N°. 9346
lOiaisdag: At Augustas.
A0. 1BS1.
feze <§Qür&nt wordt dagelijks, met uitzondering
van §on- en feestdagen, uitgegeven.
Dit nommer bestaat uit TWEE
Bladen.
Eerste Blad.
Uit de Raadszaal.
DAGBLAD.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lalden por 3 maanden..1.13.
Franco por pooi1.46.
Afzonderlijk* Hommer».0.05.
PRIJS DER ADVERTENTIÊN:
Van 1—6 regel» ƒ1.06. Iedere regel moor ƒ0.171.
Grootere lettere naar plaatsruimte. Voor het
incassoeren buiten de stad wordt ƒ0.10 berekend.
De stoelen der Stadszaal en de Sj>anjaardsbrug.
Toen het kort overzicht gaven van het
verhandelde in de vorige gemeenteraadszitting,
zeiden wij dat wij misschien gelegenheid
zouden vinden nader uitvoeriger terug te
komen op de zaak der levering van de stoelen
voor do nieuwe Gehoorzaal.
Die gelegenheid is thans gekomen, ten ge
volge waarvan wij het gesprokene omtrent
die zaak hier in zijn geheel kunnen doen
volgen.
Met het oog op het helang van dit onder
werp en de beteekenis, welke er aan gehecht
wordt, heeft dit voorzeker zijne goede zijde.
De Voorzitter: Aan de orde is alsnu het
adres, zoo straks voorgelezen, van heeren
meubelmakers.
Adressanten verzoeken:
lo. van den Voorzitter van uwen Ijaad
eene nadere verklaring uit te lokken, waar
door hunne eer hersteld worde en de schade,
aan hun goeden naam toegebracht, zoovesl
mogelijk wonde vergoed;
2e. te willen waken -dat voortaan voor
leverantiün aan de stad ook ingezetenen in
aanmerking komen.
Met dit laatste punt zal ik beginnen. Ik
herinner er dan den Raad aan dat de aan
schaffing van stoelen voor de Gehoorzaal
zonder aanbesteding geen nieuwe zaak is.
Gedurende 5 jaren, van 1881 tot en met
1885, zijn elk jaar een zeker aantal stoelen
<150j met medeweten en goedvinden van
den Raad besteld en aangekocht bij de firma
Horrix. Br was dus vaor Burg. en Wetha.
geen de minste reden om aan te nemen dat,
waar het <ien aankoop van eene grootere
hoeveelheid stoelen betrof, de Raad nu een
ander gevoelen zou zijn toegedaan dan vroeger.
"Wat betreft de herstelling van adressanten
in hun eer en goeden naam wanneer deze
door -de handeling van Burg. en Weths. ge
leden heeft, dan hebben zij toch vreeeelijk
lang die smet op hun eer en goeden naam
laten rusten, want zooals ik reeds zeide, reeds
in den jare 1881/1885 ie met de aanschaf
fing van steelen gehandeld juici zooals nu.
JNu mest men, geloof ik, dat aandringec op
herstel vau esr en goeden uiaam ook niet zoo
ernstig opnemen. Bet zal toch wel nooit bij
iemand opkomen, om-aan deeer en den goeden
Esam vaa de meubelmakers hier te twijfelen,
omdat er jaarlijks 150 stoelen hij de firma
Herrix werden besteld. Adressanten zouden
daarvan ook nu zeker niet gesproken hebben,
evenmin als zij dat in de genoemde 5 jareo
deden, als niet waren opgeruid.
Wanneer een meubelmaker niet in staat ie
te maken niet te leveren, want dat kan
ieder wat alleen in eene groote fabriek kan
wordea gemaakt, dan geloof ik niet dat dit
schade zal doen aan zjjne reputatie. Ik be
twist niet dat adressanten bekwame meubel -
makers zijn ik heb geene enkele reden om
het tegendeel te bewerenik heb zelf bjj een
van hen sens een luxe meubel laten maken,
waarover ik zeer tevreden ben maar voor
het maken van stoelen zijn speciale inrichtin
gen noodig, welke men alleen op groote
fabrieken aantreft.
In de eerste plaats heeft men voor de fa
bricatie van stoelen noodig geprepareerd bont,
dat 1 of l1/, jaar in het water heeft gelegen,
zoogenaamd uitgewaterd hout, eu ik durf ge
rust zeggen dat hier ter stede geen enkel
meubelmaker zulk hout in voldoende hoeveel
heid bezit, ofschoon ik dit natuurlijk met
onderzocht hob.
In do tweede plaats z(jn daarvoor nooiig
speciale zagerijen voor elk der onderdeelen
waaruit de stoel is samengesteldde gebogen
leuningen, de pooten enz. Ik behoef den leden
niet te vertellen wat er over die stoelenge-
schiedenis hier al zoo is voorgevallen; er is
daaromtrent in de laatste twee of drie weken
meer gelogen en gelasterd dan men in een
geheel jaar mogelijk zou achten.
Men heeft o. a. gezegd vooreerst dat de
heer Bronger geene fabriek had; een der
onderteekenaars, zijn naam is mij bekend, heeft
verteld dat het was eene tweedehands levering,
en daartoe waren de Loidsche meubelmakers
ook in staat. Dat is eenvoudig eene onwaar
heid. En opdat men niet zou kunnen zeggen
dat tegenover mijn ja I het neen 1 van anderen
stond, heb ik niet beter meenen te kunnen
doen dan den heer Bronger te vragen eene
photographic van zijne fabriek over te zenden,
welke ik hierbij ter bezichtiging b(j de leden
van den Raad doe roDdgaan.
Er is zelfs gezegd dat onze architect en
hoofdopzichter zich de handen hebben laten
stoppen om de leverantie aan den heer Bronger
te bezorgen, welk uitstrooisel zeker als laster
zou vervolgd worden, als het slechts mogelijk
ware den eersten zegsman van zulk een las
terlijk gerucht te vinden; maar ieder heeft
het natuurlijk van hooren zeggen I Gjj ziet,
elk middel van verdachtmaking wordt aange
grepen! De zaak heeft echter ook eene komi
sche zijde; men heeft rondverteld dat de
levering aan den heer Bronger is opgedragen
omdat hij een neef is van den heer Almal
De heer Alma heeft al zijne familie-papieren
onderzocht, maar niet kunnen vinden dat één
heer Bronger fcet zijne familie behoort, en deze
hoer Bronger is -dus zeker geen neef van hom 1
Meent de Ra&d, met wijziging van zijn vroe
ger gevoelen, -dat dergelijke zaken, die niet
voor aanbesteding vatbaar zpn, wanneer men
aftthans zekerheid wil hebben goed bediend
te worden, ook in het vervolg in het open
baar moeten worden aanbesteed, dan zal dit
natuurlijk ook geschieden, maar het kan niet
anders strekken dan tot nadeel van de ge
meente. Eene tweedehands levering moet altijd
duurder uitkomen dan eene eerstehandsche;
e' zij leidt tot mindere deugdelijkheid van
het werk, zoo zij niet beide ten gevolge heeft.
Het argument van adressanten, dat zjjzijn
belastingbetalenden in deze gemeente, is een
argument, dat niets beduidt.
Belastingbetalenden zijn niet alleen z(j, wij
zijn dat allen; en daarom bestaat er geene
enkele reden, waarom wij ten koste der groote
massa belastingplichtigen, een zeer klein ge
tal belastingbetalenden zouden bevoordeelen,
door ten hunnen bate en ten nadeele der groote
massa duurder te betalen wat w(j behoeven
dan noodig ie. Wij trachten alles te doen wat
strekken kan om iedereen de uitoefening van
zijn bedrijf zoo gemakkelijk mogelijk te maken.
Verder kunneo en mogen wjj niet gaan.
Ware de levering publiek aanbesteed, dan
waren wjj ook moreel verplicht geweest deze
te gunnen aan den laagsten inschrijver. En
de vraag of dan de waarborg voor eene goede
en deugdelijke levering voldoende zou zijn
J) De pliotograpÊie waa vergezeld van het volgende
schrijven:
Rotterdam, 25 Juli 1891.
hfijnhea-
Wij ataan verbaasd over dffi inhoud van nw geacht
schrijven van 23 dezer. Ofschoon wij verleden jaar
het genoegen hadden onr aan UBd., den heer Lancel,
en den heer Van der Kamp o.hzo fabriek en epeciaal
ook de etoelenmakenj te laten zien, zoo zulten wij
voer meerder bewijs, en om aan al die praatjes een
einde te maken, nog heden de fabriek Laten photo-
grapheeren, en UEd. binnen eenige dagen een afch-uk
daarvan zenden.
Tevens bemerken w-ij nog^dat voor belanghebbenden
de boekjes der knechts, die aan donderen gewerkt
hebben, gaarne bij ons tei- inzage liggen.
Met achting,
-Uw Dw. du.
Bronger Co.
geweest, durf ik gerust ontkennend beant
woorden.
Onder de onderteekenaars van het adres
mis ik den naam van den heer Christiaanse,
een der inzenders van het bekende inge
zonden stuk in het „Leidsch Dagblad." Ik
mag niet aannemen dat de heer Christiaanse
minder teergevoelig is waar het zjjn eer en
goeden naam betreft en meen het er dus voor
te mogen houden dat hp de zaak beter in
ziet en beter bestand is tegen de opruiing,
waarvoor de andere onderteekenaars blijk
baar bezweken zjjn. De inzenders beroepen
zich daarin op een gezegde van mij bi) ge
legenheid van de tentoonstelling. Ik breng
gaarne hulde aan den gematigden toon, waarin
dat stuk is gesteld, maar de conclusie, door
hen getrokken uit hetgeen ik toen heb ge
zegd, is geheel verkeerd.
Bij die gelegenheid heb ik gezegd, dat de
Leidsche werkman perfect kan concurreeren
met anderen, en dat men niet buiten de ge
meente behoeft te gaan wanneer men meu
belen noodig heeft. Nu zal iedereen mjj toch
wel willen toegeven dat dit met deze zaak
niets te maken heeft. Het is hier niet de
vraag of de Leidsche werklieden even geschikt
zjjn voor hun werk als b. v. die van den
heer Bonger, maar of de Leidsche meubel
makers er op ingericht zjjn om het artikel,
waarover hier quaestie is, op groote schaal
te fabriceeren: met andere woorden of onze
meubelmakers ook zjjn meubel/abriTcanten.
Hierbij moet ik nog op eene omstandigheid
wjjzen. De bestelling der stoelen is reeds in
November gedaan, omdat aanvankelijk het
plan bestond de Gehoorzaal in Maart te openen
met een concert, waartoe de zaal reeds was
aangevraagd door onzen Maatschappijen van
Toonkunst.
Niet alleen dat hier ter stede geene inrich
tingen zjjn om dergelijke bestellingen op
groote schaal uit te voeren, het zou boven
dien geheel onmcgelpk geweest zijn dit hier
in zulk een kort tijdsbestek te doen. Dat de
zaal in Maart met is geopend, is een gevolg
van den buitemgewoon strengen wintor, eene
omstandigheid niet vooruit te zien. Teu be
wijze dat er hier geene neiging bestaat om
stadgenooten "bij levering van benoodigdheden
voor de stad buitea te sluiten, heb ik een
dqjstje laten maken van verschillende aanbe
stedingen ven meubelen:
Het leveren van het meubilair, benoodigd
voor de Hoogere Burgerschool voor Meisjes
■en 'bot Gymnasium, in twee perceelen, aan
genomen door Abraham Cornells Vink, aan
nemer te Utrecht, bjj apenbare aanbesteding
dd. 21 Mei 1888, lste perceel voor ƒ2693,
2de perceel voor /"-1593L
Hot leveren van 231 twee-persoons-sehool-
"banken en schoolborden in drie perceelen,
-aangenomen door "Willem Boot, timmerman
te "Woubrugge, lete perceel voor 1239; P.
langeveld te Owerechie, 2de perceel voor
608; Th. H. Jansen te Eumpt, 3de perceel
voor fS3&.
De levering vaa W twee-persoons-sehool-
öanken; -aangenomen bjj openbare aarfbeste-
•ding door Johannes Boom alhier, voor f507.
De banken cjjn hier ter stede vervaardigd.
De levering van de meubelen voor de
Meisjesschool 2de klasse, aangenomen doorl.
Van der Eaznp alhier voor ƒ731 bjj openb.
aanbesteding dd. 4 Juli 1887.
J3e levering van de meubelen voor de school
La.ugebrug, aangenomen bij openbare aanbe
steding dd. 18 Juni 188S doorl. Van der Kamp
alhier <roor 3900>De meubelen zjjn vervaardigd
te Den Helder.
De levering van 80 twee-persoons school
banken, aangenomen bp openbare aonbosteding
dd. 4 Maart 1889 door Nicolaas Valentgced
te 's-Graveahago voor fGGö.
Het maken van een pze§en hek om de
verbouwde school in de Pieterskerkstraat,
aangenomen door Theoderus Mattheus Blom
te Overveen, by openbare aanbesteding dd.
24 December 1883 voor ƒ559.
De levering van het meubilair, benoodigd
in de school 2de klasse voor jongens in de
Pieterskerkstraat, aangenomen bij openbare
aanbesteding dd. 6 Aug. 1883 door Ch. P.
Christiaanse en N. A. Zekveld alhier voor
945. De meubelen z(jn ook hier ter stede
vervaardigd.
Dat waren alle openbare aanbestedingen,
waaruit men wel kan zien dat volstrekt de
neiging niet bestaat om stadgenooten buiten
te sluiten. De uitslag van de acht voorge
lezen voorbeelden heeft geleerd dat slechts
vier malen onze ingezetenen de minste in
schrijvers waren. Als regel ben ik zelf een
groot voorstander van openbare aanbesteding,
wanneer dit ten minste niet strekt tot na
deel van de gemeente. En ik blijf ér by dat
de levering van deze 1200 stoelen de Raad
heeft het erkend toen het gold de levering
van 150 stoelen, en de meubelmakers hier
zijn er niet tegen opgekomen niet vat
baar is voor eene publieke aanbesteding, wil
men verzekerd zijn dat men goede en deug
delijke waar verkrijgt voor den laagsten prjjs.
De stoelen kosten ƒ4.25 per stuk; zelfs
al wil men aannemen dat iemand nog 50 cents
beneden die reeds lage som zal inschrijven
(wat zeker niet waarschijnlijk is), dan moet
het toch zooals men zegt uit do breedte of
uit de lengte komen, en er moet minder
deugdelijk werk worden geleverd. Ik zal er
thans niets meer bijvoegen. Wij hebben ge
handeld volgens het precedent door den Raad
goedgekeurd, en wij hadden geene enkele
reden om af te wijken van hetgeen de Raad
eenmaal had goedgevonden.
De heer Juta: M. d. V.I Gij zegt dat de
Raad uitdrukkeiyk heeft goedgekeurd dat de
stoelen ondershands zouden worden aangeschaft
dat daarvoor geene openbare inschrijving zoude
plaats hebben. Maar toch hebt gij ons zoo
even eene lange lijst gelezen van openbare aan
bestedingen van meubelen. Nu staat het mij
niet voor den geest waarom de Raad heeft
goedgevonden het een te doen aanschaffen
ondershands, en het ander by publieke aan
besteding. Zoudt U mij daaromtrent eenige
inlichting kunnen geven?
De Voorzitter: Ik heb niet gezegd dat
de Raad ons stilzwijgend had gemachtigd om
in het algemeen alle meubelen te bestellen
zonder aanbesteding, maar alleen gesproken
van de stoelen voor de Gehoorzaal, welke
vroeger zyn aangekocht, terwijl de nieuwe
stoelen aan dezelfde eischen zullen moeten
voldoen. Van den regel van publieke aanbe
steding is nooit afgeweken dan juist ten be
hoeve van die stoelen. Het maakt natuurlijk
oen groot verschil of men te doen heeft met
dergelijke stoelen of met schoolbanken. De
eischen voor het hout zjjn by boide geheel
anders; voor schoolbanken heeft men geen
uitgewaterd hout noodig.
Overigens wordt nooit iets buiten aanbe
steding gedaan. Het zijn daarom niet altijd
publieke aanbestedingen; by kleine werkjes
van f300, ƒ400 of ƒ500 worden eenige vak
mannen in de gelegenheid gesteld in te schrp-
omdat anders de kosten van publieke
aac ges*»ding te hoog zouden worden.
De heer Tcta: M' d- v-' Ik dank u v°or
deze inlichting maar eaarn0 ontvilk no8
eene andere. Bö ."elke, ^genbeid heeft
de Raad bepaald dat spe, 431 de at°°'en voor
de Gehoorzaal ondershands °u moeten
worden aangeschaft?
De Voorzitter: De zaak is zó.) ge,'"*611 -
De stoelen in de Gehoorzaal werden lang""*
zamerhand onbruikbaar. Toen hebben Burg.
en Weths. den Raad voorgesteld jaarlpks
150 stoelen aan te schaffen, zooals gedurende
5 jaran is geschied, welke stoelen ook ƒ4.25
per stuk hebben gekost. Telken jare hebbwi
wp het daarvoor benoodigde bedrag op de
begrooting gebracht, en de Raad heeft dit
