N°. 9774.
Maandag 4 Januari.
k\ 1892.
<§eze ^ourant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en feestdagen, uitgegeven.
RIJNSBURG.
FeuiHeion. I
Aan 't leven weergegeven.
Leiden, 2 Januari.
PRIJS DER ADV
Van 16 regols f 1.05. Iedere r»-r~l y r /"O.J7|.
Grootore lettora naar plaatsfit*. Voor bet
injAsseercn baiten de sUd \?ordt ƒ0.10 tcn-kïui
Derde Bind.
Als tegenwoordig de Fransche gezant nog
eens een bezoek bracht aan R\jnsburg, dan
zou bij dit wellicht nog wel de moeite waard
achten en hy zou zich ook nog wel over het
een en ander verbazen, maar niet zóó meer
als zyn voorganger in de 17de eeuw. Die
voorganger was Maurier en h\j reed op zekeren
keer, naar luid van 't verhaal, met prins Mau-
rits langs Rtfnsburg. Op een van de velo
vruchtbare akkers waren twee jonge boeren
aan het spitten: „Nu zult ge iets zien, wat
ge nog nooit gezien hebt", sprak prins Mau-
rits; mèt wenkte hy den eonen dor twee
boeren en sprak hem aan eerst in hot Fransch,
toen in het Lat\jn. Willem Van der Kodde
(de lezer lieeft dien naam reeds op de lippen)
antwoordde glad en juist in de twee vreemde
talen, alsof hy jaren lang vóór den katheder
gezeten, in plaats van achter den ploeg ge-
loopen had. Enfin, hy zou ook nog by don
katheder terechtkomen; niet er vóór, maar
pr achter; weinige jaren later werd de een
voudige boerenzoon benoemd tot professor
in de Oostersche en Hebreeuwsche talen en
was lang mot roem to Leiden werkzaam
onder den naam van Coddaeus. De heer Mau
rier was verstomd van verbazing en sprak
later, toen hy in zyn land teruggekomen
was, nog dikwijls over den „wondorbaarUJken
boer".
Als de Fransche gezant er nu kwam, zou
hy niet zoo'n groote geleerdheid meer aan
treffen; wel zou hy scholen genoeg vinden,
ongeveer in iedere straat een, maar latyn-
eprekende landbouwers niet meer en li(j zou
zeker niot verbaasd staan over de groote be
schaving van de personen, met wie hy het
eerst kennis zou maken, d. i. do straatjeugd.
Want deze zou hem evenmin met rust laten
als een anderen vreemdeling, ze zou hem on
gevraagd wat toespreken, niet in 't Latyn en
ook niet in 't Fransch, wel in minder net
Hollandsch. Nu, de vele scholen kunnen daar
misschien wat aan doen, als ze eens wat
langer bestaan; hot zou een geluk zyn inde
eerste plaats voor Rynsburg, in de tweede
voor do enkele vreemdelingen, die er iets te
doen hebben. Want voor plezier komt er
byna niemand meer, juist om dio lastige
straatjongens.
Vroeger was dit anders, want Rynsburg is
altyd een beroemd plaatsje geweest. Waar
schijnlijk hadden do Romeinen hier al een
kasteel aan den Ryn; vandaar do naam Ryns
burg; men heeft ten minste vóór den 80-jari-
gen oorlog in den tuin der abdy nog muren
gekend, die voor Romeinsche doorgingen,
't Zou echter ook geen wonder zyn, als do
Noormannen dien burcht gesticht hadden even
als dien van Leiden. Sommigen vertellen,
dat graaf Dirk II reeds in 975 te Rynsburg
eèné kerk bouwde, gewijd aan Sint-Laurens,
omdat hy op den naamdag van' dien heilige
de West-Friezen verslagen had. Maar wat
veel meer beteekende, zoo zeggen zy verder,
hy stichtte ook de abdy op 't voorbeeld van
die andere te Egmond, die reeds door zyn
voorganger gebouwd was. In het nieuwe
klooster kwamen echter monniken, torwylin
hot oude normen warenlater werd dit, mis
schien nog door denzelfden Dirk II, verwis
seld, zoodat nu ook spoedig de abdy van
Rynsburg de voornaamste en meest beroemde
werd. Meer geloofwaardig is echter het bericht,
dat gravin Petronella de abdy stichtte in 1188
en zo dadelyk met nonnen bevolkte. Wat
toch was zoo'n klooster in die dagen? Heel
wat anders dan tegenwoordig. Het was niet
alleen de plaats, waar eenige menschen zich
uit het woelige leven terugtrokken, om zich
binnen de veilige muren te wyden aan hunne
godsdienstplichten, het was ook de eenige
toevlucht van kunsten en wetenschappen, die
toen zoo droevig weinig bekend waren. Het
waren oasen in de woestyn van onkunde en
wildheid, het waren de lioogeschoolen dier
langvorvlogen tyden. De mannen verlangden
niet naar kunst en wetenschappen, de vrou
wen wel; vandaar dat het nonnenklooster
I tot grooter bloei kwam. Dg voornaamste adel
lijke jonkvrouwen van Holland, ten getale
van niet meer dan veertig, werden er in op-
gonomen. 's Morgens wydden zy zich aan
godsdienst en studie van handwerken en enkele
j kundigheden, 's middags kwamen ridders en
landjonkers zich met do „juffers" vermaken
met „hoveren, dansen en speelen ryden."
Aan 't hoofd stond eene abdis, doorgaans
van hoogo geboorte; meer dan eens was zij
eene dochter of zuster van den graaf. Zy
behoorde tot do orde der Benedictijnen evenals
de overige nonnen, die hier niet als in andere
kloosters „zuster", maar „juffer" genoemd
werden. Hoog stonden zy aangeschreven by
ieder; zelfs machtige vorsten kwamen naar
Rynsburg en stelden er eene hooge eer in,
daar met de abdis en de overige bewoonsters
te mogen aanzittenwat er by kwam, men
dischte daar goed op. Want geld was er wel,
vorston en edelen schonken aan de abdy milde
gaven in landeryen, bosschen, weilanden, tien
den enz., zoodat de inkomsten- op omtrent
f 100,000 per jaar begroot werden. De pausen
voegden daarby .nog vele kerkelijke voor
rechten en vrijheden, zoodat de abdy bepaald
ryk was. Een van die vorstelijke bezoeken is
ons goed bekend, nl. dat van keizer Karei V,
die, van Haarlem reizende, en door de abdisse
tegemoet götreden, van den wagen trad, zich
met dé- éeae knie ter aarde nederboog, en
haar noemde: „myne gebiedende vrouwe van
Rynsburg." Dat was nu wel is waar maar
eene ceremonie, maar eene veelzeggende cere
monie. 'tls de grootste eer, die der abdy te
beurt is gevallen en 't ging hier als zoo dik-
wylèv na den .hoogsten bloei volgt snol de
ondergangnog geen dertig jaar later werd
het oude gebouw geheel verwoest 't was
in 't begin van den 80-jarigen oorlog alleen
enkele kleine stukken muur bleven staan.
Wat de inkomsten betreft, daarmee ging het
als by de abdy Leeuwenhorst; die stak de
Hollandsche adel in den zak: deze had dus
'alle redén om met de Hervorming tevreden
te zyn.
Zoo was Rynsburg zyn grootsten roem kwyt,
de abdy met hare milddadigheid, hare weten
schap en haar ridderleven was verdwenen.
Weldra kwam een nieuw brandpunt van be
schaving te Leiden, maar 't schijnt dat de
lust tot studie door do kloostermuren in het
dorp gedrongen Avas, getuige de geschiedenis
der Van der Kodde's. Zy staan niet alleen als
beroemde Rijnsburgersook de dichter Oudaan
werd hier geboren.
Do Van der Kodde's hebben nog op eene
bijzondere wyze den naam van Rynsburg be
kend gemaakt. Zy stichtten nl. met hun
drieón broers (een te Rynsburg, een te Oegst-
geest en een te Warmond) de godsdienstige
sekte der Rynsburgers of Collegianten, die
woldra do stichting had plaats in 1619
hare leden telde over geheel Holland en zelfs
daarbuiten, ofschoon het aantal dier leden
niet groot was. Hunne leer was zeer eenvou
dig en schoonhet was die van de verdraag
zaamheid. Ieder Christen kon by hen gedoopt
worden en die doop had plaats op do oude
manier: onderdompeling. Hiervoor was in den
tuin van het Collegiantenhuis (aan den weg
naar Oegstgeest, het laatste huis van Ryns
burg) een soort vijvertje, dat ook met warm
water gevuld kon worden.
In de vergaderingen (tweemaal in 't jaar
te Rynsburg en vele malen in de aparte col
leges) kon ieder het woord voeren, evenals
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maandenf 1.10.
Franco per post1-40.
Afzonderlijke Nooiniw»0.00.
DOOR
HUGH CO.WVAV.
05.)
Do politie, volkomen van alles onderricht,
had gewacht totdat de bom zou losbreken, en
toen werden opeens alle saamgezworenen inge
pakt en Ceneri, een van de aanleggers, werd
zonder genade behandeld. Zeker had hy weinig
aanspraak op genade. Immers, hy was geen
Kus, zuchtende onder den druk van een des
potisch bestuur.
Hoewel hy voorgaf een Italiaan te zyn, was
hy in waarheid een wereldburger; een van
die rustelooze geesten, die eiken vorm van be
stuur, behalve den repubiikeinschen, trachten
omver te werpen. Hy had plannen beraamd
en geconspireerd, zelfs gevochten als een
man voor de Italiaansche vryheid. Hy was
een van Garibaldi's vertrouwelingen geweest
maar hy had zich heftig tegen dien volks
vriend gekeerd, toen hy zag dat Italië een
koninkryk zou worden en niet eene republiek,
liet ideaal zyner droomen.
Laatstelijk had hy zijne aandacht gewyd j
aan Rusland, en nu het komplot, waarin hy
betrokken was, was verraden, nu was zyno
loopbaan, naar alle menschelyke waarschyn-
ïyklieid, ten einde. Ka maanden lang te heb
ben gezeten in de citadel St.-Peter en St.Paul,
stond hy terecht en werd veroordeeld tot
twintig jaar dwangarbeid in Siberië. Eenige
maanden geleden was hy opgezonden naar
de plaats zyner bestemming en, naar men
zeide, was hy nogal zacht behandeld.
Waar was hy nu?
Dat kon men my met zekerheid niet zeg
gen. Hy kon zyn te Kara by het goudwas-
schen; te Urkutsk in de goudmyncn; te
Troitsk, te Nertschinsk. Alle veroordeelden
werden eerst naar Tobolsk gezonden, waar
zy eerst allen by elkander kwamenvan daar
werden zy afgevoerd, naar het goedvinden
van den gouverneur-generaal, naar verschil
lende plaatsen en werkzaamheden.
Als ik dat verlangde, zou men telegraphee-
ren of schryven naar den gouverneur te
Tobolsk, maar daar ik toch in elk geval naar
Tobolsk moest, kon ik even goed myne in
formaties nemen in persoon. Hier stemde ik
gaarne in toe, want ik had geen hoog idéé
van den spoed by de Kussischo post of de
i nieuw geopc-ndo telegraaf. Ik was gereed
Iom den anderen dag te vertrekken.
Alzoo, na alle terechtwyzingen en infor
maties te hebben ingewonnen, welke ik kon
inwinnen, dankte ik den hoofdambtenaar zeer
beleefd, en met mijne kostbare papieren in
den zak ging ik de verdere toebereidselen maken
voor do reis; eene reis, welke driehonderd of
zeshonderd uren langer of korter kon zyn,
al naarmate de gouverneur van Tobolsk zus
of zoo beschikt had over den ongelukki-
gen Ceneri.
Vóór myn vertrek ontving ik nog een brief
van Priscilla een van die half bogrypelyke
epistels, die menschen van haar slag niet
zonder groote inspanning ten papiere brengen.
Zy schreef my dat Paulino wél was; dat zy
zich door haar liet leiden on raden en datzy
by haar blyven zou totdat die onbekende
Vriend of bloedverwant zou teruggekeerd zyn.
„Haar, jongeheer", schreef zy verder, „tot
mijn leedwezen moet ik hier byvoegen, dat
het n:y voorkomt, dat zy tusschenboide toch
niet goed is. De jongedame nameiyk praat
nu en dan verward over eene vreeselyke
misdaad; maar zy zegt er by, dat zy gaarne
wachten zal met het aan to geven aan het
gerecht, omdat zy, gedurende hare ziekte, in
hare droomen iemand gezien heeft, die zich
die zaak aantrekt. Zij weet niet wie liet is,
I maar zy zegt dat die persoon er alles
i van weet."
dat nu nog by de MC disten; het Leger
des Heils enz. gewoonk
De kerk van Rynsbu'" ie niet zoo oud als
ze wel lykt; ze werd 1566 of '72
verwoest en daarna we i opgebouwd. Vier
grafzerkon, welke bewaard gebleven waren,
zyn in den muur gemetseld, die van do stich
teres dor abdy Gravin Petronella, vrouw van
Floris II, die van graaf Willem I en (apart)
voor zyne vrouw en eindelijk die voor zyne
dochter Ada.
Zoo is er toch in den tegenwoordigen tyd
nog eene kleine herinnering van de vroegere
grootheid van Rynsburg gehlevon. (!fw.)
Op Oudejaarsavond kwam by den voor
zitter van het departement Leiden der Afaat-
schappy tot Nut van 't Algemeen van een
onbekonde eene gift in van f200. Volgens
bygevoegd schryven was de aanleiding tot.
deze gave de voldoening, dat de leesbibliotheek
van het departement thans op ruimor schaal
voor de lezers wordt toegankelijk gesteld,
terwyl de onbekende gever gaarne zyne by-
drage bestemd zag om haar met nuttige
werken te vorsterken. Onnoodig hierby te
voegen, dat de gift in dank wordt aanvaard,
terwyl gezorgd zal worden dat zy overeen
komstig de bedoeling van den milden gever
wordt aangewend.
De lieer J. W. H. Kalkman, predikant
te Alfen aan den Ryn, heeft voor het bo-
roep naar do Ned. Herv. gemeente vanHoog-
mado c. a. bedankt.
-Door stemgerechtit .j ingelanden van
den Rooden polder, gen enten ÓVoubrugge
en Alkemade, is met 77 van de 113 geldig
uitgebrachte stemmen tot iid voor liet bestuur
gekozen do heer H. Goedhart. Op den hoer
C. Kwakernaak waren 2S en op den heer
W. Van der Geest S sternm i uitgebracht.
Door stemgerechtigden dor Ned.-Herv.
gemeente van Hoogmade c. a. zi n de hecren
L. Leeuwenhoek en R. Kroes mot algemeen©
stommen als notabelen herkozen.
Door het collego van notabelen is de heer
J. Hoogeveen met algemeene stemmen her
benoemd tot kerkvoogd.
Op de te Haarlem gehoudi algemeene
vergadering der Vereeniging voor bloembollen
cultuur werden tot leden van liet hoofdbe
stuur herkozen do beeren V. By voet en
L. Kruyff, met algemeene stommen.
In plaats van den heer Joh. De Breuk, die
met 1 Jan. als lid van het hoofdbestuur is
Dat bericht bracht my meer op myn ge
mak. Niet alleen bleek daaruit, dat Pauline
wachten wilde tot myne terugkomst, maar
tevens dat er een lichtstraaltje hy haar op
ging omtrent hetgeen in de laatste dagen
was voorgevallen.
Do slotregels van Priscilla brief deden my
het hart kloppen van hoop.
„Dezen namiddag, jongeheer, schoen zy
voor hot eerst te zien, dat, zy een trouwring
aan den vinger had. Zy vroeg my hoe die
daar aankwam. Ik zeide haar dat ik het niet
zeggen kon. Toen zat zy den ring uren ach
tereen om haren vinger rond te draaien en
te peinzen. Ik vroeg haar t ri laatste, waar
zy zoo over peinsde. „Ik ti. cht myne droo
men te herinneren", antwooren zy, met dat
lieve glimlachje, dat haar c - i is. Ik brandde
van verlangen, om het lie' vrouwtje te
zeggen, dat zy het wettige '.vtjo was van
myn goeden jongeheer. Ik as telkens bang
dat zy den ring van den vinger zou doen,
maar, Goddank, zy deed dat niet."
Ja, Goddank, zy deed dat niet. Toen ik
Priscilla's brief ten einde hadkwam er groote
lust by my op om terug en en naar
myn vrouwtje te vliegen.
Wordt vervcUjd.)
