It-t over
Zooals wc gisteren reeds mededeelden, deed
do heer D. i.. C. Knuttel Donderdag-avond in
de vergadering van leden der afdeeling Leiden
on Omstreken van de Maatschappij tot bevor
dering der Bouwkunst eonigo „mededeelingen
over gebouwen voor lijkverbranding."
Omtrent die belangrijke mededeelingen,
(belangrijk vooral, omdat de quaestie der lijk
verbranding in onze dagen meer en meer op
den voorgrond treedt), welke opgehelderd en
toegelicht werdén door plattegronden en ver
schillende ,-fb .ldingen van hoofd- en onder
deden van gebouwen voor lijkverbranding,
laten we hier eon en ander volgen.
Do lijkverbranding op zichzelve, zoo ving
de heer Knuttel aan, is niets nieuws; immers,
reeds in oude, lang vervlogen tijden werden
lijken verbrand, hoewel ook toen niet bij
alle volkeren. Van de Perzen weten wjj o. a.
dat zij do lichamen hunner afgestorvenen
niet verhandden, omdat zij het vuur voor
heilig hielden en vreesden dit te zullen ont
heiligen door 'net te bezigen voor het ver
branden van lijken. De Iberiërs gavon do
lijken aan de roofvogels, andere volken aan
verscheurend' viorvoetige dieren en de Egypte-
naren balsemden ze. De Grieken deden twee
ledig zij begroeven en verbrandden de lijken.
De Romeinen begroeven ze aanvankelijk; later
verbrandden zij ze. De eerste Christenen reeds
meenden hunne dooden te moeten begraven
de catacomben zijn daar als getuigen van
deze hunne opvatting.
Tijdens de groote Fransclie Omwenteling
herleefde de zin tot hot vorbranden van lijken
weer, en geen wonder: men volgde toen zoo
gaarne de gewoonten der oude republieken
To Parijs constitueerde zich in die dagen eene
commissie voor lijkverbranding, welke een
rapport bij den Raad van Frankrijks hoofdstad
indiende, de; goedgekeurd werd. Volgens het
plan, in de rapport nedergelegd, zou button
Parjjs een groot terrein, een doodenveld, worden
beschikbaar gesteld voor het beoogde doel:
een veld, omsloten door vier muren, in de
binnenzijde waarvan tal van nissen. Vier
groote toegangen zouden naar dat veld voeren.
In het midden daarvan zou een centraal ver-
brandingsm n .i ent worden opgericht, in den
vorm eener amide, beneden ingericht als
lijkoven, bov-:> dionst doende als schoorsteen.
In de pyramid; zou de asch van groote man
nen bewaard worden.
In de stad zelve zouden vier gebouwen be
stemd worden tot voorloopige bewaring der
te verbranden lijken, gebouwen van eigen-
aardigen'Vorm, met een drievoet in het midden,
waarop weln kende oliën zouden gebrand
kunnen worden. De lijken moesten worden
gelegd op marmeren tafels en zouden in door
vier paarden (door vier mannen te voet geleid)
getrokken lijkwagens, met een commissaris
en twee trombonisten vooraf, 's avonds wor
den overgebracht naar de vorbrandingsplaats.
De bloedverv nten zouden kunnen volgen,
hetzij to voel of anderszins, en do stoet zou
gesloten worden door militairen. Dit aange-
hun tiran uit don weg te ruimen en aan do
justitie over te leveren. Zóó groot was echter
de vrees voor de macht van dezen man, dat
niemand het waagde tegen hem op te treden,
totdat hij, dank zjj die verblinding, welke
zich uu en dan van de handigste en meest
geroutineerde misdadigers meester maakt,
ziehzelven aan de justitie overleverde.
Twee misdadigers, die hjj in het geheel
niet kende en die hjj onder geene omstan
digheden had mogen vertrouwen, zette hjj
aan, in oen kantwinkel een diefstal te
plegen. Voor den diefstal betaalde hjj hun
een paar pond sterling en bezorgde den vol
genden dag de eigenares van den winkel
het gestolene voor twintig pond sterling
torug. De beide dieven meldden zich echter
plotseling als kroongetuigen aan tegen Jo
nathan Wilddeze werd gevangengenomen en
een gerechtelijk onderzoek tegen hem in
gesteld.
De Regulateur" echter was zoo handig
en wist zich door geld en door zjjne rela
ties zoovele goede verdedigers, zoovele ge
tuigen te verschatten, wist, terwijl hjj in
voorarrest zat, zooveel vlugschriften de wereld
in te zenden, dat hjj zjjne veroordeeling bijna
ontging. Met trots kon hjj nameljjk beweren,
dat lijj alleen in het laatste jaar 35 straat-
roovers, 22 inbrekers en 10 van de depor
tatie wederrechteljik teruggekeerde personen
aan de politie overgeleverd had.
Hjj schreef eene brochure, waarin hjj zich
roemde als den weldoener der menschhoid,
nomen plan kwam echter niet tot uitvoering
en de lijkverbranding geraakte op den achter
grond tot 1869.
Toen stierf in Italië een radjah, die den
wensch had geuit te wordon verbrand, in
gevolge de gebruiken zjjner nationaliteit. Bui
ten Napels werd, na verkregen verlof daartoe,
een brandstapel opgericjit van welriekend hout.
Het verbrandingsproces veroorzaakte echter
veel walm en duurde 24 uren. Die weg kon
dus voortaan niet meer gevolgd worden, was
niet de weg, on de mannen der wetenschap,
inzonderheid in Italië, togen aan het werk
met proefnemingen, om alzoo tot het beste,
meest practische ljjkverbrandingssystoem to
geraken.
Tjjdens den oorlog van 1870 '71 ontstond
er, zoo deelde spr. terloops mede, ziokte door
de verzameling van Ijjken op de slagvolden.
Men besloot daarom ze „en masse" to ver
branden, na ze begraven, ovor de Ijjken de
aarde geljjk gestoken en deze met vluchtige
olie, met chloorkalk en eene groote hoeveel
heid toer, alle poriën vullende, begoten en
bedekt te hebben. De aangestoken brandstof
drong dóór en dóór on eeno zóó ontzettend
groote hitte word ontwikkeld, dat nog maar
een vierde van de dierljjko bestanddeelen
over was en dat wel in verpoederden toe
stand. Later voerde men zulke verbrandingen
in massa anders uit, nl. met vervoerbaro
ljjkovens.
Vooral chemisten in Italië, zoo zagen we
leeds, namen proeven op het gebied der
lijkverbranding, o. a. met gasvlammen in eeno
sarcophaag. De professoren Polli en Gorini
bestudeerden ijverig dit onderwerp en met
succes. Laatstgenoemde vond zelfs eeno vloei
stof uit, waarmede, door vereeniging met eon
dierlijk bestanddeel, eene blauwe vlam ont
stond en oogenblikkeljjk verbranding intrad.
In het klein en in theorie bleek dit goed te
gaan, maar in de practijk niet. Daarop girig
Gorini over tot uitdenking van een ljjkoven.
en met hem ook anderen. Zjj trachtten te
voldoen aaa de vereischten, welke bjj ljjkc-n-
verbranding moeten gesteld worden.
Er mag in de handeling niets stootends
zijn voor de toeschouwers; er mag geene
onaangename lucht waar te nemen zjjn; er
mogen geene verbrandingsproducten to zien
w ezenhet verbrandingsproces mag niet te
lang duren en ook niet te kostbaar zjjn.
Behalve vele anderen hebben voornamelijk
Gorini en Siemens het met hunne ovens reeds
ver gebracht. Bjj den oven van Gorini strjjkt
de vlam, door liout gevoed, langs het. lijk;
bij dien van Siemons (gasoven) komt het Ijjk
in het geheel niet met do vlam in aanraking
liet vergaat alleen door eene zeer folio hitte.
Bourry heeft den oven van Siemens ver
beterd en verkreeg daardoor eene veel snellero
verbranding, eene niot gering te achten ver
betering.
Het verbrandingsgebouw bestaat evenwel
niet enkel uit een oven, maar moet ook ge
legenheid bieden voor het neerzetten van de
lijken en voor verschillende uitvaartplechtig
heden.
en wist den gezworenen nog op den dag der
terechtstelling een omvangrjjk geschrift te
doen toekomen, waarin alle getuigen, die
tegen hem optraden, verdacht gemaakt werden.
Niettemin waren de bewjjzen zóó verplet
terend, dat hij veroordeeld werd, en onder de
daverende toejuichingen van het publiek word
den 24sten Mei 1725 Jonathan "Wild, de
„Regulateur", te Londen opgeliangoti.
Na zijn dood verschenen een aantal boeken
en brochures over hem, waarvan de meeste
zeer veel fabelachtigs bevatten, hetwelk in
het geheel niet in overeenstemming is met
do feiten. Ongetwjjfeld was deze misdadiger
een genie in zjjne soort en in eene staats
betrekking zou hjj misschien een beroemd
man zjjn geworden.
Mary Millimer, zijne geliefde en mede
plichtige, had hem reeds voor vier jaar ver
laten hjj had haar eene levenslange rente
toegekend en onderhield steeds een vriend
schappelijk verkeer met haar.
Jonathan "Wild heeft Londen en geheel
Engeland millicenen afgezet, en dat hjj zich
vijftien jaar lang staande hield, was alleen
mogelijk doet' Engelands eigenaardige wet
geving, door zjjne groote kennis van de
misdadigerswereld en door zjjne groote gaven.
Hij heeft dan ook geen opvolger gehad. Nooit
is er, noch in Engeland, noch in eenig ander
land, weer zulk een „Regulateur" orgestaan,
en het is te hopen, dat hjj ook in de toe
komst eenig in zjjne soort zal blijven.
Het neerleggen voor de verbranding moet
zoo min stuitend zijn als maar eenigszins
mogeljjk is. Men moende liet best to doen het
voor te stellen alsof men het ljjk begroef;
eene wel eenigszins primitieve handeling, zeide
do heer Knuttel. Man is toch vóór of tegen
de lijkverbranding 1 Het vuur te zien is echter
ontegenzeglijk zoer stuitend. Do kist dalo
veeleer, als nu gewoonljjk geschiedt, onge
merkt in den ovenhet daarop liggende breede
kleed dekt vanzelf de opening.
De plaats van den eigenljjken oven is ver
schillend: gelijkvloers (Zürieh) en onder den
grond (Gotha).
Het gebouw moet een plechtig ulterljjk
bobben. In Engeland maakte men er te Woking
oeno Gothische kerk van, met een toren als
schoorsteen. Het crematorium van Stokliolm
wordt zeer geroemd en is, volgens de opvatting
van spr., buitengemeen geslaagd. Het is bij
zonder origineel, geïnspireerd door klassi-
cisme en door de grafmonumenton der oude
volken, en ligt in eene zeer schoono omgeving.
Bjj de meesto der gebouwen voor het be
sproken doel is de renaissance-vorm gevolgd,
zoo te Gotha, met eene groote urnhal in het
midden en in de zijvleugels lokalen voor den
dienst.
In liet gebouw behooren ook tozjjmzaUn
voor het maken van sectie en om den dood
te constateeren, voor ce plechtigheden en
voor de familie om er bjjeen te komen.
Het plan voor Hilversum, waar, zooals be
kend is, een crematorium fmet koepelvorm)
zal opgericht worden, geeft ééne groote hal aan.
Volgens spr. is een afzonderlijke receptie-zaal
bepaald noodzakelijk.
In Italië en Amerika, waar vele lijken
verbrand worden, moet eeno flinke ruimte
zjjn voor het bewaren der urnen met de
asch, voor zoover die niet door nabestaanden
worden medegenomen naar huis.
Er is ook sprake geweest van het oprich
ten van een crematorium op een terrein in
of nabij Leiden, waarvan echter is afgezien.
Een ontwerp voor dat gebouw, ook met koe
pelvorm, doch overigens anders ingericht dan
dat te Hilversum, minder eenvoudig, werd
door den heer Knuttel ontworpen on ons
getoond. Hjj deelde tevens nog mede dat een
hjkoven enz. van Siemens-Bourry ongeveer
1-2000 mark of f S000 zal kosten.
Zjjne voordracht werd met aandacht ge
volgd en verdiende dat ongetwjjfeld om hare
duidelijkheid.
Gemeenteraad van Aarïandencen.
Voorzitter: de burgemeester.
Afwezig de heeren W. Van Egmond en
mr. C. Van der Leo.
De notulen der vorige vergadering worden
gelezen en goedgekeurd.
Mededeeling geschiedt van de missive van
Gedeputeerde Staten, houdende goedkeuring
der gemeentebegrooting voor het dienstjaar
1892, der raadsbesluiten modelion A. en B.,
dienstjaar 1891, van hot goedgekeurde 1ste
suppletoir kohier wegens hoofdeljjken omslag,
dienstjaar 1891, en van de besluiten tot het
aangaan eener geldleening ad f 3000 en het
amoveeren der Aarbrug.
Benoemd worden tot gemeente-genecsheeren
voor het dienstjaar 1892 de heeren J. J. M.
Kichelle en dr. J. E. Alberts.
De voorzitter doet mededeeling van het
afwijzend besluit der Provinciale Staten op de
aanvrage om subsidie in do kosten van ver
nieuwing der Aarbrug,daarbij tevens wjj-
zende op de zonderlinge redeneering in de
openbare Statenverslagen, ais zoude die afwij
zing in de eerste plaats het gevolg zjjn van
liet feit, dat het werk reeds aanbesteed en
do zaak dus afgedaan was, toen de Staten
leden daarop moesten beslissen.
Naar aanleiding hiervan doet de voorzitter
medodeoling van de wjjze, waarop hjj zich
verplicht heoft gezien deze geheel onjuiste
redeneering te logenstraffen. Hierna stelt do
voorzitter, ingevolge 's Raads vroegere beslis
sing om bjj subsidie-weigering de zaak nader
in gezette overweging te nemen en aanne
mende dat de afwjjzing steunt op de niet-
erkenning van hot Provinciaal belang der
zaak, zoodat de Raad haar uitsluitend te be
zien heeft uit een oogpunt van huishoudelijk
gemeentebelang, namens B. en AVs. voor, alsnu,
behoudens do goedkeuring van de Gedepu-
teerdo Staten, te besluiten: a. tot intrekking
van zijne besluiten tot verlaging on beweeg-
baar-making der Aarbrug en het in een vol
gend dienstjaar horstellen van de bedoelde
brug in haren ouden vonn en het inmiddels
aanbrengen van de noodige herstellingswer
ken, ter bevoiliging der passage. Eenparig
wordt in dien zin besloten.
Vervolgens wordt goedgevonden de begroo-
tingspost „belooningen en eertbljjken", in
zake lager onderwjjs, zoodanig te verhoogen,
dat die post aan B. en Ws. voldoende ruimte
aanbiedt om daaruit op het aanstaand St.-
Nicolaasfeest ook aan de bjjzondere scholen
een evenredig aandeel te kunnen aanbieden.
Naar aanleiding eener beschikking van Djjk-
graaf en Heemraden van den Amstel en Nieu-
wer-Amstel, houdende voorwaarden voor de
verplaatsing van den steiger nabjj het stoom
gemaal „Noptunus", wordt besloten, die voor
waarden, als zjjnde al te bezwarend, niet aan
te nemen en den steiger op zjjne tegenwoor
dige plaats te behouden en in een voldoenden
staat te brengen.
Besloten is het den 27sten Mei 1890 ge
nomen besluit, bepalende de leervakken, op
do openbare lagere school aan de Lage Zjjde
te onderwjjzon, aan te vullen in dier voege,
dat het- vak j, de vrije- en orde-oefeningen
der gymnastiek, zal worden ingevoerd op 1
Januari 1S92.
Ingevolge in de vorige vorgadering gedane
toezegging, legt de voorzitter den Raad een
concept-reglement van orde voor, dat, na
opheldering van de bedenkingen, door de
heeren Van Muiswinkel, Van Bonsum "Waal-
kes en AVolmerstett daartegen geopperd, een
parig wordt vastgesteld.
Bjj do gewone hoofdelijke omvraag aan
het einde der vergadering brengen verschil
lende leden hunne opmerkingen te berde
betreffende hot onderhoud der wegen, welke,
dj meerdere en mindere gegrondheid daarge
laten, het bewijs leveren van de moeilijkheid
tot uitvoering van dat werk tot aller ge
noegen.
Niets meer aan do orde zjjnde, wordt de
vergadering gesloten.
Goinougd Nieu w s.
In verband met een zeer veront
rustend bericht in een der bladen betreffende
den toestand van den heer Oscar Carré kan
liat „Hbl." mededeelen, dat dit bericht gelukkig
onjuist is. "Wel is do toestand van den heer
Carré vooreenigen tijd zeer bedenkelijk geweest,
maar de laatste dagen was eene belangrijke
verbetering to bespeuren.
Do toestand is zóó, dat do geneeskundige
van den heer Carró er geen bezwaar in ziet
dat zijn patiënt Maandag of Dinsdag zijne
kamers verlaat en in de buitenlucht komt. Het
weder optreden bjj de voorstellingen zal eerst
eenige dagen later plaats vinden.
Uit Bombay komt een zonder
ling verhaal over de vermoedelijke oorzaak
van het hevig woeden van cholera aan boord
van de in de haven liggende oorlogsschepen
...Marathon" en „Redbreast". De verklaring,
door de equipage van die ziekte gegeven, en
vast door haar geloofd, is dat zij word mede
gedeeld door eene donkere, geelachtige wolk,
welke over het schip heentrok, onmiddelljjk
vóór de eersto slachtoffers werden aangetast.
Een correspondent van een dagblad te Bombay
heeft aan dat. verhaal niet weinig crediet ge
geven door verschillende soortgelijke gevallen
op te noemen, waarin cholera uit eene wolk
ontstaan is. Het opmerkelijkste voorbeeld be
treft een bark, welke nu 35 jaar geleden in
de haven van Kurrachoo voor anker lag. De
wolk trok hier alleen ovor het voorste ge
deelte van het vaartuig en zond eeno regen
bui neer, welke alleen dat gedeelte van het
dek nat maakte. Aan den anderen kant. was
liet schip volkomen droog. Kort na den regen
val kregen al de matrozen, op wie de bui
was neergedaald, een hevigen aanval van
cholera, en een aantal hunner bezweek aan
dien aanval.
Het geval van de „Marathon" en de „Red
breast" is te zonderlinger, omdat de cholera
gevallen zich tot die beide schepen bepaalden,
en de stad geheel vrij van dio ziekte was.
Zekere M'Carey, die gebluft liad
dat hjj van de beroemde brug te Brooklyn
zou springen, heeft dit Zondag in beschonken
staat gedaan. In zjjn val van 150 voet bui
telde hij tweemaal om en verdween in het
water, om niet weder boven te komen.
Aan boord van een Turksch
oorlogsschip, dat troepen naar Konstantinopel
bracht, is ton gevolge van oneenigheid bjj het
spel, muiterjj uitgebroken. Vóór de orde her
steld kon worden, waren roeds verscheidene
matrozen gedood on vele gewond.
