N'. 8836.
Woensdag 5 December.
A°. 1888.
geze (Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van (gen- en feestdagen, uitgegeven.
Dit nommer bestaat uit TWEE
Bladen.
Eerste Blad.
Leiden, 4 December.
Feuilleton.
EEN SCHOON LAND VOOR VREEMDELINGEN.
LEIDSCH
PRIJS DEZER COURANT:
Yoor Leiden per 3 maanden1.10.
Franco per poat7.Y.V.. 1.40.
Afzonderlgke Nommera..7..7J0.05.
PRIJS DER ADVERTENTIEN;
Van 1—6 regele 1.05. Iedere regel meor/0.17i.
Grootere letters naar plaatsruimte. Voor het in-
caseeeren buiten de stad wordt 0.10 berekend.
De Commissie voor do Volksbijeenkom-
eten kan er op bogen dat de gisteren door
liaar in het leven geroepen soirée ten voor-
deele van het St.-Nicolaasfeest aan onvermo
gende kinderen, in alle mogelijke opzichten
uitstekend geslaagd mag heeten.
De Stadszaal was flink bezet door een uit
gelezen en tevens zeer dankbaar publiek.
Zoowel de uitvoering der Symphonie van
L. Van Beethoven als van andere stukken
onder directie van den heer M^nn werd warm
toegejuicht; het „Loin du Bal" van E. Gillet
werd gebisseerd.
Ook mej. Maria Speet mocht zich verheu
gen in een algemeenen bijval. Van haar werd
eveneens een bisnummer verzocht, aan welk
verlangen z(j met welwillendheid gehoor gaf.
Het leeuwenaandeel der toejuichingen mocht
echter onze welbekende, beschaafde komiek
de heer Willem Van Zuylen, erlangen. Met
zijne geheel nieuwe voordrachten had hij een
uitbundig succes, terwijl hp met het meer
gemoedelijke „Brug omhoog" van prof. Stokvis
zich ook deed kennen als een gevoelvol reci-
tator. Aan de luidruchtige toejuichingen, welke
hem ten deel vielen, hadden wij te danken
„Eene eerste liefde", waarmede hp het publiek
als toegift verraste.
Het is zoader twijfel dat het aanstaande
feest even genoeglijk voor onze arme kleinen
zal zijn als de avond van gisteren dit geweest
is voor de meergegoeden en rijken.
Heden is te 's-Hage geslaagd voor de
akte gymnastiek middelbaar onderwijs de heer
L. H. Hamerslag, van Leiden.
De dames Van de Pavord Smits en
Doeff alhier hebben heden te Utrecht met
goed gevolg het examen van apothekers
bediende afgelegd.
De Eerste Kamer kwam gisteravond te
acht uren bijeen in korte zitting, waarin mede-
deeling werd gedaan van de ontvangst der tot
hiertoe door de Tweede Kamer aangenomen
wetsontwerpen, waaronder de vaststelling der
Indische begrooting voor 1889, welke naar
de opnieuw saamgestelde afdeelingen werden
verzonden.
Mr. O. W. Star Numan, griffier der Kamer,
verzocht per adres verlof om de openbare be
trekking van curator van de Leidsche hooge-
school, waartoe hp benoemd is, te mogen aan
nemen, waarvoor hp, op grond van z\jne
instructie, de toestemming der Kamer noodig
heeft.
Dit adres werd in handen gesteld van de
heeren Van Akerlaken, Van Naamen Van
Eemnes en Verliepen.
De vergadering ging daarna uiteen,
In de heden door do Tweede Kamer ge
houden zitting is besloten het wetsontwerp
op den boterhandel Donderdag over acht dagen
in de afdeelingen te onderzoeken.
Uitvoerig werd beraadslaagd over de ont
werpen tot bekrachtiging van provinciale hef
fingen in Friesland (kanaalrechten); drie
daarvan zpn er aangenomen, maar verworpen
is met 46 tegen 42 stemmen de heffing voor
het kanaal Nieuwezplen Harlingen.
Naar wy vernemen, is door het geheele
personeel der fabriek van Van Houten's cacao
te Weesp aan den eigenaar dier fabriek een
prachtig huldeblpk overhandigd by gelegen
heid van diens 12'/j jarig huwelijksfeest.
Dit huldeblijk bestaat uit eene monumentale
voorstelling in zilver, op marmeren, rpk met
zilver gemonteerd voetstuk, onder een kolos
salen glazen stolp geëtaleerd op blauw fluweel.
Het personeel der fabriek is daarby op
allegorische wy'ze voorgesteld door eene graci
euze statuette, welke met do eene hand hot
naamcyfer der jubilarissen omkranst, en met
de andere hand een kloeken cacao-tak in
vermeil triomfantelyk omhoogheft, als bewys
van het succes, waarmede de cacao-fabriek
gewerkt heeft. De statuette is omgeven van
huwelykssymbolen en attributen van handel
en ny verheid, te zamen vormende eene vrooiyk
geconcipieerde allegorische groep.
Op het voetstuk zyn prachtige, met guir
landes getooide medaillons aangebracht, terwpl
ter weerszyden élégante zilveren vazen de
wierook der hulde doen opstygen.
Conceptie en uitvoering van dit monument
maakten uit artistiek en technisch oogpunt
beide op iederen beschouwer een allerguns-
tigsten indruk. Het is ontworpen en vervaar
digd in de Koninklpke Nederlandsche fabriek
van gouden en zilveren werken der heeren
J. M. Van Kempen Zonen, te Voorschoten.
Wy waren dezer dagen in de gelegen
heid een bezoek te brengen aan het onlangs
heropende Instituut „Noorthey", dat vóór
eenige jaren in bloeienden toestand gevestigd
was in de gemeente Veur, maar thans door
het Genootschap overgebracht is geworden naar
den huize „Groot Stadwpk", by Voorschoten,
waar in vroeger jaren onder leiding van de
juffrouwen Wundt en Dupui de algemeen be
kende meisjeskostschool govestigd was. Al
hoewel gedurende geruimen tpd by de leden
van het Genootschap het denkbeeld had be
staan Noorthey wederom te doen herleven
op zpne oude plaats, waar, onder leiding van
den stichter, Potrus De Raadt, en later van
den heer J. H. Kramers, zoovele zoons uit
de eerste familiën van ons land hunne op
leiding hadden genoten en wplen Z. K. H.
Prins Willem van Oranje een drietal jaren
vertoefde, vond men, by nader inzien, het oude
gebouw ongeschikt en voldeed het huis van
Groot Stadwpk, gelegen te midden van een
lommerryk geboomte, aan den straatweg van
Leiden naar Voorschoten, veel beter aan de
eischen, die tegenwoordig gesteld worden voor
eene goede inrichting van een instituut. Doch
ook hier viel veel te wyzigen en te verbete
ren, en dat het Genootschap in dit opzicht
niet karig te werk is gegaan, bewpst wel het
nieuw aangebouwde gedeelte: de bibliotheek
kamer, ziekenkamer, flinke badinrichting en
biljartkamer, terwpl een afzonderlpk gebouw
verrezen is voor timmermanswerkplaats en
gymnastiekzaal en aan de andere zyde van
het huis een geheel vrystaand gebouw, waar
eventueel besmetteiyko zieken eene goede
verpleging zullen vinden. Voegen wy hieraan
toe dat ook de luchtige, ruime slaapkamers,
vroolyke leerkamers, de schoone eetzaal en
de gezellige huishoudkamer keurig net zyn
gerestaureerd, dan kan men zich voorstellen
dat het doel, wat de inrichting zelve betreft,
volkomen is bereikt
Doch hiermede was de taak van het Ge
nootschap niet voltooid. Noorthey moest her
leven, niet alleen in naam, maar ook in den
geest van den stichter en al moest de vorm
worden veranderd en verbeterd, het karakter
van het oude Noorthey, wat onderwps en
opvoeding betreft, zooals De Raadt dat ge
wild heeft, zou blyven. Het is hier de plaats
niet om over dit punt verder uit te weiden;
alleen mogen wp wpzen op het hoofdbeginsel
van De Raadt, dat zich uit in het godsdien
stige: vryheid van onderzoek in oprechten
christenzin, en in het opvoedkundige: opvoe
ding hooger te stellen dan onderwps. Noorthey
moest in de plaats treden van het ouderiyk
huis en tevens gelegenheid verschaffen tot
het opdoen van grondige kennis.
Niet gemakkelyk wa3 het voor het Genoot
schap voor het herboren Noorthey een ge-
schikten directeur te vinden, doch wy zpn
er van verzekerd dat zyne keuze geene slechte
geweest is, toen het de leiding van het In
stituut opdroeg aan dr. A. H. Raabe, in
vroeger jaren directeur van eene bloeiende
inrichting te Utrecht. Wp twpfelen er dan
ook niet aan of do naain van dr. A. H.
Raabe geeft oen genoogzamen waarborg dat
de ernstige studie niet zal worden verwaar
loosd, en dat de jongelieden, aan zpne zorgen
en aan die van zpne echtgenoote toever
trouwd, in Noorthey zullen vinden wat De
Raadt heeft gewenschteen huis van opvoe
ding in den waren zin des woords. (Haarl. Crt.)
Omtrent de verkorting van den dienst
tijd der miliciens, zegt de minister van oorlog
in zpne memorie van antwoord, dat die maat
regel door den vorigen minister werd ont
worpen, met de bedoeling om de militieplich-
tigen, waaruit kader zou kunnen gevormd
worden, aan te sporen, zelf hun dienstplicht
te vervullen, en voorts proefondervindelpk te
doen uitmaken, hoe ver men mot de daarop
gestelde premie verkorting van den oefe
ningstyd zou kunnen gaan.
Een en ander hield verband met de door
dien minister in het leven geroepen vrpwillige
oefeningen in den wapenhandel van jongelieden
van 17 19-jarigen leeftpd, terwyi de verkor
ting van den oefeningstyd in het eerste jaar
tot 4 maanden slechts als eene uitbreiding
van een sedert 1874 toegepast beginsel be
schouwd moet worden.
Op dit oogenblik is de bedoelde maatregel
nog slechts toegepast ten aanzien van de
lichting van 1888 en derhalve nog te kort in
werking geweest om op voldoende gronden
over de uitkomsten te oordeelen.
Wat de vry willige oefeningen in den wapen
handel betreft, daaraan is gedurende den
eerstgehouden cursus door ongeveer 2500
jongelieden van 17 19 jaar deelgenomen.
Over het algemeen zyn daarby bevredigende
uitkomsten verkregen.
Uit dien hoofde heeft de minister gemeend,
de vorenbedoelde oefeningen volgens de door
zyn ambtsvoorganger daarvoor getroffen rege
ling ook dezen winter te kunnen doen plaats
hebben, als eene voortzetting van de beoogde
proefneming. Tegen eene uitbreiding dier
regeling heeft hp evenwel ook omdat het
slechts eene proefneming geldt vooralsnog
bezwaar.
Vrees „dat by ruime toepassing en gebruik
making van de bewuste voordeelen in sommige
plaatsen eene geheele ontbinding der corpsen
daarvan het gevolg zou wezen", behoeft voor
alsnog niet te bestaan. Immers, voor eene
vormindeling van den oefeningstyd tot vier
maanden, in het eerste dienstjaar, komen
4)
Tegenwoordig zal hp daarover anders den
ken. Stel: de man heeft 3 millioen franken
verworven en nu rekent hij uit: „Als ik in
mpn Kanton terugkeer, dan zal men mp onge
veer 30,000 franken per jaar afnemen. Dat is
nog al duur voor het genoegen van te wonen
in een land, waar ik maar weinig kennissen
meer heb, waar de levenswpze zeker niet meer
is, zooals die in myne jeugd was, enz." Hy
biyft weg, en Waadtland, dat te veel eischte,
krygt niets, en de man, die 100,000 franken
in het land zou verteerd hebben, doet dat nu
in een ander land.
Wil iemand op zpn ouden dag volstrekt in
het vaderland terugkomen, dan zal hp wel
zorgen dat hp er komt met eene vreemde
aationaliteit; zoo men hem dan zou belasting
ten betalen over dat gedeelte van zpn fortuin,
ff niet binnen de grenzen van het Kanton
gt, dan heeft hp zich slechts op zpne vreemde
aturalisatie te beroepen en al de logement-
ouders van het Kanton zullen als één man
pstaan ter zpner bescherming. Zp zullen het
asteel van Lausanne bestormen met den
kreet„In 's hemelsnaam, raak niet aan de
vreemdelingen; gy jaagt ze op de vlucht 1"
Misschien ook zal de rykgeworden Waadt-
lander terugkomen zonder eene vreemde natio
naliteit te hebben aanvaard. Hy zal zich aan
de belasting onderwerpen voor de weinige
jaren, welke hy nog te leven kan hebben,
maar hy zal zyne kinderen, in 't-buitenland
geboren en opgevoed, en niet door gewoonte
aan het geboorteland der ouders verbonden,
daar laten; liever dan hen beroofd te zien
van een groot deel van het vermogen, dat
hy met moeite voor hen verworven heeft.
Daar, in het groote land, waarin zy geboren
zyn, staan alle loopbanen voor hen open, en
ook de militaire te land of ter zee, waarby
men vanzelf vooruitkomt als men oppast. Na
zpn dood gaat het vermogen het land uit,
naar zyne kinderen, en het land profiteert er
niot meer van.
Vroeger kregen de Zwitsers, die hun land
om de eene of andere oorzaak verlieten, het
heimwee. Thans verhuizen zij naar Amerika,
zonder een terugblik naar hun bergland. Nooit
is het ubi bene ibi patria zóó de waar
heid geweest als tegenwoordig. Men zou die
spreuk vertalen kunnen door: Ik biyf daar,
waar ik geld kan verdienen; waar men mpn
geld afneemt, daar ga ik weg.
Het is dus niet zonder gevaar, zekere klasse
van ingeborenen, vogels met gouden voeren,
al te veel te willen plukken.
De voorstanders van art. 17 spotten met
de voorspiegeling van gebeurlykheden als
waarvan hierboven eenige genoemd zpnen zy
zien voorbp wat al gebeurd is, wanneer zy
hun kiezers geruststellen door te verzekeren
dat daar, waar progressieve belasting is inge
voerd, die vreeselyke dingen niet zyn voorge
komen. Helaas 1 wy hebben op Winterthur te
wyzen, waar de groote industrie gevaar loopt
te verdwpnen door de overdryving van pro
gressieve belasting. Een Zwitser, die buitens
lands heel wat kapitaal had verzameld, komt
in Winterthur terug en wil er opnieuw aan
het werk gaan. Men wilde hem belasten naar
zyn vermogen. Hp verklaarde dat hy dan niet
zou blpven; men transigeert, hp eindigt met
40,000 franken 's jaars aan te bieden. Hij had
eigenlpk meer moeten betalen, maar 't was
zyn uiterste bod. Men vond de som te mooi
om die los te laten. Behalve dat nu aan de
wet ieder jaar door deze transactie ontrouw
wordt gepleegd, heeft men zich bovendien een
weinig afhankelpk gemaakt van den man, die,
wanneer sommige dingen niet naar zyn zin
gaan of geschikt worden, met weggaan dreigt.
Is het eene democratische wet te noemen, welke
tot zulke concessies voert, enkel omdat een
man ryk is?
De radicalen en socialen, die aan het roer
komen, lachen de bezorgden uit, wanneer zp
waarschuwen togen het gevaar, dat dreigt
door van de gefortuneorden te veel te vragen.
Zp antwoordenDo Staat heeft voor alles te
zorgen, zich met alles te bemoeiende Staat
behoeft niet te vragenhy tast naar zpne be
hoeften in de beurs der rpke belastingbetalers.
De gevolgen van zoodanige wetten, op zoo
danige wpze toegepast, moeten noodlottig zyn
voor de gansche samenleving. De vrygevigheid
en toewpding aan de belangen en behoefton
der lydende klassen wordt in de burgers uitge
doofd en de vaderlandsliefde, zonder welke een
klein land zich niet staande kan houden, gaat
er mee te gronde.
Er wordt nu overlegd of van de 263 contri-
buabele Waadtlanders, één vierde ongeveer
van hunne inkomsten zal worden genomen.
Waarom niet drie-vierden? Al hetgeen is aan
gevoerd ten behoeve van één vierde, kan met
evenveel grond voor drie-vierden worden te
berde gebracht. Waarom zou men niet zeggen
van den man, die 40,000 franken inkomen
heeft, dat hp genoeg overhoudt als men hem
30,000 franken afneemt?
(Slot volgt.)
