By de wyziging der Grondwet in 1848 was
het er niet slechter op geworden, maar bleven
de kiezers toch census kiezers.
"Was de aandrang van het volk toen reeds
grooter en ernst geweest, men zou nu vorder
zijn; maar 't was en bleef sukkelen.
By de Grondwet van heden is bepaald:
dat, om kiezer te zyn, men geschiktheid en
maatschappelyken welstand moet bezitten.
De vorige Regeering heeft aan het kies
recht niets gedaan. In dit opzicht hebben wy
meer aan de liberalen te danken dan aan hen
"Wat noemt mon geschikthoid? Ten einde
te toonon, dat men die bezit, is men verplicht
formulieren in te vullen voor aanvrage om
op de kiezerslü6t geplaatst te worden.
Velen zyn er, die zeer goed oordeelen en
spreken, maar sodert hun twaalfde jaar do
pen niet hanteeren en alzoo bezwaar maken,
die formulieren In te vullen.
Wat vorstaat men onder maatschappeiyken
welstand? Spreker heeft medelyden mot werk
lieden, die hun kiesrecht moeten derven,
omdat zy bedeeld worden. Een werkman,
die alles in het werk heeft gesteld om zoo
lang mogeiyk zelfstandig te biyven, maar,
door werkeloosheid, enz. zonder verdienste,
genoodzaakt is het kerkeiyk armbestuur lastig
te vallen, moet het toch dubbel treffen, om
nu ook van de kiezersiyst te worden geschrapt.
Spr. hoopt niet dat deze bezwaren moeten
dienen om een groot aantal kiezers te loozen.
't Is gemakkeiyker af te keuren, dan wat
beters in de plaats te geven. Alleen zy, dio
geheel en al en eiken winter worden bedeeld,
zouden voor uitsluiting in aanmerking kunnen
komen; daar spreker in beginsel voor al
gemeen kiesrecht is, kan hy geen stelsel van
uitsluiting aanbevelen.
Dat het verleenen van kostelooze genees-
en heelkundige hulp niet in aanmerking komt,
vindt hy juist gezien van den ontwerper. Dat
de Staat geld moet hebben, is een feit, en
dat er belasting moet worden botaald, is zeker;
maar dat men door de wanbetalers het aantal
kiezers wil verminderen, gelooft hy ook niet.
In korte trekken gaf hy weer het verschil
tusschen een oppassend gezin en een tegen
overgesteld, met toch dezelfde verdiensten.
Naar uiteriyken schyn te oordeelen, zou
vaak een ambtenaar het in handen hebben,
iemand het kiesrecht te geven of wel te
onthouden.
De uitsluiting van militairen beneden den
rang van officier vindt hy ongegrond en zyne
conclusie is: allen of goen.
Als voorgangers, zegt sproker, hebben wy
rekening te houden met een en ander, wat
govaariyk is voor de werklieden, 't Zou in hun
belang zyn dat de openstelling der stembu-
reelen meer in overeenstemming was met
do werkuren en dat er tweo dagen voor
worden genomen, b. v. Zondag en een dag
in de week. Sproker stelt vertrouwen in
deze Regeering, al zegt oen Haffmans„Tak
is goen boom, laat hy maar afwaaien." Dat
verwacht hy (spreker) niet. Elke party wil
spreker vertegenwoordigd zien; men moet
alzoo tot eenheid komen.
Was het vroeger de adel, nü zyn het daarby
Drs. en Mrs., die zitting hobbeo in do Kamers
en ja, één werkman, maar dat is er één cp
de honderd.
Kunnen wy rekenen op do werklieden, dat
zy van hunne bevoegdheid gebruik zullen
maken?
Spr. erkent dat velen nog te lauw zyn.
Zal dat zoo biyven? Zullen do andere partyen
ook even lauw biyven? Neen! Zal men den
voorvechters dan moeten toeroepen: „Niet
hot volk, maar gylieden hebt er om ge
vraagd?" Dat hoopt spr. niet; maar wel,dat
eenige bezwaren in het ontwerp worden opge
ruimd. Zoo niet, dan zal hy by aanneming
van 't ontwerp zyn: „dankbaar, maar niet
voldaan." (Applaus.)
Daarna gaf de voorzitter gelegenheid tot
debat.
De heer Kuhlman kon zich over 't geheel
best met den spreker vereenigen, maar
wenschte dat de a. s. kiezers beter gebruik
maken dan by de laatste verkiezingen hier
ter stede.
De heer Don Houtor nam het voor de vorige
Rogeering zeer sterk op en drong er op aan,
dat de vergadering instemming betuigde met
een adres, door het Werklieden verbond
„Patrimonium" ingezonden.
Hieraan werd geen gevolg gegeven, te meer,
daar dit adres in hoofdzaak voor huismans
kiesrecht pleitte.
De heer Bedier wees er op, dat den vrou
wen veelal de schuld toekomt voor de lauw
heid der mannen.
Genoemde heeren werden door den spreker
beantwoord en in 't byzonder werd de tweede
opponent er door den voorzitter op gewezen,
dat de toestand der vorige Regeering niet
houdbaar was, en wel om deze reden, dat zy
door twee partyen was byeengebracht ter
wille van de Schoolwet.
Met een woord van dank aan den heer De
Rot en aan de opponenten, en verder de
aanwezigen aansporende tot aansluiting by
het Yerbond, sloot do voorzitter de vergadering.
Hel Leldschc Tooneel.
Oscar Blumenthal is een der voornaamste,
maar tevens een der strengste theater critici
in Duitschland.
Noch acteur, noch auteur vinden dikwyis
genade in zyne oogen.
Do woorden van Multatuli: „vaart ook eens
in ons schuitje meo", aan Busken Huet ge
richt, werden door de ongelukkige slachtoffers,
wier stukken door de scherpe pen van Blu
menthal op onbarmhartige wyze werden ge
hekeld, ook hem toogeroepen. Hy nam de
uitdaging aan, waagde zich in het bootje en
tot groot leedwezen der aangevallenen stuurde
hy het ranke vaartuigje met vaste hand langs
klippen en over ondiepten.
Hy bewees dat voor hem èn kunst èn
critiek niet moeiiyk waren.
„Die grosse Glocke", „Grosstadtluft", „Die
Orientreise" en hot gisteravond hier ten too-
neele gevoerde „Der Probopfeil" waren allo
bepaalde triomfen voor den criticus-auteur.
Zelden zagen wy een meer geestig, een
meer afgewerkt geheel dan ons gisteravond
door het Rotterdamsch gezelschap van Le
Gras en Haspels werd gegeven.
De inhoud van dit biyspel is in korte woor
den weer te geven.
Herman waarom niet de oorspronkeiyke
naam „Hellmuth" in de vertaling behouden
heeft eene vurige liefde opgevat voor Bertha
Dohnegg, en Hortenso Von WaLnack voor
Herman.
Hortense, eene coquette intrigante en de
première jeunesse reeds achter den rug heb
bende, stelt alles in het werk om het huweiyk
tusschen Herman en Bertha te verhinderen
on zelf zich meester te maken van het hart
van don jongen man.
Een uitstekend middel meende zy gevon
den te hebben in een pseudo Poolschen
maestro, Bogumil Krasinsky genaamd. Wy
schryven „pseudo", wjjl hy niet eens kon
bogen op den naam van plagiaris trou
wens, in den tegenwoordigen tyd langzamer
hand een eereticel geworden maar eenvou
dig met do minder vleiende epiteta van dief
en eerloozen schurk kon bestempeld worden.
De onuitgegeven werken van oen Italiaan-
schen toondichter, by wien hy als ólève zijne
opleiding genoot, had hy ontvreemd, en ten
einde zyno gevoelens van dankbaarheid op
nog duideiyker wyze aan den dag te leggen,
diens eenige dochter verleid.
Mot dit sujet wilde freule Yon Walnack
hare mededingster vereeren.
Herman en Bertha echter hebben een be
schermengel in den persoon van baron
Leopold v. d. Egge, oen man, die nogal veel
gejaagd had op het veld van Amor.
Deze, bygestaan door den ritmeester Yon
Dedenroth, weet hot sluwe plan, na een lan
gen, hardnokkigen, van beide zyden met list
en slimmo berekening gevoerden stryd, te
verydelen en de beide intriganten te ont
maskeren.
Natuuriyk allo mogelyke hinderpalen uil
den weg geruimd zyndo, eindigt ook dit stuk
met het „zy krygen elkander".
Waardoor dit stuk vooral uitmuntte, dat
was het aantal vorschillende en van personeel
steeds afwisselende tooneeltjes. Geeno lang
dradige dia- of triologen, met philosophische
beschouwingen of menschkundlge bespiege
lingen, werden ons ten gelioore gegeven, maar
daarentegen droeg alles don stempel van
opgewektheid, vroolykheid en gezonden humor.
Evenals het tooneelspel zelf, verdient ook
het spel der optredonden in hooge mate onze
waardeering.
Bertha, door mejuffrouw Klein verpersoon-
lykt, was een uitstekend geslaagde type van
hot nog ietwat schuchtere, naïeve meisje,
onbewust van al hot lage, hot huichelachtige,
dat haar omringde.
Niet minder juist en natuuriyk gaf mevrouw
Van Eysden de geslepene, strijdlustige Hor
tense Yon Walnack weer. Vol toewydmg,
wanneer zy vortrouwen wilde inboezemen;
hooghartig, trotsch en krenkend toen zy
hare zoo meesterlyk opgebouwde plannen in
duigen zag vallen, verdient ook hare houding,
hare actie een byzonder wooid van lof.
Baron Leopold, in handen van den heer
D. Haspels, was een uitstekende rouó, een
nobele aristocratische don Juan zyne woorden,
hoewel op lossen, luchthartigen toon gesproken,
waren niettemin vol zeggingskracht, vol
overtuigingvooral was dit het geval bij het
ontmaskeren van den valschen artist en diens
bondgenoote.
Ritmeester Yan Dedenroth vormde het
komieke element in dit tooneelspeldeze
taak, den heer Rosier Faassen toevertrouwd,
werd natuuriyk op onvorbeterlyke wyze
vervuld. Niet alleen zyne dictie, maar ook
zyne actie wisten telkens eene algemeene
hilariteit in het leven te roepen.
Do rol van don jeune amoureux, van Her
man, was in handen van den heer Tartaud.
Ik mag dezen acteur gaarne zien in het
officiéél© kostuum, in den rok en witte das;
het beschaafde, het „zich weten bewegen in
de wereld" van dezen acteur treedt dan weer
op den voorgrond. Dit was ook gisteren het
geval. Ingetogen en toch niet koud, beschaafd
on niettemin ongedwongen schetste hy den
„homme du monde."
De heer Le Gras als graaf Dohnegg en
mevrouw BurlageVerwoert als zyne echt
genoot© waren meer de typen van ry&
worden kruideniers, dan wel van monschen
van geboorte.
De eerepalm mocht echter d© heer Van
Eysden als de pseudo maestro behalen.
Zyne creatie van den met de driemaal
honderdduizend mark bruidsschat zyner aan
gebedene dwependen musicus was by uitstek
goed gevoeld en artistiek weergegeven; ook
zyne grime was echt karakteristiek.
Als nastukjo mochten wy het bekende
„Vertroeteld" aanschouwen, door het echtpaar
Van Eysden Vink con amore en met veel
entrain weergegoven. Mr. L. H.
Gemengd Nieuws.
In den nacht van Zondag op
Maandag j.l., tegen één uur, brak een felle
brand uit in den hooiberg van den landbouwer
T. Burger, wonende onder Voorschoten, juist
waar deze gemeente aan Valkenburg grenst.
De wintervoorraad voor het vee is door de
vlammen verteerd, enkele glasruiten zyn ge
sprongen, maar het woonhuis bleef behouden.
De spuit van don Ryndyk bewees goeden
dienst tot blussching van den brand, waar
van do oorzaak onbokend is.
Ook op den stal van den land
bouwer L. Noordam, te Benthuizen, is het
mond- en klauwzeer uitgebroken.
Ook heeft zich opnieuw te Valkenburg
mond- en klauwzeer vertoond, nu op den
stal van J. Van Egmond Wz.
In "Walhalla te 's-Gravenhage
hield de Sociaal-democratische Bond gister
avond een protest-samenkomst tegen de politie
maatregelen van den burgemeester, bepaalde
lijk tegen het voorgesteld verbod van optochten
boven 1000 personen, dat als eene verkorting
der volksrechten heftig werd bestreden.
De vergadering, bestaande uit ongeveer 600
personen, verklaarde by motie, dat de burge
meester het best de gemeente zou dienen
door zoo spoedig mogeiyk zyn ontslag te
nemen.
Een voorstel om die motie nog donzelfden
avond naar den burgemeester te brengen, door
het bestuur ontraden, werd ingetrokkon, daar
het voornemen is zich omtrent deze zaak met
de vakvereenigingen te verstaan.
De Haagscho rechtbank hoeft
gisteren zes jaren gevangenisstraf geèischt
tegen den handelaar in assurantiën, tevens
scheikundige, die in Juni dezes jaars tot een
bedrag van 434 op vervalschte postwissels
ontving.
De korporaal en de beide huza
ren. die in den avond van 29 Nov. jl. in een
koffiehuis te Leeuwarden by een twist met
burgers hunne sabels getrokken en daarmede
voorwerpen vernield en enkele personen ge
troffen hebben, zyn door den krijgsraad ver
oordeeld de korporaal tot degradatie en vier
maanden, de beide huzaren ieder tot drie
maanden gevangenisstraf.
Zondag-avond, omstreeks 11
uren, had te Heesch (N.-B.) eene aanranding
plaats. Iemand ontving onverwacht een slag
op het hoofd, ten gevolge waarvan hy een
half uur daarna overleed. De vermoedelyke
dader is door de marechaussee te Geffen in
verzekerde bewaring gesteld.
Te Elspeet, op de Veluwe, heeft
een arbeider, by het omspitten van den grond,
19 oude zilveren munten gevonden. Zy rja
teekenen van het laatst der 16de en h
begin der 17do eeuw. Sommige zyn nog ze
gaaf; opschrift on wapens zyn nog duideli
zichtbaar.
Het stoomschip „Hekla," va
Swinemünde via Christiansand naar ftieu
York, thans aldaar aangekomen met
salon- en 638 tusschendekspassagiers,
den 3den December by de Orkneyeilandi
door een hevigen zuidwestelyken storm l
loopen, welke zestig aren aanhield. Ged
rende 48 uren werd van met olie gevul
zakken gebruik gemaakt, om de zee te doi
bedaren. Den 4den Dec. brak eene zwa
zee over de „Hekla" heen, welke alles v
dek sloeg en twee booten en de luchtkoke
raedenam. Een matroos sloeg overboord
verdronk.
De cholera-commissie te Hai
burg deelt mede dat zoowel Zondag
gisteren in het ziekenhuis een nieuw ge*
van cholera is voorgekomen.
Volgens de „Börsenhalle" zynditwaarschj
ïyk lichte gevallen in de stad of voorstad
is sinds 13 October in de haven goen enk
geval van cholera voorgekomen.
BUITENLAND,
Frankrijk.
De republikeinsche bladen pryzen de reg<
ring wat haar jongste optreden ln de Panan
zaak betreft. De „Laterne" drukt echter ve
meening uit, als zy schryft„De regeering hei
eindeiyk de kracht en den wil getoond, licht
verspreidenmaar het is zeer laat, misscbi
te laat. Wat de regeering nu heeft gedaa
doet de groote fout, welke zy eene maa
geleden beging, duideiyk uitkomen. To
bestond het ministerie uit dezelfde manni
als heden, behalve twee; deze twee werd
overboord geworpen, omdat zy wilden do
wat het ministerie nu heeft gedaan. Indi
do Panama mannen dadeiyk waren gevang?
genomen, dan zou baron De Reinacb m
leven."
Ferdinand De Lesseps wordt ongemoeid j
laten.
De „Morning Post" zegt dat Ribot, indi
hy zyn invloed op de Kamer biyftbehoude
het vertrouwen op de republiek zal do
terugkomen. Al gelukt het hem niet Cara
tot de ontbinding der Kamer te bewega
toch zal hy de gunst van hot volk hebbi
verworven.
Baron Henri Cottu, een der administrate!!
der Panama-maatschappy, die zich te Ween
bevond, is, gelyk we reeds meldden, nai
Parys teruggekeerd, 't Spreekt vanzelf, ze
de „Figaro," dat dit besluit veol indruk
maken. Baron Cottu was te Woenen volkom
veilig, hy kon niet worden uitgeleverd. D
hy vrijwillig terugkeert, is wel een bewj
van zyn zelfvertrouwen.
Cottu heeft aan de talryke personen, d
hem te Weenen bezochten, medegedeeld d
hy naar Weenen is gekomen, omdat hy m
eene bankinstelling aldaar moest onderha
delen over den aankoop van steenkolenmijn*
in Zevenburgen. Op de vraag wie do he
Cottu voor de aanstokers tot het Panani
schandaal hield, gaf hy een ontwykend ai
woord. Hy zeide evenwel dat de Panam
msatschappy reeds van den aanvang af m
eone vyandelyke strooming in de finantiie
wereld had te kampen gehad. Deze ook hi
indertyd het gerucht verspreid, dat Ferdinai
De Lesseps zou zyn overleden.
Reeds vy finaal is Cottu naar de landerig
van Panama goweost. Hy zegt dat de kanai
werken reeds voor een groot gedeollegere
zyn en hy betreurt bet ten zeerste, dat
thans zoo weinig kans bestaat, dat het i
gemaakt zal worden. Met Cornelius Herz b
weerde hy volstrekt geene betrekkingen onde
houden te hebben. Wel verre van vrees
koesteren voor een onderzoek, zou het he
aangenaam zyn verhoord te worden.
Volgens de „Jour" zullen de senator Der
en de afgevaardigden Cassagnac, Maret
baron De Soubeyrau vervolgd worden. Ca
sagnac ontkent persooniyk iets te hebbi
genoten; zijn blad, de „Autorité", ontvü
45,000 fr. voor advertentién.
Men verwacht dat de aanvragen, om tori
vervolging te mogen overgaan, heden (Dinsdzj
by de Kamer zullen inkomen.
In de Kamerzitting van gisteren was b
reeds vrywat minder kalm dan Zaterda
omdat de in uitzicht gestelde aanvragen tl
vervolging niet inkwamen.
De „Figaro" echter acht het waarschynlö
dat de regeering geen verlof zal vragen t
