N«. 9383
Maandag 22 September.
A0. 1890.
i§e2e (QoiiTont wordt dagelijks, met uitzondering
van §pn- en feestdagen, uitgegeven.
Kikeriki.
Feuilleton.
LEIDSCH
DAGBLAD.
PRUS DEZER COURANT:
Voor Leidon per 8 maanden.f 1.10.
Franco per poetp 1.40.
Ataonderlgke Nommen0.05.
PRIJS DER ADVERTENTIES":
Van 18 regels 1.05. Iedere regel meer 0.17$.
Grootere letten naar plaatsruimte. Voor het tn-
caaeeeren buiten de etad wordt 0.10 berekend.
Aan da Abonné's daarop, wordt by dit
nominer verzonden No. 52 van Kikeriki.
llerhaliiigs-ondenvys.
Tweemalen in het jaar, en hot is thans
•wederom de tyd daartoe wordt in onza
■gemeente de gelegenheid geopend om leerlin
gen te doen inschrijven voor de lessen, die
■het zoogenaamd herhalingsonderwys vormen.
De naam is niet geheel en al in overeen
stemming mat- da zaak, doch hjj is aan de
wet ontleend, en hot woord heeft daardoor
een vaste beteekonis gekregen, omtrent welke
men zich niet kan vergissen. Immers, het
doel is niet uitsluitend, het eenmaal geleerde
nog eens over te doen, opdat het langer be
waard blijven en tot meerdere klaarheid ko
men zou; ware zulks het geval, hot zou on
tegenzeglijk zijn nut hebben, doc-i weieens
.gevaar loepen aan eentonigheid te ïyden en
voor vlugge leerlingen, die in de gewone
school hun tijd goed besteed hebben, een
groot deel van zijn aantrekkelijkheid mi3sen.
-Keen, dat herhalen geschiedt om zoo te zeggen
ongemerkt, terwijl men bezig is den voorraad
kennis uit te breiden en toe te passen op ds
ei3chen van het practische leven.
"Wanneer we hier sprekon van uitbreiding,
dan wordt daar niet mede bedoeld dat aan
het bekende aantal leervakken nieuwe worden
toegevoegd. Wel is dat niet door de wettelijke
bepalingen onmogelijk gemaakt, en wy achten
'het by voorbeeld zeer wenschelyk dat ten
platten lande, waar die avondschool bezocht
wordt door jongelieden uit den landbouwstand,
ook eenige" theoretische kennis van de begin
selen der landbouwkunde wordt toegevoegd
aan het programma. In streken, waar een
bepaalde soort van nyverheid sterk op den
voorgrond treedt, is het niet ongepast, dat
de oefeningen in verband worden gebracht
mat de kenni3 van het bedryf, wat geschieden
kan o. a. door aan het learvak „kennis der
natuur" zekere richting te geven. In onze
herhalingsscholen, die bezocht worden door
leerlingen van verschillend beroep, zyn de
lessen zóó ingericht, dat allen er nut van
hebbener zy'n geen nieuwe vakken by ge
nomen, en uit die, welke men in de gewone
school heeft behandeld, is een zoodanige keus
gedaan, dat de kundigheden, waaraan de meeste
waarde moet worden toegekend voor het maat
schappelijke leven, ook het leeuwenaandeel
van den beschikbaren tijd verkrijgen.
Zooals men weet. worden de lessen aan
jongens en meisjes afzonderlyk gegeven;aan
de eersten in het schoolgebouw aan de Korte
Mare, voor de laatsten in dat aan de Van-
der-Werfstraat. De tyd is des avonds van
zeven tot negen urenvier avonden per week
in de winter-, twee in de zomermaanden. Een
belangryk deel van den beschikbaren tyd
wcrdt voor de jongens besteed aan onderwijs
in het teekeneD, voor de meisjes aan vrouwe
lijke handwerken. Verder wordt er gelezen
en geschreven, en worden oefeningen gehou
den in het rekenen en in de kennis on het
gebruik onzer moedertaal. By het lezen staat
op den voorgrond, dat de jongelieden zich
vertrouwd maken met de gedachten onzer
beste schryvers, en door lezen tot de kennis
komen van vele zaken, die het nuttig en
aangenaam is te weten, bijv. mededeelingen
op het gebied van geschiedenis, land- en
volkenkunde, natuurkennis; het onderwys in
schrijven ia zóó ingericht, dat de leerlingen
vaardigheid verkrijgen in het schriftelyk uit
drukken hunner gedachten, en bekend raken
met onderscheiden vormen, die in het dage-
ïyksch leven vaak te fas komen. Zoo hoeft
het herbalingsonderwys bovenal een practi
sche strekking; en wie er een drietal jaren
geregeld gebruik van heeft gemaakt, zal niet
alleen zyn levensgenot aar.merkeiyk hebben
verhoogd, maar zich in onderscheiden omstan
digheden zelf weten te redden, waar anderen
verlegen staan en zonder hulp niet klaar
kunnen komen.
Het onderwys is kosteloos, en ook de leer
middelen worden gratis verstrekt. Daar het
zich onmiddeliyk aansluit by dat, hetwelk op de
openbare scholen der 3de en 4de klasse wordt
gegeven, kunnen de leerlingen, welke deze
inrichtingen verlaten hebben, voor de toela
ting volstaan met overlegging van het getuig
schrift, waaruit blijkt dat zy die scholen tot
het einde toe en met vrucht hebben doorloo-
pen. Leerlingen van andere scholen, ook die
van het byzonder onderwys, hebben een een
voudig toolatingsexamentje af te leggen, om
het bewys te leveren dat zy in staat zyn het
herhalingsonderwijs te volgen.
Het een en ander brengen wy in herinne
ring, als een aansporing voor onze aanstaande
medeburgers en medeburgeressen, om van
doze uitmuntende gelegenheid een druk ge
bruik te maken. Het getal leerlingen is sedert
de oprichting dezer scholen steeds klimmende
geweest, maar het heeft nog niet zoodanige
uitbreiding gekregen, als met het oog op de
wezenlyke behoefte verwacht kon worden.
CT-i*
GLÜCK AUF!
Roman van E. WERNER.
61)
„Het hangt natuurlijk van uw eigen vryen
wil af," vervolgde Atthur, „my hierin al dan
niet te voigon. Daar gy allen, byna zonder
onderscheid, het niet eens waart met myn
besluit, zal ik u de gevolgen hiervan natuur
lijk niet opdringen en ben bereid, ieder verlof
te geven, die eene tijdelijke afwezigheid nood-
zakeiyk of wenschelyk acht."
Met algeineane verontwaardiging werd déze
voorslag ontkennend beantwoord.
Al de beambten verdrongen zich met harts-
tocbtelyken yver rondom hun jongen chef,
om hem de verzekering te geven dat geen
hunner van zyne plaats zou wyken; zelfs de
schuchtere Wilberg scheen opeens als met
leeuwenmoed bezield, zóó krachtig stemde hy
hiermede in.
Arthur haalde diep adem.
„Ik dank u, heeren! Hedenmiddag zullen
wy verder over deze zaak onderhandelen en
de te nemen maatregelen samen overwegen
voor het oogenblik moet ik u verlaten, Myn-
heer Scheller, over een uur wacht ik u in
mijne studeerkamer nogmaals zy u allen
mijn dank gebracht."'
Niet eer dan nadat hij vertrokken en de
deur achter ham gesloten was, gaf ieder
lucht aan de uitroepen van verbazing, goed
keuring en bezorgdheid, welke men tot nu
toe in zyn byzyn had moeten smoren.
„Ik beef van het hoofd tot de voeten!"
zeide Wilberg, terwyl hy zich, zonder zich
om de tegenwoordigheid zyne superieuren te
bekommeren, op een stoel nederwierp; het
voorgevallene scheen alle etiquette te hebben
opgeheven. „Goede Hemel, dat was eene
scène! Ik dacht dat die woeste man, dio
Hartman, hem zou aanvallen, maar dat oog,
die manier van spreken wie had dat achter
den jongeheer gezocht."
„Hy was te scherp, veel te scherp", zeide
de heer Scheffer afkeurend, „maar zelfs in
die afkeuring en zyn bedenkelyk hoofdschud
den lag eene geheel andere uitdrukking dan
waarmede hy vroeger over Arthur had ge
sproken. „Hy praatte, alsof hy nog altyd
millioenen tot zyne beschikking had en alsof
het doorloopend werk in de mynen niet eene
levensvraag voor hem ie. Niettegenstaande
zyn hoogmoed, zou zyn vader alles onvoor-
waardelyk hebben toegestemd, daar dit, wat
de zaak zelve betreft, zyne eenige redding
Indien veler onbekendheid met de inrichting
de oorzaak van die mindere belangstelling
mocht zyn, dan gelooven we een goed werk
te doen m9t er het een en ander van te
vertellen.
Er is evenwel nog een reden, die ons noopt
het thans te doen. De wet op den fabrieks
arbeid heeft de werkzaamheid van jeugdige
personen zoodanig ingekort, dat de avonduren
vry vallen. Toen die wet in behandeling waB,
werd de vraag geopperd, wat de kinderen
van 12, 13, 14 jaar met hun vrys uren doen
moeten; of men hen wilde blootstellen aan
het gevaar, door straatloopery tot onzedelijk
heid te geraken. Welnu, het antwoord op die
vraag is hier gegeven. Laat het een zaak
worden, die vanzelf spreekt, dat zy die uren
besteden voor hun verdere ontwikkeling:
die jongelieden moeten menschen worden,
moeten hun gaven van verstand en gemoed
ontplooien, moeten hun geest leeren bezig
houden met wat hen veredelt, wat hen doet
gloeien voor hetgeen waar is, en schoon en
goed. Voor hen ligt daar een schat, dien zy
slechts hebben op te rapen om er hun ganscbe
leven genot van te hebben, komaan, ouders,
beseft toch hoeveel onrecht gy uw kinderen
aandoet, wanneer gy hen niet daarheen leidt.
En ook op de werkgevers doen wy oen
beroep. Wy weten het, als de jongelieden
vragen een wyle vóór zeven uren de werk
plaats te mogen verlaten om zich voor de
herhalingsschool wat te gaan opknappen, dan
wordt dit niet geweigerd; maar wy zouden
hen verzoeken nog een stapje verder te willen
gaan. Dwang wenschen wy niet te zien aan
gewend, we vragen slechts een woord van
aansporing en aanmoediging, een wenk, dat
het den patroon aangenaam zou zyn als de
jongelui, meisjes zoowel als jongens, geregeld
van het herhalingsonderwys gebruik maakten.
Het kan den werkgevers toch zeker niet
onverschillig zyn, of zy te doen hebben met
behoorlyk ontwikkelde werklioden, dan wel
met dezulken, die vreemd zijn aan do eenvou
digste elementen van kennis; en nu leert de
ondorvinding duidelyk genoeg, dat de beperkte
leortyd van de gewone lagere school, hoezeer
men zich ook heeft boyverd om daarvan het
best mogelyk gebruik to maken, niet voldoende
is om den jongen mensch datgene te geven
en te doen behouden, wat hij op z(jn levens
reis noodig heeft. Met enkele begaafde indivi
duen moge zulks het geval zyn, voor de
groote meerderheid is het ontoereikend. Het
herhalingsonderwys zet de kroon op het werk
der openbare en der bijzondere a tere school.
zou zyn geweest, en om de verhouding tot
de werklui en het ophouden van zyne waar
digheid bekommerde hy zich niet veel. Zyn
zoon schynt een ander soort man te zyn, dat
is zeker; maar die taal, welke voor een jaar
hier nog gepast zou zyn geweest, is het nu
niet meer. Hy had zich wat voorzichtiger,
wat minder gedecideerd moeten uitlaten, zoo
dat hy nog altyd een slag om den arm had
kunnen houden, in geval..."
„Loop naar den drommel met uwe aan
merkingen en bezwaren!" viel de hoofdinge
nieur hem heftig in de rede. „Neem my
niet kwalijk, rnynheer Scheffer, maar men
kan merken dat uwe werkzaamheden zich
by het bureel bepalen en dat ge nooit met
"net eigenlyko werkvolk te doen hebt gehad
Hy heeft juist den rechten toon aangeslagen
hy heeft hun ontzag ingeboezemd, en dat is
alles by zoo'n gelegenheid. Eene zachtzinnige
toespraak zouden zij voor zwakheid, eene
voorname kalmte voor hoogmoed hebben ge
houden. Hunne eigen korte, bondige taal
moet men mot hen spreken, en onze chef
verstaat dit beter dan iemand anders; dat
hebt ge aan Hartman gezien!"
„Ik vrees alleen dat hy den stryd, welke
ons nu voor de deur staat, to gering schat",
merkte de directeur ernstig aan, „Het gros
Nog eens dus, don heeren werkgevers zij
deze zaak dringend aanbevolen. Tan hun hulp
wachten we de beste resultaten.
Ook een bescheiden vraag aan huismoeders,
die jonge meisjes als dienstboden by zich
hebben. Die kinderen gaan des avonds na
afloop der werkzaamheden naar huis. Kan
haar heengaan niet zóó worden geregeld, dat
zy de herhalingsschool kunnen bezoeken, en
zou het niet mogelyk zyn haar tot dat bezoek
aan te moedigen? Ook in de huiselyke kringen
zal men toch liever een meisje toelaten, van
wie men weet dat zy haar avonduren nuttig
besteedt, en voortarbeidt aan het werk harer
opvoeding? Misschien zyn er enkele bezwaren
aau verbonden, doch goede wil, en vooraf
het besef, dat wij zedeiyk verantwoordeiyk
zyn voor het welzyn onzer ondergeschikten,
zal die moeilykheden wel weten te overkomen.
Voor de jongens is er nog één punt, dat
we onder hun aandacht wenschen te brengen.
Als do tyd van hun militairen dienstplicht is
aangebroken, zal de kans bestaan de periode
der eerste oefeningen aanmorkelflk te bekorten,
mits zy aan zekore voorwaarden voldoen.
Één dezer voorwaarden isgenoegzame vor
deringen gemaakt te hebben in de vakken
van het gewoon lager onderwijs. Wie van
de herhalingsschool een goed gebruik heeft
gemaakt, kan althans aan dozen eisch ga-
mnkkolyk voldoen. Is de tyd eenmaal daar,
dan zal, wy t.wyfolen er niet aan, menigeen
blydo zyn dien wenk te hebben gevolgd.
En nu genoog. Moge het biykon dat wy niet
tevergeefs onzen knapen en meisjes heb'oen.
toegeroepen Naar de herhalingsschool
Leiden, 20 September.
Heden werd aan do universiteit alhier de
heer G. Van Vloten, geb. te Deventer, be
vorderd tot doctor in de Semiotische letter
kunde, met academisch proefschrift, get.„Da
opkomst der Abbasïden in Chorason."
Het theoretisch geneeskundig examen is
aan dezelfde univorsiteit afgelegd door den
heor H. J. M. Woltorink.
Morgen, Zondag 21 Sept., 's voormid
dags te halftien, zal da predikbeurt in de
Ned.-Herv. kerk te Katwyk aan Zee worden
waargenomen door ds. Van Baerl9, pred. te
Warmond.
Op de 200 obligatiën der ó-pct.-obli-
gatieleening van de Oost-Java Stoomtram-
Maatschapny, groot drie ton, is ingeschreven
voor 7752 obligatiën, zoodat slechts ongeveer
2-7,o Pct- k°n worden toegewezen.
vein de mynwerkei'8 zou zich met de ont
vangen beloften tevreden hebben gesteld,
doch, door dien aanvoerder goleid, doen zfj
het zoker niet. Hy zal in geene schikkingen
willen treden en zy volgen hem blindelings.
Mijnheer heeft echter gelyk met te zeggen,
dat hy zoover is gegaan, als hij by moge-
lykheid konnog één stap verder, en hy
gaf zichzelven, zyne positie en ons allen
prijs!"
Allen spraken nu opeens van „myuheer",
als iets, dat aan geen twyfel meer onder
hevig was. Binnen den tyd van één uur had
Arthur zich dien titel veroverdnu scheen
er geen andere naam meer voor den jongen
chef te bestaan. Wel een bewys, dat hyzich
als heer en meester godragen had.
De drie afgevaardigden hadden het land
huis verlaten en richtten zich naar den kant
der mijnen. Ulrich sprak geen woord, maar
Lorentz. fluisterde hem toe:
„Gy meendet onlangs dat, als er iemand
was, die ons ter rechter tyd de tanden liet
zien en ter rechtor tyd goede woorden gaf,
danhoor eens, Ulrich, ik geloof dat dte^,.
daar dat. V?r?taat."
(Wordt vervolgd.)
