H®. 9066. Zatei'dlag' T ^eptéiïibei*. A0. «889.
gese Courant wordt dagelijks, mat uitsondering
van fjpn- en feestdagen, uitgegeven.
Leiden, 6 September.
Feuilleton.
De lange Hollander.
LEIDSCH jf&& DAGBLAD.
PBIJ8 DEB ADVEBTENTLfflN:
Tin 16 rogolo 1.05. Iddcro regol mscr 0.1?^.
Grootor* lettere wwir pk»t3raimt«. Voor hc4 la-
o»«66er»n buiten do eWd wordt 0.10 borei««4.
van 91 en meer leerlingen met 50, doch
voor elk dier onderwijzers, die den leeftijd
van 23 jaren volbracht heeft en den rang
van hoofdonderwijzer bezit, voor zoover znlka
volgens art. 24 gevorderd wordt, met 150;
c. indien het aan de sohool verbonden onder
wijzend personeel het minimum van onder
wijzers, bij art. 24 gesteld, overschrijdt;
voor scholen van 91 tot en met 309 leer
lingen met 50 voor een onderwijzer;
voor scholen van 310 en meer leerlingen
met 60 per onderwijzer voor ten hoogste
twee onderwijzers;
doch omvat het onderwijs behalve de vak
ken a tot k, tevens ten minste twee der
vakken onder l, m, n, en het vak onder p van
art. 2 genoemd:
voor scholen van 90 tot en met 199 leer
lingen met 50 voor één onderwijzer;
voor scholen van 91 tot en met 199 leer
lingen met ƒ100 per onderwijzer voor ten
hoogste twee onderwijzers;
voor scholen van 200 en meer leerlingen
met ƒ100 per onderwijzer voor ten hoogste
drie onderwijzers.
Nochtans kan de bijdrage van 50 ten hon
derd met de verhooging nimmer het bedrag
van 50 ten honderd der werkelijke jaarwedde
te boven gaan.
Toelichting'. De strekking van dit
amendement is tweeledig in de eerste plaats
ruimere tegemoetkoming aan alle gemeenten
in de uitgaven voor het openbaar lager onder
wijs, voorts inachtneming van het verschil
in do uitgaven der gemeenten voor de trakte
monten der onderwijzers, ten gevolge van den
plaatselijken toestand.
Ingeval van aanneming van dit amendement,
zal de inrichting van het wetsontwerp eenige
wijziging moeten ondergaan. Art. 54bis zal
dan niet naar art. 45 kunnen verwijzen, en
in dat artikel zelf zal opgenomen moeten
worden de schaal van bijdrage, in het tegen
woordig artikel 45 van het wetsontwerp vervat.
Door den minister van koloniën zijn,
krachtens de koninklijke besluiten van 18
en 28 Augustus, de heeren J. Schlieker, F. Daal
meijer en W. Van Hartingsveldt, gesteld ter
beschikking van den gouverneur generaal van
Nederlandsch-Indiö, om te worden benoemd
tot vice commandeur voor het vak van scheeps
bouw bij het marine établissement teSoerabaia
De 1ste luit. der huzaren C. Stok, on
langs uit Oost-Indiê teruggekeerd, heeft verlof
bekomen tot 25 October a. s. en moet zich
op dien datum aanmelden bij het 1ste reg.
huzaren.
De lete luit. der inf. W. D.Hubner, gede
tacheerd bij de landmacht in West Indië,
thans met verlof, is op den 18den Oct. inge
deeld bij het 8ste reg. inf.
Het stoomschip „Rotterdam" is 4 Sept.
van Rotterdam te Nieuw-York aangekomen;
de „Drente", van Rotterdam naar Java, ver
trok 5 Sept. van Marseille; de „Schiedam",
van de Flata-rivier naar Amsterdam, is 5
Sept. te Havre aangekomen; de „Prinsei
Marie", van Amsterdam naar Batavia, vertrok
5 Sept. van Suez.
Bij koninklijk besluit is de heer I. H.
R. Beaujon, oud-gezaghebber van St.-Martin
(Nederlandsch gedeelte), thans onbezoldigd lid
van het hof van justitie in de kolonie Curasao,
benoemd tot lid van den Kolonialen Raad
aldaar, en de heer J. W. Heldewier Yignon
eervol ontslagen als lid van den raad van
bestuur in de kolonie Curasao.
Tweede Kamer. Zitting van S September.
Onderwijswet. Door de wijziging van
geen „vergelijkend examen", maar een „ver
gelijkend onderzoek naar de geschiktheid"
der candidaten, meenden de heeren Van der
Kaay en vier andere leden, dat duidelijk en
beter dan tot dusver zou geconstateerd worden
wat de wetgever in het belang eoner goede
keuze van hoofden van scholen verlangde:
een onderzoek naar de geschiktheid in den
ruimsten zin van het woord, geschiktheid
om school te houden, om een gunstigen in
vloed op het hulppersoneel te oefenen, in
het algemeen de geschiktheid om in den aan
gewezen kring zoo nuttig mogelijk werkzaam
te zjjn.
Het voorstel ondervond weinig bestrijding.
De voorstanders der vergelijkende examens
beweerden dat zij juist altijd een onderzoek
hadden bedoeld als thans voorgesteld, de
tegenstanders betwijfelden wel of de verge
lijkende examens in den thans voorgestolden
vorm afdoende verbeterd zouden worden, maar
rekenden in elk geval dat de toestand ook
niet slechter werd. De minister had nog het
meeste bezwaar, eigenlijk tegen de toelich
ting van het voorstel.
Het stelsel, dat thans door de Regeering
wordt voorgesteld, komt toch hierop neer,
dat, wanneer burg. en weths. met den dis
tricts-schoolopziener over de voordracht een
stemmig denken, er volstrekt geen vergelij
kend examen plaats heeft. Dit examen komt
alleen te pas, wanneer er verschil van ge
voelen bestaat. In dit geval nu heeft onder
de leiding van den districts schoolopziener
i het onderzoek plaats en wordt de voordracht
door dezen rijksambtenaar vastgesteld. De
I invloed van den schoolopziener op de benoe
ming is dus zeer groot, omdat de voordracht
uit niet meer dan drie personen behoeft te
bestaan. Tot heden is de schoolopziener bp
het opmaken der voordracht gebonden aan
de op het examen verkregen punten. Maar
nu wordt ook nog eone zeer wpdsche formule
er aan toegevoegd, de geschiktheid. De
heor Yan der Kaay zeide in de toelichting
van het amendement dat ook buiten de op
het examen gebleken geschiktheid nog langs
anderen weg hieromtrent gegevens waren
te verkrijgen.
De minister zeide: We moeten kiezen of
deelen, vergelijkende examens of niet, maar
geene halfslachtigheid, waardoor maar al te
zeer eeie willekeurigo wijze van handelen
mogelijk wordt.
De heer Van der Kaay heeft op eene des
betreffende vraag van den heer Roëll ten slotte
zijn voorstel losgemaakt van de toelichting.
In eene volgende alinea van het artikel staat,
dat al wat verder op het bedoelde onderzoek
betrekking heeft, door den Koning bp bestuurs
maatregel geregeld wordt. Hierbij ia de Regee
ring nu aan de toelichting van den heer Van
der Kaay niet gebonden, en kunnen waar
borgen gesteld worden, dat, indien er eenmaal
een examen plaats heeft, ook werkelijk de
rangorde der voordracht naar den uitslag van
dit examen wordt opgemaakt. De beteekenis
van het aangenomen amendement zou dan
alleen deze zijn, dat bij het vergelijkend
onderzoek wat meer dan tot heden meestal
het geval was, op practische geschiktheid
gelet werd, doch alleen voor zooverre die
bjj het examen gebleken is. Ten slotte werd
het amendement met 52 tegen 42 stemmen
aangenomen.
Nog had de heer Vermeulen met betrekking
tot hetzelfde onderwerp een amendement voor
gesteld, waardoor de vrijheid van benoeming
der gemeenteraden zou worden uitgebreid.
De voordracht zou uit minstens de helft der
sollicitanten moeten bestaan, indien het getal
candidaten minder dan 20 bedroeg en uit
minstens 10, indien dit getal meer dan 20 was.
Deze amendementen werden echter terug
genomen toen de heer Kerdjjk in overweging
gaf om volstrekt geen maximum voor de
voordracht te bepalen, en alleen het door de
Regeering v«orgestelde minimum van drie per
sonen te behouden. Dit amendement werd
met de aanzienlijke meerderheid van 81 tegen
12 stemmen aangenomen.
PRIJB DEEBB. COURANT!
Tw Leiden per S meejideal.IS.
fnace per poetI-4A
«Amderlijko Nouuner»«.«5.
De nieuwe cursus van de Hoogere Bur
gerschool voor jongens alhier is begonnen
met het volgende aantal leerlingen: 1ste kl.
44, 2de kl. 35, 3de kl. 35, 4de kl. 29 en
5de kl. 10; te zamen 153.
De nieuwe cursus der Hoogere Burgerschool
voor meisjes is geopend met 116 leerlingen,
verdeeld als volgt: 1ste klasse 20 leerlingen,
•2de klasse 40, 3de klasse 23, 4de klasse 19
-en 5de klasse 14 leerlingen.
Bij de aanbesteding, te Amsterdam ge
houden vanwege het departement Tankoloniën,
werd het minst ingeschreven door de „Leid-
sche Katoenmaatschappij" te Leiden, voorde
levering van div. blauw katoen, a 9671.45;
•dezelfde voor hetzelfde, a ƒ2248.24; dezelfde
voor 1111 st. zwart katoen, a ƒ7888.10;
dezelfde voor div. ongebleekt katoen, a 3530.58;
dezelfde voor 977 stuks zwart katoen a 6839.
Woensdag-middag is aan den hoogleeraar-
directeur, hoogleeraren en leeraren der Indi
sche Instelling te Delft, een lunch aangeboden,
terwijl om 2 uren eene muziekuitvoering werd
gegeven door de stafmuziek van het 4de reg.
infanterie, onder leiding van den kapelmeester
J. G. H. Mann uit Leiden. De matinée was
goed bezocht, terwijl de kapel van den heer
Mann het publiek op een zeer schoon pro
gramma vergastte.
Donderdag-middag werd te Barondrecht
door ds. Fortuin de eerste steen gelegd voor
eene nieuwe doleerende kerk. Thans bezit die
gemeente van 3300 zielen 4 kerken en 5 scho
len, te weten 3 openbare en 2 christelijke.
In de Dinsdag jl. gehouden vergadering
van den Raad der gemeente Oudshoorn werd
tot wethouder herbenoemd de heer L. Piek.
Amendementen op de Schoolwet: De
heeren Hartogh, Van Houten en Rutgers van
Rozenburg hebben voorgesteld, de eerste 43
regels van art. 45 te vervangen door de vol
gende bepalingen:
Door het Rijk wordt over elk dienstjaar aan
de gemeente eene bijdrage verleend van
lo. 50 ten honderd van het overeenkomstig
art. 26, 2de lid, te bepalen minimum (van
onderwijzerstraktementen), verhoogd
a. voor elk hoofd eener school van 91 tot
en met 199 leerlingen met 50;
van 200 tot en met 309 leerlingen met 150
van 310 tot en met 419 leerlingen met 250
van 420 en meer leerlingen met ƒ350;
b. voor elk der onderwijzers, die het hoofd
der school bijstaan, voor zoover die bijstand
volgens art. 24 verplichteud is, voor scholen
■ggscag
NAAR
RUDOLPH LLXDYU.
18) ■-
„Zijt gij niet recht wel, mijn kind?" vroeg
mevrouw Onslow.
„Neen, ik b9n goed gezondmaar
maar.het maakt mij natuurlijk treurig,
dat George nog altijd zoo stil en ernstig is.
Maar, nietwaar, dat zal mettertijd wol ver
anderen en hij weer de oude worden?"
„Natuurlijk," troostte mevrouw Onslow.
„Dus, lieve Edith, gij verbergt mij niet3?Hij
is goed tegen u? Gij zijt gelukkig?"
„Hy is de beste man van do wereld."
Dat was in zooverre bevredigend maar
mevrouw Onslow had toch een gevoel, alsof
iets voor haar verzwegen werd. Zp troostte
zich er mee, dat zp dit wel spoedig zou ont
dekken.
Kort na zpn terugkeer in Shanghai, had
Buchner aanzoek gedaan om de goed betaalde
plaats als eerste boekhouder in het huis van
den heer Francis Morrisson en deze gekregen.
Daardoor was hU dogeljjks, van des morgens
negen tot des namiddags vpf uren, van huis;
het tweede ontbUt gebruikte hü in eene kleine
kamer, welke zjjn principaal voor hem be
schikbaar had gesteld. Zijne collega's ontbeten
gemeenschappelUk, hetzp' in de „Jumor mess"
(tafel voor de jongore ledon van het huis) of
in eene naburige club, waar zp vrienden en
bekenden vonden. De eenzame maaltüden van
Buchner werden spoedig alom besproken. „HU
drinkt," zeide men. Men had medelU'den
met zp'ne jonge vrouw, die natuurlpk daar
onder lUden moest; en in dezelfde mate als
de sympathie der kolonie voor haar rees,
daalde de welwillendheid tegenover Buchner.
DaarbU kwam dat deze op stuitende wpze
gehandeld had tegen de eerste wetten der
wellevendheid, welke in de kolonie streng
werden gehandhaafd. De gehuwde vrouwen
en mannen wachtten nog immer tevergeefs
op het eerste bezoek van de jonggehuwden.
Dezen lieten zich nergens zien. Mevrouw
Onslow, die overal kwam en haar best deed
om anderen vriendschappelUk jegens het jonge
paar te stemmen, deed vorgeefsche moeite
als zU in Buchner's gezondheid eene veront
schuldiging zocht voor zU'n gebrek aan wel
levendheid. Men nam die niet aan. Een man,
dia dagelUks zpne zaken kon behartigen, was
ook in een toestand, om de plichten van het
gezellig verkeer te vervullen. Hp was dit
reeds aan zp'ne vrouw verschuldigd! Maar
het was duidelpk te zien, dat haar geluk hem
weinig ter harte ging. Vroeger was het een
lust haar te ontmoeten; alles aan haar had
toen gelacht en geleefd; nu stemde het
iemand treurig, als hp haar betrokken gelaat
aanschouwde. Buchner kreeg een en ander
door mevrouw Onslow weer te hooren, want
al verdedigde zp hem ook bp andoren, zoo
was zp het toch te zeer met zpne berispers
eens, om niet te trachten hem tot eene andere
houding over te halen en alsnog het ver
zuimde in te halen.
„Ik begrpp niet," zeide zp, „waarom gp
den menschen die kleine genoegdoening niet
wilt geven. Zet u op een namiddag in een
rptuig neder en maak de rondte door
Shanghaiin drie uren en met een paar dozpn
visitekaartjes hebt gp alles gedaan, wat men
van u verlangt."
„Later," antwoordde Buchner kortaf.
Mevrouw Onslow liet echter niet af en
herhaalde haar voorstel zóó lang, tot Buchner
ongeduldig werd.
„Ik weet niet waarom gp mp dwingen
wilt de menschen op te zoeken, die mp toch
maar uit genade en barmhartigheid ontvan
gen. Ik verwensch hun medelp'denOf wenscht
Edith het?"
Edith uitte in het algemeen slechts zelden
eenigen wensch. Zp was eene terughoudende,
stille vrouw geworden, die over niets klaagde,
die op de vragen van mevrouw Onslow over
de oorzaak liarer treurigheid ontwpkende
antwoorden gaf, maar reeds meermalen door
hare oude vriendin met roodgeweende oogen
was aangetroffen.
„Wat deert u toch?" vroeg mevrouw
Onslow. „Stel toch vertrouwen in mp en zeg
mp', wat u deert. Ik ben eene oude, ervdlen
vrouw; misschien kan ik helpen."
„Mp deert niets," antwoordde Edith. „Ik
ben alleen treurig, omdat ik geloof, dat George
ziekelpk is. De groote man is als een kind;
des avonds kan hp niet slapen, en des mor
gens, als hp opstaat, is hp moe en terneer
geslagen. Ik weet niet wat het einde zal
zpn. Ik doe, wat ik hem in de oogen kan
lezen, en hp is daar dankbaar, zeer dankbaar
voor. Maar ik zie wel dat hp niet gelukkig
is. Is dat met genoog om mp treurig te
doen zpn?"
Wordt vervolgd.)
