N°. 8610.
Maandag; 3J3
A0. 1888.
(§3zb (Courant wordt dagelijksmet uitzondering
van (Zon- en feestdagen, uitgegeven.
Twoede Blad.
Leiden, 10 Maart.
LEIDSCH
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Loiden per 3 maanden1.10.
ïranc.' per post1.40.
Afzonderlijke Nommers0.03.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
Van 16 regels ƒ1.05. Iedere regel meer ƒ0.174.
Grootero letters naar plaatsruimte. Voor het in-
cassceren buiten de stad wordt 0.10 berekend.
Oitl(üoel© Keuui«jfeviag:eii.
Burgemeester en Wethouders van Leiden brengen
.ralgomet ne kennis dat van de 4-percenhj-geldleening
A f 500,000, aangegaan krachtens de raadsbesluiten
an 8/29 Augustus 1882, op Maandag den 12den
[aart a. - des middags te twaalf uren, in een der
enrol'. van het Raadhuis, zal worden overgegaan
ot de openbare uitloting van zes obligation, elk tot
bedrag van één duizend gulden.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
I Leid en,
Maart 1888.
1°
DE KANTER, Burgemeester.
E. KIST, Secretaris.
Yfijverhcldsstatistiek.
I Be Bur.- moester dor gemeente Leiden brengt ter
|ennis an belanghebbenden dat de ingenieurs H. W.
E. STB' 'V"E en A. A. BEKAAR bij Koninklijk Besluit
Tan 20 Februari jl. (Stb!. No. 2), belast met dc lei-
ling van de werkzaamheden, benoodigd voor de samen
stelling van eene nijverheidsstatistiek, in den aanvang
volgende week, vermoedelijk den 13den dezer,
[ezamelijk met. het plaatselijk onderzoek in deze ge
beente een aanvang zullen maken en dat hun bij
tnnne instructie uitdrukkelijk is verboden de gehei-
icn van eenig handwerk, bedrijf of nering, waarvan
pjnu bij bun bezoek zou kunnen blijken, aandien of
|pp welke wijze ook, mede te deelen.
J Leiden, De Burgemeester voornoemd,
*J0 JIa»rt 1888. DE KANTER.
De Raad der gemeente Leiden zal op
onderdag, den 15den Maart a. s., wederom
me vergadering houden.
Heden verkreeg te 's-Hage de akte voor
pittige handwerken mej. F. Frolyk, van Leiden.
Van zyne,.rondreis in het noorden van
ns land tot den aankoop van remontepaarden
s de luit. kolonel der artillerie baron Van Haer-
lolte weder in het garnizoen alhier terugge-
eerd.
Het ledenaantal van de Leidsche IJsclub
Is in hét afgeloopen seizoen gestegen tot '653,
terwijl daarenboven nog 30 donateurs zijn
ingeschreven.
De Ambachtsschool te Leiden biedt we-
door inschrijving van nieuwe leerlingen
e gelegenheid aan om jongelieden op te lei
en tot bekwame timmerlieden, smeden, meu-
elmakers en huisschilders.
Het onderwjjs daarvoor omvathet bouw-
undig teekenen, de kennis dor materialen,
et timmeren en draaien, het smeden en
raaien, het meubelmaken, houtsnijden en
raaien, het verven, het schilderen van hout
in marmersoorten, het penceelschrijven en
et handteekenen.
Voor aanstaande steenhouwers bestaat er
:elegenheid het teekenonderwijs te volgen, in
oofdzaak het ornament- en letterteekenen.
Teekenbehoeften, gereedschappen en werk-
ielen worden den leerlingen kosteloos verstrekt.
De cursus duurt 3 jaren.
Het schoolgeld bedraagt f 10, 5, of 2.50,
iet dien verstande, dat zoons van handworks-
eden de Ambachtsschool en tevens de Avond-
ichool van het genootschap M. S. G. bezoeken,
te zamon voor f 5.
Voor twee of meer zoons uit hetzelfde
gezin wordt voor ieder slechts van het
schoolgeld betaald. Voor enkele leerlingen
bestaat er gelegenheid het onderwijs kosteloos
te volgen.
- Bij de heden gehouden aanbesteding
vanwege het Hoogheemraadschap Rijnland,
van eene ijzeren brug over het Oegstgeester
kanaal, naby Rijnsburg, is dit werk gegund
aan de heeren M. Langezaal Zoon, te Leiden,
voor do som van f 3976.
- Aan de politie to dezer stede is door de
Haagsche politie ter beschikking gesteld een
colporteur eener Leidsche firma, welke colpor
teur verdacht werd van verduistering van
gelden.
De politie alhier heeft proces-verbaal opge
maakt tegen een 4 tal straatloopers, waarvan
reeds 2 verschillende malen met de justitie
in aanraking zijn geweest, en die nu in ver-
«eniging op den straatweg onder Oegstgeest
«en meisje uit Katwijk hadden geslagen en
aangerand, naar zij vermeent om haar de
portemonnaie of boodschappen te ontrooven.
Tevens heeft de politie vervolgd een niet
alhier te huis behoorend persoon, die, met
een papier langs de huizen loopende om de
liefdadigheid in te roepen, een agent van
politie schold toen deze hem naar zijne han
deling ondervroeg.
Nog heeft zy proces-verbaal opgemaakt
tegen oen persoon, die aan een kind beneden
de 16 jaren sterken drank had verkocht.
IJlt Duttschland.
Betreffende de laatste levensuren des Keizers
worden nog treffende byzonderheden mede
gedeeld. Omstreeks zes uren ontving de Keizer
den hofpredikant Kogel. De Keizer begreep
zeer goed de gebeden, welke de predikant,
voorlas en bogon toen, tot verbazing van alle
aanwezigen, met prins Wilhelm over de staat
kunde te spreken en over militaire aangele
genheden, alsof hy hem nog een richtsnoer
voor de toèkomst wilde geven. De Keizerin
had intusschen de hand van den stervenden
gemaal omklemd en hield deze tot zyn laatsten
ademtocht vast.
's Keizers woorden aan zyn kleinzoon wor
den terstond opgeteekend. Voor een deel werden
zij afgewisseld met lichte koorts-fantasieërl-
De Keizer sprak nog over de verhouding van
Duitschland tot Rusland. De Keizer verklaarde
overtuigd te zyn dat het niet tot een oorlog
met Rusland zou komen en raadde aan, de
meest vriendschappolyke betrekkingen met
czaar Alexander te onderhouden.
Naast prins Wilhelm stond Von Bismarck.
Verder sprak de Keizer over de Fransche
legerorganisatiedan sprong hy over op de
alliantie met Oostenryk, en hield in afgebroken
zinnen de volgende alleenspraak „Ik ben de
goede vriend van Rusland, maar mijn bond
genoot kan er zeker van zyn, dat ik aan de
alliantie trouw blyf. Slechts geen aanval I"
Van tyd tot tyd overmande hem zyne zwakte,
en dan verzocht hem zyne dochter, de Groot
hertogin van Baden, zich niet noodeloos door
veel spreken te vermoeien, waarop de Keizer
met heldere stem antwoordde: „Ik heb nu
geen tyd om vermoeid te zyn." Nog eens
wendde hy zich tot Von Bismarck met den
uitroep: „Dat hebt gy goed gedaanI"
Om acht uren verliet de Keizer nog eens
hot bed, kleedde zich geheel alleen aan en
later wqer uit en ging toen weer liggen. Toen
echter begonnen de krachten snel te vermin
deren en ving de doodstryd aan.
Daarop begon de predikant zyn ambt te
vervullen. De Keizer sprak nog eenigebybel-
woorden, er aan toevoegende„dat is schoon
Toen overviel hem opnieuw eene zware zucht
tot slapen, welke langzaam in sterven over
ging. De dood volgde zeer kalm en zacht.
Een enkele diepe zucht gedurende het gebed
der aan het sterfbed geknielden kondigde aan,
dat de laatste sprank van leven verdween.
Inmiddels zag men nog voortdurend van
alle kanten eene talryke volksmenigte naar
het paleis stroomen. Wat inzonderheid op het
publiek een diepen indruk maakte, was dat
de aflossing der paleiswacht thans in diepe
stilte plaats had, terwyi aan het historische
hoekraam het gordyn was neergelaten en men
door een ander raam prinses Wilhelm kon zien,
die voorovergebogen, met den zakdoek voor de
oogen, hevig zat te schreien.
Do keizerin en de prinsen van den bloede
brachten den geheelen nacht in het paleis
door. Om halfnegen, onmiddellyk nadat de
Keizer gestorven was, werd de vlag op het
paleis halfstok neergelaten en een half uur
later geschiedde hetzelfde op alle openbare
gebouwen in de stad.
Spoedig na het overlyden snelde een der
in een voorvertrek vertoevende generaals naar
buiten en riep der op straat staande volks
menigte toe: „Onze goede Keizer is doodl"
Nu begonnen de klokken te luiden en werden
er treurschoten gelost.
By uitersten wil moot keizer Wilhelm be
paald hebben dat hy in het Mausoleum van
Charlottenburg, waar zyne moeder, koningin
Louise, bograven ligt, moet worden ter aarde
besteld.
Nog voortdurend wemelt het van menschen
in de straten naar het paleis. Het lijk des
Keizers ligt in de sterfkamer op het kleine
yzeren veldledikant, hetwelk hem gedurende
zijne geheele ziekte tot legerstede heeft ge
diend. Eenige kaarsen verspreiden een flauw
flikkerend licht in het hoogst eenvoudige ver
trek, waarvan de ramen op het binnenplein
uitkomen. By dat zwakke schijnsel vertoont
zich het gelaat des Keizers zóó smal en in
gevallen, alsof men het byna met ééne hand
zou kunnen bedekken. Het heeft echter eene
uitdrukking van vriendelijke kalmte, zonder
eenig kontoeken van de hevige pynen, welke
de overledene in zyne laatste levensdagen
had te doorstaan.
Roerend mo9t het afscheid zyn goweest,
hetwelk de Keizer reeds den vorigen middag
in een helder oogonblik van prins Von Bis
marck heeft genomen, en waarby hy hem
dank heeft betuigd voor zyne aan het vader
land bewezen diensten. Des avonds, toen hy
voor een oogenblik uit een aanval van onmacht
bijkwam, was hy xeeds aan het yien.
Er heersent thans vooral bezorgdheid om
trent den toestand van Keizerin Augusta, die
zich reeds in de laatste dagen slechts zeer
moeieiyk op de been kon houden en thans
geheel en al geknakt is.
Naar uit San-Remo wordt gemeld, ontving
de nieuwe keizer Frederik de tyding van den
dood zyns vaders niet rechtstreeks, maar door
tusschenkomst van zyne gemalin, die hem in
bjjzyn van de artsen daarvan mededeellng
deed. De keizer trok zich voor geruimen tyd
geheel alleen terug en gaf blykon van diepe
aandoening. Naar het oordeel der artsen bleef
deze gemoedsbeweging echter zonder nadeel
voor zyn toestand.
Keizerin Victoria trok zich in groote aan
doening snikkend in den tuin terug.
Groote belangstelling wekt thans de vraag,
welke maatregelen er noodig zyn om den
keizer uit den salonwagen naar het paleis
over te brengen, by de te Berlyn heorschende
ruwe weersgesteldheid.
Het verschuiven der reis tot heden wordt
toegeschreven aan de maatregelen, welke
moeten worden genomen om den salonwagen
zóó in te richton, als de geneeskundigen tot
bescherming van 's keizers gezondheid raad
zaam zullen oordeelen.
De woorden, waarin het Pruisische minis
terie het overlyden des Keizers aan den Landdag
mededeelde, luiden: „Het heeft Gode behaagd,
Z. M. den Keizer en Koning, onzen doorluch
ten heer, na eene korte ziekte, hedenvoor
middag te halfnegen, in het 28ste jaar zyner
ryk gezegende regeering tot zich te roepen.
Met het Koninkiyk Huis betreurt het gansche
volk het verlies van den algemeen beminden
en geeërbiedtgden vorst, wiens wysheid het
zoo lang en roemryk in vrede en oorlog be
stuurd heeft."
Nadat eerst de leden van den Bondsraad
eene vertrouwelyke zitting hadden gehouden,
kwamen zy te ruim twaalf uren in de ver
gaderzaal. De Rykskanselier verscheen eerst
een kwartier later, daar hy nog een onderhoud
had met de voorzitters van den Ryksdag.
In de zaal was het doodstil en zelfs opende
de voorzitter de voltallige zitting niet, gelyk
gewooniyk, door zyne schel te laten klinken.
Met eene aandoening, zooals tot heden nooit
by Von Bismarck was waargenomen, en met
tranen in de oogen, deelde by officiéél den
dood des Keizers mede en proclameerde hy
den Kroonprins als Frederik III, koning van
Pruisen, tot Duitsch keizer. Daarna vervolgde
hy met eene half verstikte stom, dat hy als
een historisch gedenkstuk by den Ryksdag
het laatste besluit wilde overleggen, hetwelk
da overleden Keizer eigenhandig had onder-
teokend en waarin de sluiting van den tegen-
woordigen Rijksdag wordt uitgesproken, welke
sluiting echter wol met toestemming van het
Huis zou worden verdaagd. Eene lykrede op
den Keizer kon hy thans niet houden. Alleen
wilde hy constateeren, hoe de stervende Keizer
zich tot zyn laatste uur met Duitschlands
toekomst had beziggehouden.
Twee zaken hadden den overleden Keizer
in zyne laatste dagen groote bevrediging ge
geven, nl. de deelneming van Duitschland en
van alle natiën in het lydon van den Kroon
prins, den thans regeerenden Keizer, en voorts
de eenheid en bevestiging van het Duitsche
Rijk, de waarborgen, die het bezit teg9n ieder
gevaar, dat het zou kunnen bedreigen. Nog
den vorigen dag liad de overleden Keizer be
tuigd hoezeer het hem verhougd had het
bewys van de eenheid van Duitschland, zooals
dat door de eenparige samenwerking der
Volksvertegenwoordigers tot het tot stand
brengen van die waarborgen geleverd was.
De President Von "Wedell gaf daarop uit
drukking aan de smart en don rouw van het
Huis en smeekte Gods zegen af op den zwaar
beproefden nieuwen Keizer. De Ryksdag werd
daarop voor onbepaalden tyd vordaagd.
Von Bismarck verkeerde by zyne rede in zulk
eene zenuwachtige aandoening, dat zyne vrouw
hem in haren angst zyn ïyfarts Schwenninger
in den Rydsdag nastuurde. Ook vele afgevaar
digden weenden. Allen, tot de sociaal demo
craten toe, hoorden staande de rede van den
Rykskanselier aan.
Zondag avond wordt de keizer met de keizerin
te Charlottenburg verwacht.
De „Reichsanzeiger" deelt het volgende
telegram mede, dat de Rykskanselier uit San-
Remo ontving
„Op het oogenblik, dat de dood van den
Keizer en Koning, mynen geliefden vader,
roy met diepe droefheid vervult, betuig ik u,
zoowel als het ministerie, myn dank voorde
opofferende trouw, waarmede gy allen myn
vader hebt gediend. Ik reken op uw aller
steun by de zware taak, die my wordt op
gelegd. Ik vertrek den lOden Maart 's morgens
naar Berlyn". Frederik.
Bovendien zond de Keizer, over het regelen
van den rouw, aan het ministerie dit tele
gram: „Betreffende den tot dusver gobruike-
lyken volks- of landsrouw, verzoek ik u geene
voorschriften uit te vaardigen, maar het aan
eiken Duitscher over te laten, hoe hy uiting
wil geven aan zyne smart over het ovorlyd:n
van zulk een vorst en te bepalen gedurende
welken tyd hy het gepast acht dat de open
bare vermakeiykheden gesloten moeten wor
den". Frederik.
Over deze beschikking des nieuwen Keizers
wordt met buitengewone sympathie onder de
bevolking gesproken. Vooralle neringdoenden
is dit besluit bjjzonder gewichtig.
Op verlangen der keizerin-weduwe bracht
de directeur der academie, de schilder Werner,
een uur na den dood des Keizers diens gelaat
op het doek, terwyi de beroemde beeldhouwer
Begas een afdruk van het gelaat des Keizers
heeft genomen. Het ïyk des Keizers blijft in
het paleis op het praalbed rusten.
De proclamatie, welke Keizer Frederik IV
zal uitvaardigen is reeds ter perse.
Alle zaken staan te Berlyn stil, maar on
danks den hevigen regen van gisteren was
het in alle straten toch zeer druk, vooral in
de nabyheid van het paleis. Vele ingezetenen
tooien hunne huizen met rouwbloemen.
Ook zyn in alle wyken van Berlyn rouwbil-
jetten aangeplakt, waarin door het ministerie
de dood van Keizer Wilhelm wordt bekend ge
maakt. Heden wordt het ïyk van het paleis
naar den Dom overgebracht.
Eerst na de opening van het testament
zullen rouw-ceremoniën plaats hebben. Dit
geschiedt by de komst van den nieuwen keizer,
Frederik III uit San-Remo.
