r 8609.
Zaterdajr lO Maart.
A°. 1888.
<§eze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van gon- en feestdagen, uitgegeven.
WILHELM FRIËDRlCH LUUWIG, Keizer van Duitscliland.
LEIDSCÏÏ
DAGBLAD.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 8 maanden1.10.
Franco per post1.40.
afzonderlijke Nommers0.06.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
Tan 1—6 regel» 1.06. Iedere regel meer 0.17$
Grootere letters naar plaatsruimte. Voor het in-
casseeren buiten de stad wordt 0.10 berekend.
Geboren 23 Maart 1797, overleden 9 Maart 1888.
Overleden 9 Maart 1888.
l)e zwaarste slag, die liet Duitsche Keizer
rijk kon treilen, een slag, niet onverwacht,
maar daarom niet minder smartelijk, is heden
gevallende ruim negentigjarige Heldenvorst
bezweek.
Het leven van Keizer Wilhelm is tevens een
belangrijk stuk wereldgeschiede
nis; een zelfs beknopte biographie
zou een boekdeel vullen. Slechts
eenige vluchtige trekken mogen
volstaan om het beeld van den
grooten Hohenzollern ons voor
den geest te brengen.
W ilhelm Fried rich Ludwig was
de tweede zoon van Fried rich
Wilhelm III, koning van Pruisen,
en van Koningin Louise, geboren
prinses van Mecklenburg-Strelitz,
de veelgeliefde Vorstin, die
haar gaven van verstand en hart
zoo heerlijk ten toon spreidde
in het tijdperk van Pruisens ver
nedering gedurende de Napole
ontische heerschappij.
Van jongsaf onderscheidde Wil
helm zich vooral door vier eigen
schappen een scherp verstand,
liefde tot orde, vroomheid zon
der dweepzieke overdrijving, en
een militairen geest. Geboren den
23sten Maart 1797, werd hij op
Nieuwjaarsdag van 1807, dus kort
na den rampspoedigen veldslag
bij Jena, tot officier aangesteld,
waarop zijn vorming als krijgs
man een aanvang nam. Hij was
pas zeventien jaar, toen hij met
zijn vader aan het hoofd der
zegevierende legers Frankrijk
binnentrok, (1814); in het ge
vecht bij Bar-Sur-Aube verwierf
hy het IJzeren Kruis. Het vol
gende jaar ging hij als majoor
na den slag bij Waterloo, met
zijn bataillon opnieuw naar
Frankrijk, maar toen was de strijd
reeds beslist. Na vervolgens ver
schillende hoogorc graden te heb
ben doorloopen, werd Prins Wil
helm in 1825 luitenant-generaal
der garde. Den 1 lden Juni 1829
huwde hij met prinses Augusta
van Saksen-Weimaruit dezen
echt zijn twee kinderen geboren,
de Kroonprins Friedrich Wilhelm
en Louise, thans groothertogin
van Baden.
In 1840 stierf Koning Friedrich
Wilhelm III, en werd opgevolgd
door zijn oudsten zoon Friedrich
Wilhelm IV. Daardoor werd
Wilhelm vermoedelijk troonsop-
volger, en ontving den titel van
„Prins van Pruisen."
De Februari-omwenteling van
1848 vond ook weerklank te
Berlijn en elders in Pruisen.
Prins W ilhelm, militair in zijn
liart, en gansch doordrongen van
de traditiën van het huis Hohenzollern, volgens
welke de deelneming des volks aan regeerings-
zaken binnen de engst mogelijke grenzen behoort
beperkt te blijven, was toen niet afkeerig van
aet verleenen van eene constitutie, doch niet dan
nadat de orde zou zijn hersteld. De vrijzinnige
partijleiders beschouwden hem als een voorstander
?an het absoluut gezag; het werd daarom wen-
schelijk gepordeeld, dat hij eenigen tijd buitens-
'ands ging. Te Londen verkeerde hij veel met
den Prins-gemaal Albert, en met voorname libe-
ale staatslieden; deze omgang bleef niet zonder
nvloed op zijne denkwijze. In Juni teruggekeerd,
'&S hij zich een mandaat opgedragen voor de
Nationale Vergadering; slechts eenmaal voerde
hij er het woord om zijne meening over con-
stitutioneele beginselen uiteen te zetten.
In 1849 onderdrukte hij aan het hoofd der
troepen de oproerige bewegingen in Zuid-
Duitschland; daarna woonde hij tot 1854 te
Coblenz, als militair gouverneur aan den Rijn
en Westfalen. De reactionaire maatregelen,
waardoor de binnenlandsche politiek zijns broe
ders zich kenmerkte, werden door hem nist
goedgekeurd; dit was oorzaak, dat de vrijzin
nige partij meer en meer op hem hare hoop
begon te vestigen.
Door de voortdurende ziekte zijns broeders,
als wiens plaatsvervanger hij reeds siuds eenigen
tijd fungeerde, werd Prins W ilhelm in October
1858 tot Regent benoemd; hij legde den eed
op de grondwet af en droeg de leiding der
Regceringszaken op aan het liberale ministerie-
Hohenzollern. Deze verandering bracht groote
vreugde teweeg; algemeen begroette men met
blijdschap wat het aanbreken der „nieuwe aera"
werd genoemd. In eene redevoering, den 8en
November uitgesproken, verklaarde hij dat het
zijn streven was, om de innerlijke kracht van
Pruisen door eenheid, door wijze wetten en
door verhooging van het zedelijk peil te ver
meerderen. Spoedig bleek echter dat vooral
militaire grootheid zijn doelwit was: Pruisen
kon niet aan zijne roeping beantwoorden, zon
der geldelijke offers te brengen tot versterking
en hervorming van het leger. Een wetsvoorstel,
ia dien zin het Huis van Afgevaardigden voor
gelegd, werd verworpen.
In 1861 stierf de Koning en besteeg de
Regent als W7ilhelm I den Pruisischen Konings
troon. Een aanslag op zijn leven, te Baden-
Baden door den student Oscar Becker, gepleegd,
gevoegd bij de ontevredenheid over de hier
boven genoemde weigering van gelden voor
het leger, deed den Koning besluiten, aan het
liberale Ministerie ontslag te geven de leiding
der zaken werd kort daarop aan een minder
vrijzinnig bestuur, waarvan Bismarck het hoofd
werd, opgedragen.
De eerste jaren van dit bewind waren on
rustig. Door allerlei voorschriften werd de vrije
beweging des Pruisischen volks belemmerd.
Met kracht wist Bismarck de door hem als
noodzakelijk beschouwde legerorgauisatie door
te drijven, met het oog op de suprematie in
Duitschlaud, welke de grondtoon werd van zijne
politiek. De Sleeswijk-Holsteinselie quaestie, die
gewapenderhand in bondgenootschap met Oos
tenrijk en ten nadeele van Denemarken werd
opgelost, gaf eenige afleiding aan den immer
stijgenden wrevel der natie, die hare politieke
rechten stuk voor stuk zag afbrokkelen.
Toch weigerde in 1865 het
Huis van Afgevaardigden op
nieuw de legeruitgaven, en werd
gesloten; in den Landdag van
het volgend jaar verklaarde Bis
marck (15 Jan.) dat niettemin
de militaire orgauisatie zou wor
den voortgezet. Daar de verhou
ding met Oostenrijk meer gespan
nen werd, wilde de Regeering
vrij zijn en ontbond reed» in
Februari den Landdag.
De korte, maar uiterst bloedige
strijd met Oostenrijk deed Koning
Wilhelms militaire talenten en
de voortreffelijkheid des Pruisi
schen legers helder uitkomen, en
de verkiezingen, op den dag van
den slag bij Königgratz (3 Juli
1866) gehouden, brachten de vrij
zinnigen ver in de minderheid.
Sedert dit oogenblik werd Bis
marck's „politiek van staal"
populair, en verheugde de Koning
zich in de immer stijgende be
wondering des volks. In de troon
rede, waarmede 5 Augustus de
Landdag werd geopend, erkende
de Koning dat de staatsuitgaven
van den laatsten tijd niet grond
wettig waren gesanctionneerd,
doch hij verwachtte dat de
Volksvertegenwoordiging, die na
het verkregen succes zou goed
keuren, hetgeen met eene
verpletterende meerderheid ge
schiedde.
Wij moeten ons bekorten, en
zullen dus niet lang stilstaan bij
de polilieke gebeurtenissen der
volgende jaren. De vorming van
den Noord-Duitschen bond ves
tigde Pruisen's voorrangin dien
tijd trachtte Von Bismarck, onder
goedkeuring des Konings, met
de meer liberale elementen der
bevolking op goeden voet te
komen. Alle partijstrijd werd
tijdelijk gestaakt, toen de wei
gering van Koning Wilhelm, om
op Frankrijks eisch zyne goed
keuring van deSpaansche Kroon-
candidatuur van prins Leopold
van liohenzollern-Sigmaringen
terug te nemen, plotseling den
oorlog met het Fransche Keizer
rijk deed ontbranden. Als één
man greep geheel Duitschland,
met inbegrip van de zuidelijke
Staten, naar de wapensde Ko
ning plaatste zich aan het hootd,
en ving die reeks van schitterende
overwinningen aan, welke het
jaar 1870 tot het merkwaardigste van zijn leven
hebben gemaakt.
Terwijl het zegevierende leger deels rondom
Parijs was opgesteld, dat steeds nauwer werd
ingesloten, deels in alle oorden des lands aan
den laatsten tegenstand een eind maakte,
werd den 18den Januari 1871 te Versailles
het symbool der Duitsche eenheid, het Keizer
schap, in de handen van Koning Wilhelm
nedergelegdop voorstel van den Koning vau
Beieren werd hij, omgeven door een drom
van legeraanvoerders, tot Keizer uitgeroepen.
Parijs capituleerde kort daarna, en op zeer
drukkende voorwaarde moest Frankrijk den
vrede bewilligen.
