CSm
De interpellatie over den toestand
in Suriname.
De ernstige berichten, omtrent de regeerde,
toestanden in Suriname in de laatsta dagen
verspreid, gaven der Tweede Kamer aan
leiding aan de Regeering over deze zaak
inlichtingen te vragen. In den aanvang der
vergadering van gisteren vroeg en verkreeg
de heer Gleichman dan ook verlof tot het
Btellen van een paar vragen aan den minister
van koloniën. Aan den wensch van den inter-
p3llant om niettegenstaande de gewichtige
werkzaamheden, welke de Kamer over de
Legerwet bezig houdt, de interpellatie eenigs-
zins spoedig aan de orde te stellen, kon ge
reedelyker worden voldaan, nu het bleek, dat
het doen van mededeelingen aan de Kamer
reeds in het plan der Reeeering had gel°gen.
«J»- - - i X. f f-
'Alzoo kwam de Interpellatie liög voor de
pauze aan de orde.
Wijzende op de bekende berichten in „Het
Vaderland", stelde de heer Gleichman d¥te
vragen:
„Wat is der Regeering bekend omtrent üèn
onrustbaïenden toestand, welke, volgens „Het
Vad.n, in Suriname zou bestaan?"
„Voor zoover de Regeering die berichten
geheel of gedeeltelijk als juist erkent,
welke maatregelen heeft de Regeering dan
genomen of denkt zij te nemen tot herstel
van de orde en tot beveiliging van personen
en goederen in de kolonie?"
De minister van Koloniën antwoordde dat
de Regeering Donderdag-avond uit Paramaribo
het telegram heeft ontvangen gelijk het in
„Het Yad." is opgenomen, te laat, om het nog
in de „Staats-Crt." te plaateen. Gisteren,
Vrijdag morgen, heeft de minister van den
Gouverneur het volgende telegram ontvangen
„Sedert eergisteren rustverstoring wegens
Statenfeest, ontstaan door voortdurend han
delen door Procureur-Generaal tegen mijne
bevelen, in verstandhouding met (de) Staten.
Beide dagen gelukt herstel der orde door
persoonlijk optreden en zonder bloedvergieten.
Rustverstoringen waren tot gisteren van geen
bedenkelijken aard.
„Sedert gisteren vier uren was rust geheel
hersteld. Nacht volmaakt rustig. Politie heeft
hedenochtend weder gehandeld tegen uit
drukkelijke bevelen. Rustige marktbezoekers
gewelddadig weggedreven en een neger door
politiecommissaris doodgeschoten. Thans toe
stand niet zonder zorg. Herstel der orde
opgedragen aan zee- en landmacht, 'samen
met politie. Ik sein nader. Lohman."
Dit telegram, zeide de minister, is blijkbaar
Donderdag-ochtend verzonden. Inmiddels bad
de minister, naar aanleiding van het telegram
in „Het Vaderland", den Gouverneur tehg-a
phisch inlichting gevraagd. De minister be
twijfelt of het telegram reeds een antwoord
daarop is.
Mocht dit antwoord komen, dan zal de
minister het dadelijk mededeelen aan de Tweede
Kamer. Na ontvangst van het tweede offici-
eele telegram heeft de minister den Gouver
neur en den Proc.-Generaal telegraphisch
gelast om samen te werken en zich met
elkander te verstaan. (Gelach). Dit is voor
het oogenblik al wat de minister kon doen.
De gewapende macht is reeds opgeroepen.
Van hieruit kan de minister het afzenden
van die militaire hulp niet gelasten, omdat
h\j den omvang van het gebeurde niet kan
nagaan. De minister durft echter vertrouwen
dat de beide ambtenaren hun plicht zullen
vervullen. Thans wilde hij zeer nadrukkelijk
doen uitkomen, dat in dezen ernstigen toe
stand samenwerking het allereerste vereischte
is. Andere maatregelen kan de minister voor
het oogenblik niet nemen, omdat hp zich hier
onmogelijk eene juiste voorstelling van de
zaak kan maken.
De heer Gleichman meende dat er nog wel
eene andere aanleiding voor de ongeregeld
heden kan bestaan dan de door de Regeering
genoemde. Hjj wees op de wijze, waarop de
„"West-Indiër" zich uitgelaten heeft over het
ontslag van den heer Lohman als Gouverneur.
Nu heeft de minister gelast samenwerking
tusschen den Gouverneur en den Procureur-
Generaal, Wat zal zulk een bevel uitwerken
Heeft de Regeering niet vroeger reeds zulk
eene lastgeving gedaan? De Gouverneur heeft
nu de land- en zeemacht te hulp geroepen in
verband met de politie. Staat deze nog onder
de bevelen van den Procureur-Generaal? De
minister schijnt het volle besef der verant
woordelijkheid, die thans op hem rust, niet
te beseffen. Voor eene politieke uitspraak is
het thans het oogenblik niet. Eerst zal moeten
blijken, wat de Regeering doet. Maar tegen
over deze gebeurtenissen treedt de voortdu
rende verdediging van den Gouverneur door
dezen minister in een eigenaardig licht.
De minister kan toegeven dat er nog wel
eene andere aanleiding dan het feest der Sta
ten voor de onlusten kan geweest zyn, maar
de naaste aanleiding was dat feest. De Re-
georing kan voor het oogenblik niet meer
doen dan zjj gedaan heeft. De tegenwoordige
Gouverneur is nog altjjd de verantwoordelijke
man en hjj kan geen gevolg geven aan het
verlangen der Staten om de macht in handen
van den Proc.-Generaal te leggen. De minister
moet aannemen dat de beide hoofdambtena
ren aan zjjn last gevolg zullen geven.
De heer Borgesieis constateerde dat, terwijl
de minister thans zoo optimistisch is, op hem
het grootste deel rust der verantwoordelijk
heid voor het gebeurde. Want het was te voor
zien, Jat dit moêht gebeüfèn b(j de heer-
schende spfinh'.üg tüSsdhen den Gouverneur
etl den Procureur-Generaal, waarvan de offi-
ciëele bescheiden aanwezig zjjn. Die stukken
bewijzen dat de oiiobnigheid tusschen die
beide mannen êeh Waar schandaal voor de
kolonie is geworden en van zulke mannen
vertrouwt de minister, dat z(j hun plicht zul
len doen! Neen, zij verdienen dat vertrouwen
r.iet en de minister had andere jnaatregelen
moeten nemen. Het door den minister ge
zonden telegram dient slechts als een doekje
voor het bloeden. Aan den Procureur Generaal
wordt thans de hoofdschuld gegeven en die
ambtenaar is het hoofd van de politie; terwijl
de Procureur-Generaal beweert dat hij niets
kan doen omdat hjj tegengowerkt wordt door
den Gouverneur. Onder deze omstandigheden
moest overwogen worden of niet een of meer
hooge dignitarissen telegraphisch moest afgezet
worden.
De heer Heemskerk: Moet dan de Koning
abdiceeren ten behoeve der Staten?
De heer Borgesius: Telkens als w(j den
minister hier hebben gesproken over Suriname,
wees men ons op het gemis aan zedelijk ge
drag by de Staten; en nu beroept men zich
op dat college, dat er geheel buiten staat.
Dat beroep is minst genomen misplaatst. Met
zorg wordt de toestand door spr. ingezien;
maar dat is zeker, dat de minister heeft ge
toond het gewicht zijner verantwoordelykheid
niet te beseffen.
De heer Keuchenius verzette zich ertegen,
dat de heer Borgesius de verantwoordelykheid
op den minister wierp. Spr. kent de feiten
slechts uit de couranten, maar wat de pers
ons tegenwoordig omtrent Suriname mede
deelt, is herhaaldeiyk gelogenstraft geworden.
Voorzichtigheid is derhalve noodig tegenover
deze anonieme mededeelingen. Wy moeten
ons ook niet laten medeslepen door de harts-
tochteiykheid en het vuur van den heer
Borgesius. Op het enkele telegram, dat nu
is medegedeeld, kunnen wij derhalve niet
volledig oordeelen. Zooveel is echter gebleken,
dat de rustverstoring niet ontstaan is uit het
verzet van de bevolking tegen den Gouverneur.
Aan dezen is zelfs eene ovatie gebracht door
de bevolking, hetgeen bewpst dat, deze het
bestuur van den Gouverneur ten volle waar
deert en dat de minister geiyk had den
Gouverneur te verdedigen, die de liefde, de
achting en het vertrouwen der bevolking heeft
verworven. Jammer dan ook, dat deze Gou
verneur, die tot zegen der bevolking heeft
bestuurd, ontydig zyn ontslag heeft ingediend.
De Kamer doet het bost zich verder buiten
de zaak le houden en haar aan het beleid
van den Gouverneur over te laten, ook omdat
wij hier niet volledig op de hoogte zyn en
omdat het anders maar moet leiden tot meer
dere verbittering van de strydende partyen.
Er bestaat een geschil tusschen den Gou
verneur en den Procureur-Generaa). Hadde het
Regeeringsreglement het toegelaten, dan
hadden daartegen maatregelen moeten zyn
genomen. De Gouverneur is het hoogste gezag
in de kolonie; onder hem staat de Procureur-
Generaal. Deze had moeten geschorst worden,
maar het Regeeringsreglement laat dit niet
toe. Thans heeft zich evenwel het geval voor
gedaan, voorzien by artt. 31 en 32 R.-R.
waarin de Gouverneur tydeiyk den staat van
beleg had kunnen afkondigen en alle ambte
naren tydeiyk schorsen en spr. gaf den minis
ter in overweging, den Gouverneur telegra
phisch op die bevoegdheid te wyzenby ge
bruikmaking daarvan zal de rust weldra zpn
hersteld. Door de houding, thans door de
autoriteiten aangenomen, is zulk eene voor
ziening thans onvermydelyk.
Naar aanleiding van een door den heer
Gleichman gedaan citaat uit de „Volksbode",
verdedigde spr. zoo niet den toon, aan toch
de strekking van den inhoud van dat bisd.
De andere organen hebben geen ander doel
dan om, in vereeniging met de Nederlandsche
pers, den Gouverneur te bestoken en zpn
gezag te discrediteeren, ten gevolge waarvan
de Gouverneur zpn ontslag heeft genomen,
wat door do goedgezinde bevolking zeer wordt
betreurd. Wp hebben in ons land ook wel
oproertjes van dien aard gehad en nog wel
in groote gemeenten, waarbp het wetgevend
gezag zich onthouden hóeft van inmenging.
Deze Kamer vooral behoort allerminst mede
te werken om aan de Regeering de middelen
te onthouden om het gezag ie handhaven. In
verband hiermede bracht spr. ten slotte de
quaestie van het contingent voor het Neder
landsche leger.
De Voorzitter viel hem toen in de rede.
S§ lieer Smidl begreep dat na de benoe
mingen, door de ministers Keuchenius en
Mackay gedaan, hunne lofspraak op den Gou
verneur geen verwondering kon baren. Maar
daarmede houdt ook alles op. En nu is het
een feit, dat zelfs de heer Keuchenius de
thans door den minister verordende maat
regelen niet kan goedkeuren. Het is een hoogst
moeielyke toestand. Wp staan hier tegenover
de twee hoogste Regeeringspersonen in Su
riname, beiden door de tegenwoordige Re
geering benoemd. En nu beveelt de heer
Keuchenius, die zegt den toestand niet te
kunnen b9oordeelen, uiterste maatregelen aan
tegen den Procureur-Generaal. Hoe kan dat?
Daarenboven, de feitelpke toestand is, dat de
Gouverneur zpn ontslag heeft genomen te
midden van het conflict, en dat de Regeering
den Gouverneur heeft losgelaten en den Pro
cureur Generaal heeft gehandhaafd. Onder
zulke omstandigheden gaat het niet aan, den
laatste thans te desavoueeren.
Wp mogen ons, zeide de heer Keuchoniu»,
niet door de mededeelingen der pers op een
dwaalspoor laten brengen. Wp kennen, voegde
by er bp, den toestand nog niet. Komt dit
overeen met zpne eigen houding tegenover
vorige Kabinetten in landen, die nog verder
verwpderd zpn dan Suriname? Daarenboven,
wy hebben hier nu een officieel telegram
van den Gouverneur zeiven. Maar waar is het
bewps dat de hoofdinhoud van de couranten
berichten niet telkens bevestigd is geworden
De feitelpke opgaven van de Regeering echter
waren telkens zoo onvolledig of machiavel
listisch voorgesteld, dat men moeielyk de
juiste waarheid kon onderkennen.
Komende tot de quaestie der rystverzen-
ding van hier en de daarover door den minis
ter gegeven inlichtingen, zeide spr. dat
de Donderdagavond ontvangen berichten
melden dat de verzending heeft plaats gehad,
ondanks de Gouverneur telegraphisch had
bericht, dat het niet noodig was. De hoofd
zaak is, dat de Kamer het recht heeft te
oordeelen over hetgeen bekend is. Het bevel
tot samenwerking van den Gouverneur met
den Proc.-Generaal staat geiyk met de zaak
aan haren loop overlaten. De verantwoordelijk
heid over het gebeurde en voor hetgeen nog
gebeuren kan, laat spr. echter, naar hetgeen
steeds verlangd werd, aan den minister over,
wien hp nu ten allen tpde van advies wil
dienen. Hp constateerde dat wat nu op 12
Mei te Paramaribo is gebeurd, reeds den
üden April was voorzien in de kolonie. „De
Volksbode" heeft toen reeds het feest der
Staten als eene demonstratie aangekondigd
en eene contra-demonstratie aangeraden of
aangekondigd, en als er eene botsing zou
ontstaan, zouden al de bewoners van Para
en de Saramacca in de stad zijn om zich
tegenover de „vredestichters" te plaatsen.
En of nu de rpst en het meel, door den
Gouverneur opontboden, voor die negers noo
dig waren, dat liet spreker in het midden.
De heer Lieftinck meende dat de Kamer
den minister, die met de zaak doodverlegen
is, van raad moet dienen. Hetgeen nu ge
beurd is, is hier voorspeld; het is maar al
te zeer bewaarheid. Er heerscht nu eene soort
van opstand in de kolonie. En is dan nu de
verzoening tusschen den Gouverneur en den
Proc.-Generaal mogeiyk en denkbaar? Spreker
hoopte dat er nog wel iets zal zpn te bederven
overgebleven, en dat er alsnog gunstiger be
richten zullen komen. Maar de raad om den
Proc.-Gen. te verwpderen, waar den Gouverneur
het vertrouwen is ontzegd, gaat niet aan. Ook
kan het vertrouwen aan den heer Kalff niet
geschonken worden.
Maar zou men beide ambtenaren niet kun
nen schorsen en het gezag tydelpk over
dragen aan den commandant van de „Som-
melsdijk", die voor wal ligt? Het geldt hier
de zaak der Regeeringhet geldt geen politiek
beginsel, maar het behoud der kc'ooie.
De heer Heemskerk herinnerde dat de 1
Wintgens reeds in 1865 waarschuwde te,
de toekenning van zelfbestuur aar. de kolo
Daarvan is terecht de toestand van twees
voorspeld. Het centraal gezag behoort 1
derhalve tusschenbeide te treden. De Gom
neur moet zyne hoogste macht doen geld
Het is niet gebleken dat hy in strpd hs
gehandeld met wettelpke voorschriften.
niet dat de Gouverneur heeft toegepast
artikel betrekkelyk de afkondiging van
staat van beleg. Maar niets vreemds is er
dat een lid der Kamer de Regeerirg wpst
een artikel, waaraan de Gouverneur eene a
ceptioneele bevoegdheid kan ontleenen.
Ter verduideiyking zpner interruptie a.'
straks zeide spr., dat wanneer as Regeerini
ambtenaren thans telegraphisch werden
gezet, dit een desaveu zou zpr. aan Ha i
die het koninklyk gezag heeft te handhavi
De heer Keuchenius verdedigde nader zf
meening, daarbij verklarende dat hp het
lang der kolonie nooit heeft opgeofferd 3
het belang om den Gouverneur te handhav:
Dit is evenmin het geval bp den tegenwo
digen Gouverneur. Overigens vond spreker ee
reden van gerustheid in het feit. dat niet
bevolking in verzet is tegen den Gouv
neur, maar slechts eene party.
De minister van koloniën constateerde cl
feiteiyk het geschilpunt (het ontbieden v, i
de gewapende macht) blykens het telegra I
is opgelost, zoodat zpn bevel tot samenw<
king wèl effect kan hebben. Den raad v 1
den heer Keuchenius kon hp niet opvolge
vooralsnog beschouwde hp den toestand da,
toe niet zoo ernstig.
De interpellatie is gesloten in afwachti
van nadere telegrammen, aan de Kamer me
te deelen.
In een opruiend artikel in zijn nummer van
April nl. adviseerde „De Volksbode" den Gouvernt
om de gevraagde toestemming der zich gevon
hebbende commissie uit de iogezetenen om d
12den Mei door allerlei volksspelen en roeiwedstrijd
te vieren, niet te geveD, omdat op don feestdag „1
bewoners van Saramacca en Para in de stad zuil
zijn en eene boteing tueechen dezen en de feestvierend,
niet zou uitblijven."
De Para-bewoners, dit boorende, verklaarden nis
met de oproeping van „De Volksbode" te doen
willen hebben, en dat, mochten sommigen hunc
in do stad zpn, zij aan het feest voor de Stat-
wel zouden deelnemen.
In een tweede opruiend artikel, met eene vertalii
in het Neger-EngelBch, waarschuwde „De Volksbod,
het volk aan het feest van 12 Mei deel te neme
Dat feest toch was, naar „De Volksbode," een fee
voor de koloniale Staten, die gemaakt hadden d
de belastingen opgevoerd waren, zoodat nu me
voor bakkeljauw en rijst betaald moest worden
het hoofdgeld vermeerderd wasdie het den Gouw
neur kwalijk nemen, dat hij, uit vrees dat het vc
te veel aan de kooplieden zou moeten betalen, rr
en meel had doen komen; die den Gouverneur aa'
gevallen hadden in de bekende Para-zaak, eene zaa
waarover het blad liever zou heenstappen o
geen kwaad bloed te zetten; „als het volk in Nedt
land klaagt en ontevreden is, dan zeggen de Karna
tooh niet: „schiet maar dood." Het was meer d£
tijd zoo luidde het stuk verder dat iederet
nu er geeDe slaven meer waren, het kiesrecht mot
hebben en daartoe moesten de Staten gedwongt
worden.
Dit stuk liet niet na de gewenschte uitwerkiDg
hebben. Het volk, dat anders zich met politie,
zaken niet inlaat, geloofde nu. door de wijze waart
in het Neger-Engelsch een en ander waB uiteeng
zet, waarlijk dat „De Volkebode" waarheid sprak'I
honderden exemplaren werd het blad verkoel
zelfa op de centraal-echool der Moravische zendic
en men betaalde voor één exemplaar wel 20 cent
Het denkbeeld (aldus schrijft de part. Surinaas
ache correspondent yan „Het Vad.", dd. Paramarit
22 April), dat de Gouverneur, dio, waar het 6
mindero klasse betreft, zoo meegaand is in zake
betaling der belastingen, nn ook volgens „De Volk
bode," als do Staten er maar niet waren, zelfs rij
en meel en wie weet wat meer onder het volk zo
doen deelen, zon niet achterwege doen blijven, ci
den beer Lohman in eens weer de volksgunst meest,
te doen worden. Eene deputatie van marktvrouwet
ging Z. Ex. bedanken voor zijne goede intentie»
van mond tot mond ging het nieuws hoe goed 1
Gouverneur was en hoe noodig 't was hem tegen
borgerjj 1° bescherming te nemen. Op klaarlichtei
dag werden op de openbare straten, in do vorig
week, fatsoenlijke en respectabele burgers door ht
gemeen aangevallen en uitgescholden en bedreigingt:
met moord en brandstichting werden openlijk ver
nomen. En 't slimste van alles was, dat de politie
die bet zag en hoorde, er niets tegen deed. Red.)
UITLOTINGEN. Premie-leening der staa
Brussel, 1886. Trekking van 15 Mei.
Ser. 81597 No. 21, fr. 100,000ssr. 113SC0
No. 21, fr. 2500; ser. 111903 No. 11, fr. 1000;
ser. 81101 No. 2 en ser. 97707 No. 10 fr. 500
Verder vielen pryzen van 150 fr. op de
series 6191 No. 14 18717 No. 4 19501
No. 23 - 36396 No. 8 - 30396 No. 14 - 4S90fl
No. 21 - 52489 No. 21 - 57185 No. 13 -
