N°
3J[aaii<lag 527 Augustus.
k\ 1888.
<§eze fëourant wordt dagelijks, met uitzondering
van (§pn- en feestdagen, uitgegeven.
-
Eerste Blad.
Nederlands gezag in Indië.
F'euilleton.
MICA.
OTP
O is/-.
BEUS D2C2BB GOUBjLHT:
'Voor Ltidaü pox 8 maanden../UI.
Franco por pasfc.1.45.
A£StoiiderI^ke Kommer»,.9 0.05.
PBLUB DEE ADYEETENTOINJ
Taa 16 xtgeb 1.05. Iodaxa ragal near/A.!*!»)
6rooter» leUexa war pEatnrvbnto. Too* Ml lew
oaeceeren buiten de atad wordt 0.10 btarakasE'V
Met 1 September begint een nieuw
kwartaal van het Leidsch Dagblad.
Zij, die zich nu reeds op deze Courant
abonneeren, ontvangen de tot dien
datum verschijnende nummers gratis.
H Het moge in hot algemeen waar zyn dat
zekere mate van optimisme van practische
rëgoeringswysheid getuigt, tegenover eene
reeks van feiten, zooals onze koloniale geschie
denis van den laatsten tyd te aanschouwen
gaf, is eenigo bezorgdheid niet ongegrond,
'f De verschrikkelijke tooneelen, in de resi
dentie Bantam voorgevallen, schijnen tot ver
dubbelde waakzaamheid te hebben aange
spoord, zoodat in andere gedeelten van Java,
waar insgelijks onlusten dreigden, de uitbar
sting kon worden voorkomen door tijdige
arrestatie van hen, die men verdacht hield tot
rustverstoring aan te sporen. Er is alle reden
om dezen maatregel van heeler harte toe te
juichen, zoowel in het belang van de hand
having van ons gezag als in dat van de men-
when, die aldus onverwacht in hunne vrjje be
wegingen worden belemmerd, en nu gevrij
waard zjjn voor de gevolgen van gewapend
verzet. Desgelijks zijn we ook grooten dank
verschuldigd aan de troepen, die door hun snel
optreden in het Bantamsche verdere rampen
hebben voorkomen, en tevens zorgden dat
een aantal leiders van den opstand gevat kon
tden worden, en alzoo verhinderd zijnineenig
ander gedeelte van Java dezelfde ongeregeld
heden te gaan uitlokken. Hag dat woord v?.n
hulde niet onvermengd zjjn, als wij lezen van
eou kampong, welke door onvoorzichtigheid in
de asch werd gelegd, en van twee andere, welke
opzettelijk aan de vlammen werden prijsge
geven omdat de bevolking weigerde mede
plichtigen aan den opstand, die zich daar ver
borgen hadden, uit. te leveren, aan den
wonsch, dat het Indische leger zich moge
befiveron by de vervulling van zijne rooeielyke
taak zorgvuldig alles te vermijden wat naar
barbaarschheid zweemt, voegen wij eene betui
ging van dank toe voor de snelle en ordelijke
plichtsbetrachting.
De kern van de geschiedenis moet evenwel
niet gezocht worden in het uitwendig feit,
in het oproer en de daarmee gepaard gaande
uitbarstingen van woede en wraakzucht, van
onmenscheiyke woestheid zelfs; en als
enkelen met een minachtend schouderophalen
zoggen: „Komaan, wat heeft eigeniyk dat
heele opstootje te beteekenen, eene ketjoe-
party op eenigszins grootere schaal dan de
gewone rooftochten, anders niet!" dan zyn
wy zoo vry op onze beurt de juistheid van
dat oordeel in twyfel te trekken. Want let
op, daar is niet geroofd wel vernield, en
inzonderheid gemoord. De aanval op de ge
vangenis, zooals men zich herinneren zal
óén van de voornaamste episoden van het
woelig etmaal gedurende hetwelk de orde was
verbroken, schynt ten doel gehad te hebben
de gewelddadige bovryding van een hoofd van
lageren rang, dat zich aan wetsovertreding
had schuldig gemaakt en by de bevolking
zeer gezien wasen daaruit zou weer zyn af
te leiden dat de uitbarsting te Tjilegon te
vroeg is gekomen, uitgelokt door eene oorzaak,
die met de over geheel Java heerschende
ontevredenheid in slechts verwyderd verband
staat.
Dat is de hoofdzaak waar het boven alles
op aankomt, de vraag namelyk, of het waar
is, wat van onderscheidene zyden wordt be
weerd dat er in onderscheiden residentiön
een geest van verzet tegen het gouvernement
is te bespeuren, en zoo ja, waardoor zy is
teweeggebracht. Eene openhartige beantwoor
ding van deze vraag kan -wellicht tegelyker-
tyd de middelen aanwyzen om het kwaad
in zyn voortgang te stuiten, niet uitsluitend
door repressie, maar inzonderheid door her
vormingen.
Nu is het niet te ontkennen dat men by
het bespreken van deze dingen, vooral in Indië,
«enige behoedzaamheid behoort in acht te
nemen. Wat in het Hollandsch in de bladen
wordt geschreven, komt zeer licht ook ter
kennis van de inlanders; onder de Javanen
van aanzien zyn er velen, die eene Europee-
sche opvoeding ontvingen, en geregeld niet
slechts de Indische couranten lezen, maar
ook in de uit Nederland komende bladen op
de hoogte zyn van de critiek, over het regee
ringsstelsel uitgesproken. De vrees ls niet
geheel ongegrond dat hieruit nadoel voort
vloeit voor het prestige van ons gezag, en
naar veler oordeel zyn de aldus tot een hoo-
ger standpunt van geestesontwikkeling opge
Althans,volgensde meeste berichten. Zie daarente
gen het medegedeelde door een B&ntamschen correspon
dent van het „Bat. Nb!.", in one nommer van Don
derdag vermeld, omtrent het gebeurde ten huize van
den vermoorden heer Dumas. In elk geval Bchijnt
roofzucht toch niet tot den aanval te hebben uitgelokt.
voerde inlanders de meest te duchten be-
stryders van onze heerschappy.
Doch wat wil men? Zal Indië op den duur
voor ons behouden blyven, en zal de ver-
eeniging van moederland en koloniën by toe-
noming van weorszyden op prijs worden ge
steld, dan zal men moeten komen tot een
systeem van regeering, dat de volledigste
openbaarheid niet behoeft te schuwen en de
critiek gerust onder de oogen durft treden.
De toon dor Indische pers is niet altyd gema
tigd, dikwyls zelfs min of meer gepeperd.
Maar het krachtigst middel om de aanvallen
der pers te pareeren, is zorg te dragen dat
weldenkende en ontwikkelde inlanders zelf
gevoelen dat er overdreven wordt, en dat
men niet genoodzaakt is de waarheid te
erkennen van do grieven, tegen het regeo-
ringsbeleid uitgesproken.
Gevaarlyker vyanden, naar onze meening,
zyn de lieden, die niet oordeelen op grond
van hunne meerdere ontwikkeling, maar een
voudig tot verzet aansporen om daardoor hun
aanzien te verhoogen en hun invloed te ver-
eterken. Ieder zal begrypen dat we daarmee
de hadji's op het oog hebben, die, naar luid
van de Bantamsche berichten, in de onlusten
een ruim aandeel hadden, hetgeen bewe
zen wordt door het niet onaanzienlyk aantal
arrestatiën van dergelyke personen. De meeste
hadji's zyn domme geestdry verszy hebben
óf een tocht naar Mekka gedaan en zich
daar eene poos toegelegd op de uiterlyke
plechtigheden van don Islam, öf zij heb
ben eenvoudig eenigen tyd op Sincapoer ver
toefd, wisten daar een valscli document te
krygen, waarin verklaard wordt dat zy te Mekka
zijn geweest, en komen nu terug als gerechtigd
tot het dragen van den witten tulband en
bevoegd om voortaan een lui en vadzig loven
te leiden op kosten der bevolking, die aan de
heilige mannen nog een deel afstaat van hare
nooddruft. Waar redenen tot ontevredenheid
bestaan, weten de hadji's die handig te
exploiteeren en de menigte op te voeren tot
een toestand van opgewondenheid, waarin
de inlander zyn doorgaand zacht en meegaand
karakter geheel verloochent. Is rechtvaardig
heid jegens de bevolking de eerste plicht der
regeering, de tweede is eene daarmee ge
paard gaande waakzaamheid ten opzichte van
deze heeren, wier in het geheim werkende
invloed voor de rust en de orde licht verder-
feiyk kan worden.
Rechtvaardigheid boven alles en vóór alles.
In de laatste jaren is, door eminente
leden dor Volksvertegenwoordiging is het by
herhaling rondweg verklaard, en men geloove
vry, de Handelingen der Staten-Generaal zyn
voor de ontwikkelde inlanders geen gesloten
boekde nadruk het meest gelegd op den
finanliëelen toestand, niet van de bevolking,
maar van de schatkist. Van jaar tot jaar
stegen de belastingen, terwyl door verschil
lende économische oorzaken, tegenover welke
de Regeering zoowel daar als hier machteloos
is, de draagkracht verminderde. De malaise
op landbouw- en industrieel gebied noodzaakte
de ondernemers, hunr.e productie kosten te ver
minderen, hetwelk, in gewone taal overge
bracht, eigeniyk beteekent dat de loonen ge
ringer werden. Daarby kwam dat het hoofd
product van den inlandschen landbouw, de
rijst, snel in prys afnam; zoodat de Javaan,
als het oogenblik was gekomen om zyn aan
deel te betalen in de landrente, van zyne dessa
geheven, geen geld omhanden had, en zich
genoodzaakt zag een grooter deel van zyn
oogst naar de markt te brengen dan met het
oog op zyne eigen behoefte wenschelyk was.
En terwyl deze toestand erger werd, nam
toch de opbrengst van de landrente en van
andere belastingen toe; wel een bewys dat
geene rekening is gehouden met de draag
kracht.
Moet in de eischen van de schatkist de
voornaamste oorzaak gezocht worden van de
ontevredenheid, welke zich hier en daar open
baarde in pogingen tot gewapend verzet?
Er is ook nog beweerd dat de Hoofden in
hunne eischen ten aanzien van heffingen en van
werkkrachten niet blyven binnen de grenzen,
hun door de bestaande wetten gesteld, en dat
van Regeeringswege niet het noodige wordt
gedaan om die heeren aan hunne verplichtingen
te binden. De klacht is reeds zeer oud, maar
schynt immer nieuw te moeten blyven. Zeker
is het, dat de bevolking, indien zy eens plot
seling aan de willekeur van hare eigen Hoof
den werd prysgegeven, er bitter slecht aan
toe zou wezen. En dat is ook een der hechtste
grondslagen, waarop het zedelyk recht van
ons koloniaal bozit steunt: Nederland behoort
al zyne krachten in te spannen om het volk
daarginds gelukkig te maken, gelukkiger
1) Jniet in dit jaar ie do l&Ddrcnte over de-
residentie Bantam met bijna anderbalve ton gonds
verminderd. (Verhoor van hadji Mabmoed, medoge-
dceld in ons nummer van Donderdag jL) Het innen
der landrente begint gewoonlijk omstreeks de maand
Augustasvan welken invloed die vermindering ge
weest is op de bereidwilligheid der bevolking tot hot
opbrengen der belasting, zal nader moeten blijken.
Naai? liet Fransch van
11) T. COMBE.
„Kom, ik reken zöó," riep Caroline lachend
.„Als ik tien jaar vroeger getrouwd was,wat
veel boter zou zyn geweest, dan zou Riquet
nu al tien jaar ouder zyn; we zyn hem dus
eigeniyk tien Kerstboomen schuldig en mogen
er zeker niet langer mee wachten. Iedereen
zal er trouwens pleizior in hebbenSully en
Jenny zullen ook komen, hoop ik. Wy noo-
digen nog eenigen van de buren, zoodat het
een prettig feestje zal zyn. Mynheer Borel,
wy rekenen op u. Dat is dus afgesproken
'tl.aten wy er nu over stemmen!"
- Iedereen lachte, behalve Mica, aan wie hot
plan van hare zuster niet 't minst scheen te be-
hagen. Met het hoofd op de borst gebogen,
i speelde zy verstrooid met de vormen van hare
Ijapon, ze kreukelende en weer glad strykende...
„U ziet er bedrukt uit, juffrouw Mica," zei
I David Borel, wel wat botweg.
„Bedrukt? Ik? In 't geheel niet," zei zy,
Iterwyl zy plotseling opschrok. „Integendeel....
|ik ben erg erg vroolyk."
Hare stem beefde en zy boog het hoofd nóg
dieper. Robert zag Caroline vragend aandeze
haalde de schouders op.
„Ga jy den boom even omhakken," zei zy.
„Maar zoek vooral een goeden uit."
Robert ging echter niet terstond.
„Die verantwoordelykheid is my te zwaar,"
zei hy. „Voor eene keuze van zooveel ge
wicht zal ik raad noodig hebben."
Hy zag Mica aan, in de hoop dat zy hem
zou vergezellenmaar Mica bewoog zich niet
en sloeg zelfs de oogen niet op.
„Ik zal met u mee gaan als u het goed
vindt," zei de hulpprediker. Hy wilde aan
Robert toonen dat hy hem geen kwaad hart
toedroeg over zyne onvriendelykheid van
zooeven.
„Laten wy dan maar terstond gaan," zei
Robert, by wien niet byster veel geestdrift
was te bespeuren.
Carolina had Mica schreiende in hare kamer
gevondenzy had haar ondervraagd, maar
niet anders uit haar kunnen krygen dan
eenige onsamenhangende woorden. Daaruit
leidde zy af dat de oorzaak van Mica's verdriet
kinderachtig was: misschien een ongelukkig
afgebroken sledetochtje, een onbezonnen woord
van Robert, of iets dergelyks. Zoo goed als
zy kon, troostte zy haar; zy lachte haar uit
over hare kinderachtigheid en nam haar toen
mee naar beneden om haar door de bespre
kingen voor hot aanstaande feestje in eene
betere luim te brengen. Toen zy evenwel zag
dat alle moeite vergeefs was, liet zy hare
zuster, na bet vertrok der beide jongelieden,
aan haar eigen lot' over. Mica bleef op hare
gewone plaats zittende anders zoo vlugge
naald stak nu traag in hetbatist, 't welk hare
vingers onverschillig kreukelden.
Arme MicaToen de deur zich achter Robert
sloot, was het alsof haar de keel werd toe
gesnoerd. Datzelfde gevoel had zy altyd, wan
neer hy van haar wegging. Zy leefde in hem
alleen door zijne tegenwoordigheid, door zyne
gesprekken; zonder hem was haar leven
slechts eene groote leegte. Hy nam haar ge-
heelo wezen in beslaghare gedachten hadden
slechts één doelzy richtten zich met geweld
naar hem. Hem begrypen, zyne geringste
woorden zich voor den geest halen, dezelfde
boeken lezon als hy, als 't ware in den geest
met hem leven, dat was wat Mica wilde.
Toch schiep zy zich geene luchtkasteelenzy
zag Robert in zyne ware gedaante; zy wist
dat zy hem onverschillig waszy wilde zelfs
toestemmen dat hy lang zoo mooi niet was
als David Borel; dat zyne ideeën niet.zoo
goed warenmaar waartoe al die verge-
ïykingen?Zy had Robert lief, Robert,
zooals hy was, met al zyne deugden en ge
broken. Zy had hem lief om zyne onregel
matige gelaatstrekken, zyne gryze oogen, zyn
spotachtigen glimlach, zyne ietwat ruwe be
wegingen; om zyne dwaze denkbeelden, zyne
paradoxale stellingenomdat hij altyd ongelyk
had
Toen de deur achter hem gesloten was,
kwam het pynlyk gevoel van verlatenheid met
zóóveel kracht boven, dat zy opstond en eene
bewegiDg maakte, alsof zy hem wilde volgen.
Zy bedwong zich echter en ging weer zitten.
„Wat zal er echter van my worden, wanneer
hy voorgoed vertrekt?" dacht zy. Het werd
haar te bang, te benauwd om het hart en
opnieuw kwamen de tranen te voorschyn.
Robert ging, met eene kleine byi in de
hand, vooruit door de dikke laag sneeuw.,
waarin zyne voeten als 't ware een small
pad baanden. David Borel volgde hem. Het
plichtbesef, dat hem by alles dreef, maar
dat, hoe verdienstelyk ook, soms wel wat
lomp en hinderlyk was, noopte hem het
gesprek aan den gang te houden. Hy praatte
over het weder, over de sneeuw en over
eene arme familie, welke hy had bezocht.
(Wordt vervolgd.)
