J J u 1
N°. 8509.
1 5 A 1
MaaiMlr.o' I- i- Noyember.
A0. 188/.
PRTJ8 DKZBB COURANT:
Voor Leid on per 8 mauxlea.1.10.
Franco per poet1.40.
Afzonderlijke jtfommersö.flft.
FItlJB DEB. ADVEBTENTEEN:
Van I6 regele f 1.05. leden- regel meer /0.17 j.
.(Jrootere lettere naar plftjvterairul*. Voor het iao;
roeren buiten de btad wordt J u 10 berekend.
Leiden, 12 November.
$ezi gsvnmwozdt dagelijks, met uitzondering
ran ftc-tt- en feestdagen, aitgegerea.
De inrichting tot opleiding van Oost-Indische
ambtenaren te Leiden heeft opnieuw stof tot oen
artikel geleverd, thans in de „Vox", en wederom
naar aanleiding van de in de afdeelingen der Tweede
Kamer gedane vraag of het niet mogelijk zou zijn
de opleiding van Indische ambtenaren meer aan
den Staat te trekken, door b. v. de gemeentelijke
inrichting te Delft tot eene Rijks-instelling te maken.
Die vraag vestigt, volgens genoemd opstel, van
zelf de aandacht op eene tweede: hoe staat het
toch met de Leidsche inrichting? En die vraag
brengt een niet al te opwekkond antwoord mot zich.
Het is bekend dat do gemeentelijke instelling
te Leiden haar ontstaan te danken heeft aan de
begeerte van B. en Ws. om gebruik te maken van
de uitstekende leerkrachten, welke roods van rijks
wege verbonden waren aan do Leidsche hoogoschool
en welke zich, zonder oenig persoonlijk voordeel,
alleen uit liefde voor de wetenschap, beschikbaar
hadden gesteld voor het goede doel, dat men
meende te zullen boreiken. Het getal van hen, die
zich op die wijze hadden aangeboden, werd aan
gevuld met anderen, totdat men een geheel verkreeg,
zeker niet bonoden dat te Delft staande, en alleen
dïhfrin verschillende, dat de titel van hoogleeraar
slechts door enkelen gedragen wordt, nl. door de aca-
demisché professoren, en de titel van lector door de
overigen. Of dit verschil misschien oen zeker wantrou
wen tegenover de Leidsche inrichting heeft mede
gebracht, zegt de redactie van de „Vox", wij weten
het niet; wel, dat de Loidscho instelling voortdurend
te kampen had mot schaarste van leerlingen, on
het vorige jaar daardoor slechts met moeite aan
een vernietigend raadsbesluit ontsnapte.
Waaraan dit toe te schrijven?
Eene van do voornaamste oorzaken zal, volgens
haar, natuurlijk wol zjjn het feit, dat het meerondeel
van hen, die opgeleid worden voor Oost-Indisch
ambtenaar, van de H. B.-Scholen afkomstig is, en
dus met don grooten stroom medegaat, wolke van
deze inrichtingon naar Delft voert. Maar toch blijft,
er nog eene vraag over, welke het Leidsche Cura
torium meer dan eens heeft trachten op te lossen,
welke echter altijd nog een raadsel is gebleven.
Waarom gaan zij, die gepromoveerd zjjn of tot
doctorandi zUn bevorderd, nog zoo dikwijls den
weg naar Delft op?
Want voor hen biedt de Leidsche instelling voor
deelen op, welke niet te miskennen vallen. Bjj
raadsbesluit toch van den 2östen Aug. 1881 werd
bepaald dat voor ben, die tot de in art. 84 der
wet op het H. O. bedoeldo promotie zijn toegela
ten, het collegegeld slechts ƒ100 zou bedragen,
terwijl art. 3 van het raadsbesluit van 27 Nov.
1879 bepaalt, dat de leerlingen, ingeval van met
goed gevolg afgelegd examen, na tweejarige studie
kosteloos hst van gemeentewege gogeven onder
wijs zouden kunnen bijwonen. En indien deze voor-
deelen op zichzelf reeds niet genoeg waren, dan
zou zoo kon men allicht donken het ba
houd der vroegere omgeviDg gunstig stemmen voor
Leiden. Of zou hierin juist eene reden zijn gelegen
om do schaal naar don anderen kant te doen over
slaan, en zoudon velen, overtuigd van de zwakheid
des vloesches, eeno onbekende, kalme omgeving voor
de helderheid van den geest een beter remedie
oordeelen dan de oude, woelige vriendenkring? Een
vnaagteeken is hier het antwoord.
Maar met al die vraagteekens zegt de „Vox"—
komen de Leidsche burgers niet verder, en blijven
de penningen, door hen geofferd, gelijk aan het
zaad, dat op .oen harden bodem werd gezaaid. Is
er dan een, die een middel weet om de vruchten
meerdere te doen zijn, hij zegge het; wellicht prijkt
eens zijn standbeeld naast dat van Van der Werf.
Do afdeeling der Koninklijke Academie van
Wetenschappen, bestemd voor de taal-, letter-,
geschiedkundige en wijsgeerige wetenschappon, zal
hare gewone vergadering houden Maandag a. s., te
12 uren, in het „Trippenhuis" te Amsterdam. De
Leidsche hoogleeraar dr. Kern zal spreken over de
vermenging van Ciwaïsme on Buddhisme op Java,
naar aanleiding van het oud-Javaansche gedicht
Sutusoma.
Hot volgonde is ontleend aan een particulier
schrijven uit Indië, waarvan ons welwillend inzage
werd verleend. Niet alleen nemen we gaarne het
onderstaande er uit over, maar we houden ons
zelfs voor verdere belangrijke mededeelingen, ook
door andere stadgenooten op dezelfde wjjzouitons
Insulinde ontvangen, ten zeerste aanbevolen:
Den lOden Sept. is in Balawan Deli do eerste
treinproofrit gehouden en goed van stapel geloopen.
De „Siak" vlagde en de kapitein werd des middags
met statie door een aantal feesthouders gecompli
menteerd over zijne beleefdheid en hem werd ook
verzocht mede deel te nemen aan de feestelijk
heden. Belawan Deli, de plaats waar wij aan
leggen, nl. midden in de rivier, is eene schilder
achtige plaats, gelegen in de bocht van don zeer
breeden en snolvlietenden stroom, omringd door
prachtig zwaai' geboomte, lichtblauwe bergen op
den achtergrond en het water bedekt met schuitjes,
sampans, prauwen, enz.
Drie grooto hulken, op wachtschepen gelijkende,
stoombooten passeerende van allerlei slag, nl. En-
gelsche, Chineesche, 't. gouvernementsschip „Ter-
nate", geheel wit geschilderd, de Chineesche jonken
met de visschenoogen in den boeg en de vrooljjko
helderroode vlaggetjes en wimpels op de scheef
staande masten! 't Is een trotsch gozicht op den
dag van het vertrek van de „Siak."
We vertrekken uit Deli te vier uren. 's Morgens
te vjjf uren worden het boven- en tusschendek ge
wasschen, om zes uren komen de 'schuiten en
prauwen met lading en passagiersgoedoren. Dit
gaat den geheelen ochtend door. Tegen drie uren
's middags ziet men de sampans met Chineesche pas-
s. gfi)rs en inlanders opdagen en tegen halfvier
kent de kapitein terug in een etoombarkas, ge
volgd door twee of drie andere stoombarkassen,
alles fluitende en vlaggende, en geheele zwermen
van sloepen sleepende van rijke planters, van don
havenmeester, van rijke particulieren, wier beman
ning is uitgedost in witte pakjos met roode of
blauwe opslagen, of wel de gouvornementsbedien
den, met blauwlakensohe pakjes mot geel afgezet
hetwelk hun doet golilken op kanarievogels.
De moesten, die aan boord, komen, zijn vrienden
en bekenden van wegreizenden; ze blpven een oogen
blikje aan boord vertoeven om iets te gebruiken
en afschoid te nemen, waarbij meestal meer charn
pagno dan tranen vloeit. Om vier uren heb ik
stoomop en laat ik de veiligheid afblazen, hetgeen
een zeer vermakelijk effect heeft; nl. alle niet-
passagiers springen ep als kakkerlakken en zoeken
hun middel van vervoer op, en als ik do telegraaf
in beweging breng, schuift alles van boord. Daarna
vertrekken we, zoodra alle ankers en sloepen opge
haald zjjn, en stoomen statig en langzaam do rivier
uit, onder 't wuiven van zakdoeken van j^eide
kanten, terwijl de stoombarkassen trachten driemaal
om ons heen te stoomen, wat dien vluggen dfngen
-meestal getukt.
De dames Seiffert en Ten Brink bezorgen
eene vertaling van „Cuore", door Edmondo de
Amicis, dat in Italië honderd v\jftig drukken be
leefde. Dit is bewijs genoeg voor het werk, dat
thans bjj den heer W. Gosler, uitgever te Haarlem,
het licht ziet, onder don titel van: „Jongensleven."
De eerste aflevering, welke er van verscheen, lazen
ook w(j met genoegen" en we gelooveD, dat ook
in ons land het boek zjjn weg zal vinden, zelfs
zonder de aanbevelingen van Italiaansche letter
kundigen, die het zeer roemen. In de voorrede
geeft prof. Jan Ten Brink een overzicht v;m de
prijzende beoordeelingen dier hoeren. Meer dan deze
beoordeelingen spreken de karakters der beide
hoofdpersonen, Enrico en Garrone, voor zichzolven
en de wijze, waarop de twee genoemde dames
hare taak vervullen, waarborgt dat hot in ons
land door velen gaarne zal worden gelezen.
Volgens het Weekblad van minder courante
of incourante fondsen van Broekman en Honders
werdon gedurende do afgeloopen week de obliga-
tiën ten laste der gom. Leiden (1882) gevraagd
tot 99'/j pet. en niet aangeboden; de aandoelen
Leidsche Duinwater-Maatschappij gevr. tot 130 pet.
en aangeb. tot 150 pet; de aand. spoorweg Leiden
Woerden noch gevraagd, noch aangebodendo aand.
Noord-Zuid Holl. Stoomtramweg-Maatschappij aan
geboden tot 125 pet. en gevraagd tot 100 pet.;
de obligation dier Maatschappij aangeboden tot
105 pet. en gevraagd tot 100 pet.de aand. Rfjnl.
stoomtram aangeb. tot 107'/, pet.; deoprichters-aand.
Rjjnl. stoomtram niet aangeboden en niet gevraagd
de aandeelen Usel-stoomtramweg aangeboden tot
10 pet. en gevraagd tot 61/! pet.de aandoelen Kon.
Ned. Grofsmederij te Leiden aangeboden tot 1101/»
pet. en niet gevraagdde aandeelen Leidsche Brood
fabriek gevraagd tot 240 on niet aangebodende
obligation studentensociëteit „Minerva" te Leiden
niet gevraagd, maar aangeboden tot 101 pet.
De „Volksbond", wiens streven het is het
misbruik van sterken drank bi) ons volk zoovee)
mogelijk te bestrijden, heeft gemeend in de ver
spreiding van eene serie platen, waardoor de nood
lottige invloed van dien waren volkskankor duidelijk
wordt voorgesteld, een krachtig middel ter bereiking
van zpn doel te zien. De eerste dezer platen ie
thans alom verspreid en heeft don titel„Ach
rader niot meer." Wat de plaat voorstelt zal
waarschijnlijk wel van algomeene bekendheid zijn.
En wat zij zeggen wil, dat gevoelt een ieder die
slechts een vluchtigon blik op de met talent uit
gevoerde teekening slaat. Moge zij weldra in ruimer
kring dan thans nog het geval is, verspreid zijn!
Doch bovenal, mogen do gedachten, welke zij bij den
aanschouwer opwekt, er toe leiden dat veler oogen
opengaan voor hot gevaar, dat de dierbaarste be
langen van ons volk bedreigt 1 De grooto kinder
sterfte; het misbruik van sterken drank, de oorzaak
dat do kinderen van den dronkaard eveneens dronk
aards, toevallijders of krankzinnigen worden; het
misbruik van den sterken drank als oorzaak van
80 procent der misdrijven; ziedaar eemgo spre
kende feiten, waarop de „Volksbond" kan wijzen.
Waar eene vorooniging dergelijke jammeren tracht
te voorkomen, daar kan zij ongetwijfeld op krach
tige medewerking van allen, die hot volk liefhebben,
staat maken.
De heer Henri Albers van het Hollandsche
Opera-gezelschap te Amsterdam, zal zich eerstdaags
in het huwelijk begeven met mej. Marguórith Jahn,
aan hetzelfde gezelschap verbonden; terwijl de heer
Pauwels, de veelbelovende tenor van don Park.
schouwburg aldaar, in het huwelijk zal treden
met mej. Sophie Van Biene van „Het Nederlandse!)
Toon eel."
- Men leest in het „Wag. Weekbl."; „Onder het
half millioen aan legaten, door wijlen den heer
Oortman te Utrecht aan verschillende instellingen-
vermaakt, komt ook een ton gouds voor aan de
diaconieën van de Protestantsche kerkgenootschappen
te dier stede. Daar aal de „diaconie" dsi googe-
naamde doleerendo gemeente echter niets van kun?
nen krjjgen, wyl die „gemeente" tot geen enkel
kerkgenootschap behoort, maar slechts eene gewone
vereeniging is, geDaamd „de kerkelijke kas." Zie-
