H. J. JUNG,
Vervolg der Ad verten tiën.
AMSTERDAM.
koordeinde 4
SU. Vraagt Prijscourant
f-mn-*. - z»-rrj^ -g-> c-.-sv.rrTv - ~-tr -VTiraKfcPt-crc "i'twqyr: -^"r
medeneraen. Wel zouden verscheidenen enkel
uit nieuwsgierigheid komen, maar wanneer
liet gesprokene zonder grooto kosten in prac
tyk kon gebracht "worden (wo willen cn
kunnen niet veel geld uitgeven voor proef
nemingen) zouden wy het probeeren."
Vergadering van de afd. Lelden van
de 5ïa*tscliapp(J lol Bevordering
der Bouwkunst.
Deze vergadering word gehouden op Don
dordag-avond jl. in het Nutsgebouw.
Aanwezig waren 30 leden en 5 geïntrodu-
ceerden.
De kunstbeschouwing bestond uit de ant
woorden op do prijsvragen van 189 L on uit
de bekroonde antwoorden op de eereprysvraag
1892, welke door de Maatschappij waren
uitgeschreven.
Nadat de notulen voorgelezen en goedge
keurd waren, kreeg de heer D. Yeilbrief het
woord om zyne inzending, bestaande uit
glazen, steenen en andere glassoorten van
de heeren Honri Huinck en Alex. Imhofe
to Rotterdam, te bespreken.
De glazen „Falconnier-steenen" worden als
gowono flesschon geblazen on in de meeste
gevallen in nog warmen toestand gesloten.
De daarin aanwezige lucht maakt hen tot
een voortreffolyken isolator en sluit de koude,
de warmte en het geluid af.
De verbinding dier steenen is uiterst een
voudig en geschiedt, als gewoon metselsteen,
met kalkmortel, gips, enz. Voor uitwondigen
bouw kunnen ook zekere gipssoorten, zooals
Paryzer gips, aangewend worden. Do in de
voegen ingelegde specie, vult de om den steen
loopende gleuf, zoodat het geheel daardoor
meer vastheid verkrijgt.
Ingeval van herstelling moeten deze steenen
met oen metaalvlechtwerk, in do voegen der
steenon verborgen, ingelaten worden.
Dit vlechtwerk is bij den uitvinder, den
heer G. Falcounier, verkrijgbaar.
BQ het bouwen van eene warande wordt
eerst het vlechtwerk vastgemaakt en de
werklieden voegen hierop de steenen als in
een stuk ijzergaas (stramine) in, met vrij
lating dor voor het venster bestemde plaats.
Het metaalvlechtwerk wordt dan in do venster
nissen uitgesneden en do kozijnen ingepast.
Is de warande aan de hoekon met houten
of ijzeren pilasters voorzien, zoo is dat metaal
vlechtwerk onnood g en zijn dan slechts de
daartusschen liggende vlakken of ruimten
aan to vullen.
Dit materiaal is tot versiering zeer ge
schikt; do doorschijnendheid verwekt een
aangenaam lichteffect.
Om eene schilderachtige glasis te verkrij
gen, is het zaak de oppervlakte der steenen
met lyra, welko met rooden oker of andore
standhoudende kleurstof wordt vermongd, to
bestrijken.
De steenen worden in elkon vorm en kleur
vervaardigd. De opaal of melkglazen gelijken
op marmer of half porselein. Van binnen go-
zien gelijken deze stoonen als geschilderde
glasruiten en van buiten gezien schijnen zij
bij zon- of maanlicht als met glanzende pun
ten doorwerkt.
Door deze facetten, zoowel als andere
dergelijke vormen, verkrijgt dit bouwmateriaal
een voorrecht, dat niet genoeg to schatten is.
Het licht dringt volkomen door zonder dat
het mogelijk is er doorheon te zien; men
bevindt zich alzoo achter oen doorzichtigen
muur, zonder gezien te worden, en daar dit
materiaal tevens het geluid belet, is men ook
volkomen tehuis zonder buitenramen of gordij
nen van binnen.
Deze glassteenen zijn zeer geschikt voor
stegen, doorgangen en tuinljes, en binnen de
huizen als scheidingswanden van verschil
lende vertrekken enz.
Met succes kunnen zy gebruikt worden als
men geen lichtkozijnen mag maken, welko
bij buren uitkomen.
Het gebruik dezer steenen by wintertuinen
en wachtkamers is bijzonder aan te bevelen,
daar do besparing aan brandstof zeer bedui
dend is (ongeveer 50 pet.).
Men heeft geen aanslag van uitwaseming
der ruiten en geen plotselingen overgang
van temperatuur te vreezen.
Het gebruik er van is hoogst voorüeolig
in badkamers, ztekenhuizon enz. enz.
Het gemiddelde go wicht is 700 gram.
Een vierkante meter bevat 50 stuks;
do oiiis per stuk, zoowel boelen, halven als
kwarten, is 25 cents.
Do voorzitter d.uikta den heer Veil brief
zoowel voor zyne inzending als voor zijne
mededeelingen.
De heer De Vries had eene flinke collectie
filters ingezonden en besprak daarna in hoofd
zaak de Chamberiand-filters, welke, aanbe
volen door prof. Van Overbeek de Meijer, in
staat zyn geheel bacteriologisch vr(j water
te geven.
Op de vraag van den heer Roem of deze
filters ook scheikundig gezuiverd water
konden geven, werd door den heer Klobbio
geantwoord, dat alleen de bacillen door do
bougies worden tegengehoudendoor het
vullen met dierlgke kool, kan de -filter ook
zooveel mogelijk organisch gezuiverd water
geven.
Dj heer Van Achterberg verklaarde daarop
de inzending van de tentoongestelde glazen
leiort en naamplaten en wees daarbij ook
op oen stuk mergelsteen, dat in Limburg
veel gebruikt wordt en daar don metselsteen
veelal vervangt.
Ingekomen was een brief van de Smeden-
vei eeniging „Eensgezindheid", welke de mede
werking dor afdeeling vroeg om te trachten
verbetering to brengen in de positie dor
werkbazen, ten eindo zooveel mogelyk gelegen
heid te geven dat bij aanbestedingen, elk vak
afzonderlijk wordt aanbesteed, om daardoor
zekerheid te hebben dat dè aannemings
sommen aan hen worden uitbetaald.
De voreeniging „Bouwkunst en Vriend
schap" had naar aanleiding van het verzoek
der Smidsbazen veroeniging ook een schreven
aan de afdeeling gericht, waarin de heeren
L. J. Cohen en P. De Wilde aangewezen
werden om deze zaak in do afdeeling te
bespreken.
Op voorstel van het bestuur werden do
heeren W. C. Mulder en J. Van der Kamp
uitgenoodigd om met de heeren Cohen en
Da Wilde in de volgende vergadering advios
over het vraagstuk uit te brengen.
Tot leden der commissie, die do rekening
en verantwoording van den penningmeester
moet nazien, werden benoemd de heeren W.
A. Van Lith on J. Room.
Na afdoening dezer huisolyke zaken kreeg
de heer N. M. Koning, van Amsterdam, hot
woord ora zyne lezing over het beproevon
van bouwmaterialen te houden.
De hoer Koning begon met mede te deelen
dat, hoewel dit onderwerp veel te uitgebreid
was om dit op één avond te behandelen, hij
ovenwei zou trachten eenig donkbeeld van
het beproeven van bouwmaterialen to geven.
Het beproeven der materialen kon mecha
nisch en chemisch geschiedenin elk geval
dient het antwoord to geven op de vragen
van do mannon der practyk.
De sprokor verdeelde zyne rede en besprak
achtereenvolgens het hout, do verf, de me
talen, in hoofdzaak y'zer, de bindmiddelen, de
metselsteenen.
Over het keuren van hout moest spreker
kort zyn, daar dit geheel o? het gebied dor
practyk thuisbehoort on overgelaten dient te
worden aan do practici, daar het keuren ge
heel geschieden moet naar de uiterlyke kon-
teekenen.
Als er evenwel sprake van is. het hout
langs wetenschappelyken weg te keuren,
dan is dat veelal het goval als hot eene
kunstbewerking ondergaan heeft, welke hot
hout in staat moet stellen minder aan ver
wering te doen onderhevig zyn.
Dit geschiedt langs den chomischen weg.
De draagkracht van het hout kan men natuur
lijk ook bepalen en dit geschiedt dan volgens
de methode van het yzer.
Het onderzoek der verfstoffen is meestal
gthoel chemisch; slechts eene onkole maal
wordt het dekvermogen gevraagd, hetgeen
alleen door een verfproef is uit te maken;
d. i. een bepaald oppervlak wordt geverfd en
gewogen hoeveel daartoe gebruikt is.
Het chemisch onderzoek wordt gedaan op
do vorvalschingen, hetgeen echter bij samen-
gemengde, aangemaakte verven uiterst moeie-
lyk is, daar niet altijd is uit te maken of
hot eene vervalsching of eeno noodige bij
menging is.
Aangemaakte verven moeten natuurlijk
eerst ontdaan worden van de olie.
Het onderzoek der metalen kan zoowel
mechanisch als chemisch geschiedendoch
voor do practyk is gewoonlyk het mechanisch
gedeelte het meest van belang.
De proeven omtrent vastheid moeten in
verband staan met uitrekbaarheid en elasti
citeit.
Buigproevcn, drukproeven, ssiosdproeveii.
valproeven hebben alle hunne eigenaardigo
voordeden en worden genomen al naargelang
het materiaal in de practijk aan dievorschil-
lendo eischen moet voldoen.
Onder den naam bindmiddelen verstaan wy
die stoffen, welko moeten dienen om verband
te krijgen tusschen de te gebruiken bouw-
steenen.
Du meestgebruikelyke bindmiddelen in ons
land zyn weer van tweeërlei aard, nl. die,
welke verharden onder den invloed van do
lucht, zooals steen- en schelpkalk, en die,
welke verharden door het vormen tusschen
kalk (magnesia) en aluinaarde, en daar dit
geschiedt onder den invloed van toegevoegd
water, wordt dit hydraulische mortel genoemd.
liet onderzoek der luchtmortels geschiedt
meercndeels langs chemischen weg, aangezien
het verhardingsproces gewoonlyk zo» lang
zaam verloopt dat oen mechanisch onderzoek
naar de mate dier verharding te lang zoude
duren om bruikbare cyfers te verkrygenjuist
door hot langzaam voortschryden van dat ver-
hardingsproces in de lucht, is men er toe
gekomen feitolyk in de practyk byna nooit
van een zuiver luchtmortel gebruik te maken,
doch metselt men gewoonlyk in de lucht mot
gemengde hydraulische en luchtmortels.
Het chemisch onderzoek tusschen deze is
dan ook in de practyk niet vol te houden,
daar men weet dat zuivere, d. i. onvermengde
schelpkalk, door haar gehalte reeds hydrau-
liscbo eigenschappen heeft.
liet onderzoek van schelp- en steenkalk
geschiedt door het bepalen van het gehalte.
De hydraulische bindmiddelen moeten ge
splitst worden in die, welke in do natuur
worden gevonden, dan reeds alle deelen be
vatten om hydraulisch te werken en slechts
behooven actief gemaakt te worden door het
to branden, en in die, welke slechts in hoofd
zaak do benoodigde stoffen bevatten, terwyl
de rest er by gemengd moet worden.
Het chemisch onderzoek van het kunst
product Portland-cement wordt zelden ver
langd.
De natuurproducten eischen gewoonlyk een
chemisch onderzoek om uit te maken of alle
elementen en in welke verhoudingen aanwe
zig zyn.
Het mechanisch onderzoek is in hoofdzaak
voor alle hetzelfde.
Het bepaalt het volume-gewicht, het volume-
meten, het gloeiverlies, do vochtigheid, den
bindtijd en de naalrlproef; verder do fijnheid
van maling enz.
De bouwsteenen zijn tesplitscn in natuurlyke
en kunstmatigo, doch liet onderzoek is het
zelfde ook worden hieronder gerangschikt dak
pannen, vloertegels, bestratings materiaal enz.
Het chemisch onderzoek valt hier geheel
op den achtergrond op. wordt slechts verlangd
om uit to maken of er by de materialen ook
oplosbare stoffen zyn.
Het mechanisch onderzoek omvat het
soortelyk en volumcgewicht, poreusheid en
woerstand tegen vorbryzeling.
Deze voordracht word opgehelderd door
tcekeningen en photographieën, zooals ba
lansen, slag-apparaten, persen, enz.; door
verschillende toestellen, als naald apparaat
met ring en bakje, en ook door verschillende
monsters cement, welke aan proeven bloot
gesteld geweest waren; verder door verschil
lende zandsoorten, enz., enz.
Velen maakten gebruik van de vergunning
om den spreker eenige vragen te doen, welke
deze afdoende beantwoordde.
Do voorzitter sprak uit aller naam toen
hy den geachten spreker dank bracht voor
zyne voordracht, welke met de grootste be
langstelling was gevolgd, en hoopte dat deze
lezing niet alleen ten goeae zoude komen
aan de aanwezigen, maar ook aan hot proef
station van bouwmatorialen van de heeren
Koning en Bienfait. v. a.
INGEZONDEN.
Valsche Dculralllelf.
De afdeeling Leiden van den Bond van Neder-
landscho Onderwyzers heeft nog wel met
algomeene stemmen geprotesteerd tegen het
onderzook, door don gemeenteraad van Sloch-
teren ingesteld omtrent de socialistische of
radicale gevoelens van sollicitanten naar eene
onderwyzersbetrekking, die dit College te ver
geven had. Dit onderzoek wordt in het protest
genoemd: „eono aanranding van de politieke
vryheid der onderwyzers." De afdeeling Am
sterdam protosteerdo op gelijko wijze, doch
biykbaar tegen den zin van de meerderheid
in haar bosluur.
Dit iiericbt scond reeds eenigo dagen gele
den in do bladen vermelden is er nu niemand
on; tegen dit onzinnige protest eon tcgen-
protest tn late,: heoren ?- Niemand oin aaft Je
toonen dat dit protest borust op valscl^
gronden?
Voor don Staat zijn alle burgers gelyt
onverschillig welke hunne overtuiging zy op
godsdienstig, staatkundig of maatschappen
gebiedmaar wat voor don Staat geldt, geldt
niet voor de gemeente.
De heeren onderwyzers van den Bond heb
ben den regel van drieën opgezetde gemeente
staat tot den sollicitant, geiyk de Staat tot
den examinandus die de akte wenscht; maar
hunne rekenkunst houdt hier geen steek; zjj
deugt voor de school, niet voor het levon.
Immers in den Staat zyn alle richtingen
vertegenwoordigd; in de gemeente heeft in
den regel eene bepaalde richting of godsdien
stige gezindheid verreweg do overhand. De
Staat vraagt enkel naar bekwaamheid. U het
bewys daarvan geleverd, dan moet do bevoegd
heid om te onderwyzen worden toegekend
Allen zijn dan benoembaardat is de politieke
vryh9id van don onderwyzer. Maar allen be
hoeven niet te worden benoemd: dat is de
vryheid der gemeenteraden, die er tegen
over staat.
Ot zou men eene katholieke gemeente het
rocht willen ontzoggon om een geloofsgenoot
tot onderwijzer te benoemen? Zal eene ge
meente, waar de meerderheid bestaat uit
socialisten, ooit op het denkbeeld komen een
geloovig katholiek als onderwyzer aan te
stellen? Zij die dat zeggen houden geene
rekening met do werkelijkheidzy redoneeren
tegen beter weten aan. Dat kan ook do be
doeling van den wetgever onmogelijk geweest
zUn; zoo niet, dan had hy het aan den Staat
overgelaten, de onderwyzers in de verschillende
gemeenten te benoemen.
Wat van don gomeentoraad van Slochtoren
is openbaar geworden, datzelfde geschiedt of
behoort te geschieden in iederen gemeonteraad
Het votum van den Raad is do resultante
der meeningen van de individueele leden;en
die leden zyn geen denkbeeldige wezens met
ideale neutraliteitsbegrippen, maar mensclien
van vleesch en bloed met eene overtuiging
en volgens die ovortuiging brengen zy nood
zakelykenvys hun stem uit op hem, die hunno
kinderen diezelfdo overtuiging zal inprenten
of althans niet zal trachten die o\ertuiging
aan het wankolen te brengen. Doon zy dit
niet, zoo verzaken zij hun plicht, dan ban
dolen zy als do vader, die zegt„ik leid een
geregeld leven, omdat ik niet an jers kan ei
wil; mijn zoon leidt een ongeregeld leven
omdat hij niet anders kan en wil. Er is niets
absoluuts; wie zal zeggen wat beter is, zijne
opvatting van het leven of de myne? Ik mag
hem derhalve daarin niet tegengaan." Of als
de kiezer, die zou zeggen: „Wat ik voor goed
houd, mag ik een ander niet opdringen. Ik
vraag niot naar de politieke ovortuiging van
bem, wien ik de hoogste belangen van den
Staat moet toevertrouwenik vraag uitslui
tend naar bekwaamheid." Zulk eeno neutra-
litoit, zulk oon op zyde-stellen van hetgeen
men zelf voor goed en waar houdt, is öf
misdadig, Of ongerymd.
Er is eeno ware vryheid, die door wyze
beperkingen de grenzen bepaalt, binnen welke
een ieder vryelyk en ongestoord zich mag
bewegen; en er is eene valsche vryheid, dio
bandeloosheid predikt, die de min gunstige
conditiën van den eenen stand eenvoudig
overbrongt op do schouders van den anderen.
Zoo is cr ook eene ware neutraliteit, die
het gevolg is, niet van veel weten, maar
van veel nadenken, en hare vrucht is
de verdraagzaamheiden er is eeno valsche
neutraliteit, die, eigen meening op z\Jde
stellend, lydelyk toeziet dat do grondslagen
worden öndermynd, waarop de maatschappij
borust. Zy is aan dat ondermynen mede
plichtig; zy is de tweelingzuster van de
onverschilligheid. Laudator tewporis acli.
Do TREEËN van deze zoo gunstig
bekondo firma, opgericht 1764, zyn verkrijg
baar bij 6768 15
