schap ontstaan. Boven de goden der Kanaa-
nieten stond bij hen Jahwe, aan wien de
priesters eer en gezag ontleenden, waardoor
zy voor velen rechters en leiders des gewe
tens werden. Dit was het voornaamste pries-
terwerk; men riep hunne hulp in om den
wil van God uit te vorschen, om in eene
twistzaak uitspraak te doen, omdat zy liet
best met de Godheid vertrouwd waren en ook
het best wisten, hoe door hunne vervloekin
gen, besprengingen of andere middelen leed
aan te brengen of te keeron. Verscheidene
moedersteden, zooals Abel-Beth, Marïcba, Dan,
Silo, Sichem, Bethel, Hebron, Berseba, Jeru
zalem zyn bewijzen voor het aanzien, waarin
de priesters stonden.
Aan do rechtspraken ontbrak eenheid zoo
lang Jahwe niet algemeen als de eenigo
aanbiddingswaardige God werd vereerd, zoodat
er voor Kanaaniet en Israëliet tweeërlei uit
spraak bestond, zoodat alleen in het hart van
den stam BeDjamin de beroemde rechtsregel
kon worden voorbereid, eigenlijk een maat
regel van prosolytisme op groote schaal:
eenorlei recht zult gy hebben voor den inboor
ling on den vreemde.
Verschil van leefwijze en uiterlijke omstan
digheden oefende eveneens invloed op de
rechtspraakzoo b. v. werd schapendiefstal
in streken van veeteelt strenger getraft dan
in groote steden, waar voorvaderlijke gebrui
ken meer in zwang bleven. De invoering van
het koningschap bevorderde de eenheid in
rechtspraak, al ontstond er wel eens strijd
tusschen koningen en priesters en profeten,
maar die toch telkens werd opgelost in een
vergelijk, waardoor steeds grooter overeen
stemming word vorkregen in opvatting en
beschouwing omtrent hetgeen billijk en niet
billijk was. Gelijk in het staatkundige ging
liet in hot godsdienstige door de macht, die
èn de tempel van Salomo èn de heiligdommen
in Noord-Israël door hunne priesters ontwik
kelden.
Ook in Israël kwamen wereldlijke en gees
telijke macht met elkander in botsing. De
tempel is mijne kapel, zei de koning; hy is
ons heiligdom, zeiden de priesters. De stryd
over het jus. circa sacra en het jus. in sacra
was zoo in vollen gang. Zoolang Israël een
zelfstandig staatkundig leven leidde, was
vergelijk mogelijk. Toch kon geene wet duur
zamen ingang verkrijgen, al was zo door
koningen gemaakt, tenzij het volk het er mee
eens was, [2 Sam.6 en Exod. 22:1.]
Eene geschreven wet, de vrucht van naden
ken, is een groote zegen; de oudste Israël ie-
tische wet is vervat in Exod. 21 23, hot
zoogenaamde Bondsboek, te danken aan do
priesterschap van Bethel; wij bezitten haar
niet onvoranderd. Er zijn nog andere wetten,
die kostbare bijdragen bevatten voor onze
kennis van de oudheid, vooral in Deut. 21—25
en in Lev. 17 25. In het algemeen leeren
we daaruit den bijzonderen inhoud van het
recht omstreeks 700 vóór Chr.
Uit die wetten nu blykt dat niet alle
menschen voor haar gelijk staan, waarvan
we aan Jezus van Nazareth de verkondiging
te danken hebben. Volgens haar is do naaste
de Israëliet, hem beschermt de wet, de vrouw
staat niet gelijk met den man; de toestand
van den slaaf is de gewone in de oudheid,
maar de wetgever beschermde toch de dienst
baren van Israëlietischen bloede; de ouders
hadden onbeperkte macht over hunne kinderen,
al poogde de wetgever die macht ook in te
toornen.
Het spreekt dat in zulk eene maatschappij
de straffen hard waren; de doodstraf volgde
op velerlei misdrijven. Zy werd op ver
schillende wijze voltrokkenonthoofding,
verworging, steeniging. Ook kruisiging, spiet
sen, verbranding, lichamelijke kastijding wa
ren gebruikelijk. By overtreding van de wetten
op het myn en dyn, bepaalden de wetgevers
de schade, die vergoed moest worden. De ge
zonde ontwikkeling van Israël is wreedaardig
verstoord. Zy beloofde zooveeler was zoo'n
krachtig geesteiyk leven in; edele neigingen
en ware beginselen bezielden de wetgevers;
zorg voor den behoeftige, voor weduwe en
wees was de grondslag van vele wetten. "Wel
is Israël teruggekeerd uit de ballingschap,
maar het later Jodendom heeft geiyk, dat
leert: de ballingschap duurt nog voort; vier
eeuwen lang zyn de Israëlieten geen volk ge
weest, zy konden geen staatkundig leven.
Na 586 heeft Israël den gezonden, vrucht
baren grond van een zelfstandig volksbestaan
gomist. Israël is van dien tijd af feitelijk
geene natie meer, maar eene over de wereld
verspreide godsdienstsekte, waaronder ook
over talryke rechtsvragen veel is geschreven -
men denke aan de folianten van den Talmud I
maar grootendeels buiten de werkeiykheid
om. Zulk oon recht leeft niet.
Het recht van Oud-Israöl daarentegen leefde,
omdat het volk zelf leefde, omdat het een
volk van edelen huize was met hart voor
ernstige dingen.
De wensch is dus niet zonder beteekenis,
wanneer wy van de oudheid ons verplaat
sende in het heden van Israël in ons volk
hopen dat ons recht een levend, opvoedend,
zegenryk recht moge zyn, want die wensch
wordt alleen vervuld, als wy ernstig streven
naar al wat rein en welluidend is.
Hiertoe werke ook onze universiteit krachtig
medet
De oratie werd met belangstelling gevolgd
en vooral aan het einde vielen den redenaar
luide toejuichingen ten deel.
Reeds een uur vóór dat deze plechtigheid
aanving, was het in de hoofdstraten der stad
druk geworden van wandelaars, om te zien
naar de gekostumeerde ryjool der studenten
van het eerste jaar.
Verschillende rytuigon en andere minder
aanzienlyke voertuigen waren thans wegens
hunne versieringen met vlaggedoek en groen
tot feestwagens ingericht, welke in alle rich
tingen de gemeente doorkruisten. Enkele
minder voorname buurten worden zelfs niet
vergeten.
Elke wagen of groep werd voorafgegaan
door een meer of minder sterk gezelschap
muzikanten, mede in een rytuig gezeten.
In de gekostumeerde groepen zag men o. a.
toespelingen op de goneeswyze van Sequah,
die, in zyn vreemd kostuum vry goed gelykende,
nu niet alleen van rheumatiek genas, maar
zelfs nieuwe been en bezorgde; op de bekrach
tiging van het verbond, tusschen Alexander,
keizer van Rusland, en Carnot, president der
Fransche republiek, gesloten; op de nieuwe
Duitscho schoolwet, waarmede keizer Wilhelm
II naar Leiden was gekomenop de resultaten
van Sequah's behandeling, in tegenwoordigheid
van Moeder de Gans; op het verval der kracht
van den zwaan van „Njord", waarom de vrien
den en vyanden van het Leidsch Studentencorps
zich geschaard hadden, die een bloedigen stryd
zouden leveren, waarmedo den Leidenaars ver
zocht werd zich niet te bemoeien. Dezen
mochten alleen toeschouwers zyn en de ni
hilisten waren, ook door andere groepen, uit-
genoodigd niet met bommen of granaten te
worpen.
Daarontegen vlogen de projectielen in den
vorm van sinaasappelen van de feestwagens
hoog de lucht in of over of tegen de hoofden
dor nieuwsgierigen, terwyi enkelen, by eene
ontmoeting van twee groepen, ook door de
ramen of ruiten op deze of gene voorkamer
terechtkwamen.
In een en ander had vooral dc jeugd blyk-
baar veel schik. Zy was ook nu, daar vele
scholen gesloten waren, sterk vertegenwoor
digd en legde zich byzonder toe op het be
machtigen van de weggeworpen sinaasappelon
en sigaren of van de verspreid wordende
veelkleurige strooibiljetten.
Later in den middag vereenigden zich alle
groópen te geiyk op de Breestraat voor de
studenten-sociëteit „Minerva", waarnamen in
optocht trok naar den Burcht, waar door het
Collegium, dat aan de bevriende sociëteiten
tevens bezoeken bracht, zou worden beslist,
aan welke geestigste groep do uitgeloofde pry's
van v\jf flesschen champagne zou worden
toegekend.
Gemengd Nieuw*.
De weg, welken de serenade,
hedenavond om negen uren den in Maison
"Wytonburg aanhetprofessoren-dinervereenigde
hoogleeraren te brengen, zal nemen, is aldus
vastgesteld: Van de sociëteit „Minerva" langs
de Breestraat naar het Steenschuur tot don
huize Wytenburg; verder langs het Steen-
schuur tegenover hot Van-der-Werf-park,
Rapenburg en Breestraat weer naar „Minerva."
H e d e n n a m i d d a g omhalfdrieis
aan do Vischmarkt alhier zekere H. L., oud
40 jaar, vischhandolaar, wonende te Huizen,
door een wagon overreden. Zyn linker-been
was, volgons verklaring van den geneesheer,
die hulp verleende, gekneusd.
By vonnis van de arrond.-recht
bank te 's-Gravenhage werd heden o. a. veroor
deeld: J. F. B., die te Leiden eenige ijzeren
gewichten ontvreemdde en zich toeeigende,
tot 6 maanden.
Gistermorgen omstreeks negen
uren ontstond er in eon perceel in de Morsch-
straat door het drogen van goed oene kleine
binnenbrand, welke echter door de bewoners
met behulp van eenige buren spoedig werd
gebluscht.
Door "W. Verhoog W z n., te De
Kaag, werd Zaterdag, toen hy zat te stallen
(met lokeenden wilde eenden snappen) oon
levende otter gevangen, halfwas, die in 's mans
omgeving rondzwem. Hy wist het dier in
den eendenkorf te krygen en het aldus thuis
te brongen. Nu eet de lastige gevangene
visch naar hartelust. De eigenaar leeft in do
hoop het beest levend te zullen verkoopen.
Op den 2 4 s t 'e n December van
het vorige jaar kwam een arbeidersgezin, te
Ter-Aar, dat buitenshuis den kost verdiende,
tot do minder aangename ontdekking, dat het
huis gedurende de afwezigheid van de bewoners
geplunderd was. De inbreker, C. v. d. V.,
werkman in bovengenoemde gemeente, had
een ruitje in het achterhuis mot zyn elleboog
stukgestooten, toen het haakje van de deur
gewipt, vervolgens het kabinet doorsnuffeld
en sieraden en spaarduitjes meegepakt.
Beklaagd van diefstal met braak en inklim
ming, stond C. v. d. V. heden te 's-Graven
hage terecht.
Het O. M. vorderde 1 jaar gevangenisstraf.
De toegevoegde verdediger, mr. N. Cramer,
pleitte eenige verzachtende omstandigheden.
Een persoon, woonachtig in de
Rozenstraat te Amsterdam, werd, nadat hy
in beschonken toestand zyne moeder had
mishandeld, in zyne kamer dood op zyn
stoel gevonden.
Te 1 uur Zaterdag-namiddag is te
Rotterdam op den Goudschen ryweg een
6-jarig knaapje, dat op een sleeperswagen
wilde springen, gevallen, met het gevolg dat
een der achterwielen het knaapje over den
hals ging, ten gevolge waarvan het onmiddeliyk
dood was.
De groote hofstede van baron
De Villeneuf en bewoond door J. Kampers
te Loenhout, is totaal afgebrand. De schade
wordt goschat op f 40,000. Alles was ver
zekerd.
Te Rozendaal doen zich velege-
vallen van pokken voor. Drie personen zyn
reeds aan deze ziekte bezweken.
Zaterdag-morgen zagmoninde
Lauwergracht te Arnhem een hoed dryven,
terwijl een hond onophoudeiyk blaffend lar.gs
den kant liep, en hoe men hem ook trachtte
to verjagen, telkens naar de plaats terugliep,
waar de hoed te zien was en zich een eind
ver in het water waagde. Men vermoedde dat
zich iemand had verdronken en stelde een
onderzoek in. Allereerst echter werd de liood
opgevischt en nu bleek het, dat daarin vier
jonge hondjes waren. "Waarschynlyk was het
de moeder, die haar jongen had geroken en
ze weer tot zich wilde nemen. {A. C.)
Op de jongste algemeeno vergade
ring der afdeeling Alkmaar en omstreken der
„Hollandsche Maatschappy van Landbouw"
werd besloten, dit jaar weder eene Paascfc-
tentoonstelling te houden en wel op Vrydag
8 April, geheel overeenkomstig die van het
vorige jaar, alleen met deze af wy king, dat
het wolvee ditmaal niet ter mededinging zal
worden gevraagd.
Door het losraken van het ys is
te Breslau veel schade veroorzaakt. Op den Oder
werd een groot vaartuig van 1000 ton van
zyne ankers en tegen een ander aangeslagen,
waarby een man, eene vrouw en twee kin
deren verdronken. In weinige oogenblikken
werden niet minder dan 30 booten wegge
slagen sommige dreven tegen bruggen aan
en beschadigden die aanmerkelyk. Het vorkeer
over do spoorwegbrug van de Breslau Tar-
nowitziyn is geheel verbroken. By Ohlan is
de rivier buiten hare oevers getreden en men
verwacht nog meer overstroomingen.
Over geheel Frankryk heeft Za
terdag oen hevige storm geheerscht. Te Parys
zyn een aantal telephoonverbindingen gestoord,
zooals die met Lyon, Rijsel en Reims. Vooral
op de Middellandsche Zee deed de storm zich
gevoelen. De paketbooten uit Tunis onder
vonden 18 uren vortraging.
De 20-jarige M., van Huisduinen,
die Donderdag, terwyl hy in de duinen bezig
was met stroopen, door den jachtopziener W.
in den hals werd geschoten, is Zaterdag in
het gemeente-ziekenhuis te Helder aan de
gevolgen overleden.
Naar men verneemt, is door de justitie een
streng onderzoek naar het gebeurde bevolen.
Met 1 Maart zal aan 'sRyks Munt
te Utrecht een aanvang worden gemaakt met
de aanmunting van nieuw zilvergeld: guldens,
kwartjes en dubbeltjes. Voor de eerste maal
zal dan van den nieuwen stempel mot den
beeldenaar van H. M. de Koningin Wilhelmina
worden gebruik gemaakt.
Te Beets (Fr.) loopt de straatweg,
tevons keerdyk, op vele plaatsen over. Men
is beducht voor doorbraak en de opzichter
der gemeente is met tal van arbeiders bezig
den dyk te versterken.
Ook te Boornzwaag staat de weg onder
water. Een der inwoners ontfermt zich over
de voetgangers; met waterlaarzen aan, neemt
hy de wandelaars op den rug en brengt hen
droog aan den overkant.
Uit San. Sebastian werd geseind
dat de Ebro buiten hare oevers is getreden.
Een aantal bruggen zyn vernield en de weg
van Bilbao naar Santander is onbegaanbaar.
Te Napels is de werkplaats ont
dekt van een bende, dio zich met het nama
ken van bankbiljetten van 50 lires bezig hield.
Reeds waren door haar vele van die biljetten
in omloop gebracht.
Te Berlyn zyn brieven ontvangen
van Emin-pacha (dr. Carl Peters), uit Msira,
aan den westolyken oover van het Albert
Nyanza. Emin deelt o. a. mede, dat de toe
stand in Uganda en Unyore veel te wenschen
laat, daar de inboorlingen met elkander in
twist leven. Bovendien zyn de Arabische sla
venhandelaars oorzaak van herhaalde onge
regeldheden; op zyn marsch naar het meer
volgde Emln zes dagen lang het spoor van
Omar Ben Chalid, een slavenjager; hy vond
langs den weg 51 lyken. Later ontmoette hy
23 mannen en vier vrouwen, die byna om
kwamen van honger. Zy hadden, volgens
hun zeggen, behoord tot een karavaan van
1200 slaven, die naar Mongo govoerd werden.
In een anderen brief spreekt Emin over
eene aardbeving, en zegt hy, dat zulk een
verschijnsel in die stroken niet zeldzaam is.
Ten gevolge ran do bedrieglijke
afwendingen door de insolvente flrma John
Brothers and Fleet to Memphis, Tennessee,
is eene katoenfirma te Bremen in ongele
genheid geraakt. Amerikaansche wissels be
treffende 10,000 balen katoen, welke behalve
aan de Bromer firma door haren agent C. C.
Heve te Berlyn waren verkocht, zyn gepro
testeerd. Men verwachtte dat de agent heden,
zou worden failliet verklaard. Berlynsche
huizen moeten ook zyn benadeeld.
KOLONIËN.
BATAVIA, 4 8 Januari.
Een gruwelijke moord is te Batavia in
den nacht van 5 Januari gepleegd op den
juweelenhandelaar Sech Ishag bin Hamar,
woonachtig op Krekot.
Des ochtends vond men hot lyk van dien
Arabier in een slokan van kampong Lima;
de handen waren vastgebonden en de schedel
was met een zwaar stuk hout of yzer inge
slagen, terwijl daarmede blykbaar nog meer
slagen op den hals waren toegebracht.
Met het oog op 's mans bedryf van juwee
lenhandelaar, vermoedt men, dat Sech Ishag
in een huis is gelokt om steenen te laten
bezichtigen en daar is beroofd en afgemaakt.
Het is tegenwoordig meer dan erg te Bata
via; de oudste ingezetenen kunnen zich niet
herinneren, dat aldaar ooit een toestand ba-
staan heeft zoo schandelyk als de tegen
woordige.
Omtrent dezen moord worden aan het
„Bat. Nbl." nog de navolgende byzonderheden
vermeld
De Arabier ging den vorigen dag met zyn
broer naar Mr.-Comelis om geld van een
inlander te ontvangen. Nu zou deze schulde
naar gezegd hebben momenteel 't geld niet
te bezitten, maar zyn schuldeischer die
's avonds in kampong Lima te zullen voldoen,
waar zy elkaar zouden ontmoeten. Naast het
lyk vond men eene zweep. De Arabier schynt
een slag gekregen te hebben met een zoogen.
ploertendooder, terwyl hem met oen mes een
steek dwars door den nek moet zyn toege
bracht.
Door den schout van Mr.-Comelis werd den
dag na den moord gearresteerd de inlander
Saleh, schryver van den djaksa te Mr.-Comelis.
De vermoedens, welke tot deze arrestatie
hebben geleid, zyn, dat Saleh f 600 schuldig
was aan genoemden Arabier, van welke schuld
hy f 300 had afbetaald; dat men hem den
avond vóór do ontdekking van den moord
samen met den Arabier heeft zien uitgaan,
doch dat hy later alleen is teruggekomen.
Saleh werd in den morgen van 6 Jan. op
last van den assistent-resident weder op vrye
voeten gesteld.
Door den gouverneur-generaal van ised.-Indië zijn
de volsende beschikkingen peuomen:
Civiel Departement. Ontslagen: Eervol uit
