DAGBLAD.
N\ 9127
Maandag 1© November.
A0. 1389,
jouraat wordt dagelijks, met uitsondering
van tgon- on feestdagen, uitgegeven
Kikeriki.
Feuilleton.
HET GEHEIM
Leiden, 16 November.
PRURDEZER OOTJBAJTT:
Yaor Leid#n p*r t munden.1.10.
Franco per poet.s 1.40.
Afzonderlijk* Hemmen.0.04.
PBU8 DUB ADVHRTHNTDBf:
TOM 1—0 regele 1.01. Iedere regel me*r/0.17t
Chrootere letten near plMtanlmte. Yoor het ia.
mieeren bmlten de >Ud wordt 0.10 berekend.
Aan de Abonné's daarop, wordt bjj dit
nommer verzonden No. 8 van Kikeriki.
9e Schoolwet in de afdeclfngen der
Eerste Kamer.
Afscheiding van subsidie-quaestie en
onderwijs-bcpaling.
Onderscheidene leden zouden gaarne gezien
hebben, dat de Rogeering de quaestie van
het subsidie aan eene afzonderlijke principiëele
beslissing had onderworpen, opdat men dan de
technische zyde van het onderwijs vraagstuk
op zichzelve had kunnen behandelen. Maar
de togenstanders van het ontwerp betoogden,
dat in dit opzicht de wet, door eenheid van
gedachten, onberispelijk is, omdat bevrediging
van den oisch, dat de bijzondere school in de
concurrentie met de openbare de bovenhand
verkrijge, natuurlijk evenmin anders kon ge
schieden dan door wijziging van meerdere, de
inrichting betreffende, voorschriften.
Voor- en nadeelen ten opzichte van het
openbaar onderwijs.
Yele leden erkenden dankbaar de vele ver
beteringen die aan het openbaar onderwijs
ten goede zullen komen, maar die verbeterin
gen betreffen alleen byzaköD, geen hoofdpun
ten, en niet eens zijn zij allen voldoende te
achten. Tegenover dezen zwakken lichtkant
staat in elk geval een sterke schaduwzijde.
Men wees op de op den duur nadeelige rege
ling van de uitkeering uit 's Rijks schatkist
aan de gemeenten; op het ellendig genoemd
stelsel van opleiding van onderwijzers door
africhting; op het aan de openbare school
vijandig stelsel van verplichte schoolgeld
heffing, en wat dies meer zij. Maar dit kon
-ook niet anders. De wet, die het subsidie
invoert, zal mooten teweegbrengen dat de
■27 pet. der schoolgaande kinderen, die thans
de openbare school versmaden tot 40 pet. en
wellicht meer, klimme. De strijd om de
school is er een om de kinderen en in dien
strijd zal het bijzonder onderwijs geducht
winnen en het openbaar onderwijs verliezen.
In de keuze der ouders ligt hier niet het
■zwaartepunt.
Tegenover don Staat hebben de ouders
recht op de keuze der school, maar niet tegen
over de Kerk. Deze als zielsverzorgster moet de
kinderen dwingen in te gaan en de ouders
door kerkelijke tuchtmiddelen tot gehoor
zaamheid aan hunne geestelijke herders nood-
van den Inspecteur van Politie.
62)
XIX.
Er bestaat te Londen op niet meer dan
oen steenworp afstands van het algemeen
bekende „Trafalgar-Square" oene lange, smalle
atraat, welke duizenden Londenaars dagelijks
passoeren zonder er de eigenaardigheden van
op te merken, terwijl er aan den anderen
kant zeker even zoovele personen zjjn
hetzij dan inwoners van Londen of vreemde
lingen die denzelfden nauwen doorgang
maar al te goed kennen.
Ginds bijvoorbeeld loopt oen man, die juist
den hoek omslaat, een man in bemodderde,
grijze kloederen, die hem zóó slecht passen,
dat men dadelijk bespeurt, dat zjj niet voor
hem gemaakt zijn. In de groote straten van
Londen kunt ge zulke slecht gekleede lieden
bij dozijnen tegenkomen zonder te weten of
er aan te denken, wat z(j zjjn en waar zjj
vandaan komenmaar hier, in deze omge
ving, herkent gij den man onmiddellijk. Het
is een ontslagen galeiboef; l>ü komt van de
zaken. Op deze wijze zal het. meer en meer
als eene onduldbare onredelijkheid worden
beschouwd dat de neutrale school, hoewel
meer en meer ontvolkt, toch van staats
wege wordt bekostigd. En in dat opzicht
vooral wordt zij door dit wetsontwerp veroor
deeld. Het zet een forechen stap op den weg,
welke tot hare opheffing of, zooals de zege
kreet luidt, tot hare leegpomping leidt. Wie
dus hart heeft voor openbaar onderwijs en
niettemin dit ontwerp aanneemt, kan dat
alleen doen om redenen daarbuiten. Dit
wordt trouwens van concilianto zijde ronduit
erkend. Het nadeel zal zelfs voor alle onder
wijs zijn, want het bijzonder onderwijs ver
liest ook zijne vrijheid en de mogelijkheid van
latere inkrimping van het subsidie staat open.
Op dit laatste werd door vele leden
geantwoord dat het bijzonder onderwijs, des
verlangd, zjjne -vijjheid kan handhaven door
het subsidie niet aan te nemen. De hoofd
vraag is of het openbaar onderwijs te veel
zal worden geschaad. En nu is in dit opzicht
het ontwerp veel getemperdmen wees o. a.
op de verplichte schoolgeldheffing. En is nu
de opleiding van onderwijzers, in verband
met het premiestelsel, onwedersprekeljjk in
hooge mate bedenkelijk, het karakter van de
openbare school blijft bewaard, en deze blijft
onder de hoede van de Grondwet en onder
den heilzamen invloed van eene verscherpte
conourrentie. Zoo noodig i3 partieels herzie
ning van de wet ook niet uitgesloten en voor
het overige vindt de openbare school haar
hechtsten steun in de liefde des volks.
De finantiëele gevolgen voor het Rijk.
De geldquaestie mocht hier, men erkende
het, niet boven alles wegen; maar waar is
het dat, terwijl b(j de verkiezingen tempering
werd voorgespiegeld na de opdrijving der
onderwijskosten, thans verhooging van uit
gaven onvermijdelijk zal zijn. Hierop werd
geantwoord, dat het bijzonder onderwijs nog
veel aan den Staat zal uitsparen en dat ver
betering van dat onderwijs ook wel wat gel
delijke offers waard is.
Overigens werden te dezer zake inlich
tingen van de Regeering gevraagd.
De Schoolstrijd.
Stellig werd door veie leden ontkend dat
door deze wet de strijd zal ophouden. De poli
tieke agitatoren, een opvolgend ministerie,
behoeven zich niet gebonden te achten door
de der tegenpartij ontwrongen conciliante
toezeggingen veor de toekomst. De strijd zal
toenemen nadat de wet de tegenstanders der
galeischepen van Dartmoor of Cuatham en
h|j gaat zich aanmelden en zijn boekje laten
afteekenen.
"Want in de nauwe straat, waar wy den
lezer than3 brengen, bevindt zich het over de
gansche wereld bekende Scotland-Yard, het
hoofdbureel der Londensche politie.
Een weinig verder, den slecht gekleeden
man in het oog houdende, staat een andere
lange man, met bijzonder heldere, doordrin
gende oogen. HU houdt de handen in de zak
ken en schUnt maar een weinig rond te
slenteren, zonder op de voorbijgangers acht
te slaan. Maar de boef in het grUze, bemod
derde pak kent den langen man beter en
weet wel, hoe gemaakt die onverschillige
houding is, en hoe er niets aan die scbyn-
baar doelloos in het rond dwalende oogen
ontgaat. De grUsjas tikt tegen zUn versleten
pet en lacht als gU hem voorbijgaat; want
de ander heeft niets met hem te maken: hU
heeft zUn tijd uitgediend en zün boekje is in
orde. Later zullen ze elkaar misschien nog
wel eens ontmoeten wie weet!
Maar het is niet alleen aan die beide per
sonen dat men de nabijheid van het drukste
politiebureel ter werold bespeurt. Hier loopt
een inspeGteur kaarsrecht met èaflige stap
pen, als wilde hij de gansche stad verkon-
neutrale volksschool zal hebben versterkt.
Het einddoel van de katholieken kan geen
ander zUn dan ondergang van de gemengde
school, en let men op de toongevers en pers
organen der anti-revolutionnairen, dan zullen
zjj, die tegen de openbare volksschool gemoeds
bezwaren hebben, verplicht zUn ze voortdurend
te bestrUden. Aan iedere sekte wordt haar
eigen school verzekerd, en dit bevat de kiem
van nieuwe onderwerpen van twist. De strud
tusschen Kerk en Staat, tusschen de conven-
tionneelen of positieven en de ehtische of his
torische opvatting van het christendom, tus
schen dogma of autoriteits geloof en vrije
gedachte zal in Nederland, gelijk overal in
de werold, niet bodaren door 1 of 2 millioen
subsidie aan bijzondere scholen. In staatkun
dige kringen zal misschien een wapenstilstand
worden gesloten en de parlementaire groe
peering der partijen eenige verschikking onder
gaan, maar in het land zal de plaatsolüke
partyschap om en tegen de gemeenteschool
er te heviger om ontbranden en verdeeld
heid door geloofsverschil de vroeger zoo vurig
geweu3chte verbroedering vervangen.
Yele andere leden daarentegen waren warm
overtuigd dat de vrede zal worden verkregen.
De tegenstanders van het openbaar onderwijs
hebben van hunne vredelievende gezindheid
doen blijken de voorstanders behooreir het
zelfde te doen. In absoluten zin kan de school-
stryd niet eindigen omdat 't een gemoeds-
quaestie betreft, maar 't twistvuur zal in
felheid afnemen, de kracht der drUvers zal
worden gebroken en hun invloed op het volk
verminderen. Vooral zal 't onderwys-vraagstuk
niet langer de politiek beheerschen; en Regoe-
ring en Vertegenwoordiging zullen zich aan
andere belangen kunnen gaan wjjden.
Intusscbon wenschten voorstanders van de
Regeering de herbaalde verzekering dat haror-
zUds geen verdere voorstellen van dergelüko
strekking, bepaaldelUk wat middelbaar en
hooger onderwUs betreft, te verwachten zjjn.
Aan de afzonderlüke behandeling van de
onderdeelen zUn nog 12 bladzUden van 't
verslag gewyd. O. a. werd door zeer vele
leden beslist afgekanrd de herhaalde vermin
dering van het aantal onderwijzers. Deze
hangt met paedagogischo overtuiging in het
geheel niet samen en voor sommige leden
was dat punt op zichzelf reeds eene reden om
de wet af te stemmen. Bü velen wogen boven
dien bezwaren van overgang.
De voorgestelde vormindering van de uit
keering aan de gemeenten werd nagenoeg
digeu, dat hfi in dienst is en zooeven eene
gewichtige opdracht heeft ontvangen. Ginds
marcheert eene heele kolonne van politie
agenten den Yard uit als soldaten in het
gelid om wachthoudende kameraden af te
lossen. Een paar bereden agenten draven een
oogenblik later de poort in, om op het plein
af te stappen en hunne orders over te geven.
Op het plein zelf ie alles in beweging
niets dan politie beambten, waarheen men ook
ziet sommigen in de blauwe uniform-jas
met de blinkend gepoetste zilveren knoopen,
anderen in de gewone kleeding, die zich op
het oog door niets byzonders onderscheidt.
En binnen in de gebouwen? De drukte is er
zeker zoo groot niet, al toont alles ook dSar
leven en werkzaamheid. Menig vreeseljjk
drama is binnen deze muren afgespeeld;
menige vreeseljjke, bloedige geschiedenis zou
den de honderden voorwerpen kunnen ver
tellen, die hier in eene afzonderlijke kamer
bewaard worden pistolen, dolken, messen en
zooveel andere moordtuigen, die alle hunne
rol gespeeld hebben in de treurspelen, waar
van het publiek zelden cf nooit het ware te
weten komt.
Op zekeren somberen ochtend in den laten
naherfst had men iemand, ais heer gekleed,
de zoo beruchte straat kunnen zien inslaan.
algemeen betreurd; al wordt door do over
gangsbepalingen het nadeel voor de groote
gemeenten voorshands gematigd, het zal
vooral voor dezen toch slecht werken.
In de verplichting tot schoolgeld-heffing
werd eene krenking gezien van de autonomie
d»r gemeenten, te bedenkelUker, omdat ze ge
schied ter wille van het gesubsidieerd onder
wUs, dat men juist in dit opzicht vrUlaat.
Zoodoende zal men juist do vroeger zoo af
gekeurde beperking van do ouders in 't leven
roepen in de vrye keuze van de openbare
school. Men wees ook op het gevaar van
Regeeringspressie bU de toekenning van subsi-
diën krachtens art. 49 der Wet. Ook tegen
de uitwerking van art. 46 rezen onderscheidone
bedenkingen. Er waren leden, die ook van dit
punt hunne stem afhankelUk maakten. Anderen
echter verdedigden de verplichte schoolgeld
heffing, omdat daardoor eindelijk voor de by-
zondere school do mededinging wordt geopend
met de Staatsschool.
Do voorwaarden, waarop het bijzonder onder
wijs subsidie erlangen kaD, beoordeelde men
ongunstig. Men zag er in een onvoldoenden
waarborg voor de degelykheid van dat onder
wijs en aan den anderen kant een knellenden
band voor de büzondere school, hetgeen echter
door de voorstanders dier school niet zoo
zwaar werd getild. Vele andere bezwaren van
Staatsrechterlüken en finantiëelen aard werden
togen het betrekkelük art. gemaakt en op
menig aangelegen punt daaromtrent nadere
toelichting zeer noodig geacht.
WU vestigen de aandacht vah onze lezers
op achterstaande advertentie betreffende de
„WedstrUden voor handwerkslieden en leer
lingen," uitgeschreven door do afd. Leiden en
omstreken van de „Maatschappij tot Bevor
dering der Bouwkunst."
Door de uitvoerende commissie zijn aan
heeren patroons biljetten van ongeveer gelUke
strekking als do advertentie gezonden, waarbjj
gevoegd zjjn circulaires van den volgenden
inhoud:
„De ondergoteekenden, uitmakende de Uit
voerende Commissie voor wedstrUden van
handwerkslieden en leerlingen, heeft de eer
u hiernevens een biljet te doen toekomen, met
beleefd verzoek dit in uwe werkplaats op te
hangen.
„De groote medewerking van Leidens bur-
gerU en die van de omliggende gemeenton, geven
goeden moed tot het welslagen der wedstrUden.
„ZU hoopt en vertrouwt dat u de deelneming
Het bleek op het eerste gezicht, dat hU niet
tot het soort van onzen vriend, de grUsjas,
behoorde; integendeel, zijne houding zoowel
als zUne kleeding deden hem dadelUk kennen
als een fatsoenlijk, welopgevoed jongmensch,
die om geheel andere redenen Scotland-Yard
kwam bezoeken.
Op hetzelfde oogenblik, dat hij de poort
binnentrad, kwam juist een der detectives
een lang man met scherpe oogen en een
byzonder grooten neus uit een der gebou
wen te voorschyn.
„Hallo, inspecteurI" riep deze, zoodra hy
onzen vriend in het oog kreeg. „Wat brengt
u zoo ineens hier? Van alle menschen in de
wereld zou ik u het minst hier verwacht
hebben! Ge zoudt op den uitkijk blijven en
nu loopt ge van uw post af!"
Niettegenstaande dezen minder harteiyken
welkomstgroet, stak de detective Brusel onzen
vriend toch de hand toe, terwijl zyn open
gelaat duideiyk aantoonde, hoeveel genoegen
het hem deed, Robert dien onze lezers
zeker reeds herkond hebben weer te zien.
Power haastte zich, eene opheldering van
zijne plotselinge verschyning te geven, en
Brusel billijkte volkomen zjjn gedrag.
(Wordt vervolgd.)
