K». 9561.
Vrijdas 24 April.
A9. 1891.
tgeze (Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van (Zon- en feestdagen, uitgegeven.
Dit nommer bestaat uit TWEE
Bladen.
Eerste Blad.
Leiden, 23 April.
LEIDSCE
DAGBLAD.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden par S maandenf 1.10.
Franc»» per post1.40.
Afzonderlijke Nommere0.05.
PRUS DER AD VERTEN T1ÊN
Van 1—6 regels ƒ1.05. Iedere regel meer ƒ0.174.
Grootore lettere naar plaatsruimte. Voor het
iacaeseeren buiten de stad wordt ƒ0.10 berekend.
Zij, die zich nu abonneeren op
het Leidsch Dagblad, ontvangen de
tot 1" Mei verschijnende nummers
gratis. Yan het kwartaal Maart,
April en Mei wordt dan alleen de
laatste maand (ad 37 Cents voor
Abonné's binnen de stad en ad 47
Cents voor die buiten de stad woon
achtig zijn) in rekening gebracht.
Heden ie aan de universiteit alhier de hoer
J. L. Chaillet, geb. te Hallum, bevorderd tot
-doctor in de klassieke letteren, met acade
misch proefschrift, get.: „Deorationibus,quae
Athonis in funeri'oua publicis habebantur."
Het tweede Invitatie-concert van „Sempre
Crescendo" wae niet minder druk bezocht dan
het eerste. Alle rangen in den Schouwburg
-waren goed bezet en ook nu was de élite van
Leiden in lieve en fraaie toiletten aanwezig.
Wat het muzikale gedeelte betrof, dit over
trof zoo mogelijk dat van de vorige maal nog
in schoonheid en degelijkheid.
Het orkeet werkte op de lofwaardigste wijze
in de „Suite algérienno" van Camille Saint-
Saëns (op veelvuldig veriangen dezen avond
nogmaals gegeven)in de Ouverture zu Ka-
hdasa'3 Marcben „Sakuntala", van Carl Gold-
mark, een werk, waarvan thans de eerste
uitvoering te Leiden plaats had, en in de
Ouverture de l'Opéra „Mignon" van Ambroise
Thomas. Volkomen verdiend was dan ook
-de krans, welke na het tweede werk als eene
hulde aan directeur en werkende leden aan
het vaandel werd gehecht.
Als solo zangeres trad ditmaal op rrej Pia
Von Sicherer, uit MCmchen, dis zich van de
gunstigste zijde deed kennen. Blijkbaar is zij
-eene zangeres van den eeraton rang, voor
wie goene moeilijkheden bestaan, getuige de
dramatische scène aus dem „Feuerkreuz"
(Ave Maria, Kónigin) van Max Brucb, welke,
onder begeleiding van orkest en harp, aller
keurigst door haar werd gezongen.
Langdurige toejuichingen vielen haar dan
ook na afloop ten deelmaar nog warmer
waren ze, toen z(j in de tweede afdeeling het
zestal op het programma vermelde liederen
had voorgedragen, zoodat zij, op aanhoudend
verlangen, er nog een ten beste gaf.
De heer Chr. Timmner, uit Amsterdam,
toonde zich andermaal een violist van het
zuiverste water. Prachtig vertolkte hij het
Concert G. Moll voor viool en orkest van
Max Brucb. Zelden hebben we hem zóó over
heerlijk, zóó indrukwekkend gehoord als dezen
3vond. Een hem aangeboden fraaie krans was
het zichtbaar bewijs der hulde en waardeering.
Toen wij verleden week melding maakten
van de verschijning van een nieuw werk van
onzen stadgenoot den heer Gottfried Mann,
dachten we niet dat wij zoo spoedig in de
gelegenheid zouden gesteld worden daarmede,
onder orkest-begeleiding, kennis te maken.
Het „Andante", op. 76, aan den heer Chr.
Timmner zeiven opgedragen, deed deze op
ware kunstenaarswgze genieten, de schoon
heden er van diep gevoelen, zoodat het velen
nu zeker een spoorslag te meer zal zijn zich
dit werk, dat ook met do piano-partij bestaat,
aan te schaffen. De heer Mann zelf ondervond
dat ziine compositie wordt op prijs gesteld.
Met de „Characteristische Tanzwoisen" van
"Willem Kes wist de violist z()n auditorium
eveneens aan zich te boeien, en opnieuw brak
dit daarna in een daverend applaus uit, dat
eerst eindigde toen hij het publiek op eene
andore voordracht vergastte.
Ten vollo kan dus verklaard worden dat
ook deze avor.d ruim stof tot dankbaarheid
tegenover het concert-gevende studenten-go-
zoUchap aanbood. Het ontwikkelt zich 3teeds
meer op het gebied der kunst.
In de gisteren gehouden vergadering
van commanditaire vennooten der „Leidsche
Bankvsreeniging" (H. F. C. Gerlings) werd door
den bekeerenden vennoot namens commissaris-
.sen verslag uitgebracht over het boekjaar 1890.
Hieruit bleek o. a. dat de omzetten van bijna
alle rekeningen hooger geweest z'Jn dan in
1889. Het dividend werd op f 65 vastgesteld,
en balans en winst- en verlies rekening door
da lor vergadering aanwezige vennooten goed
gekeurd.
Naar de heer L. J. Lsfèbre, op het gebied
van acustiek enz. wel bekend, ons mede
deelt, is hij voornemens binnenkort hier ter
stede eene tentoonstelling te komen houden
van de nieuwste gehoor-apparaten. Tot dit
besluit is hij gekomen wegens de vele aan
vragen, welke hy in Den Haag van familièn
uit Leiden ontviDg, om sommige dier voor
werpen naar huis ter bezichtiging te zenden.
Daaraan zijn echter bezwaren verbondon. Door
genoemde tentoonstelling zal men nu zelf eene
keuze kunnen doen en zich verder de voor
lichtingen dea heeren Lelèbre kunnen ten nutte
maken. T(jd en plaats der expositie zullen
nader worden bekend gemaakt.
Er bestaat gelegenheid tot verzending der
correspondentie naar Nieuw-York, door middel
van hot atoomschip „Spaarndam", van Rotter
dam vertrekkende. Ten postkantore alhier
moeten de brievon enz. uiterlijk morgenochtend
om 7.55 bezorgd z(jn.
De wijze van verzending behoort duidelijk
op hot adres vermeld te worden.
In de jongst gehouden vergadering van
het Nuts-departement te Hillegom zijn als
bestuursleden herkozen de heoren P. H. Van
Waveren Lz. en K. M. De Jong eri gekozen
tot afgevaardigden naar de in dit jaar te hou
den algemeens Tergadoring de heeren mr.
K. M. Phaff en K. M. De Jong.
De Staatscourant behelst de goedkeuring
op de statuten der volgende vereeniging, er-
kond volgens de wet van 22 April 1855
(Staatsblad no. 32)„Vereeniging der Chris
telijke school van Zegwaard en Zoetermeer",
te Zegwaard. (Gewijzigde statuten).
Door den Raad te Haarlem is goedge
keurd eene leening aan te gaan groot ƒ350,000,
tegen eene rente van 3 of 3'/a pCt.
Don 14den April is notaris Walter te
Apeldoorn begonnen den inventaris en de
taxatie op te maken op het Baleis Het Loo
voor de successierechten, welke moeten wor
den voldaan wegens het overlijden van Z. M.
den Koning. Dinsdag jl. zijn nog vier heeren
voor dit doel op hot paleis aangekomen, w. o.
de heeren mr. De Brauw, mr. Vliolander Hein
en mr. Kiet, terwijl gisteren, Woensdag, de
particuliere secretaris van H. M. de Koningin-
Regentes, jhr. De Ranitz, van 's-Gravenhage
naar Het Loo vertrok.
Vermoedelijk vertegenwoordigen twee der
heeren de Regoering en twee H. M. de Koningin-
Regentes.
Eenige oude werklieden, zoo mannen
als vrouwen, van het Paleis Het Loo, zjjn
door H. M. de Koningin-Regentes op pensioen
gesteld en wei op veel gunstiger voorwaarden
dan vroeger.
De gewone audiëntie van den minister
van marine zal op 24 dezer niet plaats hebber.
Gisteren had te Rotterdam de begrafenis
plaats van den heer C. W. Van der Pot, in
leven predikant by de Remonstrantscho Broe
derschap.
De lijkbaar was met kransen bedekt. De
predikant Hoovkaas herdacht dor. overledene
als Remonstrantsch predikant en letterkun
dige de heer Vinke sprak namens het zende
linggenootschap. De oudste zoon van den over
ledene, predikant te Waddingsveen, bedankto
voor het bewezen eerbetoon.
H. M. de Koningin-Regentes heeft aan
de commissie voor de arme visschers van
Hollura, die onlangs bij het opbreken van het
ijs hunne schepen verloren, f 100 doen
toekomen.
Volgens het „H. Dbl." zal prins Albrecht
van Pruisen en zijne familie dit jaar geen
bezoek aan Scbeveningen brengen.
Te Schiedam zyn tot leden van den Raad
verkozen de heeren S. A. Maas en J. H. Ris Hz.
Het stoomschip „Sumatra", van Amster
dam naar Batavia, arriveerde 22 April te
Genua; de „Zeeland", van Rotterdam naar
Batavia, arriveerde 22 April te Port-Said; de
„Conrad" vertrok 22 April van Batavia naar
Amsterdam; de „Koningin Emma"arriveerde
22 April van Amsterdam te Batavia.
Regeling v«n onzen krijgsdienst.
Het ligt in den aard der zaak, dat da be
strijders het eerst aan het woord zijn. De
verdediger moet weten, welke aanvallen hy
te weerleggen heeft De Tweede Kamer bracht
het gisteren tot den achtsten spreker en die
allen hebben hot voorstel, meestal in zeer
uitvoerige redeneeringen, bestreden, zonder
door een enkelen verdediger te worden afge
wisseld. En nog is de rij dier sprekers niet
gesloten. Niemand wilde in den laten middag
nog het woord voerenvooral daar de Kamer
nogal opgewondon was door de rode van den
hoei De Geer, welke herhaaldelijk tot veel
hilariteit aanleiding gaf. De aanneming eener
motie, tegen den zin van den president, deed
de Kamer reeds eenigszins vroegtijdig schei
den, ofschoon hot einde der algemeens beraad
slagingen, zelfs heel ver aan den horizon, nog
niet ia te bespeuren. Het was der Kamer
duidelijk aan te zien dat de aandacht nu
reeds, don tweeden dag der discussie, aan
merkelijk aan het verflauwen Is.
De heer Van Vlijmen, zijne sede vervol
gende, betoogde dat persoonlijke dienstplicht
in strijd is met hot belang der maatschappij
en der defensie. Verbod van plaatsvervanging
is in strijd met de Grondwet, welke vrij wil
ligen dienst op den voorgrond stelt. Het zede
lijk en pbysiok gehalte van het leger zal niet
verbeteren en evenmin het kader. Ten behoeve
van een landweer van problematiek nut wordt
vrijwillige dienst nu in strijd met do Grond
wet beperkt. Hij wil vr(jwilligen dienst op
den voorgrond en daarnaast conscriptie met
plaatsvervanging en betere betaling ook in
het belang van on- en minvermogenden.
Scherp critiseerde hy de 7orming van het
reserveleger, dat evenmin als de landweer
groote militaire waarde hoeft, daar do troepen
onbekend zijn met hunne officieren en het
terrein, waarop zij moeten ageeren. Hy be
toogt dat de schutterij uitstekend to hervor
men ware tot eene bruikbare reserve.
De heer Van Nunen bestreed ook uitvoerig
het ontwerp. Persoonlijke dienstplicht wordt
ten onrechte aangeprezen als een tuchtmiddel.
Het leger ie geene hoogore burgerschool. Reeds
nu zijn de finantiöele lasten zwaar; door de
aanneming van dit Duitsche stelsel loopon
wij veeleer kans onze onafhankelijkheid te
verliezen dan door de handhaving van ons
volkskarakter, nationale zeden en gewoonten.
De Regeering geeft geen waarborg dat haar
voorstel afdoende is. Steeds zullen de eiechen
vermeerderen. De Regeering had alleen moe
ten zoeken naar redelijke waarborgen tot
behoud van onze onafhankelijkheid of naar
hetgeen de eer en de historie eischen. Geene
verzwaring van lasten voor problematiek nut.
De heer Guyot bestreed de samenkoppeling
dor zee- en landmacht. Afzonderlijke regeling
voor do zeemacht- ware noodig, om afdoende
en op de minst kostbare wijze in de behoefte
van het personeel der vloot te voorzien, door
het gebruik maken van het personeel van
handels- eri visschersvloot. Voorts bestreed
hij het ontwerp, dat geene rekening houdt
met het verband tusschon de doode en levende
strijdkrachten. De regeling van don dienst
plicht is een groote misslag. Het geheele volk
moet weerbaar z(jo; een leger van bepaald®
sterkte is onvoldoende.
De regeling van den oefeDpllcht verschaft
ons een zwak veldleger. WO moeten als een
klein volk defensief kunnen optreden en on3
daarnaar Inrichten. Hij is er bepaald tegen.
De heer Domela Nieuwenhuis eveneens. Deza
sloot zich aan bij de brieven des heeren Van
Houten, ofschoon hi) tegen plaatsvervanging
is. Afschaffiog daarvan kan niet elke legerwet
redden. Deze Regeering dekt de lading van
vele wetten door een rechtvaardigheidsbeginsel
voorop te stellen. Het ontwerp geeft enkel
voet aan het militarisme.
Als nadeelen van het militarisme wijst by
op de verarmiDg van het volk. De uitgaven
zullen steeds stijgen. En waarvoor? Om het
kapitalisme te verdedigen en te veraterken.
En een deel der liberalen, die altoos van
bezuiniging spreken, zullen met de katholieken
en een deel der anti revolutionairen, due door
een monsterachtig verbond, deze wet he'pen
aannemen.
Wat had men niet kunnen doen voor het
volk met de millioenen, nutteloos besteed voor
onze oorlog3uitgavenGeen krachtiger middel
om de menschen tot ontevredenheid te stem
men en te werpen in de armen van het socia
lisme dan het militarisme. Feitelijk moest
spreker der Regeering dus dankbaar zyn voor
de bevordering van het socialisme door dit
ontwerp. Voorts betoogde spreker, dat het
militarisme een uitvloeisel is van hot kapi
talisme. Men heeft het den heer Van Houten
sterk kwaiyk genomen, dat hy beweerd hoeft,
dat do Legerwet slechts diende om medr men
schen aan officierspostjes te helpen. In zoover
bestreed de heer Van Houten dus het kapi
talisme, dat hy overigens is toegedaan, al
vervult hy soms de rol van een knaagdier,
dat er aan knabbelt. Een feit is het, dat het
kapitalisme het militarisme gebruikt als laatste
bolwerk voor eigen verdediging.
Daarom heerscht allerwegen het militarisme,
ook ten onzent. Daarom ïyden allo pogingen
tot ontwapening schipbreuk, zp stuiten af op
het kapitalisme. Het is te doen om do zucht
tot verbetering van de volken te onderdrukken.
Terwyi handhaving onzer neutraliteit slechts
oris doel mag zyn, wil de Regeering ons land.
tot een militair land maken mot het Pruisi
sche stelsel. Het Zwitsorech stolsel ware veel
boter en goedkooper. Daardoor zou men ook
het kazerneleven kunnen missen, dat alge
meen wordt veroordeeld. Tucht behoeft in de
kazernen niet verkregen te worden, maar door
hot gezag en het prestige der chefs. Dat leert
het voorbeeld in Zwitserland. Er zyn bergeD,
ja, maar dat zyn geene borstweringen togen
Frankryk of Duitschland, wel tegen Italië.
Op de aangevoerde gronden is dit wetsont
werp voor spreker totaal onaannemelyk. Hy
stelde ten slotte eene motie voor, welker be
doeling is do hoofdstrekking van dit wetsont
werp af te keuren.
Deze motie luidt„De Kamer, overwegende
j dat de hoofdbeginselen van dit wetsontwerp
zyn verhooging van het contingent en ver-
meerdering van de oorlogsuitgavenover
wegende dus dat door de aanneming een be-
denkelyke stap wordt gezet in de richting
van het militarisme, den kanker, die knaagt
aan de welvaart van alle volken, keurt de
hoofdstrekking van het wetsontwerp af, on
danks het daarin opgenomen rechtvaardig be
ginsel van afschaffing van plaatsvervanging,
en gaat over tot de orde van den dag."
Deze motie werd ondersteund door de heoren
Keuchenius, Haffmans, Schreinemacher, A.
i Van Dedem en Harte en zal bij het algemeen
debat in behandeling worden gonomen.
De heer De Goer van Jutphaas bepaalde
zich daarna tot onkele opmerkingen,, 53i) wees
er op, dat de meoste artikelen ee^ spiraalvorm
hebben en door de onduidelyko radactie voheel
onverstaanbaar ziin pf in (1? gevolg tot
