A0. 189!
Eerste Blad.
feze Bourant wordt dagelijks, met uitzondering
van (Zon- en feestdagen, uitgegeven.
GEFUSILLEERD.
Leiden, 12 September.
K°. S881.
jMDaaaiclao; H4 @5ei>teiïil>e3*
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leider, per 3 maanden1.10.
Franco per post1.40.
Afzoiiuerlijlto Nummers0.05.
'Lil en O27.x iassau.
Door H. Witte.
IX.
Men mag voel of weinig ophebben mot een
badplaats, waar de weelde den koogsten toon
voert, wanneer men er zoo dicht by is als
hier, zal men zeker niet nalaten haar te gaan
bezoeken, en Ems is zeker een bezoek waard.
Neemt intusschen het vreemdelingenbezoek
in Nassau toe, te Erns klaagt men zeer over
vermindering. Dit was te voorzien. De belang
stelling van Duitsehlands ouden Keizer in
deze kranige stad van liet Lahndal, een be
langstelling, die zich in een jaarlyksch soms vry
langdurig verblijf duideiyk openbaarde, moest
wel een sterke stroom van bezoekers daar
heen leiden, en er was niet veel scherpzin
nigheid noodig om, to begrijpen, dat na den
dood van dien gryzen Vorst, en terwijl de
tegenwoordige Keizer zich zoowel voor deze
als voor alle andere dergelijke plaatsen onver
schillig toont, ook al diegenen, die er door
het vorbiyf van dien hoogen bezoeker heen-
gelokt werden, zouden wegblijven, en de plaats
daardoor een niet gering deel van zyn be
roemdheid en aantrekkelijkheid tevens zou
verliezen.
Had Ems in het jaarlijksch verblpf van Keizer
Wilhelm I en diens gevolg veel voor boven
Wiesbaden, dit is thans niet meer het geval,
en zg, die er hoofdzakelijk kwamen om de
velerlei genietingen, aan zulk een badplaats
eigen, geven thans allicht aan het spatieuzore
Wiesbaden de voorkeur.
Dit wil nu niet zoggen dat Ems in kwy-
nenden toestand verkeert, maar het ware
toch niet onmogelijk dat het wat uit de mode
geraakto, en dit is voor zulke plaatsen al
leelyk genoeg.
Maar hoe dit zy, voor hem, die deze streek
bezoek, is het zeker een belangwekkende
stad, waar hij gaarne een dag zal door
brengen, ja, welk bezoek hy allicht, bij langer
verblijf in het stille Nassau, enkele keeren
zal herhalen.
Gewoonlyk maakt men daarby gebruik van
den spoorweg, in welk geval men er in een
klein kwartier is, maar ook de wandeling
daarheen is zeer aan te bevelen.
Met de wandeling daarheen langs de Chaussee
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
Yan 1G regels ƒ1.05. Iedere regel meer 0.17^.
Grootcre lettors naar plaatsruimte. Yoor hoe
incasseoren buiten de stad wordt ƒ0.10 berekend.
IE^oulIIX
;on
Slot.)
De dubbele galons op do linkermouw, de
kenteekenen van den onderofficier, waren af
gescheurd, zoodat ze nog aan cenige draden
hingen de teekenen der degradatie. Maar
de ongelukkige zag er geenszins angstvallig
of geschokt uit.
De overste beval het geweer te presen-
teeren, trommelslagers roffelden een tydlang
vervolgens las de oudste officier het vonnis
voor, waarhij Buttler tot degradatie en tot
den dood door don kogel veroordeeld werd.
Het geweer werd weer geschouderd en de
overste hield nu eene lange rede tot de troe
pen, waarin hy wees op de treurige gevolgen
der insubordinatie, om daarop den veroor
deelde te vragen, of hy nog een wenseh had
deze zou hem toegestaan worden.
Fedor Von Buttler verzocht dat zyn lyk
aan zijne bloedverwanten uitgeleverd zou
worden. De overste zeide dit toe. Daarop
werd do veroordeelde naast de kist geplaatst
en twaalf oude onderofficieren namen in twee
gelederen tegenover hem plaats. Men gaf
patronen, welke de overste met buitenge
wone zorg inspecteerdo. Daarna volgde het
bevel tot laden.
De soldaten beten de patronen af, lieten
het kruit in den loop glijden, trokken ver
zijn een paar uren gemoeid; maar men kan
die veel aangenamer, veel afwisselender maken,
en tevens een prachtig panorama genieten
over Ems, door niet direct op de stad, maar
op den hoog er boven staanden Concordia-
Thurm af te gaan. In een uur wandelt mon
van Nassau naar het reeds vroeger genoemde
Dausenau, een niet onaardig plaatsje aan de
Lahn, van hoogen ouderdom. Dit getuigt de
scheefstaande toren aan den uitgang van het
dorp, waarin de overlevering zegt dat keizer
Karei de Groote zyne schoone dochter Emma
met zyn geheimschrijver Egenhard heeft opge
sloten. Hy had namelijk gezien dat de jonge
schoone dien secretaris op haar rug door do
sneeuw droeg, opdat anderen zijn spoor niet
zouden volgen naar de plaats waar ze met
elkaar in 't geheim keuvelden over het wêer
en andere dingen. Intusschen wisten beiden
zyn waakzaamheid toch te verschalken; ze
ontvloden hun gevangenis en vonden een wijk
plaats in het bosch, waarin Ernma's gezang
„O du Wald", enz. vaak herklonk, en waarvan
men later „Odenwald" heeft gemaakt.
Het heeft wel wat van een sprookje, maar
deze verloenen aan die half veibrokkelonde
overblijfselen van vroeger eeuwen een eigen
aardig waas van poëzie, waaraan ze meestal
een goed deel van hun aantrekkelijkheid te
danken hebben.
Men kan er intusschen dien toren, die daar
inderdaad schilderachtig staat, eens op aan
zien, vervolgens kan men in den tuin van een
net "VVirtshaus wat uitrusten, om daarna den-
zelfden weg te vervolgen, tot men ter rechter
zijde aan den door een wegwijzer aangeduiden
weg naar den Concordia-thurm komt.
Deze toren staat op de aldaar 188 Meter
boven de Lahn zich verheffende Beiderlei,
welke berg aan de rivierzijde bij Ems steil
afvalt, maar dien men van Dausenau af langs
een veel minder steil oploopenden weg bereikt.
In een uur is men dan boven, waar men
aan de drukte en aan de geheele omgeving
terstond ziet dat men nabij een plaats is, waar
heel wat meer aan de weelde wordt geofferd
dan in het stille Nassau.
De restauratie daar hoven is een Sink en net
ingericht houten gobouw, dicht by den toren, om
wiens voet, oenige treden boven den beganen
grond, een van een balustrade voorzien terras
loopt, van hetwelk men Ems in zijn geheelo uit
gestrektheid diep beneden zich ziet liggen, door
volgens do laadstokken uit en laadden naar
voorschrift. De hanen werden gespannen en
nu klonk het commando:
„Legt aan!" en „Vuur!"
De twaalf schoten kraakten, en, als door
den bliksem getroffen, viel Buttler neer.
Vóórdat de rook opgetrokken was, snelde
de officier van gezondheid naar den gefusil
leerde en verklaarde dat dezo dood was.
Terstond werd. door twee onderofficieren het
lijk in de kist gelegd en het deksel er op
geplaatst aan de gerechtigheid was vol
daan en de troepen rukten weer in.
Des namiddags bevond zich de overste met
de officieren van den staf en de officier van
gezondheid op 't landgoed, en de heeren werden
hier door Marja's moeder plechtig ontvangen.
Marja was niet te zieneerst na eenigen
tijd werd de deur der groote zaal, welke
anders tot eetzaal diende, geopend, en hier
zag men eene altaarvormigo verhevenheid,
voor welke de pope van Nerechta stond. In
tegenwoordigheid der officieren, die als ge
tuigen fungeerden, werden in den echt ver
bonden de weduwe Marja Saloesjkin en haren
rentmeester Fedor Von Boedinskibygeloovige
menschen zouden een grooten schrik gekregen
hebben, want deze Fedor geleek sprekend
op Von Buttler.
Op de trouwpleohtigheïd volgde een feest
maal en tegen het einde daarvan namen de
lieer en mevrouw Von Boedinski recht har
telijk afscheid van do officieren. Zij stapten in
i, meerondeels met bosch bezette hergen
omgeven. Inzonderheid van hieraf gezien maakt
deze stad met haar drie bruggen over de ri
vier een vroolykon indruk, waartoe zeker |de
groene omlijsting niet weinig bijdraagt.
Ziet men, aan do andere zjjde, terug in de
richting vanwaar men kwam, dan strekt zich
een niet onaanzienlijk gedeelte van het Lahn
dal uit en heeft men o. a. het gezicht op de
Dausenau en op den toron der bnrgtruïne
van Nassau-, voorts bergen en dalen, met
bosschen en akkerseen schilderachtige ver
scheidenheid.
Men daalt hierna aan de zyde van Ems
langs een veel geiykeren en ook mooieren
weg dan dien men opkwam, door het bosch
van den berg af, en bezichtigt dan allereerst
een op een der bergkoppon opgericht monu-
mont, ter herinnering aan don glorierijken
oorlog van 1870 '71.
Zigzagsgewys naar heneden gaande, komt
men vervolgens aan een paviljoen, mede, evenals
het terras om het monument, uitzicht biedende
over het aan belde, zijden der rivier met villa's
van allerlei styl bebouwde dal. IVel is het ge
zicht van deze drie punten hetzolfde, maar
men ziet het toikens van nader bij, en men
blyft er dan ook telkens eenige minuten voor
stilstaan. Eindelijk nog eenige trappen af en
men staat midden in Ems, waar zij, die er
lust in hebben, hun hart aan hot echt steed-
sche leven kunnen ophalen.
Wil men nu van een andoren kant deze
stad overzien, dit kan men zeer op zijn gemak
doen en tegelijk voor de stoffelijke belangen
van zyn lichaam zorgen. Men wandelt dan
eenvoudig langs het Kurhaus tot aan de
elegante middelste brug, gaat die over, slaat
rechtsaf den weg in naar het station van
den Malbergbalin en zal dan wel spoedig
dien vinden naar het „Schweizerhaus", dat
op ongeveer een vierde der hoogte tegen dezon
berg aan gebouwd is. Het gezicht van het
ruime, deels overdekte terras op en over Ems,
inzonderheid op de Biiderlei, waar men straks
afkwam, met zyn toren, monument en pavil
joen is zeer schoon.
't Is weer zoo heel wat anders dan te
Nassau. Schooner? Dit zou ik niet durven
beweren, maar op zichzelven schoon genoeg
om elke vergelijking hatelijk to maken.
Wat er te Ems te zien is, kan men in elk
touristenboek over dit gedeelte van Duitsch-
een rjjtuig, dat voor de deur wachtte, om de
reis naar de Duitseho grens te aanvaarden,
welke zy zonder oenig gevaar konden vol
brengen, daar hunne papieren in de beste
orde waren. Do officieren bleven nog tot laat
in den nacht bijeen.
Ook voor de oude onderofficieren, die het
executie-peloton gevormd hadden, was een
feest georganiseerd, terwijl zy bovendien ge
schenken in roebels ontvingen. Een dezer
onderofficieren vertelde des avonds in zijne
dronkenschap, dat men des morgens niet
met scherpe, maar mot losse patronen op
den veroordeelde geschoten had en dat deze
nog leefde; hij werd daarvoor den volgenden
dag tot vyf en twintig knoetslagen veroor
deeld en nam zich voortaan in acht, zoo iets
weer te zeggen.
Hoe het verslag van den overste aan den
czaar uitgevallen is, weet men niet, ook r.iet
welke uitwerking het had.
Eenige jaren later echter woonde Marja
Von Boedinski met haren echtgenoot te
St.-Fetersburg. Men vertelde elkaar daar, dat
haar echtgenoot vroeger een balling geweest
was, maar van den czaar gratie gekregen
had. Ook hier trok de gelijkenis van Von
Boedinski met den vroegeren garde officier de
aandacht van velen, maar allen waren zoo
verstandig te zwygen.
Fedor Von Buttler was immers gefusilleerd
en leefde sedert lang niet meer, en wie Fedor
Von Boeftnski was, raakte hun niet.
land lezen; ik zwijg er dus over, wat ik te
geruster kan doen, daar ik my tot Nassau's
omstreken wiide bepalen. Men gaat er van
daaruit nu en dan heen, blyft er wat korter
of wat langer, maar beschouwt het toch eigen
lijk als een der uiterste grenzen van Nassau's
environs.
Eéne wandeling van Ems uit mag ik echter
niet onvermeld laten, wjjl niemand, die eenige
dagen te Nassau verblijft, die moot verzuimen,
gelyk velen dan ook dit puut als een der
schoonsten van die omstreken rekenen: rfer
schönen Aussiclit von Kemmenau, Heeft men
ook dit nog gezien, en men doet wol het
zoo wat tot het laatste te bewaren, dan zal
men van deze prachtige bergstreek een vry
goed denkbeeld verkregen hebben.
De dertiende jaarcollecte langs de huizen
vanwege do Unie „Een School met den By bel"
ten voordeele dor Christelijke scholen in Neder
land zal in deze gomoonte op den löden Sep
tember gehouden worden en aanvangen des
morgens te tien uren.
Des avonds to acht uren zal alsdan in aan
sluiting aan die inzameling in do Pieterskerk
een dank- en bedestond gehouden worden,
waarin als voorgangers zullen optreden dr.
J. H. Gunning JHz., predikant by de Ned.-
Herv. gemeente alhier, en de heer J. H.
Donner, zendingsdirector te dezer stede. In
de avondbyeenkomst zal gecollecteerd worden
voor de Christelijke scholen te Leiden.
Te Noordwyk-binnen zal Zondag a. s.
de morgen-godsdienstoefening in de Herv. kerk
worden geleid door don heer F. J. Los, van
Leidon.
Beroepen is te Kampen, ds. Y. J. Bootsma,
te Zoetermeer.
De gewone jaarlyksche algemeene ver
gadering van den „Nederlandschen Journalis-"
tenkring" zal worden gehouden 13 Sept. te
Haarlem. Aan de orde is o. a. de verkiezing
van een voorzitter in de plaats van wijlen
den heer H. De Veer.
Volgens den Haagschen correspondent
van het „Utr. Dagbl." heeft H. M. aan de
Franscho Opera directie 12,000 subsidie ver
leend voor de beschikking over do groote
loge naast de Koningsloge.
Het „Vad." gelooft dat het ejjfer lang niet
zoo aanzienlijk is.
De heer James De Fremery, sedert 1882
consul der Nederlanden te San-Francisco en
thans met verlof hier te lande, heeft het goedo
denkbeeld opgevat en uitgevoerd, om uit zyne
jaarverslagen van 1876'90 de gedeelten te
herdrukken, welke betrekking hebben op de
veelvuldige vragen, hem gedaan door land-
genooten, die vestiging in Californiö in over
weging nemen.
Hij heeft er ook die gedeelten zijner ver
slagen aan toegevoegd, welke handelen over
twee zaken, welke in zekere mate de toekomst
van Californiö beheerschen, namelijk de spoor
wegen en een landengte-kanaal, benevens op
gaven omtrent scheepvaart, handel en mijn
wezen. Dit boekdeel sluit zich aan de uit
treksels der consulaire verslagen over de
jaren 1861 '75, en is by de firma W. P. Van
Stockum Zoon, in Den Haag, vorschenen.
In 't bijzonder verdient de aandacht wat
de heer De Fremery op bl. 59 zegt over de
vooruitzichten van handelsbedienden. „Ik deel
geheel do meening", zegt hij aan hot slot van
zyn geschrift, „dat onze jongelieden, tot hun
eigen voordeel en in het belang van Neder
lands handel en scheepvaart, meer buitenslands
moeten gaan. Er is kans voor hen, die wel-
beslagon ten jjs komen, en aanvankelijk des
noodig wachten kunnen. Maar ik heb gemeend
op de moeilijkheden te moeten wijzen, welke
eene langdurige ondervinding in Californiö mjj,
bij het behulpzaam zyn van jongolieden daar
te lande, heeft doen kennen."
