Leiden, 14 December.
Persoverzicht.
In het „Centrum" lezen we onder het hoofd
„Schaduw" het volgende:
Mr. Pierson heeft by de algemeono beraad
slaging over de begrooting het bewys geleverd,
dat het hem by al zyne wetenschap en cyfer-
geleerdheid ook niet aan humor ontbreekt.
Ondanks het by uitstek prozaïsche Financie-
werk, is zyn geest biykbaar frisch gebleven.
Zoo liet hy zich, nadat een der loden had
gesproken over de schaduwzyde dor vermo
gensbelasting, aldus uit: „Men kan hier niet
spreken van eene schaduwzyde, omdat er
geen© lichtzyde iseene belasting op zichzelve
is louter schaduw en eene schadu w kan geeno
schaduwzyde hebben."
Zeer vernuftig inderdaad en wat' meer
zegt ook zeer bemoedigend.
He» minister van, Financiën toch, die diep
doordrongen is van de waarheid, dat geerw
enkele belasting eene lichtzyde heeft, kan niet
geDoeg op prys worden gesteld.
De vraag is nu alleen nog maar, of minister
Pierson zich by züne plannen tot „belasting
hervorming" wel altyd door die waarheid
heeft, laten leiden
Zyn we nooit vrienden van een strijd op
papier, aan welken geen einde schyntte komen,
vooral in deze dagen, zoo kort voor het Kerst
feest, komt het ons dubbel buitontyds voor
onkel atryd-porsoverzichten te geven. Toch
gaat het niet aan van nu af geheel te verzwe
gen het verloop van den stryd-Lohman
en Kuyper met al zyne uitvloeisels en
moeten we hoden vermelden wat „Patrimo
nium" schryft over de vraag dr. Kuyper
in de Kamer, in een artikel „Ontydig".
Terwyi tegenwoordig by iedore gelegenheid
de leden der innerlyk verdeelde liberale party,
zoo lezen we daarin, telkens als hare party
belangen in 't godrang komen, zich nauw
aaneensluiten, om aldus over de persooniyko
meeningen heen hunne partybelangen te
redden, doet zich onder do antirevolutionnairo
party het verschynsel voor, dat, nu we meer
dan in do laatste jaren in de minderheid zyn
en op eon oogenblik, dat wo Yoor uitbreiding
vai) hot kiesrecht staan, men alles ter sprake
brengt waarover we het niét eens zyn.
Niet dat we iemand, wie ook, van boos op
zet beschuldigen, 't Heeft er niets van. Gaarne
gelooven wo, dat men werkeiyk bedoelt het
goede voor do party en voor land en volk to
zoeken. Toch gelooven we niet, dat hot nu de
tyd is onze geschillen en verschillen te breed
uit te meten, en allerminst om iets to doen,
wat de leiding der party in gevaar brengt of
kan doen verzwakken.
Dat alles dunkt ons ontydig.
Ontydig ook hot voorstel van de „Prot.
Noordbrabanter", om nu pressie te oofenen
op dr. Kuyper en te betoogon dat deze
thans als leider der party niot langer bui
ten de Kamer zal staan, maar een zetel in
deze zal innemen, van waar hy de loiding zal
voortzetten.
"We kunnen niet gelooven, dat, als men,
geiyk de „Prot. Noordbrabanter" zelf zegt,
overtuigd is, dat dr. Kuyper de leider onzer
party is, men hem dan de plaats moet aan-
wyzen van waar hy die leiding moet geven.
Waren we te redden en konden al onze
zaken goed loopen, indien de Kamorclub
met krachtige hand werd geleid, dan zou
er veel voor te zeggen wezen; doch indien
de leden dier club zich maar willen laten
leiden, dan, dunkt ons, kan dit evengoed al
is de leider niet persooniyk in hun midden;
daarentegen zal er onzes inziens veel wezen,
dat óók onze party raakt en waarby onzo
beginselen betrokken zyn, dat, zoodra dr.
Kuyper in de Kamer zou wezen en zich ge
heel daaraan zou goven, onberekenbaar veel
schade lyden zou.
Daarom en daarom alleen dunkt ons dit
voorstel ontydig.
In de „Haagsche Crt." wordt uiteengezet
dat by ons middelbaar ondorwjjs
niet de grootst mogelyke zuinigheid in acht
wordt genomen. In de eerste plaat6 wyst
de scbryver op het onhoudbare van art. 57
der wet M. O., dat bepaalt dat voor het
afnemen der oind-exaraons elk jaar door den
Commissaris der Koningin in elko provincie
eene commissie wordt benoemd. Evenals
reeds velon vóór hem, acht do schr. het
ounoodig, jaarlyks b. v. voor de provincie
Drente eene afzonderlijke examen commissie
to benoemen, in 1892 nu weer tien
examinatoren voor ryf candidal en. Het zou
wenschelyk zyn, art. 57 zoodanig te wyzi-
gen, dat voortaan jaarlijks door don minister
van binnenlandsche zaken eonigo commission
voor de eindexamens zullen worden benoemd.
De schr. gaat dan verder uit de verslagen,
door de verschillende examen-commissies in
1892 uitgebracht, na de vruchten van het
onderwys. Daaruit komt hy tot do gevolg
trekking, dat wat de Nederlandsche taal
betreft op de examens bleek, dat van de
281 candidaten er 38 onvoldoende waren en
59 er 6lechts op het kantje doorkwamen
en, wat de geschiedenis betreft, waren er
60 onvoldoende, 61 maar zoo zoo.
Do schr. concludeert daaruit, dat de roosters
van leeruren bepaald verandering behoeven.
Teel kan er z. i. van de leerstof niet af.
Van de wiskundige vakken byna niets, als
men in aanmerking neemt dat de H. B.-
school moet voorbereiden voor de Polytechni
sche school. Maar toch konden, meent de
sch.. de twee uren 's weeks, in olko der
hoogste twee klassen aan werktuigkunde
besteed, nuttiger worden gebruikt, omdat de
mechanica reeds tot do polytechnische vak
studie behoort en, in zoover als zy dientom
bv. eenige kennis van hot stoomwerktuig te
geven, wol by do natuurkunde kon insmelten.
In do tweede plaats komen hem de twee
uren '6 weeks aan het boekhouden besteed
eenvoudig voor te zyn tydvermorscn en plagen
van de jongens, die er toch niets bruikbaars
van leeren on, als ze 't later noodig hebben,
or toch weer les in moeten nomen.
Eindeiyk beeft hy een principieel bezwaar
tegen de poging om aan knapen in één uur
's woeks gedurende twee jaren een donkboeld
te geven van eene der moeilyksto en gevaar-
lyksto wetenschappen: de staathuishoudkun
de, waarin zy mot hun pover beetje ele
mentaire begrippon zoo licht gaan dilettantee
ren en, vóór ze er eindeiyk iets van weten, al
heel mooi op de hoogte denken te zyn.
En voegt raon dan nog daarby, dat de
nieuwste geschiedenis in hoofdzaak politieke
geschiedenis is, in 't byzonder die van ons
vaderland, zoodat zy geheel en al samenge-
weven is (of behoort te zyn) met de „staats
inrichting", dan zouden ten slotte ook de uron
van dat vak nog aan de geschiedenis kunne>.
worden toegewezen (met behoud van de
„staatsinrichting" als afzonderlyk examen
vak, ten einde to dwingen om er onderwys
in te goven.)
Op die wyzo door verandering van artt.
16, 17 en 20 der wet zouden dus aan elke
H. B.-school voor de 4de en ode klassen elk
5 uren 's woeks te winnen zyn, d. i. juist
voor de geschiedenis en al de vier talen één.
Overwogend veel is dat niet, t is niet te
betwisten, maar toch een belangryko tyd,
genoeg misschien om de klachten, in de
verslagen der examen commissies vermeld, tot
veel kleineren omvang terug te brengen.
Wy vingen dit overzicht aan met een stukje
uit het „Centrum" en zullen ook eindigen met
stof uit dat blad to putten.
Aan dat blad dan schryft men uit het
kiesdistrict Vechel het navolgende:
Een curieus staaltje van de vryheid der
verkiezingen, althans in ons district, is het
volgende
In eene der voornaamste gemeenten, wier
naam ik voorshands nog wel zwygen wil, gaat
het aldu6 toe:
By het stemburoau zit de secretaris; deze
vult alle briefjes in. Want het is hier een
gebruik, dat iodereen zyn briefje op het bureau
laat invullen, of liever gezegd, men ruilt het
blauwe biljet in tegen een, waarop de candi-
daat dor Kiesvereeniging staat, en welke
briefjes, ditmaal ingevuld mot den naam "Van
Vlymen, by do stembus op tafel lagen.
Vandaar dat die secretaris reeds in do
herberg heeft gezegd, dat alle briefjes, welke
ingevuld medegebracht waren en alzoo niet
waren ingevuld of omgeruild ten raadhuizo,
op Jhr. De la Court waren uitgebracht.
Zoodoende zyn aldaar verschillende personen
bang en durven zy niet tegen dien secretaris
optreden.
Wat dunkt u er van, heer Redacteur?Het
zyn geeno fabels, die ik u vertel, maar het is
de zuivore waarheid.
Zoo iets gebeurt in tegenwoordigheid van
het hoofd der gemeente en van twee leden van
den Raad.
Het zal tyd worden, dat er oene andere
wyze van stemmen wordé ingevoerd. Zoo
©enig officiéél persoon den naam der gemeente
wil weten, ben ik bereid hem dien mede te
deelen, opdat er aan dergeiyko praktyken een
einde kome.
Betreffende hetzelfde onderwerp wordt aan
het „Centrum" omtrent de verkiezingsprak-
tijk uit eeno voorname gemeente ir. genoemd
district nog geschreven:
Vergun me, naar aanleiding van het be
richt in uw nummer van 10 December, eens
mede te deelen, hoe het alhier, ook eene der
belangryk8te gemeenten uit het district, is
toegegaan. Over het geheel geschiedt de wyze
van stemmen op dezelfde manier als in de
gemeente, waarvan door u is melding ge^
maakt. Hier zyn do gemeente-ontvanger en
twee raadsleden, de eenigo leden der kies
vereeniging alhier, aangewezen, om de stem
biljetten van de kiezers in te vullen. Het
zyn beste, brave lui en in hun hart waren
ze voorstanders van Jhr. De la Court; maar
als mannon van de kiesvereeniging konden
ze niet anders dan den naam van haren
candidaat op de briefjes zetten.
Toch kreeg men hier vroeger nog heelwat
anders te zien, maar daaraan ia eer s op
grappige wyze een einde gemaakt. Een paar
flinke, eerlyke kiezers, die het begaan van
grove raisbruikou aan de stembus moede
waren geworden, namen een gepensionneerden
onderofficier In den arm, een man met een
deftig voorkomen, doch wien hier niemand
kende. Deze maakte op een uur, dat. de'ver
kiezing hi volle werking was, met groote
staatsie zyn intocht in de gemeente; hy was
zeer chique geklood en gezeten in een keurig
rytuig, met twee vurige rossen bespannon.
Terstond begeeft hy zich naar bet raadhuis
en begint op plechtige wyze aanmerking te
maken op de aanwezigheid van eene borrel-
flesch, die ten gebruike der kiezers gereed
stond. Het kies-bureau schrikt en doet het
corpus delicti dadeiyk verdwijnen. Te-
geiyk met de flesch verdwenen ook, uit vreeze.
van wat nog komen kon, do invullers der
stembiljetten. De aanwezige Ryks- en ge-
meento-politie-boambten sloegen voor den
„hooge" aan, het stembureau wist er geen
touw meer aan vast te knoopen en 't gold
toen eene gemeenteraadsverkiezing de can
didaat, dien men zeer had bestreden, werd
met glans herkozen.
Toen de tyd der zitting verstreken was,
gedurende welken men onzen onderofficier
aanzag voor een autoriteit, door het gouver
nement gezonden om de knoeieryon togen
te gaan, ging deze zich wat rostaureeren,
evenals andere „hoogen" plegen te doen, en
hy vertrok daarna op deftige manier, onder
het buigen en aanslaan van allen, die in deze
eeuw nog eerbied hebben voor het wettig
gezag 1
Ook don naam dezer gemeente kunt u
noemen, indien u dezen door de bevoegde
autoriteit wordt gevraagd.
Tioee&t Kamer. Zitting van 13 Doe.
Het algemeen debat over hoofdstuk Y (Bin
nenlandsche Zaken) is afgeloopen.
Do minister Tak zou overwegen hot denk
beeld van den hoer Hintzen betreffende de
partiéele wyziging der kieswet, ter verzekering
van geheimhouding der lysten van de hoogst
aangeslagenen, in verband met de vermogens
belasting.
Op eene vraag van den heer Hartogh ver
klaarde de minister dat tegemoetkoming van de
gemeenten in de kosten, ten behoeve van het
Ryk gedaan, moet wachten tot de herziening
der gemeentewet, die eerst na de kieswet
kan komen.
Tot eene stellige meoning over de regeling
der grenzen van Amsterdam en Nieuwer-
Amstol is de Rogeering nog niet gekomen,
al duurt de overweging voort. Zeodra de
Rogeering eene vaste meening heeft verkregen,
zal zy voorstellen doen.
Omtrent de feiten van het gebeurde op
18 Sept. te 's-Gravenhage heeft de Regeerjng
geene officiëele mededeeling ontvangen. Na-
tuuriyk wist zy wat er geschied was. Op
18 Sept. is de openbare orde tijdens de mee
ting gehandhaafd en klachten over oene over
treding van wetten en verordeningen of
schennis van eenig recht zyn niet ingekomen.
De Regeering behoefde zich dus niet verder
met de zaak bezig te houden.
Op aandrang van den heer Kerdyk beloofde
de minister een onderzoek of de verordening
van Tietjerksteradeel, vergunning eischende
voor vergaderingen, strydig is met de wet
By hot gisteravond voortgezet debat is by
art. 39 ƒ9635 uitgetrokken voor vergoeding
van huishuur voor den nieuwen Commissaris
der Koningin in Groningen, waardoor de ver
bouwing onnoodig wordt.
Uitvoerig werd beraadslaagd over den post
„onderstand aan hulpbehoevende gemeenten."
Do heer Houwing keurde deze wijze van
hulpverschaffing af en meende dat het veel
beter was do gemeenten in staat te stéllen
zichzolveu te helpen.
De heer Yan Alphen protesteerde tegen
den post op grond dat eon leidend beginsel
"by het verleen en der subsidiön ontbreekt.
De minister van binnenlandsche zaken ver
zekerde dat de gelden worden toegestaan na
voorlichting van Ged. Staten en dat sedert
de hulpverleening in den toestand van vele
gemeenten verbetering Is gekomen. Hy ver
zekerde dat de hulp wordt verleend overeen
komstig de vroeger gedane toezeggingen en
herhaalde de wenken yan meerdere decen-
traliseerende hulp aan de gemeenten te zuHen
behartigen.
By do afdeeling medische politie drong de
heer Boreel van Hogelanden aan óp do pre
ventieve maatregelen door de gemeentebesturen
te nemen tegen do cholera, door toepassing
van het stelsel van isolement,'zoowel door
gemeenten als door de Regeerjng.
De heer Levy sloot zich geheel aan by de
wonken, door den heer Borgesius in zyne nota
gegeven, en wenschte dat het centraal gezag
zich krachtiger zou doen gelden.
Nader werden dopr den heer Borgesius
zyne opinie en .denkbeelden toegelicht.
De beer Hennequin wees op enkele gebif-
ken, welke aan hot licht zyn gekomen by d«
genomen maatregelen tot bestryding van de
cholera.
De heer Lieftinck wenschte eene bepaalde
verklaring van dezen minister omtrent de
lykverbranding.
De heer v. d. Yelde drong aan op nauw
gezette overwoging der adressen' betrekkelyk
het mond- eri klauwzoor.
De minister van binnenlandsche zaken ver
zekerde dat de Regeering dozen zomor gedaan
heeft wat zy vermocht om de gevaren af te
wenden; en zy wenscht dit ook in het ver
volg te biyven doen. Hy bracht hulde aan
de toewyding der goneeskundige ambtenaren
en aan de ingezetenen, leden der cholera-
commissión. De minister vorwachtr*) meer van
plaatselyke samenwerking dan van maat
regelen van het centraal gezag. Niet dan ii
byzondere gevallen wenscht hy verplichtingei
op te leggen aan de burgemeesters. Opneming
van cholera nostras onder de besraettelyke
ziekten achtte hij govaariyk wegens de toe
nemende zucht om het kwaad lichter voor
te stellen dan het werkeiyk is. Intusschen
blyft de Regeering de ziekte-wet nader be-
studeeren aan de hand der ervaring, ia
Januari zal de minister eeno gemeenschappe-
lyk wetenschappelijke besproking tusschei
do leden van het Staatstoezicht uitlokken.
De Regeering zal voortgaan te trachten
den landbouw zooveel mogolyk te vrywaren
tegen de nadeelen van de voorzorgsmaatrege
len tegen het mond- on klauwzeer.
De zaak dor lykverbranding is in onder
zoek by het Geneeskundig Staatstoezicht; de
adviezen moeten worden afgewacht.
Aan den heer Hennequin beloofde de mi
nister een onderzoek omtrent de cholera
gevallen in Staats-Vlaandoren en eventueel
verscherping van contróle.
Op eene vraag van den heer Yan Bylandt
heeft de minister verklaard, dat de som van
f 500 voor opleiding van verplegors en ver
pleegsters in het Rykskrankzinnigengesticht
te Medemblik moet strekken ter voorziening
in de behoefte aan bekwaam hulppersoneel
in dat gesticht zelf en niet om in te grijpen
in het particulier initiatief in deze, aan welks
y ver zoowel door den "heer Van" Éylandt als
door den minister hulde werd gebracht.
By de afdeeling'Onderwys werd het debat
verdaagd tot hedenmorgen te elf uren.
De Konjngin Regentes heeft namens de
Koningin f 1000 doen toekomen aan de Ver-
eeniging „Moed Beleid ep Trouw te Amsterdam.
De Regentes gaf f 50 aan de te Amsterdam
gevestigde "Weldadigheidsyereeniging „Mon-
tefiore".
Ook heeft de Koningin-Regentes aan de
Ver. „Trouw aan Koning en Vaderland" duizend
gulden doen toekomen, waarvan f500 namens
H. M. de Koningin.
De Fransche gezant bjj ons Hof, de
heer Legrand, geeft heden een diner, waaraan
o. a. verschillende leden van het corps diploma
tique zyn genoodigd.
Éen wetsontwerp tot regeling van den
dienst by de militie is cjoor den minister van
oprlog aan den Raad van State toegezonden.
De Staatscourant van 10 dezer moldtdat,
biykens bericht van den consul generaal te
Hamburg, do invoer uit Nederland in het
Hamburgsche Staatsgebiod van rundvee,
schapen, geiten en va: kens to? Lader order is
verboden.
