door die beide
loden der Tweode Kamer kort na elkander
het initiatief genomen tot wottelyke organi
satie van eeno zelf-Jo zaak: de Kamera van
Arbeid.
Do aandrang tot oprichting van dergelyke
Kamers is het eerst uitgegaan van anti-
revolutionnaire zijde.
Later heeft hot denkbeeld ook in arbeidors-
vereenigingen van andere richting sympathie
gevonden.
Dat do Regeering by den door velen uit
gesproken wensch naar Kamers van Arboid
het particuliere initiatief liet voorgaan, moot
waarschynlyk worden toegeschreven aan een
gevoel van deferentie voor de door haar
ingestelde Commissie van Enquête in zake
den arbeid. De Regeering zal terecht of
ten onrechte gemeend hebben dat, nu zy
eenmaal die commissie met een onderzoek
belast had, zy ook de volledigo resultaten
van dit onderzoek behoorde af te wachten,
alvorens nieuwe ontwerpen van sociale wet
geving by de Volksvei tegen woordiging aan
hangig te maken.
De heer Pyttersen, oen liberaal, behoorendo
tot den linkervleugel zynor party, begreep
echter als Kameilid niet op geiyke wyzo
gebonden to wezen, en kwam hot oerst met
een breed gemotiveerd voorstel voor den dag
De heer Schimmelpenninck van der Oyo
volgde zeer spoedig met oen ontwerp, in veel
onderdoelen van dat van den heer Pyttersen
verschillend. Do twee ontwerpen werden
afzonderlijk door do afdeelingen der Tweede
Kamer onderzocht, doch het gevolg van het
daarop uitgebracht Voorloopig Verslag is
geweest, dat heido voorstellers zich met
elkander verstaan hebben en naast eene van
ieder van hen afzonderlyk uitgaande Memorie
van Beantwoording gemeenschappolyk een
nader wetsontwerp met daarby behoorendo
Memorie van Toelichting hebben ingediend.
De Standaard nu zegt in het boyenbodoeld
artikel dat het denkbeeld van organisatie van
don arboid, in 1874 nog met spot on lach in
de Tweede Kamer begroot, nu door byna alle
partyen is overgenomen. Reeds lang zou dezo
materie van regeeringswege by de Staten-
Generaal zyn aanhangig gemaakt, ware zy
daarin niet door do langzaamheid van de En
quête-Commissie verhinderd geworden.
Het geschil over de inrichting der Kamers
gold in hoofdzaak de verhouding tusschon
patroon en werkman.
De Standaard horinnert er aan, dat zy had
aangenomen twee Kamers op te richten, eeno
voor patroons on eeno voor arbeiders, doch
verklaart zich nu ook tevreden gesteld met
het ingediende ontwerp, omdat de Ij eer Schim-
molpenninck van dor Oye er by voegt, dat
z. i. de besluiten dor sectiën desverlangd
moeten kunnen worden opgezonden by het
besluit der Kamer.
Het blad komt or ochter tegen op, dat men
in kleine plaatsen, waar niet genoeg patroons
zyn, hot ontbrekende aantal wil aanvullen
met personen uit de niot-werkonde, gewone
burgery.
Stol, er komt in eene stad als Goes eeno
afdeeling van het timmervak, van het met
selvak, enz zal het dan niet vaak gebeuren,
dat mon, het cyfer van patroons en werk
lieden elk op twaalf stellende, geen twaalf
patroons van het vak vindt?
Geeft dan, zegt de Standaard, den patroons
liever meer stemmen.
Ook acht zy het bedonkelyk, dat de raees-
tei knechts onder de patroons worden gere
kend. Daar zal hy zich de minste gevoelen,
by zyno mede-werklieden is hy de eerste.
Hy behoort niet tot de patroons, want hot
gezag, dat hy onder de werklieden heeft, houdt
op, zoodra zyn patroon dit wil.
De derde bedenking van de Standaard is,
dat bazen zondor knechts tot de werklieden
worden gerekend en niemand kiezer wordt
voor zyn 25ste jaar.
Men kan advocaat zyn zonder praktyk, en
zoo ook gezel zonder eene plaats. En nu kan
het gebillykt zyn dat men zegt: niet een
ieder, die gezel is, maar alleen wie gezel
in dienst is, kan kiezer voor de Kamer
van Arbeid zyn.
De qualiteit der gezellen echter heeft niets
met leeftyd te maken; daarom, als men gezfi
is en vast werk heeft, moet men kiezer voor
de Kamer van Arbeid zyn of men 20 of 25
jaar is.
En de bazen zonder knechts. Niemand, die
op zichzelven werkt, wordt in de practyk
voor gezel aangezienwaarom, vraagt hot
blad, zult gy hem in uwe wet dan weer bjj
de gezellen voegen?
Do alleen werkende baas kan morgen
den dag een gezel aannemen, zonder dat
aan zyno positie als baas hierdoor iets ver
anderd wordt.
Maar liy kan geen gezel worden, of by een
ander in dienst treden, of heol zijne positie als
baas vervalt.
En al verstaan we nu uitnemend wel, dat
de voorstellers hier gestruikeld zyn over de
ontstentenis van oen behoorlyk gecertificeerd
meesterschap en gozellenschap, toch had dit
gemis aan regeling hier de reéele onder
scheiding in de practyk niet mogen doen voor-
byzion.
Wie voor zichzelf werkt, wordt door niomand
onder de „werklieden" gerekend. En ook, van
een smidsknecht van twintig jaar zal niemand
zeggen, dat hy nog niet meerekent onder de
gezellen, alleon wyl by nog geen 25 jaar oud is.
In het jongste nommer van de hieuwt Gid»
komt een belangryk artikel voor van den heer
Stoffel, van Doventer, over werkloosheid.
Na kort, maar op aangrypenden toon de ellende
te hebben geschetst van den man, die wei ken
wil, maar niet werken kan, en die zijn gezin
broodgebrek ziet lydon, geeft hy een overzicht
van de middelen, welke men ter beslryding van
dit thans helaas maatschappolyk ver-
scbynsel aan de hand doet. Vooraf keurt hy in
strenge woorden de conclusie af, waartoe do
heer Falkenburg komt in zyn geschrift, uitge
geven door liet „Nut", dat er in zyn oog geen
afdoend middel tegen werkloosheid bestaat.
Drie middelen werden aan de hand gedaan.
Vooreerst die van een beperkt socialisme,
eeno soort van staatssocialisme met behoud
van het privaat-eigendom van grond en arbeids
middelen. De heer Stoffel acht hot echter
onmogelyk om, met behoud van den vryen
handel en onder eon domocratischen regeerings-
vorra, door maatregelen als de radicale party
by ons voorstaat, het loon van den arbeider
te verhoogon en daardoor de werkloosheid
to doen ophouden.
In de twoode plaats wordt het volledig socia
lisme aangeprezen, dat hot privaat-eigendoms
recht op grond on arbeidsmiddelen afschaft en
de taak der productie en verdeeling der produc
ten door de gemeenschap wil doen overnemen.
Zoolang de menschen niet veel beter, edeler
en wfizer zyn, acht de heer S. dit geheel
onuitvoerbaar.
Het derde middel, landnationalisatie, acht
hy hot goede. De voordeelen van gemeen-
schappelyken grondeigendom zijn: lo. dat de
grond geheel gebruikt kan worden voor den
arbeid on de productie. Alle werkloozen
zouden dus werk kunnen vinden in den land
bouw. Do productie zou stygenloon en
verbruik zouden grooter worden2o. de go
meeuschap zou in het genot komen van een
reusachtig vermogen uit grondrente, vol
doende om do geheele staathuishouding, die
zondor belastingen goodkooper en eenvoudiger
zou zyü, te bekostigen; 3o. door goede pacht-
contracten zou men den grond kunnen doen
gebruiken op oeno wyze, overeenkomende met
het algemeen belang; 4o. als de kapitalist
geen geld meer in grond beleggen kan, zal
het aanbod van kapitaal toenemen en do
rente sterk dalen; 5o. do daling der rente
en do grootere productiviteit van den arbeid
zouden do waarde van den grond doen ryzen.
De gemeenschap zou de grootste kapitalist
worden en ton slotte beantwoorden aan het
ideaal dor socialisten.
Het middel, om tot landnationalisatie te
koinen, is onteigening van den grond tegen
rentegevende, aflos'care pandbrieven, waarvoor
de rento gevonden wordt uit de pacht, of in
den eersten tyd uit eene progressieve belas
ting op groote nalatenschappen.
De heer J. G. Van der Hoop heeft een
brief aan „prof. Kuyper, voorzitter van het
centraal comité, hoofdredacteur van de Stan
daard", enz. doen plaatsen als advertentie
achter op de Standaard.
Hy spreekt daarin het vermoeden uit, dat
het centraal-comité de discussie van de al of
niet grondwettigheid in hot kieswet ontwerp,
met hetgeen daarmeo in verband staat, heeft
zoeken te smoren, nu hot op een verzoek
van „Nederland en Oranje" te Groningen om
eene deputaten vergadering niet geantwoord
heeft.
„Daartegen nu sta mijnerzijds als voorstel
ler van het verzoek tot het houdon een er
Deputaten-vergadering, een ernstig en nadruk
kelijk protest en wel o. a. omdat ik, wiens
gehechtheid aan de anti-revolutionnaire begin
selen en aan de anti-revolutionnaire party wel
niet betwyfeld zal worden, na al hetgeen ik
voor die party heb gedaan, o. a. en vooral
by de algemeeno verkiezingen in 1SS8, omdat
ik overtuigd ben, dat de steun, door dear,ti
revolutionnaire party geschonken of nog te
schenken aan do ingediende kiebwet ontwer-
pen, ia in stqjd:
lo. met artikel 80 der Grondwet;
2o. met het belang des vaderlands;
3o. met dat der anti-revolutionnaire party en
hare beginselen;
4o. met de besluiten der laatst gehouden
DepuUten-vergadering van 1891".
Do heer Van der Hoop spreekt vorder de
vrees uir, dat do gebeurtenissen van vóór
honderd jaar zich zullen herhalen en protes
teert er ten slotte met nadruk tegen, dat
het centraal-comitó de slippedraagster zal
worden van de Liberale Unie, aan welke
z. i. de „twyfelachtige eer behoort te worden
gelaten, om alleen te staan voor dit kies
wet-ontwerp."
Finantiilel Ovei'zklit.
Over het algemeen kan van de afgoloopon
week niet veel byzonders worden medegedeeld;
do stemming was ongeanimeerd en de zaken
kalm. Eeno der hoofdoorzaken daarvoor is nog
steods do Parjjsche beurs, welke, tengevolge
der voortdurende troebelen, een flauw karakter
biyft vertoonen, hetgeen op do overige beurzen
gevoelig terugwerkt.
Onder de Nederlandsche fondsen bestond
voor tabak- en cultuur-ondernemingen goede
vraag, welke evenwel door voldoend aanbod
goene opmei kens waardige pry s ver hooging ver
oorzaakte.
De verschillende obligatie-soorten der A m-
sterdamscho Duinwato r - Maat
schap py waren echter zeer vast en niet
onbelangrijk hooger in prys, op hot bericht, dat
de onderhandelingen tusschen de Maatschappij
en de gemeente Amsterdam weer zijn hervat,
waarvan wordt verwacht dat wellicht binnen
kort een voor beide partyen bevredigend resul
taat zal worden verkregen.
Anndeolen Maatschappy tot Exploi
tatie Staatsspoor waren tegen verlaagde
koersen aangeboden. Hoowel het nog niet
mogelyk is eonigo zekerheid te vorkrygen,
worden toch geruchten vernomen, waarin do
uitkeering van eenig dividend word! betwyfeld.
De houders van Pandbrieven dor Hypo
theekbank voor Nederland hebben
deze stukken vóór 15 Februari tor stempeling
aan te biedon, als bewys van oedkouring
der Statuten-verandering.
De houding van don Portugeoschon
minister van financiën, ten opzichte der schuld
regeling, had algemeeno toleurslolling opge
wekt en men was mot de medededing omtrent
de toekomstige maatregelen weinig bevredigd.
Naar het schynt, kan men thans andere
voorstellen verwachten mot betrekking tot
de buitenlandsche schuld, welke meer in over
eenstemming zouden zyn met de wenschen
der Cortes. Do minister heeft oven wel de
nadrukkelyke verklaring afgelegd, nimmer
zyno goedkeuring te zullen geven aan een
voorstel, waarbij de coupon aan eone hoogere
korting dan tweederden zoo worden onder
worpen.
Spaanscho fondsen waren in iets betere
stemming. De verklaring van den minister
van financiën, dat aan het sluiten eener
nieuwe leeniDg niet kan worden gedacht,
voordat de Sfaatsontvangsten en -uitgaven
meer in overeenstemming zyn, werd opgevat
als eeno verklaring, dat vóór alles naar ver
sterking der inkomsten zal worden gestreefd.
De minister zou thans verschillende plannen
op hot oog hebben, waardoor het hem moge
lyk zou worden, do vlottende schuld van
ongeveer 400 millioen pesetas te converteeren,
zonder tot het sluiten eener leening zyne
toevlucht te moeten nemen.
Het prospectus der nieuwe 4-pcts. Hon-
gaarscho en Oostonryksche conversie-
leening is verschenen. Deze is voor de Amster-
damsche beurs alleen van belang wat betreft
de 5-pcts. Hongaarsche Papierrente en de 5-
pets. Oostenryksche Papierrente, waarvan de
coupons vervallen Maart September.
De Russische markt was willig. Vooral
de goud-roebelsoorten waren vast, op de goede
verstandhouding, welke in den laatsten tyd
tusschen het Duit3cho en Russische hof wordt
aan den dag gelegd.
Volgens eene voorloopige raming zal het
dividend, hetwelk op de aandeelen War-
sc hau-W een er-spoor weg zal kunnen wor
den uitgekeerd, belangryk minder zyn dan in
vroegere jaren. Deze ongunstige resultaten
vinden bun oorsprong zoowel in verminderde
ontvangsten als in hoogere uitgaven. Reeds
in eene vroegere algemeotie vergadering werd
medegedeeld, dat het j.iar 1892 belangryk
meer aan uitgaven zou kosten, terwyl door
