J >e nieuwe Stadsgehoor-
of Concertzaal.
Nog maar binnen een paar dagen zal
eindelyk ook de schutting verdwenen zjjn,
welke, op kunstige wijze met afbeeldingen
beschilderd, op allerlei handel enz. betrekking
hebbende, het beneden-gedeelte van de nieuw
gebouwde Stadszaal aan ieders oog onttrok.
Des te meer trok daardoor de aandacht de
bovengevel en niemand kon dan ook de
Breestraat aldaar passeeren of hy sloeg een
blik met belangstelling zijwaarts naar de
hoogte of bleef eenigen tjjd stilstaan, om
vroeger de werkzaamheden, in de laatste
dagen het kunstgewrocht gade te slaan of 1
even door do kieren van het schut te glure*
Dit zal men nu weldra niet meer beho' A'
te doen. Dezo omstandigheid en de op /Jf"
tober a. s. door deLeidscheMaatsch-
Toonkunst plaats hebbende openi- V0°T
de gelegenheid, welke bovend sme 6
twee dagen zal gegeven w
bouw te bezichtigen, goe'
het bezoek, dat wij
Bobben, en na het?
meld, hier alsno-
het gebouw r
jlen gedurendo
orden om het ge-
.t ons aanleiding, na
er heden aan gebracht
,een we reeds hebben ver-
g het een en ander omtrent
De geve'
uede te deelen.
renaiss?
H'
,x is opgetrokken in Italiaanschen
„neostijl.
ot middelgedeelte of avant-corps is geheel
u „cgevoerd in zandsteen, als loggia opgevat
«n bekroond met oen fontant (driehoek), waarin
eene gebeeldhouwde vulling met het Leidsche
wapOn, terwijl daarboven zich bevinden eene
harp, twee griffioenen, de wapenschilden der
provincie Zuid-Holland en van het Rijk vast
houdende, alsmede op de zijden vandendiie-
hoek twee wierookvaten als symbool van de
kunst in 't algemeen.
De kolommen, pilasters enz. van dit voor
uitspringende middelgedeelte zjjn rjjk met
beeldhouwwerk versierd.
Tusschen de bogen er van zijn de nood
zakelijke ankers tevens tot een middel van
decoratie gebezigd door gesmeed ijzeren vul
lingen en drie lantaarns, welke, gelijk bereids
is gebleken, een goed effect teweegbrengen.
Kt smeedwerk geeft een blijk, dat het
kunstsmeedwerk in ons land goed vooruitgaat.
Ter rechter- en linkerzijde van het mid
delgedeelte is de gevel gebouwd in baksteen
mot versieringen van zandsteen. Hij is af
gedekt mot eene kroonlijst, gedragen door
consoles, welke rusten op vrouwenkoppen,
voorstellende verschillende kleederdrachten van
ons land.
De boven op de kroonlijst aangebrachte
zinken leeuwenkoppon symboliseeren de goot
en kunnen bij regen als spuiers dienst doen.
Vóór deze be de gevelgedeelten bevindt zich
een brandvrij balkon, rustende op zes zand-
steenen kolommen of pilaren.
Het avant-corps verheft zich te midden
daarvan zeer rijzig.
Het geheel heeft een trotsch voorkomen en
indien onze door vreemdelingen zoo hoog ge
roemde Breestraat nog breeder was, zoodat men
het op verderen afstand dan nu 't geval is, kon
beschouwen, zou het zeker nog meer tot zijn
recht komen.
Later, zoodra de metselspecie voldoende
verhard is, zal het fries van de kroonlijst,
dat nu, gelijk men zien kan, effen grijs is,
door sgra/ytio-beschilderingen versierd worden.
De ingang tot hot gebouw bestaat uit negen,
ook van ijzeren kunstsmeedwerk voorziene
deuren, waarvan vijf als toegang kunnen
dienen en de vier overige nooduitgangen zijn.
Alle slaan, met het oog op mogelijk ge
vaar, naar buiten open.
De drie midden-toegangen, welke in het
avant-corps den hoofdingang vormen, dienen
voor de groote zaal; de toogang rechts is
bestemd voor de gaanderij-bezoekers en die
links dient alleen voor lien, die per rijtuig
komen en gaan.
Door een der midden-deur ingangen komt
men in de voor-vestibule en van uit deze in
de groote of garderobe-vestibule. Hier be
vinden zich rechts en links de garderobes,
welke zóó zjjn ingericht, dat in geval van brand
de tafels opgeslagen kunnen worden en de
vier nooduitgangen gemakkelijk kunnen wor
den bereikt.
In de garderobe of tweede vestibule komen
uit de groote zaal, de rondgaande corridors
en de zooeven genoemde neventoegangen.
De groote zaal, welke eene lengte heeft
van 28, eene breedte van 17 en eene hoogte
van 14 meter, maakt bij het binnentreden
een waarlijk grootschen indruk.
Hier vindt men ook een rondgaand, vry-
dragend balkon. De wanden onder dit balkon
zijn geheel betimmerd, voorkomen dar rdó'ór
beschadiging en kunnen tot eene goede aCu3tïök
medewerken.
Het orkest heeft den vorr
.a van het op
acustiek-gebied zoo gunst-
-g bekend concert
gebouw te Frankfort a
De wand er van -
staat vrij van de opgaande
muren en is, ev
~>A»ls de balkons, van brand-
vrye maten?'
(raoitz) vervaardigd.
het 6 'Wmen' het balkon, den wand en
(lat or'ieat eveneens zóódanig gekozen,
<a zjj to verkrjjg6n eener goede acus-
tiek k-
g mmeii bydragen.
.et, -orkest kan voor groote muziekuitvoe-
.agen -amphitheatersgewyze worden inge
richt, terwijl het by tooneelvoorstellingen één
vlak beslaat.
In den kop boven het orkest is eene gelegen
heid aangebracht om eventueel een tooneel-
scherm te kunnen bergen en uitlaten.
Achter het orkest bevindt zich nog een
omgang, welke vooral by tooneelvoorstellingen
van belang is, ton einde de optredenden niet
in de noodzakelykheid te stellen dadelyk op
het orkest te komen.
Om de groote zaal loopt een rondgaande
corridor. Aan hot einde der rechterzyde daarvan
bevinden zich twee roceptie-kamers, door
schuifdeuren van elkaar gescheiden, zoodat
ze ook tot één gemaakt kunnen worden. Ook
vindt men hier eene muziekbibliotheek en
toilet-kamers.
Ter linkerzyde van den corridor bevindt
zich de stemkamer, ter plaatse waar in de
vorige afgebrande Stadszaal de koffiekamer was.
Langs dezen corridor treft men ook het
heeren toilet en rechts het dames-toilet aan.
De gelieele inrichting van die toiletkamers
voldoet aan alle mogelyke eischen van net
heid en reukeloosheid.
De privaten zijn voorzien van sanitaire
closets, terwgl de urinoirs onderling door
leiplaton zyn gescheiden. De vloeren zyn op
dezelfde wyze behandeld als die op onze
scholen zoo uitstekend voldoet.
De wanden zyn byna geheel met Friesche
tegels van verschillende teekening bekleed.
Zoowel door het een als het ander maken
deze onmisbare vertrekken eon zeer gunsti-
gen indruk.
In dezen corridor bevindt zich bovendien
nog eene aanrechtkamer om de bediening in
de zaal te vergemakkelijken. Ze staat in ver
binding door een lift met hot sousterrain
(waarin keuken enz.) en met het buffet op
de bovenverdieping.
Aa» het eind is een uitgang naar de Aal
markt met afzonderlyke garderobe. Beide
zullen voornameiyk dienst doen by gebruik
van de kleine concertzaal, de receptie-kamers
(voor vergaderingen enz.) en ook voor de
artisten of andere uitvoerenden in de groote zaal.
Drie geheel steenen, dus brandvrye trappen
geven toegang tot de bovenverdieping, terwyl
nog ondergeschikte trappen voor het dienst
personeel aanwezig zyn.
Is de achtertrap eenvoudig behandeld, anders
is het met de beide hoofdtrappen aan de zyde
van de Breestraat; zy zijn zoodanig, dat zy
als vanzelf nooden tot een bezoek aan den
foyer, d. i. de fraaie zaal, welke de geheele
breedte van den gevel beslaat.
Deze zaal is met eene voor het doel pas
sende luxe behandeld. Het sierlyke snijwerk
(carton-pière), de parketvloer, het gekleurde
glas in de ramen boven de deuren, do wand-
canapés, enz. geven aan het geheel een
schoon voorkomen en zullen zeker deze zaal
byzonder doen eigenen voor het geven van
bals of andere partyen. Alles getuigt van den
goeden smaak des ontwerpers.
In den foyer hebben op consoles tegen de
wanden eene plaats gevonden de door den
heer H. J. Bool der gemeonte aangeboden
bustes van Van Beethoven, Augier en Rossini.
De boven-corridor is mede van yzer en
steen vervaardigd en dus ook brandvry.
Deze rondloopende corridor geeft toegang
in de groote zaal tot het balkon, waarvan de
drie rijen zitplaatsen amphitheatersgewyze
oploopen. Dat geeft dit voordeel, dat de ach
teraan zittenden een even vry uitzicht hebben
als die op voorste ry gezeten zyn.
De groote zaal biedt 1000 en de gaandery
300 zitplaatsen aan.
Langs genoemden boven-corridor bevinden
zich oveneens toiletkamers, op dezelfde wijze in
gericht als die langs de beneden-corridors zijn.
Ter rechterzyde aan den achterkant in
dezen boven-corridor treft men aan de kleine
concertzaal, waarin een 300-tal toehoorders
eene plaats kunnen vinden. Deze zaal is uit
den aard der zaak eenvoudiger dan de groote
zaal bewerkt, doch geeft niettemin een be
vredigenden indruk cil zal voor soiféeu Van
kamermuziek, voor lezingen enz, eene geschikte
gelegenheid aanbieden.
Ter weerszijden van het orkest alhier be
vinden zich twee kleine vertrekken, voorzien
van alle gerieflykheden, op het gebied van
toilet benoodig-d.
Bestemd voor de bezoekers van deze zaal
is in do nabyheid daarvan op den corridor
aangebracht een privaat en urinoir op dezelfde
wyze, doch eveneens eenvoudiger bewerkt
dan de overige toiletten.
Aan de linkerzyde van den bovencorridor
is de rookkamer, welke er ook bescheiden,
maar net uitziet. Do hooge lambriseering zal
zeker blyken practischer dan een geheel witte
muur te zyn.
Hot buffet in deze zaal staat in verbinding
met de lift, hierboven reeds genoemd.
De kleine concertzaal en receptiekamers
staan door openslaande deuren in verbinding
met brandvrye balkons, welke uitkomen op
da binnenplaats van de school aan de Aal
markt. Daar zyn, in verband daarmede, bo
vendien steenen trappen en yzeren ladders-
aangebracht.
De gevel van de pachterswoning, welke
laatste door een brandmuur van de zaal is
gescheiden, is in baksteen met zandsteenver-
siering opgetrokken in Vlaamsche renaissance-
styl on mag een sieraad van de Aalmarkt
genoemd worden.
De ingang links, met de steenen trap, is
hier bestemd voor de concertzalen en de in
gang rechts voor do woning van den pachter
en voor de vertrekken en bergplaatsen in
hot sousterrain, dat bovendien de keukens,
bier- en wijnkelders bevat.
De fraaie beeldhouwwerken van den gevel
aan de Breestraat zyn naar de ontwerpen
van den architect uitgevoerd door den heer
E. A. F. Bourgurjon te 's-Gravenhage.
Het kunstsmeedwerk is voor een gedeelte
van den heer M. J. Van Went. te Leiden en
voor een ander gedeelte van de firma F. W.
Braat te Delft.
De parketvloer in den foyer is vervaardigd
in de fabriek van de heeren gebroeders Van
Malsen te 's-Gravenhage.
Na deze beschry ving van het gebouw, komen
we als vanzelf tot die van de verwarming,
ventilatie en verlichting.
De eerste is eene zoogenaamde warm-water-
middendruk-verwarming.
In het sousterrain is de stookplaats. Uit
twee groote ketels stroomt het water door yze
ren buis-geleidingen door het geheele gebouw.
In alle vertrekken, alsmede vestibules en
corridors, bevinden zich die ijzeren voorwerpen,
welke wy kachels zouden noemen (buizen
met ringen er op, „Rippenkörpers" genaamd),
overal door houten kasten met yzer-gaas be
schermd, en in den foyer door vaste canapés
bedekt.
Door de „Rippenkörpers" wordt de versche
buitenlucht, welke door kanalen wordt toege
voerd, verwarmd, waarna ze door genoemd
gaas de vertrekken binnenstroomt.
Terwyl iedere z. g. kachel voor zichzelve
kan afgosloten worden, kan voorts in de
stookruimte eene geheele groep van lokalitei
ten afzonderlijk verwarmd worden, hetgeen
het zuiniger stoken in de hand werkt.
De hoofdtoevoer van versche lucht geschiedt
door roosters van de stoep aan de Breestraat
en aan de binnenplaats achter de school der
Aalmarkt.
De ventilatie is onderscheiden in winter- en
zomer-ventilatie.
De winter-ventilatie geschiedt door groote
luchtkokers, in de groote zaal achter den
orkestwand, in de kleine zaal tegenover het
orkest en in de stem- en rookkamers en den
foyer in de hoeken, met sluitbare roosters
naby de vloeren.
De trek wordt bevorderd in de groote zaal
door eene combinatie met de zoo aanstonds
te noemen „sunburners", in de andere ver
trekken door lokvlammen, en in de stem
kamer door een duinwater-ventilator (zoo
genoemde Kosmos-ventilator).
Des zomers zyn de genoemde roosters dicht,
doch daarentegen in dezelfde luchtkokers
roosters nabij bet plafond geopend, (d. i. het
zelfde stelsel als op onze nieuwe schoollokalen
is toegepast volgens het systeem van prof.
Van Bemmelen).
Ook werken in de groote zaal des zomers
de drio groote zonlichten in het plafond (de
„sunburners") voor ventilatie mede.
De verwarming en ventilatie zyn afkomstig
van de firma Bacon te Berlijn en Elberferd.
De verlichting geschiedt door gas, in groote
en kleine concertzaal en foyer door middel
van „sunburners," uit de Engelsche fabriek
van Strode Co., in de andere vertrekken,
vestibules en corridors door 'Wenhameclipse-
lampen, het geheel geleverd door de firma
Van den Berg Co. te Amsterdam (vertegen
woordigd hier ter stede door den heer L„
Van Es). Naar wy vernemen, zal a. s. Dinsdag
avond eene algemeene, groote proefverlichting
gehouden worden, dus ook van de beide ryeis
kleinere lichten, welke boven en beneden de.
gaandery zyn aangebracht.
Waar zooveel mogelyk voor brandveiligheid
gezorgd is, ontbreekt natuurlyk de noodige
waterleiding niet. Er zyn nl. vyf brandkranen
boven en even zooveel beneden in het gebouw
aanwezig, eveneens aangebracht door genoem
den heer Van Es.
Wat het meubilair betreft, hiervan zyn de
stoelen geleverd door de firma Bronger Co.,
te Rotterdam; de kleerenstandaards, tafels,
parapluiebakken enz. door den heer P. Koore
man alhier; de stoffeering van den foyer door
de firma Van Ewyk Groen alhier; de overige
gordynen door den heer J. P. C. Meerburg.
Het geheele bouwplan is ontworpen door
den gemeente-architect, den heer D. E. C_
Knuttel, in de uitvoering bygestaan door den
hoofdopzichter der gemeentewerken, den heer
P. G. Lancel.
Onder de hoofdleiding van deze beide heeren
geschiedde het dagelykseh toezicht op den
bouw door den heer E. B. Spyker Az., terwyl
eerst de heer Th. Van Harderwyk en later
de heer A. Mondt als teekenaars daarby
werkzaam zyn geweest.
Aannemers waren de heeren Iz. Van der
Kamp en S. Van Leeuwen, terwyl de heer
I. J. Planjer het metselwerk uitvoerde.
Zy allen mogen, de eon in meerdere, de
ander in mindere mate, met voldoening hun
werk beschouwen.
Hopen we ook daarom van harte dat het
gebouw zal blyken in alle opzichten aan het
doel te beantwoorden!
Gemengd Nieuws.
Het spoorwegongeluk by Bur
gos blykt ernstiger te zyn geweest dan de
eerste berichten deden vermoeden. De corres
pondent van de „Standard" spreekt zelfs
van 24 dooden. De „Times"-correspondent te
Lissabon meldt echter het volgende:
Do sneltrein uit Frankryk vertrok op den
gewonen tyd uit Burgos, terwyl op het 9 KM.
verder gelegen station Quintanilleja de ge
mengde trein wachtte. Per telegraaf werd van
het vertrek aan den beambte op laatstgenoemd
station kennis gegeven. Deze verstond echter
uit de mededeeling, dat de weg vry was en
liet den gemengden trein vertrekken. De bot
sing was hevig. Eene der locomotieven en 14
wagens werden verbryzeld, veertien reizigers
werden bij de ramp gedood, terwyl 26 per
sonen ernstige verwondingen bekwamen.
By het onderzoek, dat onmiddellijk na het
ongeval plaats vond, is onder anderen aan het
licht gokomen dat de meeste beambten op de
bedoelde spoorlyn in den laatsten tyd 16 uren
per dag hadden gewerkt.
Eene vormakelyke geschiedenis
gaf dezer dagen te Parys veel stof tot lachen.
De „XIXme Siècle", een te Parys verschynend
blad, verhaalt, dat, eenige dagen geleden, in
het politiebureel van de Quai Jemappes een
slordig gekleed manspersoon werd binnenge
bracht, daar hij eene dame op straat voort
durend lastig viel. Toen de commissaris van
politie Allard hem zyn-naam en beroep af
vroeg, was het antwoord: „Ik ben de eerste
luitenant X., van het departement van oorlog".
Do commissaris hield dit antwoord voor eene
ongepaste aardigheid en gaf den beklaagde te
verstaan dat het in zijn belang was, zyn waren
naam en zyne bezigheden te noemen. Maar
de verstokte booswicht bleef met onverstoor
bare kalmte hetzelfde antwoord geven. De
heer Allard telephoneerde naar het ministerie
van oorlog en verzocht of men, indien de
luitenant X. workelyk bekend was, een offi
cier wilde zenden om zijne identiteit te be-
wyzen. Dit verzoek werd ingewilligd, en de
verbazing van den heer Allard steeg tot eene
ongekendo hoogte, toen hij den officier den
smerigen landlooper eerbiedig als zyn meerdere
zag begroeten. Luitenant X. deelde toen aan
den verbaasden commissaris mede, dat hy
door het ministerie belast was met de
Service des rc-nseignements extérieurs", m.
a. w. met het opsporen van spionnen, en dat
hij de achtervolgde dame niet geheel ver
trouwbaar achtte Hij werd natuurlyk terstond
in vryheid gesteld en verliet zeer vroolijk het
politiebureel.
