N«. 9585.
Maandag 2o> Biïei.
A°. 1891.
geze gourant wordt dagelijks, met uitzondering
van (Zon- en feestdagen, uitgegeven.
Eerste Blad.
Leiden, 23 Mei.
Feuilleton.
DOKTER JANÏÏNL
LEIDSCH
DAGBLAD.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maandenf 1.10.
Franco per post1.40.
Afzondert gke Nommers0.05.
PRIJS DER ADVERTENTIEN
Van 1—6 regels f 1.05. Iedere rogel moor f0.17$.
Grootere lettors naar plaatsruimte. Voor hot
incasseeren buiten de stad wordt ƒ0.10 berekond.
OtSeieele KenBtBgevlncen.
DK.lrtklVET.
Burgemeester en Wethouder, van Leiden brengen ter
algemeens kennU dat door WILLEM POLANE,
alhier rroonachtig, een verzoekschrift ia ingediend
om vergunning voor den kleinhandel in sterkeu drank
in het perceel Varkenmarkt No. 17.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
Leiden, DE KANTEL, Burgemeester.
22 Mei 1801. E. KIST, Secretaris.
Over den Separator (Koomafscheider).
Er zijn zoo van die dingon, welks schier
alle manoen of vrouwen kunnen. Biljarten,
nu 't is roe ook wat! Wie zou met een stok
niet een bal over de groene tafel kunnen
voortbewegen! Eten koken en koffie zetten?
Wel, een kind kan 't haastJa, en tocb, wat
een onderscheid, nietwaar, tusschen den fijnen
speler en hem, die zonder overleg, zonder
vastheid van stoot, zonder een geoefend oog
en eene vaste hand den eenen bal den anderen
op het lijf jaagt; wat een onderscheid ook
tu3schen hét eene kooksel of baksel en het
andere, cf tusschen een geurig kop,ie mokka
en een bakje scheerwater! Nu, deze verschillen
trelferi we ook aan in de boterbereiding.
Er zijn fal van boerinnen, die prima quali-
teit zuivel weten te maken, maar er zijn er
ook, die inferieure (mindere) waar bereiden
on dikwerf toch heuscb moenon, dat zo in
het glanspunt van haar vak staan. En toch....
„je zoudt zeggen, hoe is 't mogelijk, alweer
minder go,-nart dan Kees of Teun!"
Maar, laten we niet de meening doen opvat
ten of m .'ider goedo boter steeds gewqt moet
worden aan onkunde der vervaardigsters. Hot
geval ka; zich immers ook voordoen, dat
men eene fout in dezen ziet, maar haar niet
voetstoots weet te vermijden. Zoo kan b. v.
de inrichting of het bedrijf te kléin zjjn. De
kleine hoeveelheid melk, wélke mén dagelijks
verkrijgt, noodzaakt de boorin dan, dat ze zoo
lang haren room moet vergaderen tot ze eene
genoegzame hoeveelheid beeft voor de karn.
Door het lange staan van de grondstof dor
boter wordt ze natuurlijk niet beter en oor
zaak van eene inferieure qualiteit zuivel.
Nu eens kamt men om de twee, dar. weer
om de drie dagen en zoo kan het gebeuren,
dat men in ééne week soms, op ééne en
dezelfde boerderij verschillende soorten van
boter krijgt, die ook kunnen verschillen in
zoutgehalte en kleur. Of ook, men heeft'ge
brek aan werkkracht en is niet naar bebooien
voorzien van het noodige gereedschap.
In elk geval, een klein bedrijf kan tegen
een groot riet concurreeren, indien men er
zeer behoudend is en niet aan de eischen van
den handel tracht te voldoen. Deze vraagt
niet raar inrichting of gelegenheid, maar naar
een gewild artikel, een artikel, dat de wereld
in kan en niet tot de nabuurschap behoeft
beperkt te blijven.
Die handel heeft bfj velen wat op zijn ge
weten, want men verwijt hem, dat hij zijne
eischen veel te hoogstelt, onbereikbaar schier,
en tracht dan daarmede zich te blinddoeken
voor oigen gebreken. Nu, de handel stelt
hooge eischen, maar mag hij dat niet, als hij
weet dat velen gereedeljjk naar hem luisteren
en hem ook voldoen?
Hoe moeilijker strijd, hoe roemrijker over
winning! Wie aan zekere eischen moet vol
doen, spant al zijne krachten daartoe in. Hij
jaagt naar de bereiking van zijn doel en ge
voelt zich, al werkende, sterker worden; al
vliegende wassen hem de vleugels. Hoe het
ook zij, of men de qualiteit van de boter
hooger stelt dan voor eenige jaren, dan wel
of gebreken in eigen werkkring bestaan, men.
moet den handel volgen, vragen wat hem
belieft en daarna trachten hem zijn zin te
geven.
Op vele boerderijen wordt voor de boter
bereiding gebruik gemaakt van een stoom
werktuig, van een Separator, 't Is onzen lezers
genoogzaam bekend, en misschien weten ze
ook wel, dat er groote voordeelen aan het
gebruik van zoo'n werktuig zjjn verbonden.
Maar niet ieder is in staat zich zoo'n Sepa
rator aan te schaffen, om de betrekkelijk hooge
kosten, en van den anderen kant ook kan men
in 'vete bedrijven stoomkracht trost missen.
Gelukkig dus voor hen, dat er een Sepa
rator bestaat, die- met de band kan worden
gedreven en* evbngood groote Voordeelen af
werpt. 'Deze vatten we als volgt samen
1. De room kan onmiddellijk van de molk
gescheiden worden, nadat ze van de koe is
gekomen.
2. Men verkrijgt uit dezelfde hoeveelheid
melk meer boter.
3. Groote besparing van ruimte en tijd.
4. Groote beepariDg van arbeid en gereed
schappen.
5. Betere en gelijkmatige qualiteit der boter.
6. Weinig onderhoudskosten.
7. Eenvoudig en gemakkelijk te behandelen
(h(j wordt door één persoon gedraaid
8. Alle onzuiverheden, die men zelfs in de
zorgvuldigst gezeefde melk vindt, worden uit
i de melk gescheiden.
Deze voordeelen treden nog bete: in het
licht, als wjj ze door cijfers laten beschijnen.
We doen dit met de getallen en woorden van
Boeke Huidekoper, bij wie de Hand-Sepa
rator K voor 330 Gulden is te bekomen.
„De Separator vertegenwoordigt eene waarde
van 330. Stellen we de jaarlijkscbe som
voor rente, onderhoud eu waardevermindering
op 20 pet, of GI3 d. i. 18 ets. per dag.
Om die 18 ets. terug te krijgen, moet men
dus, als de boter ƒ1.10 per KG. kost, onge
veer 0.16 KG. meer boter per dag uit dezelfde
hoeveelheid melk maken. Krijgt men nu bij
de gewone handelwijze van 100 L. melk 3
KG. boter, dan kan men veilig aannemen,
door het gebruik van den Separator minstens
10 pet. meer, dus 0.30 KG. meer boter te
krjjgen, die a 1.10 reeds 0.33, of circa
tweemaal het bedrag der rente en aflossing
bedragen.
Nemen w(J nu aan, dat een landbouwer 15
koeien heeft, die te zamen per jaar 37500
liter melk geven, dan zal hy bij de gewone
methode daarvan 1125 KG. boter maken, maar
met den Separator 112.50 KG. meer, die a
ƒ1.10 per KG. 123.50 vertegenwoordigen.
Trekt men hiervan af de f 66 voor rente
en amortisatie, dan blijft er ƒ57.50 zuivere
winst per jaar, hetgeen voldoende is om in
ongeveer 5'/2 jaar den geheelen aankoopprijs
vrij 1® hebben. Nu is echter 10 pet. meer
boter eene zeer matige berekening en hebben
w(j niets gerekend voor de veel grootere
waarde van de zoete of vlode melk, boven
die op de gewone wijze verkregen, en evenmin
in rekening gebracht, dat bij, die Separator-
room karnt, eene veel betere qualiteit van
boter maakt dan by, die de melk op de ge
wone wyze laat afroomen. Vele gebruikers
ónzer centrifuges kunnen b. v. vast rekenen op
4 per vat boven de hoogste markt te Leeu
warden, voor hunne uit' Separator-room be-
reide boter.
Zeker kan, by don tegenwoordigen gedruk-
ten toestand van den landbouw, do grond
eigenaar niet beter doen, dan aan zyne huur
ders het benoodigde kapitaal voor den aankoop
van een Separator, tegen matige rente, voor
te schieten en hem daardoor in staat stellen
eerste keur boter te maken."
Kudehlaarl. G. Dros.
Voor de akte als onderwyzer is gisteren te
's Gravenhage toegelaten de heer H. Snel,
uit Leiden.
By gelegenheid van het huweiyk van
eene der dames Van Kempen, te Voorschoten,
met den heer W. F. Van Iterson, van Utrecht,
werd gisteren door het personeel der Konink-
ïyke Nederlandsche Fabriek van goud- en
zilverwerk te Voorschoten een schoon feest
gevierd.
Het geheele personeel der fabriek werd
door bruid en bruidegom ontvangen in eene
daartoe opgerichte, fraai versierde feesttent
en nam plaats aan welvoorziene met bloe
men getooide tafels. De heer Merkelbach,
uit Amsterdam, amuseerde alle gasten met
zyne by uitstek schoone diasol ving-view 8 en
muzikanten der Beiersche kapel speelden
vroolyke liederen; menige zang getuigdo van
de hartelyke wenschen, het bruidspaar toege
bracht, terwyl het geheele feest zich ken
merkte door een opgewekten, gullen toon
en eore deed aan de uitstekende verstand
houding tusschen families, patroons en perso
neel dezer vanouds gerenommeerde zaak.
By zeer velen zal dit feest zeker eene aan
gename herinnering achterlaten.
De hoogleeraar dr. Salzer te Utrecht
heeft zich door overmatigen arbeid eene onge
steldheid op den hals gehaald, welke hem
gedwongen heeft zyne colleges in dezen cursus
te staken en 't land te verlaten. (Minorca.)
De heer J. Breebaart Kzn., te Winkel,
wenscht voor eene candidatuur in het hoofd
kiesdistrict Haarlemmermeer niet meer in.
aanmerking te komen.
De voordracht, door mr. Z. Van den
Bergh „De Sociaal-Democraten en hun tegen
standers" eenigen tyd geleden in „Constantia"
te Amsterdam gehouden, is thans by S. L.
Van Looy aldaar in druk verschenen.
In de te Amsterdam voortgezette alge-
meene vergadering van afgevaardigden van het
„Nut" was aan de orde hot voorstel van
't hoofdbestuur, dat een vroeger verworpen
voorstel van Groningen thans tot het zyne
had gemaakt, om een onderzoek in te stellen
naar de uitkomsten der armenzorg in verband
ook met het buitenland en daarvoor hoogstens
ƒ1500 te geven.
Het werd aangenomen, evenals het voorstel
om de voor het ondersteuningsfonds bestemde
som van ƒ500 te 6torten als bydrage voor
het museum van voorworpen tot bevordering-
van veiligheid en gezondheid in fabrieken en
werkplaatsen.
Het voorstel-Rotterdam, dat ƒ5000 vroeg
voor zyne industrieschool voor meisjes, werd
verworpen.
Het urgent verklaarde voorstel van het
DE GEHEIMEN
van een krankzinnigengesticht.
28.)
Dokter Janin haalde de schouders op, alsof
hQ zeggen wilde dat na zulk een antwoord
alle verdere onderhandelingen overbodig waren,
toeri trad hy op Tom toe, die met boosaar-
digon lach de deur opende.
„Zoolang gy by dit idéo fixe blijft vol
harden, kan ik u niet ontslaan", zeide hy,
zich op den drempel omkeerend, en uit den
blik, welke den ouden man uit de doorbo
rende, boosaardige oogen trof, sprak eene
vastberadenheid, welke voor geene hinder
palen terugdeinsde. „Integendeel, deze hard
nekkige waanzin noodzaakt my, de vroegere
kuur nog eens aan te wenden."
Hy wachtte geen antwoord alsnel ging
hy de deur uit en Tom volgde hem, nadat
hy den zwaren grendel aan de buitenzyde voor
de deur geschoven had.
„Die man is gevaarlyk", wendde Janin zich
tot zyn vertrouwde; „gij moet hem het dwang
buis aandoen en hem in eene andere cel
brengen. In oene cel beneden", voegde hy er
by, op den grond wyzende, „wy zullon hem
daar, met een schralen koet, eenige weken
laten nadenken over zyn idéé fixe. De vent
is nog niet zwak genoeg; hy had het toch
al moeten zyn, als gy rnyne bevelen had
opgevolgd."
„Wilt gy my de schuld nu op den hals
schuiven?" vroeg de oppasser met een kwa
den blik op den mageren hoer, die voor da
deur eener andere cel bleef staan en door de
getraliede opening keek.
„Uwe bevelen heb ik opgevolgd", ging Tom
voort; is het myne schuld, als zy niet het
gewenschte gevolg hebben?"
Nog antwoordde de dokter niet, maar keek
opmerkzaam in de cel en keerde zich na eene
poos hoofdschuddend om.
„Die ziet er óok niet uit, zooals ge hem
mq beschreven hebt", zeide hp; „ik heb hem
in langen tyd niet gezien, maar het scbpnt
dat hp nog even verstandig is als vijf-en-
twintig jaar geledon."
„Wilt gy niet binnengaan?" vroeg Tom
spottend.
Janin zag hom scherp aan.
„Gelooft gy dat ik bang voor hem ben?"
vroeg hy.
„Hm, sinds eenige jaren hebt g® hem
ontweken."
De dokter stampte ongeduldig met den
voet op den grond.
„Doe open!"
De oppasser volgde dit bevel op en de
kleine heer overschreed den drempel van het
vertrek, dat er juist hetzelfde uitzag als de
eel van Werner.
Een oude man met zilverwit haar, in wiens
gelaat het verdriet diepe rimpels gegroefd
had, zat daar op den rand van het bed, met
het hoofd op de hand gebogen. Toen de deur
openging, wierp hy slechts een vluchtigen
blik op do binneogetredenen.
„Hoe gaat het, oude?" vroeg de dokter,
op een toon, welke blykbaar vriendeiyk moest
heeten, maar waaruit onmiskenbare angsten
onrust spraken. „Wy hebben elkaar in lang
niet gezien, maar vergeten heb ik u daarom
niet. Tom moest my dagelpks van uw toe
stand rapport brengen."
De grysaard keek op, maar deze blik,
waarin eene stomme vraag lag opgesloten,
gold niet den dokter, maar den oppasser, die
aan de deur stond en hem met een veel-
beteekenend gebaar heimeiyk toeknikte.
Dokter Janin nam den pols van den man
in zyne fijne hand en keek lang op zyn
horloge.
„De pols is normaal, een taai gestel
mompelde de kleine, magere heer in zich-
zelven.
„Hebt gy over iets te klagen?"
De oude man zag hem strak aan; geen
trek jn zyn gelaat deed biyken dat hy de
vraag verstaan had.
„Is hy altyd zoo?" vroeg Janin aan zyn
vertrouwde.
„Byna altyd", antwoordde Tom.
„Onverschillig voor alles?"
„Vraag hem maar eens iets, ik geloof niet
dat hy zal antwoorden."
De dokter stak zyn horloge weer in den
zakeen spottende, zegevierende trek speelde
om den mond.
„Hoe heet gy?" vroeg hy den krankzinnige.
„Hoe lang zyt ge reeds hier, vriend? Weet
gy wie ik ben?"
Er volgde evenwel geen antwoord; de
man zag hem nog altyd strak aan en schudde
het hoofd.
Tevreden keerde Janin zich omde blik
van den krankzinnige dwaalde, als om hulp
zoekend, door de cel.
„Gy zeidet onlaDge dat hy af en toe nog
heldere oogenblikken heeft", zeide de dokter
op luiden toon.
(Wordt vervolgd)