adsistentschap bij dit vak noodig. Daarvoor
is by dit onderdeel 1000 uitgetrokken.
Het physiologisch laboratorium is te klein
geworden voor het sinds zyne stichting vier
voudig toegenomen aantal studenten. De noo-
dige werkkamers voor electrische en acustische
proeven ontbreken, en de collegekamer is ook,
b\j splitsing en verschikking dor lesuren, onvol
doende. De bedoeling is thans deze laatste
behoefte te bevredigen door aanbouw van eene
tweede collegekamer met een kelder en eene
kleine kamer voor wetenschappelyke onder
zoekingen van den hoogleeraar. Daarvoor
wordt ƒ7300 uitgetrokken.
Eene reorganisatie van het personeel in het
stads-, provinciaal-, en academisch ziekenhuis
te Groningen is voorgesteld. Thans is de ver
zorging opgedragen aan 9 mannoiyke en 8
vrouwelijke bedienden, terwyl voor nacht
waken en buitengewone hulp andere personen
tydelyk in dienst worden gesteld. De ver
pleging op dien voet laat veel te wenschen
over. Er zullen nu worden aangesteld: eene
huismeesteres, twee hoofdverpleegsters en 24
andore verpleegsters, die zich tot levenstaak
hebben gesteld hulp aan zieken te verleenen
en die daarvoor eene goede opleiding hebben
genoten. De kosten, met inbegrip van het
traktement van den ziekenvader (of moeder),
thans bedragende ƒ8149, zullen stygen tot
ƒ13,371.
Herhaaldeiyk is sedert 1877 geklaagd over
de gebrekkigheid van de inrichting van het
natuurkundig laboratorium, dat tot dusverre
in eenige bovenlokalen van het universiteits
gebouw te Groningen gevestigd is. De nood-
zakelykheid van een nieuw gebouw ig niet
meer te ontkennen. Met het departement van
financiën is overleg gepleegd tot het bekomen
van een aan het Ryk behoorend terrein, in
do nabyheid van het Reitdiep.
Het nieuwe gebouw, dat daarop te stichten
is, zal omvatten eene collegezaal, eene instru
mentkamer, eene balanskamer, vier laboratoria,
twee oefeningslaboratoria, eene ruwe werk
plaats, eene werkkamer en eene studeerkamer
voor den hoogleeraar enz. De kosten van den
bouw worden goraamd op ƒ83,500. Daarvan
wordt thans een eerste termyn ad 23,500
uitgetrokken.
Omtrent de 20,000, in 1888 beschikbaar
gesteld voor subsidiën aan inrichtingen van
tandbouw-vakonderwps wordt medegedeeld
dat by het opmaken der begrooting van 1889
was, naar aanleiding van het overleg met de
landbouwcommissie aan do Maatscliappy van
Weldadigheid te Frederiksoord, ten behoeve
var. de door haar opgerichte boschbouwschool
een subsidie van 2500 verleend. Op de
overige aanvragen kon nog geeno beslissing
worden genomen.
De Hollandsche Maatschappy van landbouw
was nog niet geslaagd in het vinden der noodige
gronden voor het stichten eener leerhoeve
van zuivelbereiding in de provincie Zuid-Hol
land. Van deze Maatschappy worden nadere
inlichtingen tegemoet gezien.
Eene aanvrage van de Friesche Maatschappy
van landbouw voor de oprichting eener zui-
velschool te Bolsward zou reeds tot eene gun
stige beschikking hebben geleid, ware het
niet dat deze Maatschappy het door haar
noodig geacht bedrag, na de in 1887 gedane
aanvrage, zeer aanzienlyk had verhoogd. Het
overleg wordt inmiddels voortgezet.
Na ernstig onderzoek is de minister tot de
overtuiging gekomen dat, hoezeer ook de
toestand de aandacht dor Regeering verdient,
eene wetteiyke regeling van het zeevaartkundig
onderwys niet op den voorgrond behoeft te
treden.
De vraag is mede overwogen en zal nog
nader een punt van overweging uitmaken, of
wottelyko voorziening tegen het in dienst ne
men van ongediplomeerde gezagvoerders of
stuurlieden wenscheiyk moet worden geacht.
Het komt den minister echter voor, dat, hoe
het antwoord op deze vraag luiden moge,
vóór alles meerdere en betere gelegenheid tot
voorbereiding voor de examens, zoowel voor
hen, die zich aan de grootevals voor degenen,
die zich aan de kleine vaart wyden, nood-
zakeiyk is.
Tot dat einde wenscht de Regeering be-
st&ande particuliere of gemoenteiyke zeevaart
scholen op ruimer schaal te steunen dan tot
dusver, en dien steun ook nader uit te strek
ken tot onkele scholen, waarvan de oprichting
nader noodzakeiyk mocht biyken. Aan de
toekenning van het subsidie zullen mitsdien
voorwaarden worden verbonden, welke hoofd-
zakeiyk zullen booogen:
lo. dat in de gemeente, waar de zeevaart
school gevestigd is, voldoend lager onderwys
worde gegeven in de vakken, welke voorna-
melyk voor den zeeman van belang zyn, ook
in die vreemde talen, waarvan de kennis voor
hem onmisbaar is;
2o. dat er behooriyk toezicht op de zesvaart-
school worde uitgeoefend;
3o. dat het leerplan, de verordening op het
getal en de jaarwedden der onderwyzers aan
de zeevaartschool, alsmede de jaarlyksche be
grooting van kosten aan de goedkeuring der
Regeering worde onderworpen.
Voor 1889 is voor deze subsidiën 10,000
uitgetrokken.
Onder de uitgaven ten behoeve van het
lager onderwys trekken de buitengewoon
hooge kosten voor de opleiding van onder-
wyzend personeel byzonder de aandacht, en
wel in de eerste plaats de opleiding aan Ryks-
kweekscholen voor onderwyzers. De opleiding
van eiken onder wyzer, die aldaar gevormd is,
kost, biykens de resultaten van de laatste jaren,
den Staat 3500. Ernstig wordt overwogen of
reeds by het einde van den thans loopenden
cursus eone dier scholen zal kunnen worden
opgeheven doch, ten einde die kosten eenigs-
zins te verminderen, wenscht de minister, voor
zooveel die scholen betreft, het daarheen te
leiden dat, met wyziging der regelen voor
die inrichtingen, vastgesteld by kon. besluit
van 28 Mei 1879 (Stsbl. No. 105) aan de
kweekelingen geene huisvesting en verpleging
voor rekening van het Ryk meer worde ver
schaft. By het ontwerpen der bestaande rege
ling gaf het schooltoezicht reeds te kennen
dat het afschaffen van de zoogenaamde
beurzen voor kweekelingen leiden kon tot
een gezonder toestand, welke verwacht werd
als er geen gebrek aan onderwyzers meer zou
bestaan.
Daar intusschen in de gemeenten, waar
Rykskweekscholen bestaan, ook normaallessen
worden aangetroffen, met een voldoend getal
kwoekelingen, aldaar woonachtig, die de Ryks
kweekscholen kunnen bezoeken, ware het
doel, met de in 1887 in de Regeling voor
de Rykskweekscholen gebrachte wyziging be
oogd, spoediger en beter bereikt door afschaf
fing der beurzen, waarvan het gevolg zou
zyn dat alleen jongelieden, wier ouders ge
noegzaam bemiddeld waren om zeiven de kosten
te dragen, toegang tot de Rykskweekscholen
zouden verlangen. Sedert het aantal onder
wyzers, die in het bezit eener akte van be
kwaamheid zyn, doch geene plaatsing kunnen
vindeD, jaarlyks toeneemt, is er geene vol
doende reden meer om het stelsel van
beurzen by de kweekscholen, zy het ook dat
het strekt ter vervanging van een internaat,
te handhaven. De minister acht het daarom
wenscheiyk, met ingang van den cursus
1889 1890, geene toelagen voor huisvesting
en verpleging van kweekelingen, opgeleid by
de Rykskweekscholen voor onderwyzers,
meer beschikbaar te stellen, met dien ver
stande, dat de thans aanwezige kweekelingen
de hun verleende beurzen behouden, totdat zy
de inrichting verlaten en de toegelatenen tot
den cursus 1888 1889 daarvan alsnog in het
bezit worden gesteld.
Over het geheel valt daardoor voor het
jaar 1889 een bedrag van 28,000 vry.
Onder de gesubsidiëerde kweekscholen voor
onderwyzeressen zyn er tweo, die van Haarlem
en Arnhem, geene gemeente instellingen, doch
geheel van particulieren aard. Volgens art. 90
van de wet op het lager onderwys is voor
het verleenen dezer subsidiën een uiterste ter
myn toegestaan tot 1 November 1890. De
minister meent echter dat, zoolang niet de
bydragen aan bijzondere kweekscholen door
de wet zyn geregeld, niet langer uitzondering
behoort te worden gemaakt voor de twee hier
genoemde scholen. Ten einde echter het be
stuur der scholen bekwamen tyd te geven
om de door het vervallen der subsidiën noo
dige voorzieningen te nemen ten opzichte van
het finantiëel beheer, wordt voorgesteld de
subsidiën nog te verleenen tot 1 September
1889, waarvoor 9333.33 wordt uitgetrokken.
De post voor Ryksnormaallessen is ver
minderd met ƒ50,000.
Onder de bestaande omstandigheden schynt
het raadzaam de normaallessen gaandeweg te
beperken en allereerst niet langer de inrich
tingen te behouden, die een te gering aantal
kweekelingen tellen om hare instandhouding
te wettigon. Ook zyn op een aantal plaatsen
aan de normaallessen voorbereidende klassen
verbonden, die zonder gevaar kunnen vervallen.
Vermindering der buitensporig hooge bedragen,
die in de laatste jaren aan de opleiding van
onderwyzors werden besteed, wordt ook om
finantiëele redenon dringend vereischt. De
Regeering is voornemens in deze richting mot
kracht werkzaam te zyn. Hot overleg, daarom
trent met de inspecteurs van het lager onder
wys gepleegd, is evenwel nog niet ten einde
gebracht.
De toelagen ten behoeve der arrondisse-
ments-bibliotheken en onderwyzersbyeenkom-
sten zyn teruggebracht tot 75 per jaar,
waardoor ƒ3000 is verminderd.
Het subsidie aan de kweekschool voor be-
waarschoolhoudoressen te Lelden, groot 5000,
stelt de minister voor om ook slechts te ver
leenen tot 1 September 1889; het artikel is
derhalve verminderd met ƒ1666.6672-
Gememyd NUaw*.
Het Schuttersveld was gisteren
wederom de kampplaats voor de liefhebbers
van 't cricketen. Begunstigd door een prachtigen
herfstdag, had er een cricket-match plaats
tusschen de Leidsche cricketclubs „Sixteen"
en „Achilles".
Hoewel de toebereidselen voor het 3-Octo-
ber-feest reeds druk gemaakt worden, vond
men toch nog een plekje om de match te
houden, ofschoon de fielders veel last had
den van balken, greppen en paaltjes.
Achilles" won de toss en koos het eerst
aan bat te gaan. Doch vóór zy begon, kwam
de veldwachter van Oegstgeest met het verzoek
geen uitbundig geraas te maken, om de
Zondagsrust niet te storenvandaar dat er
by de match weinig aangemoedigd werd.
„Achilles" maakte in de eerste innings 34
punten en „Sixteen" 42. De tweede innings
was voor „Achilles" ongelukkiger; zooveel
hoop de leden 's morgens nog op de over
winning hadden, zooveel te spoediger kwamen
zy tot de overtuiging dat zy de nederlaag
zouden lyden. „Sixteen" spande zich nu eens
iner werd fast geboweld en uitstekend ge
field. „Achilles" bracht het aantal punten nu
slechts op 22.
„Sixteen" moest dus nog 15 punten maken
om de match te winnendeze waren spoedig
gemaakt. De uitslag was dan ook dat „Sixteen"
won met 2 punten en 9 wickets.
„Alle goede dingen bestaan in
drieën," naar veelal wordt gezegd.
Dit schynt ook het geval te zyn met de
concurrentie en het reclame-maken op cacao-
gebied.
Men ziet immers in onze gemeente goede
renwagens van verschillende spoorwegmaat-
schappyen en niet te vergeten ook de meer
sierlyke tramrytuigen elk voorzien van een
bord, waarop óf KorfFs, óf Driessen's, öf Van
Houtens's cacao wordt aangeprezen als het
beste en goedkoopste der cacao-soorten.
Of de leuze van den cacao-fabrikant, die
met deze wyze van reclame-maken begon,
in dezen óók geweest is „alle goede dingen
bestaan in drieën," betwyfelen wy.
En welk een geluk dat hier slechts éóne
tramlyn isl Anders zou men inderdaad niet
weten in welk rytuig men plaats zou moeten
nemon, nu het „Station-Breestraat-Hoogewoerd-
Plantage" vervangen is door eene cacao-ver-
heeriyking. Hoevelen zouden dan door de
cacao op een dwaal„spoor" worden gebracht
Een koopman uit Rietveld kocht
jl. Vrydag op de Leidsche markt twee jonge
runderen voor 120 van een landbouwer uit
Haarlemmermeer. De afspraak was 's morgens
te 11 uren leveren en betalen.
De kooper ontvoerde ze echter toen de ver-
kooper zich even had verwyderd, doch de
dryver, onderricht dat de zaak niet zuiver
wa3, bracht ze weer by den verkooper terug,
toen de gezagvoerder van de Woerdenscho
boot ze niet had willen laden. De eigenaar
besteedde ze toen by een landbouwer te Lei
derdorp met het doel om ze in de volgende
week weer ter markt te brengen.
De quasi-kooper scheen daarmede geen ge
noegen te nemen en nam do vryheid Zaterdag
middag naar de weide te gaan, waar de run
deren liepen, en ontvoerde ze.
De politie, die van dit feit kennis bekwam,
liet hem voorloopig stilletjes zyn gang gaan,
maar nam onderweg de runderen in beslag en
den koopman in arrest, wegens diefstal van
vee uit de weide. By zyn verhoor beweerde
hy dat hy die runderen had betaald, maar de
waarnemende burgemeester had vooraf den
eigenaar uit Haarlemmermeer ontboden en
tegen dit kruisvuur van verhooren was de man
niet bestand.
Waarschynlyk is hiermede een lid van de
oplichtersbende, die het er op toelegt om te
koopen zonder te betalen, in de val geloopen.
Uit het water aan de Waldeck-
Pyrmont kade, te 's Hage, is Zaterdag-ochtend
opgehaald het lyk van een timmerman, sedert
Maandag nacht vermist. Op het lyk werd be
vonden eene flesch met jenever. In den avond
van Maandag was de verdronkene aan het
politiebureel op de Groenmarkt wegens dron
kenschap in bewaring geweest.
Het aantal beklaagden, die eigen-
lyk nog op de schoolbank in stede van op
de bank der beklaagden in eene rechtzaal
behoorden te zitten, neemt in den laatsten tyd
by de Haagsche rechtbank onrustbarend toe.
Heden was 't weer een ventje van 12 jaren
uit Oegstgeest, dat door zyne moeder by de
autoriteiten was aangeklaagd, omdat by haar,
door zyne tallooze oneerlykheden, tot den
bedelstaf bracht.
Nu stond hy terecht wegens oplichtery van
dweilen en luiwagens, welke voorwerpen hy
op naam, doch buiten medeweten zyner moe
der had gehaald en daarna verkocht, ten einde
in 't bezit te komen van kermisgeld.
Subst.-officier, mr. baron De Vos Van Steen-
wyk, vorderde opzending van den knaap naar
63n Ryksopvoedingsgesticht voor den tyd van
6 jaren.
De moeder, ter terechtzitting als informants
gehoord, betuigde thans haar leedwezen de
klacht te hebben ingediend en gaf te kennen
dat zy haar zoontje, dat thans werk had by
een tuinman, toch maar liever by zich zou
houden, hetgeen haar eene ernstige vermaning
van den subst.-off. op den hals haalde, die
haar beduidde dat de justitie er niets op ge
steld is kinderen voor den rechter te roepen
en zulks niet doet dan na herhaald aandringen
van de ouders.
Daarna stond terecht eene „dame", die in
een magazyn te Leiden, waarin de goederen
op afbetaling kunnen gekocht worden, inge
slagen had6 stoelen, een tafel, een spiegel,
een ledikant, een waschtafel en een kachel,
en dip meubelen verkocht toen zy degeheele
koopsom nog verre van betaald had. En in
die magazynen geldt de regel dat de goederen
eerst dan het eigendom worden van hen, die
ze op af betating inslaan, wanneer de koopsom
tot den laatsten cent is betaald.
Bekl. beweerde onkundig te zyn geweest
van deze bepaling, althans haar niet goed
begrepen te hebben, doch de koopman ver
klaarde nadrukkeiyk haar de zaak goed uit
gelegd te hebben en, toen zy den winkel
verliet, den indruk te hebben gekregen, dat
zy de bepaling zeer goed begreep.
Het Openb. Min. vorderde wegens verduis
tering drie maanden gevangenisstraf.
In beide zaken uitspraak over acht dagen.
Een ongeveer zesjarig knaapje,
dat Zaterdag jl. naby den aschstaal te 's Hage
was gaan spelen, keerde 's avoDds niet in de
ouderlyke woning terug. Vermoedelyk is het
spelende in het ververschingskanaal geraakt.
Zondag ochtend althans werd hetlykje daaruit
opgehaald.
Daar er herhaaldelyk kogels
in de cellulaire gevangenis te Scheveningen
terechtkomen (o. a. onlangs een in de woning
van een der bewakers) is het schieten op een
6-tal banen van het regiment grenadiers en
jagers verboden en zullen er in andere rich
ting nieuwe banen worden aangelegd.
De trein v a n h e t Centraal sp oor,
welke Zaterdag om 12 uren het station Utrecht
binnenreed, heeft den conducteur van het
Rynspoor Ten Hoff beide handen afgereden.
De man hielp den trein naar Leiden rangeeren,
verliet zyn waggon, struikelde, viel en ge
raakte daardoor onder den voorbystoomenden
trein van het Centraalspoor.
Een hevige brand woedde Zaterdag
te Ooy, onder Zevenaar. De hofstede van den
landbouwer H. Weyers ging met al wat er
zich in bevond, alsmede met 28 varkens en 3
kalveren, in de vlammen op. Met moeite en
ongekleed werden de bewoners gered. De
oorzaak is niet bekend. Alles was verzekerd
in de assurantiemaatschappyen te Tiel en
te Oudewater.
In den nacht vsn 20 op 21 Sep
tember heeft eene ontploffing plaats gehad in
eene Belgische buskruit-fabriek te Esquerdes,
niet ver van Saint-Omer, in de vallei van do
Aa. Te halftwee werd door werklieden, die
in eene naburige loods werkzaam waren, brand
ontdekt in een gebouw der fabriek, waar zich
op dat oogenblik niemand bevond, doch 1500
kilo meliniet geborgen lagen. De directeur en
de ingenieur, onmiddellyk gewaarschuwd,
lieten alle gebouwen ontruimen. Voor het
overige scheen er niets aan den brand te doen
te zyn, en te drie uren had de ontploffing
van het meliniet plaats, waarvan de knal drie
uren in het rond gehoord werd. Er zijn vyf
gebouwen vernield en zeven huizen door brand
